(Çok) uzun vadeli planlamanın 3 yolu
-
0:01 - 0:04Şöyle diyeyim, "gelecekliyorum"
bu, benim uydurduğum bir kelime -- -
0:04 - 0:05(Kahkahalar)
-
0:05 - 0:07yaklaşık üç saniye önce.
-
0:07 - 0:10Yaklaşık 20 yıldır gelecekliyorum
-
0:10 - 0:13ve buna ilk başladığımda
insanlarla oturup -
0:13 - 0:16''Hadi 10 ile 20 yıl sonrasını
konuşalım.'' derdim. -
0:16 - 0:18Onlar da "Harika" derlerdi.
-
0:18 - 0:20Zaman içinde şunu gördüm ki
bu zaman aralığı -
0:20 - 0:22kısalıyor, kısalıyor
-
0:22 - 0:24ve kısalıyor.
-
0:24 - 0:27Şöyle ki iki ay önce bir CEO ile tanıştım
-
0:27 - 0:30ve şöyle dedim
-- ilk sohbetimize başladık. -
0:30 - 0:34O şöyle dedi, "Yaptığın şeyi seviyorum.
Gelecek 6 ay hakkında konuşmak istiyorum." -
0:34 - 0:35(Kahkahalar)
-
0:36 - 0:39Karşılaştığımız çok sayıda problem var.
-
0:39 - 0:41Medeni ölçekte problemler.
-
0:44 - 0:45Sorun şu ki
-
0:46 - 0:47şu anda çözmek için
-
0:47 - 0:50kullandığımız akli yöntemleri kullanarak
-
0:50 - 0:51bu sorunları çözemeyiz.
-
0:52 - 0:54Evet, çok sayıda harika
teknik çalışmalar yapılıyor, -
0:54 - 1:00bu büyük sorunları
gerçekten çözmek istiyorsak -
1:00 - 1:02önceden çözmemiz gereken bir sorun var.
-
1:03 - 1:05"Kısa-vadecilik."
-
1:05 - 1:07Değil mi? Yürüyüşler yok.
Bileklikler yok. -
1:07 - 1:11Kısa-vadeciliğe karşı imzalayabileceğiniz
genelgeler yok. -
1:11 - 1:14Bir tane asmayı denedim,
imzalayan kimse çıkmadı. -
1:14 - 1:15Garipti.
-
1:15 - 1:17(Kahkahalar)
-
1:17 - 1:20Fakat bizi çok şey yapmaktan alıkoyuyor.
-
1:20 - 1:23Kısa-vadecilik, pek çok sebepten,
-
1:23 - 1:26gerçekliğimizin her yerini
köşe bucak sarmış. -
1:26 - 1:28Bir saniyeliğine düşünmenizi istiyorum.
-
1:28 - 1:31Düşündüğünüz, üzerinizde çalıştığınız
bir konu hakkında. -
1:31 - 1:33Kişisel olabilir, işle ilgili olabilir
-
1:33 - 1:36veya dünyayı düzeltecek büyük
bir şey olabilir -
1:36 - 1:38ve onun çözüm kümesi hakkında
-
1:38 - 1:40ne kadar sıradışı düşünmeye
meyilli olduğunuzu düşünün. -
1:42 - 1:46Çünkü kısa-vadecilik CEO'yu
-
1:46 - 1:50gerçekten pahalı bir güvenlik ekipmanı
satın almaktan alıkoydu. -
1:50 - 1:52Kâr-zarar hanesini kötü etkileyecekti.
-
1:52 - 1:54Deepwater Horizon'a gelirsek.
-
1:54 - 1:57Kısa-vadecilik öğretmenleri
-
1:57 - 2:01öğrencileriyle kaliteli bire bir zaman
geçirmekten alıkoyar. -
2:01 - 2:03Şu anda Amerika'da
-
2:03 - 2:06her 26 saniyede bir lise öğrencisi
okulu bırakıyor. -
2:07 - 2:10Kısa-vadecilik Meclis'i alıkoyuyor--
-
2:10 - 2:13burada Meclis'ten biri varsa üzgünüm
-
2:13 - 2:14(Kahkahalar)
-
2:14 - 2:16aslında o kadar da üzgün değilim --
-
2:16 - 2:19(Kahkahalar)
-
2:19 - 2:22gerçek altyapı önergelerine
yatırım yapmaktan alıkoyuyor -
2:22 - 2:24Elimize geçen, birkaç sene önce
-
2:24 - 2:27Mississippi'deki I-35W köprüsünün çökmesi,
-
2:27 - 2:2813 ölü.
-
2:29 - 2:32Her zaman böyle değildi.
Panama Kanalı'nı yaptık. -
2:33 - 2:35Çocuk felcini dünya çapında yok ettik.
-
2:35 - 2:38Kıtayı kateden demiryolunu,
Marshall Planı'nı yaptık. -
2:39 - 2:42Sadece büyük fiziksel altyapı
sorunları ve meseleleri değil. -
2:43 - 2:45Kadınların oy kullanma hakkı.
-
2:45 - 2:48Fakat günümüzün kısa-vadeci zamanında,
-
2:48 - 2:50her şeyin şu anda oluyormuş
gibi göründüğü yerde -
2:50 - 2:55ve biz sadece gelecek tweet
veya gönderimizi düşündüğümüzde -
2:55 - 2:57aşırı muhafazakârlaşıyoruz.
-
2:57 - 2:58Yani ne yapıyoruz?
-
2:59 - 3:02Savaşın yıprattığı ülkelerden
kaçan insanları alıp -
3:02 - 3:04onların peşinden gidiyoruz.
-
3:04 - 3:07Hafif derece uyuşturucu suçlularını alıp
hayat boyu toplumdan uzaklaştırıyoruz. -
3:07 - 3:10Sonrasında insanların işlerine nasıl
gideceklerini bile düşünmeden -
3:10 - 3:12banliyölere McMansion'lar inşa ediyoruz.
-
3:12 - 3:14Çünkü hızlı para.
-
3:15 - 3:17Aslında bu problemlerin çoğu için
-
3:17 - 3:20bazı teknik çözümler var,
-
3:20 - 3:21aslında çok var.
-
3:21 - 3:24Bu teknik çözümlere
kum torbası stratejiler diyorum. -
3:24 - 3:26Fırtınanın yaklaştığını biliyorsunuz,
-
3:26 - 3:28set kırılmış ve kimse
ortaya para koymuyor, -
3:28 - 3:31siz de evinizin etrafını
kum torbalarıyla çevreliyorsunuz. -
3:31 - 3:33Biliyor musunuz? İşe yarıyor.
-
3:35 - 3:37Fırtına uzaklaşıyor, sular diniyor,
-
3:37 - 3:38kum torbalarından kurtuluyorsunuz
-
3:38 - 3:41ve bunu her fırtınada yapıyorsunuz.
-
3:42 - 3:43Sinsi olan olay şudur ki:
-
3:44 - 3:46Kum torbası stratejisi
-
3:46 - 3:48yeniden seçilmenizi sağlayabilir.
-
3:48 - 3:50Kum torbası stratejisi
-
3:50 - 3:52üç aylık hedeflerinizi tutturtabilir.
-
3:54 - 3:57Eğer şu anda elimizde olandan
-
3:57 - 4:00daha ileri bir geleceğe gitmek istiyorsak
-
4:00 - 4:02çünkü bana göre henüz varamadık
-
4:02 - 4:042016 zirve medeniyet değil.
-
4:04 - 4:05(Kahkahalar)
-
4:05 - 4:07Yapabileceğimiz bir şeyler daha var.
-
4:07 - 4:12Fakat bana göre, kısa dönem hakkında
-
4:12 - 4:15akli modellerimizi ve
akli haritalarımızı değiştirmedikçe -
4:15 - 4:16bu gerçekleşmeyecek.
-
4:16 - 4:19Geliştirdiğim şeyin ismi "uzun yol"
-
4:19 - 4:21ve bu bir uygulamadır.
-
4:21 - 4:25Uzun yol yap-bırak tarzında
bir egzersiz değildir. -
4:25 - 4:27Eminim ki buradaki herkes bir noktada
-
4:27 - 4:31bolca Post-itli ve beyaz tahtalı ofis-dışı
etkinliklere katılmıştır -
4:31 - 4:32ve orada--
-
4:32 - 4:35burada bulunan ve bunu yapan
danışmanlar alınmasın -- -
4:35 - 4:37orada bir uzun-vadeli planlar yaparsınız
-
4:37 - 4:39iki hafta sonra, herkes unutur.
-
4:41 - 4:44Değil mi? Veya bir hafta sonra.
Şanslıysanız üç ay. -
4:45 - 4:49O bir uygulama çünkü zorunlu olarak
yapmanız gereken bir şey değil. -
4:49 - 4:52Üzerinde çalıştığınız her büyük karar için
-
4:52 - 4:55farklı düşünme yollarını
denemeniz gereken bir süreçtir. -
4:55 - 4:57Bu üç düşünme yolunun
üzerinden geçmek istiyorum. -
4:58 - 5:01Birincisi: nesiller boyu düşünmek.
-
5:01 - 5:04Bu filozofları çok severim:
-
5:04 - 5:05Platon, Sokrat, Habermas, Heidegger.
-
5:05 - 5:07Onlarla büyüdüm.
-
5:08 - 5:10Fakat hepsi, bu konuyu
incelemeye başlayana kadar -
5:10 - 5:12çok önemli olduğunu düşünmediğim
-
5:12 - 5:14ortak bir şey yapıyorlardı.
-
5:14 - 5:16Tüm gerçeklikleri boyunca
-
5:16 - 5:19hayat boyunca,
-
5:19 - 5:21doğumdan ölene kadar
-
5:22 - 5:24erdemli ve iyi olmanın ne demek olduğunu
-
5:24 - 5:25ölçüt aldılar.
-
5:26 - 5:28Bu meselelerle ilgili problem şu:
-
5:28 - 5:29üstümüzde yığılıyorlar,
-
5:29 - 5:30çünkü dünyada iyi bir şey yapmanın
-
5:30 - 5:32bildiğimiz tek yolu
-
5:32 - 5:35yaşamımızla ölümümüz arasında yapmamızdır.
-
5:35 - 5:36Bunu yapmaya programlanmışız.
-
5:36 - 5:39Bir kitapçıda kişisel gelişim
reyonuna giderseniz, -
5:39 - 5:40hep sizinle ilgilidir.
-
5:41 - 5:43Bu harika bir şey,
-
5:43 - 5:46tabii bu büyük meselelerden
biriyle uğraşmıyorsanız. -
5:48 - 5:50Nesiller boyu düşünmekle ilgili olarak,
-
5:51 - 5:54ki biraz nesiller boyu etik gibidir,
-
5:54 - 5:58bu sorular ve sizin bunları
çözmekteki rolünüz hakkında -
5:58 - 6:00düşünce yapınızı genişletebilir
-
6:02 - 6:06Bu sadece Güvenlik Konseyi'nde
yapılabilecek bir şey değil. -
6:06 - 6:10Kendi kişisel yollarınızla
yapabileceğiniz bir şey. -
6:10 - 6:14Ara sıra, eğer şanslıysam, eşimle birlikte
yemeğe gitmeyi severiz -
6:14 - 6:17ve yedi yaşından küçük üç çocuğumuz var.
-
6:17 - 6:21Ne kadar huzurlu ve sakin bir yemek
olacağını tahmin edebilirsiniz. -
6:21 - 6:21(Kahkahalar)
-
6:21 - 6:27Masaya oturduğumuzda yapmak istediğim
tek şey yemek yiyip rahatlamak, -
6:27 - 6:29fakat ne yapacağımız konusunda
-
6:29 - 6:31çocuklarımın bambaşka bir fikri var.
-
6:31 - 6:33Aklıma gelen ilk fikir
-
6:33 - 6:35kum torbası stratejim.
-
6:35 - 6:38Elimi cebime atıp iPhone'umu çıkarıp
-
6:38 - 6:39onlara "Karlar Ülkesi"ni
-
6:39 - 6:42veya başka bir çok satan oyunu vermek.
-
6:43 - 6:47Sonrasında durdum
-
6:47 - 6:52ve nesiller boyu düşünme şapkamı taktım.
-
6:52 - 6:55Normalde bunu bir restoranda yapmam,
çünkü garip kaçardı -
6:55 - 6:56fakat yapmalıydım --
-
6:56 - 6:59bir keresinde yaptım ve garip
kaçtığını orada öğrendim. -
6:59 - 7:00(Kahkahalar)
-
7:00 - 7:04Şöyle düşünmeniz gerekiyor,
"Tamam, bunu yapabilirim." -
7:04 - 7:06Fakat bu onlara ne öğretiyor?
-
7:07 - 7:10Birkaç kâğıt getirsem
-
7:10 - 7:12veya onları konuşmaya dahil etsem
bu ne anlama gelir? -
7:12 - 7:15Zor bir şey, kolay değil
ve bunu çok kişiselleştiriyorum. -
7:15 - 7:18Dünya üzerinde çalıştığım
bazı büyük sorunlardan çok daha travmatik, -
7:18 - 7:20çocuklarımı yemekte eğlendirmek.
-
7:22 - 7:25Yaptığı şey onları şu ana ve bana bağlamak
-
7:25 - 7:26fakat aynı zamanda
-
7:26 - 7:29bu nesiller boyu düşünme etiğinin özüdür
-
7:29 - 7:33onların kendi çocuklarıyla nasıl bir
etkileşim halinde olacaklarını düzenler -
7:33 - 7:35ve onların çocuklarıyla
ve onların çocuklarıyla. -
7:36 - 7:38İkincisi, geleceği düşünmek.
-
7:39 - 7:41Geleceği düşündüğümüzde
-
7:41 - 7:4210 - 15 yıl sonrası için
-
7:43 - 7:45gelecek ile ilgili bana bir görüş verin.
-
7:46 - 7:49Bana gerçekten vermeniz gerekmez
ama kafanızda bir düşünün. -
7:49 - 7:51Muhtemelen göreceğiniz şey
-
7:51 - 7:53şu anda gelecekle ilgili
düşüncemizi domine eden -
7:53 - 7:56hakim kültür merceğidir:
-
7:56 - 7:57teknoloji.
-
7:58 - 8:00Problemler hakkında düşündüğümüzde
-
8:00 - 8:02teknolojik bir merceğin arasından bakarız,
-
8:02 - 8:05tekno-merkezli, bir tekno-ütopya
ve bunda yanlış hiçbir şey yok, -
8:05 - 8:08ama eğer bu büyük meselelere geçeceksek
-
8:08 - 8:11bu üzerinde derince
düşünmemiz gereken bir şey -
8:11 - 8:13çünkü bu her zaman böyle değildi.
-
8:13 - 8:16Eski insanların teknoloji hakkında
-
8:17 - 8:18kendi düşünce yapıları vardı.
-
8:20 - 8:25Kilisenin geleceğin ne olabileceği
hakkında kesinlikle kendi fikri vardı -
8:25 - 8:27ve o geleceğe giden yolu
satın alabilirdiniz. Değil mi? -
8:28 - 8:29İnsanlığın şansına,
-
8:29 - 8:32sonrasında bilimsel devrim geldi.
-
8:32 - 8:33Oradan teknolojiyi aldık
-
8:33 - 8:35fakat olan şey --
-
8:35 - 8:37Bu arada, bu bir eleştiri değil.
-
8:38 - 8:41Teknolojiyi seviyorum.
-
8:41 - 8:43Evimdeki her şey
benim sorularıma cevap verir, -
8:43 - 8:45çocuklarımdan
hoparlörlerime kadar her şey. -
8:45 - 8:48(Kahkahalar)
-
8:48 - 8:53Fakat geleceği Roma'daki
baş rahiplerin elinden alıp -
8:53 - 8:57Silikon Vadisi'ndeki
baş rahiplere teslim ettik. -
8:58 - 9:01İklim değişikliğiyle,
yoksullukla veya evsizlikle -
9:01 - 9:03nasıl baş edeceğimizi düşündüğümüzde
-
9:03 - 9:06ilk tepkimiz onu bir teknolojik
merceğin arasından düşünmektir. -
9:07 - 9:12Bakın, bu adama gitmemizi savunmuyorum.
-
9:12 - 9:14Joel'i severim, beni yanlış anlamayın,
-
9:14 - 9:16ama Joel'e gidelim demiyorum.
-
9:16 - 9:18Dediğim şey, geleceğe
sadece tek bir açıdan -
9:18 - 9:23hakim merceğin arasından bakma
-
9:23 - 9:25temel varsayımını yeniden
düşünmemiz gerekliliğidir. -
9:25 - 9:27Çünkü sorunlarımız o kadar
büyük ve geniş ki -
9:27 - 9:30kendimizi açmamız gerekir.
-
9:30 - 9:34Bu yüzden elimen geldiğince
gelecek hakkında konuşmamaya çalışırım. -
9:34 - 9:36Ben gelecekler hakkında konuşurum.
-
9:37 - 9:39Bu, sohbeti yeniden açar.
-
9:39 - 9:41Bir büyük mesele hakkında, nasıl ilerleriz
-
9:41 - 9:44diye oturup düşündüğünüzde --
-
9:44 - 9:46bu evde olabilir,
-
9:46 - 9:48işte olabilir
-
9:48 - 9:51veya yeniden küresel bir sahnede olabilir
-
9:51 - 9:55çözüm için teknolojinin ötesinde
düşünmekten kendinizi alıkoymayın -
9:55 - 9:59çünkü şu anda teknolojik evrim hakkında
-
9:59 - 10:01ahlaki evrimden
daha fazla endişeleniyoruz. -
10:01 - 10:03Eğer bunu ayarlayamazsak
-
10:03 - 10:06kısa-vadecilikten kurtulmayı
başaramayacağız -
10:06 - 10:07ve istediğimiz yere varamayacağız.
-
10:07 - 10:10Sonuncusu: telos düşünmek.
İsmi Yunancadan gelir. -
10:11 - 10:13Anlamı nihai hedef ve nihai amaç.
-
10:13 - 10:15Sadece bir soru sormak yeterli:
-
10:16 - 10:17Ne amaçla?
-
10:18 - 10:21Kendinize en son ne zaman
''Ne amaçla?'' diye sordunuz? -
10:21 - 10:25Kendinize bunu sorduğunuzda
ne kadar ileri gittiniz? -
10:26 - 10:29Çünkü uzun artık yeterince uzun değil.
-
10:30 - 10:31Üç beş yıl artık kesmiyor.
-
10:31 - 10:3430, 40, 50, 100 yıl oldu.
-
10:35 - 10:37Homeros'un destanı "The Odyssey"de,
-
10:37 - 10:40Odysseus kendi "hangi amaçla"sına
cevap buldu. -
10:40 - 10:42Ithaca'ydı.
-
10:42 - 10:44İstediği şey şu cesur görüydü --
-
10:44 - 10:45Penelope'ye dönmek.
-
10:45 - 10:48Şu anda çalıştığım iş sebebiyle
şunu söyleyebilirim ki -
10:48 - 10:51bunu siz de sezgisel olarak biliyorsunuz--
kendi Ithaca'mızı kaybettik. -
10:51 - 10:55"Hangi amaçla"mızı kaybettik
ve bu yüzden bu hamster tekerinde kaldık. -
10:55 - 10:57Evet, bu problemleri çözmeye çalışıyoruz,
-
10:57 - 11:00fakat bu problemi çözdükten
sonra ne olacak? -
11:00 - 11:04Sonrasında ne olacağını tanımlamazsanız,
insanlar harekete geçmeyecektir. -
11:04 - 11:07Şirketler --
bu sadece işle ilgili değil-- -
11:07 - 11:10fakat kısa-vadecilikten sürekli
olarak kurtulan şirketler -
11:10 - 11:12beklendiği üzere aile şirketleri.
-
11:12 - 11:16Nesilden nesle devam ediyorlar.
Amaçsallar ve gelecekleri düşünürler. -
11:16 - 11:20Bu bir Patek Philippe reklamı.
175 yıllık bir şirket -
11:20 - 11:23ve harika olan şey, bu uzunyolcu anlamı
-
11:23 - 11:25markaları somutlaşmış olmalarıdır,
-
11:25 - 11:28çünkü, bu arada, bir Patek Philippe'e
asla sahip olmazsınız -
11:28 - 11:30ve ben kesinlikle olmayacağım --
-
11:30 - 11:31(Kahkahalar)
-
11:31 - 11:34birisi çıkıp sahneye 25.000 dolar
fırlatmak istemediği sürece. -
11:34 - 11:37Sadece gelecek nesiller için
onunla ilgilenirsiniz. -
11:39 - 11:41Şunu hatırlamamız önemlidir ki
-
11:41 - 11:44biz gelecek'e bir isimmiş gibi
muamele ediyoruz. -
11:44 - 11:47Gelecek bir isim değil, bir fiil.
-
11:47 - 11:48Aksiyon gerektirir.
-
11:48 - 11:50Onu ittirmemiz gerekir.
-
11:50 - 11:52Üzerimize çöken bir his değil.
-
11:52 - 11:54Üzerinde tam kontrolümüz olan bir şeydir.
-
11:55 - 11:57Fakat kısa-vadeci toplumlarda
öyle değilmiş gibi hissederiz. -
11:57 - 11:59Kapana kısılmış hissederiz.
-
11:59 - 12:00Bunu kabul ettirebiliriz.
-
12:02 - 12:04Şu gerçekle daha rahat hissediyorum ki
-
12:05 - 12:07bir noktada
-
12:08 - 12:10kaçınılmaz bir gelecekte
-
12:11 - 12:12öleceğim.
-
12:13 - 12:17Fakat düşünme ve yapmanın
bu yeni yollarıyla, -
12:17 - 12:21hem dış dünyada hem de evde ailemle,
-
12:21 - 12:24ve çocuklarıma bıraktığımla,
bu gerçekle daha rahat hissediyorum. -
12:24 - 12:28Bu pek çoğumuzun çok
rahatsız olduğu bir konu -
12:28 - 12:29fakat size söylüyorum,
-
12:30 - 12:31üzerinde düşünün.
-
12:31 - 12:33Bu tür bir düşünmeyi uygulayın
-
12:33 - 12:36ve o kaçınılmaz, çok rahatsız edici
şeyin ötesine geçirebilirsiniz. -
12:36 - 12:40Bu, kendinize şu soruyu sormanızla başlar:
-
12:41 - 12:43Uzun yolunuz nedir?
-
12:44 - 12:47Sizden rica ediyorum,
kendinize bunu sorduğunuzda -
12:47 - 12:49şu anda, bu gece veya direksiyon başında
-
12:49 - 12:52veya toplantı odasında
veya karar verme odasında -
12:54 - 12:56uzun yolun ötesine geçin
-
12:57 - 13:00çabuk, üç yıl ya da beş yıl sonraki
uzun yolum neydi? -
13:00 - 13:03Kendi hayatınızın ötesine geçmeyi deneyin
-
13:03 - 13:06çünkü bu yaptığınız şeyleri
-
13:06 - 13:09olabileceğini düşündüğünüzden
daha büyük yapmanızı sağlar. -
13:09 - 13:12Evet, dışarıda çok büyük,
devasa problemlerimiz var. -
13:14 - 13:16Bu işlemle, bu düşünmeyle,
-
13:17 - 13:19bence bir fark yaratabiliriz.
-
13:19 - 13:22Bence siz bir fark yaratabilirsiniz,
-
13:22 - 13:23size inanıyorum arkadaşlar.
-
13:23 - 13:25Teşekkürler.
-
13:25 - 13:30(Alkışlar)
- Title:
- (Çok) uzun vadeli planlamanın 3 yolu
- Speaker:
- Ari Wallach
- Description:
-
Kısa-vadeli amaçlar ve kaznımlar için artan bir şekilde kararlar veriyoruz.Bu yaklaşım geleceğimizi daha belirsiz ve güvensiz yapıyor. Uzun vadede, torun seviyesinde bir zaman dilimi için, daha iyi bir geleceği düşünmeyi ve planlamayı nasıl öğrenebiliriz? Ari wallah şu anın ötesinde düşünmenin üç taktiğini paylaşıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:42
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for 3 ways to plan for the (very) long term |