< Return to Video

Glutenle ilgili bu sorun nedir? - William D. Chey

  • 0:07 - 0:11
    Yiyecek paketlerinde, eve servislerde,
    şampuan şişelerinde, daire listelerinde,
  • 0:11 - 0:16
    tişörtünüzün etiketinde, bir çekicin
    üzerinde, sırtınızın altındaki bir dövmede
  • 0:16 - 0:21
    ya da arkadaşınızın özgeçmişinde
    "glutensiz" yazısını görmüş olabilirsiniz.
  • 0:21 - 0:25
    Birisi size glutenden bağımsız olmasını
    sağlayan yeni bir şey bulduğunu söylerse
  • 0:25 - 0:27
    şu soruları sorabilirsiniz
  • 0:27 - 0:30
    ve arkadaşınız size şu
    çok bilgili cevapları verebilir,
  • 0:30 - 0:34
    mantıklı bir birey olarak
    eğitimli şekilde diyet tercihleri yapmak
  • 0:34 - 0:39
    ve katiyen son moda diyetleri
    takip etmemek.
  • 0:39 - 0:41
    Gluten nedir ?
  • 0:41 - 0:44
    Gluten çözülemeyen
    bir protein bileşiğidir,
  • 0:44 - 0:48
    gliadin ve glutenin adlı
    iki proteinden oluşur.
  • 0:48 - 0:50
    Glutenle nerede karşılaşabilirsiniz ?
  • 0:50 - 0:56
    Gluten, buğday, çavdar ve arpa gibi
    belirli tahıllarda bulunur.
  • 0:56 - 1:00
    Glutenin tüm insanlık tarihinde
    görevi neydi
  • 1:00 - 1:03
    ve bu neden aniden
    ilginizi çekmeye başladı?
  • 1:03 - 1:07
    Gluten, hamurun esneme
    yoğunluğundan sorumludur
  • 1:07 - 1:11
    ve buğday unundan yapılan
    ekmek ve makarna gibi yiyeceklerin
  • 1:11 - 1:13
    çiğnenebilirliğinden sorumludur.
  • 1:13 - 1:15
    Bazı insanlar için bu yiyecekler
    buğday alerjisi
  • 1:15 - 1:21
    çölyak hastalığı ya da çölyak olmadan
    glutene karşı hassasiyet doğurur.
  • 1:21 - 1:24
    Buğday alerjisi, bağışıklık sistemi
    buğday proteinlerine
  • 1:24 - 1:26
    karşı alerji çıkardığında oluşan,
  • 1:26 - 1:30
    hafif sorunlara ve nadir de olsa
    tehlikeli olabilen bir
  • 1:30 - 1:33
    reaksiyon olan anafileksiye sebep olabilen
  • 1:33 - 1:37
    yaygın olmayan bir durumdur.
  • 1:37 - 1:40
    Çölyak hastalığı kalıtsaldır,
  • 1:40 - 1:43
    glutenli gıdaların tüketilmesi hastaların
  • 1:43 - 1:47
    ince bağırsak iç yüzeyinde
    inflamasyon ve hasara yol açar.
  • 1:47 - 1:50
    Bu da bağırsak işlevini aksatır,
  • 1:50 - 1:54
    karın ağrısı, şişkinlik ve ishal,
    kilo kaybı, gaz, deride kurdeşen,
  • 1:54 - 1:59
    osteoporoz gibi kemik problemleri,
    demir eksikliği, gelişememe,
  • 1:59 - 2:06
    kısırlık, yorgunluk ve depresyon gibi
    sıkıntılara neden olur.
  • 2:06 - 2:09
    Tedavi edilmezse,
    çölyak hastalığı
  • 2:09 - 2:12
    bazı kanser türlerinin oluşma
    riskini arttırır.
  • 2:12 - 2:18
    Çölyak hastalığı ABD'de her 100 ile 200
    kişi arasında 1 kişide saptanmıştır.
  • 2:18 - 2:21
    Kan tahlilleri çölyak ihtimali
    gösterdiğinde,
  • 2:21 - 2:24
    tam teşhis biyopsi ile yapılır.
  • 2:24 - 2:28
    En etkili tedavi yöntemi
    glutensiz beslenmektir,
  • 2:28 - 2:31
    bu beslenme bağırsak hasarını iyileştirir
    ve semptompları düzeltir.
  • 2:31 - 2:35
    Bazı insanlarda çölyak hastalığı
    veya buğday alerjisi yoktur
  • 2:35 - 2:39
    ama yine de glutenli gıdalar
    tükettiklerinde semptomlar gösterirler.
  • 2:39 - 2:43
    Bu kişilerde çölyaksız
    gluten hassasiyeti vardır.
  • 2:43 - 2:45
    Ağrılı karın semptomları ile birlikte
  • 2:45 - 2:51
    iştahsızlık, bilinç bulanıklığı, eklem
    ağrısı ve kurdeşen rahatsızlıkları olur.
  • 2:51 - 2:54
    Glutensiz beslenme genellikle
    bu semptomlara iyi gelmektedir.
  • 2:54 - 2:59
    Peki ne kadar insanda bu bahsettiğimiz
    gluten hassasiyeti var?
  • 2:59 - 3:04
    Genel popülasyonda gluten hassasiyeti
    vakalarının sayısı belirsiz
  • 3:04 - 3:08
    fakat buğday alerjisi ve çölyak
    hastalığından çok daha yaygın.
  • 3:08 - 3:11
    Tanı, semptomların gelişmesine,
  • 3:11 - 3:14
    buğday alerjisi ve çölyak olmayışı
  • 3:14 - 3:18
    ve glutensiz beslenme
    gelişimine dayalıdır.
  • 3:18 - 3:20
    Güvenilir tek bir kan
    veya doku tahlili yoktur,
  • 3:20 - 3:25
    bunun kısmen sebebi gluten hassasiyetinin
    tek bir sebebi olmayışı
  • 3:25 - 3:28
    ve çok sayıda farklı muhtemel
    sebepleri olması.
  • 3:28 - 3:30
    Örneğin, gluten
  • 3:30 - 3:33
    ince bağırsaktaki bağışıklık sistemini
    çalıştırabilir
  • 3:33 - 3:36
    veya tehlikeye sokabilir.
  • 3:36 - 3:39
    Bazı durumlarda
    gluten hassasiyeti olduğunu söyleyenler
  • 3:39 - 3:42
    aslında buğday proteinine değil,
  • 3:42 - 3:46
    buğday ve diğer gıdalarda bulunan
    fruktan adı verilen şekerlere hassastır.
  • 3:46 - 3:50
    İnsan bağırsağı fruktanları çözemez
    veya emilimini yapamaz,
  • 3:50 - 3:53
    bu yüzden doğrudan
    kalın bağırsağa giderler,
  • 3:53 - 3:56
    bakteri ile fermente olurlar,
  • 3:56 - 3:59
    kısa zincirli yağ asidi ve gaz üretirler.
  • 3:59 - 4:04
    Bu da bağırsak sorunları olan kişilerde
    hoş olmayan sorunlara yol açar.
  • 4:04 - 4:10
    Gluten hassasiyetinin diğer bir açıklaması
    nosebo etkisidir.
  • 4:10 - 4:13
    Bu durum insanların bir şeyin
    sorun yaratacağına inanması ile ilgilidir,
  • 4:13 - 4:16
    bu inanışları sorunun olmasına yol açar.
  • 4:16 - 4:22
    Bu durum, iyi bilinen ve çok daha talihli
    plasebo etkisinin tam tersidir.
  • 4:22 - 4:25
    Glutenin medyada ne kadar
    kötü yer aldığı düşünülürse,
  • 4:25 - 4:27
    nosebo etkisinin
    gluten hassasiyetine
  • 4:27 - 4:31
    sahip olduğunu düşünen insanlarda
    bir rol oynaması söz konusudur.
  • 4:31 - 4:33
    Tüm bu sebepler ışığında,
  • 4:33 - 4:35
    insanların buğday veya diğer tahılları
  • 4:35 - 4:39
    tükettiklerinde ortaya çıkan sorunlar
    harici olarak glutene bağlanamaz.
  • 4:39 - 4:43
    Bu yüzden çölyaksız gluten hassasiyeti
    için daha iyi bir isim
  • 4:43 - 4:46
    buğday intoleransı olabilir.
Title:
Glutenle ilgili bu sorun nedir? - William D. Chey
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/what-s-the-big-deal-with-gluten-william-d-chey

Son yıllarda bir restorana gittiyseniz, menünün bir yerinde ''Glutensiz'' yazısını görmüşsünüzdür. Peki gluten tam olarak nedir ve bazı insanlar niçin bunu hazmedemezler? Bunun yalnızca son zamanlarda bir sorun olmasının sebebi ne? William D. Chey çölyak hastalığı, buğday alerjileri ve çölyaksız gluten hassasiyeti altındaki gerçekleri masaya yatırıyor.

Ders: William D. Chey, animasyon: Stretch Fİlms, Inc.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:18

Turkish subtitles

Revisions