Patricia Kuhl: Bebeklerin dilbilimsel dehası
-
0:00 - 0:03Bu bebeğe bakmanızı istiyorum.
-
0:03 - 0:06Hemen ilginizi çeken onun gözleri
-
0:06 - 0:09ve dokunmayı sevdiğiniz cildidir.
-
0:09 - 0:12Ama bugün size göremediğiniz bir şeyden,
-
0:12 - 0:15onun minicik beyninde neler olup bittiğinden, söz edeceğim.
-
0:16 - 0:18Nörolojinin modern araçları
-
0:18 - 0:21orada olup bitenlerin roket biliminden
-
0:21 - 0:24aşağı kalır yanı olmadığını gösteriyor.
-
0:24 - 0:26Ve öğrendiğimiz şeyler
-
0:26 - 0:28yazar ve şairlerin
-
0:28 - 0:31"ilahi açıklık" olarak tanımladığı
-
0:31 - 0:34çocuk aklına biraz ışık
-
0:34 - 0:36tutacaktır.
-
0:36 - 0:38Bu gördüğümüz
-
0:38 - 0:40Hindistanlı bir anne,
-
0:40 - 0:42ve o, yeni keşfedilen
-
0:42 - 0:44bir dil olan Koroca konuşuyor.
-
0:44 - 0:46Ve o, bebeğine konuşuyor.
-
0:46 - 0:48Bu anne --
-
0:48 - 0:51ve dünyada Koroca konuşan 800 insan --
-
0:51 - 0:54biliyor ki, dili muhafaza etmek için
-
0:54 - 0:57onu bebeklerine konuşmalıdırlar.
-
0:57 - 1:00Ve burada kritik bir bilmece vardır.
-
1:00 - 1:02Neden bir dili size ve bana,
-
1:02 - 1:05yetişkinlere, konuşarak muhafaza edemiyoruz?
-
1:05 - 1:08Sebebi, beyninizle ilgili.
-
1:08 - 1:10Burada gördüğümüz
-
1:10 - 1:13dilin bir kritik öğrenme süreci olduğudur.
-
1:13 - 1:16Bu slaytı okumanın yolu, yatay eksenden yaşınıza bakmaktır.
-
1:16 - 1:19(Gülüşmeler)
-
1:19 - 1:21Dikeyde ise ikinci bir dil
-
1:21 - 1:23edinme başarınızı göreceksiniz.
-
1:23 - 1:25Bebekler ve çocuklar dahidir,
-
1:25 - 1:27yedi yaşına kadar,
-
1:27 - 1:30sonrasında sistematik bir düşüş var.
-
1:30 - 1:32Ergenlikten sonra, önemsiz oluyor.
-
1:32 - 1:35Hiçbir biliminsanı bu eğriye itiraz etmiyor,
-
1:35 - 1:37fakat tüm dünyada laboratuvarlar
-
1:37 - 1:40neden bu şekilde olduğunu anlamaya çalışıyor.
-
1:40 - 1:42Laboratuvarımdaki çalışma
-
1:42 - 1:44gelişmenin ilk kritik dönemine odaklıdır --
-
1:44 - 1:46bu dönem bebeklerin hangi seslerin
-
1:46 - 1:49kendi dilllerinde kullanıldığıyla ilgili uzmanlaşmaya çalıştığı dönemdir.
-
1:49 - 1:52Seslerin nasıl öğrenildiğini çalışarak,
-
1:52 - 1:54dilin geri kalanı için ve belki de
-
1:54 - 1:57çocukluktaki sosyal, duygusal ve kavramsal gelişim
-
1:57 - 1:59dönemleri için bir model
-
1:59 - 2:01oluşturabileceğimizi düşünüyoruz.
-
2:01 - 2:03Tüm dünyada kullandığımız bir teknikle
-
2:03 - 2:05bebekler ve her dilden sesler üzerinde
-
2:05 - 2:07çalışmalar yapıyoruz.
-
2:07 - 2:09Bebek ebeveynin kucağında oturur,
-
2:09 - 2:11ve onları ses değişince başlarını döndürmeleri için eğitiriz --
-
2:11 - 2:13"aa"'dan "ee"ye geçiş gibi --.
-
2:13 - 2:15Bunu zamanında yaparlarsa,
-
2:15 - 2:17kara kutu ışıldar
-
2:17 - 2:19ve bir panda davul çalar.
-
2:19 - 2:21Altı aylık bir bebek buna tapıyor.
-
2:21 - 2:23Ne öğrendik?
-
2:23 - 2:25Tüm dünyadaki bebekler,
-
2:25 - 2:27benim tanımıma göre
-
2:27 - 2:29dünya vatandaşıdır;
-
2:29 - 2:32hangi ülkede denesek, hangi dili kullansak da
-
2:32 - 2:35tüm dillerdeki tüm sesleri ayırt edebiliyorlar.
-
2:35 - 2:38Ve bu harikadır çünkü siz ve ben bunu yapamayız.
-
2:38 - 2:40Biz kültüre bağlı dinleyicileriz.
-
2:40 - 2:42Kendi dilimizdeki sesleri ayırt edebiliriz ama
-
2:42 - 2:44yabancı dillerdekini edemeyiz.
-
2:44 - 2:46Akla şu soru gelir:
-
2:46 - 2:48dünya vatandaşları ne zaman
-
2:48 - 2:51bizim gibi dile bağlı dinleyicilere dönüşüyorlar?
-
2:51 - 2:54Ve cevap: ilk doğumgünlerinden önce.
-
2:54 - 2:57Burada, Tokyo ve Birleşik Devletler, Seattle'da
-
2:57 - 2:59test edilen bebeklerin baş döndürme testi
-
2:59 - 3:01performansları var,
-
3:01 - 3:03"ra" ve "la" gibi İngilizce'de önemli
-
3:03 - 3:06ama Japoncada önemsiz sesleri dinlediler.
-
3:06 - 3:09Altı aydan sekiz aya kadar bebekler tamamen eşit.
-
3:09 - 3:12İki ay sonra inanılmaz bir şey oluyor.
-
3:12 - 3:14Birleşik Devletler'deki bebekler çok iyiye giderken,
-
3:14 - 3:16Japonya'daki bebekler kötüye gidiyor,
-
3:16 - 3:18fakat her iki gruptaki bebekler
-
3:18 - 3:21tam da öğrenecekleri dile hazırlanıyorlar.
-
3:21 - 3:24Ve soru şudur, bu iki aylık
-
3:24 - 3:26kritik dönemde ne oluyor?
-
3:26 - 3:28Bu sesin gelişim dönemidir,
-
3:28 - 3:30fakat orada olanlar ne?
-
3:30 - 3:32Olup biten iki şey var.
-
3:32 - 3:35İlki bebekler bizi dikkatlice dinliyor,
-
3:35 - 3:38ve bizi dinledikçe istatistik tutuyorlar --
-
3:38 - 3:40istatistik tutuyorlar.
-
3:40 - 3:43İki annenin çocuklarla konuşurken kullandığımız
-
3:43 - 3:46evrensel dil olan "annece" konuşmalarını dinleyin,
-
3:46 - 3:49önce İngilizce sonra Japonca.
-
3:49 - 3:52(Video) İngiliz Anne: Ah, o büyük mavi gözlerini seviyorum --
-
3:52 - 3:55çok hoş ve güzel.
-
3:56 - 4:02Japon Anne: [Japonca]
-
4:02 - 4:04Patricia Kuhl: Konuşmanın üretildiği sırada,
-
4:04 - 4:06çocuklar dinlerken,
-
4:06 - 4:08yaptıkları şey duydukları dil hakkında
-
4:08 - 4:11istatistikler toplamaktır.
-
4:11 - 4:14Ve dağılımlar gelişir.
-
4:14 - 4:16Öğrendiğimiz şey
-
4:16 - 4:19bebeklerin istatistiğe duyarlı olduğudur,
-
4:19 - 4:22ve Japonca ile İngilizce'nin istatistikleri çok farklıdır.
-
4:22 - 4:25Dağılıma göre İngilizce'de
-
4:25 - 4:27çok R ve L harfi var.
-
4:27 - 4:29Ve Japonca'nın dağılımı ise tamamen farklı,
-
4:29 - 4:32Japonca R olarak bilinen
-
4:32 - 4:35birtakım ara sesler var.
-
4:35 - 4:37Bebekler
-
4:37 - 4:39dilin istatistiklerini emiyor
-
4:39 - 4:41ve bu onların beynini değiştiriyor;
-
4:41 - 4:43onları dünya vatandaşlığından ayırıp
-
4:43 - 4:46bizim gibi kültür bağımlı dinleyiciler yapıyor.
-
4:46 - 4:48Fakat biz yetişkinler
-
4:48 - 4:50artık bu istatistikleri tutmuyoruz.
-
4:50 - 4:53Bizi yöneten, belleğimizdeki gelişim çağında
-
4:53 - 4:56oluşturulan sembollerdir.
-
4:56 - 4:58Burada gördüğümüz
-
4:58 - 5:01kritik dönemin ne hakkında olduğuna dair modellerimizi değiştiriyor.
-
5:01 - 5:04Matematiksel bir açıdan bakarsak,
-
5:04 - 5:07dağılımlar dengelendiği zaman dilin öğrenilmesi
-
5:07 - 5:09yavaşlamaya başlar.
-
5:09 - 5:12Bu durum çift dili olanlarla ilgili birçok soruyu akla getiriyor.
-
5:12 - 5:16Çift dili olan insanlar, zihinlerinde iki farklı istatistik seti tutmalı
-
5:16 - 5:19ve kimle konuştuklarına bağlı olarak
-
5:19 - 5:21bunlar arasında geçiş yapmalılar.
-
5:21 - 5:23Kendimize sorduk,
-
5:23 - 5:26bebekler yepyeni bir dil için istatistik tutabilir mi?
-
5:26 - 5:28Ve bunu, daha önce hiç ikinci bir dil duymamış
-
5:28 - 5:30Amerikan bebeklere kritik dönemlerinde
-
5:30 - 5:33ilk defa Çince dinleterek denedik.
-
5:33 - 5:35Taipei ve Seattle'da tek dillilere Çince
-
5:35 - 5:38dinlettiğimiz zaman, aynı düzeni
-
5:38 - 5:40gösterdiklerini biliyorduk.
-
5:40 - 5:42Altı, sekiz ay boyunca tamamen eşit.
-
5:42 - 5:45İki ay sonra, inanılmaz bir şey olur.
-
5:45 - 5:48Fakat Tayvanlı bebekler daha iyiye gidiyor, Amerikalılar değil.
-
5:48 - 5:51Bu dönemde yaptığımız Amerikalı bebekleri Çince'ye maruz
-
5:51 - 5:53bırakmaktı.
-
5:53 - 5:56Sanki, Çinli akrabalar bir ay boyunca evinize misafir olmuş da
-
5:56 - 5:5812 oturum boyunca
-
5:58 - 6:00bebeklerle konuşuyor gibiydi.
-
6:00 - 6:02Laboratuvarda nasıl olduğuna bakalım.
-
6:02 - 6:24(Video) Çinli Konuşmacı: [Çince]
-
6:24 - 6:26PK: Peki o minicik beyinlerine ne yaptık?
-
6:26 - 6:29(Gülüşmeler)
-
6:29 - 6:31Sadece laboratuvara gelmenin
-
6:31 - 6:33Çincenizi geliştirmediğinden emin olmak için
-
6:33 - 6:35bir kontrol grubu oluşturmalıydık.
-
6:35 - 6:37Ve bir grup bebek gelip İngilizce dinledi.
-
6:37 - 6:39Ve grafikten görüyoruz ki
-
6:39 - 6:41İngilizce'ye maruz kalmak Çince'yi geliştirmiyor.
-
6:41 - 6:43Fakat 12 oturum boyunca Çince'ye
-
6:43 - 6:45maruz kalan bebeklere ne olduğuna bakalım.
-
6:45 - 6:47Tıpkı Tayvan'da on buçuk ay boyunca
-
6:47 - 6:50dinleyen bebekler kadar iyiydi.
-
6:50 - 6:52Bebeklerin yeni bir dil
-
6:52 - 6:54ile ilgili istatistik tuttuğunu gösteriyor.
-
6:54 - 6:58Önlerine ne koyarsanız, onunla ilgili istatistik tutacaklardır.
-
6:58 - 7:00Fakat bu öğrenme egzersizlerinde
-
7:00 - 7:02insanların ne rol
-
7:02 - 7:04oynadığını merak ettik.
-
7:04 - 7:06Bu yüzden bir grup daha oluşturduk
-
7:06 - 7:09onlar da 12 oturum boyunca aynı dozu aldılar
-
7:09 - 7:11fakat televizyondan
-
7:11 - 7:14ve diğer bir grup bebek sadece ses olarak dinledi
-
7:14 - 7:16ve ekrandaki bir ayıcığa baktı.
-
7:16 - 7:19Ne yaptık beyinlerine?
-
7:19 - 7:22Buradaki sadece sesin sonucu --
-
7:22 - 7:24hiç öğrenme yok --
-
7:24 - 7:27ve video sonucu --
-
7:27 - 7:29hiç öğrenme yok.
-
7:29 - 7:31Bebeklerin istatistik
-
7:31 - 7:33tutması için karşıda bir insan olmalı.
-
7:33 - 7:35Sosyal beyin bebeklerin
-
7:35 - 7:37ne zaman istatistik tutacaklarını kontrol ediyor.
-
7:37 - 7:39Bebeklerin karşısında, insan
-
7:39 - 7:41yerine televizyon olunca
-
7:41 - 7:43beyinlerinde ne olduğunu öğrenmek için
-
7:43 - 7:45onların beynine girmeyi istedik.
-
7:45 - 7:47Şükürler olsun ki, yeni bir makinemiz var,
-
7:47 - 7:49manyetoensefalografi (MEG),
-
7:49 - 7:51bunu yapmamızı sağlıyor.
-
7:51 - 7:53Mars'tan gelmiş bir saç kurutucu gibi.
-
7:53 - 7:55Fakat tamamen güvenli,
-
7:55 - 7:58tamamen zararsız ve sessiz.
-
7:58 - 8:00Çalışmamızı yaparken,
-
8:00 - 8:02değişen manyetik alanları
-
8:02 - 8:04yakalamak için 306 SQUID
-
8:04 - 8:06(Süper İletken
-
8:06 - 8:08Kuantum Girişim Cihazı)
-
8:08 - 8:10kullanarak uzaysal ve milisaniyelik
-
8:10 - 8:12doğruluk bakımından
-
8:12 - 8:14milimetrik doğruluğu inceliyoruz.
-
8:14 - 8:16Dünyada ilk kez,
-
8:16 - 8:18bebekler öğrenirken
-
8:18 - 8:20MEG cihazıyla
-
8:20 - 8:22onları kaydettik.
-
8:22 - 8:24Bu küçük Emma.
-
8:24 - 8:26Altı aylık.
-
8:26 - 8:28Kulağındaki kulaklıklardan
-
8:28 - 8:31çeşitli dilleri dinliyor
-
8:31 - 8:33Görüyorsunuz ki, hareket edebiliyor.
-
8:33 - 8:35Başlıktaki ufak topaklarla
-
8:35 - 8:37onun başını takip ediyoruz,
-
8:37 - 8:40kısıtlanmadan, özgürce hareket edebiliyor.
-
8:40 - 8:42Bu teknik bir zoru başarmadır.
-
8:42 - 8:44Ne görüyoruz?
-
8:44 - 8:46Bebek beynini görüyoruz.
-
8:46 - 8:49Bebek kendi dilinde bir sözcük duyunca
-
8:49 - 8:51işitsel alanlar aydınlanır,
-
8:51 - 8:53ve hemen ardından beynin diğer alanlarıyla
-
8:53 - 8:56koordine olmasını sağlayan uyumluluk ve
-
8:56 - 8:58beynin bir tarafının diğerlerini aktifleştirmesini sağlayan
-
8:58 - 9:00nedensellik,
-
9:00 - 9:03ile ilgili olduğunu düşündüğümüz alanlar aydınlanır.
-
9:03 - 9:05Çocukların
-
9:05 - 9:08zihin gelişimi ile ilgili bilgilerin
-
9:08 - 9:11muhteşem ve altın çağına giriyoruz.
-
9:11 - 9:13Çocukların beynini,
-
9:13 - 9:15bir duyguyu deneyimlediklerinde,
-
9:15 - 9:17okuma ve konuşmayı öğrendiklerinde,
-
9:17 - 9:19bir matematik problemini çözdüklerinde
-
9:19 - 9:21bir fikirleri olduğunda görebileceğiz.
-
9:21 - 9:24Ve öğrenmede güçlük çeken çocuklar için beyin ile ilgili
-
9:24 - 9:27müdahalelerde bulunabileceğiz.
-
9:27 - 9:30Tıpkı şair ve yazarların anlattığı gibi,
-
9:30 - 9:32sanırım çocuk zihninin
-
9:32 - 9:34harikulade açıklığını,
-
9:34 - 9:36mutlak ve tam açıklığını,
-
9:36 - 9:39görebileceğiz.
-
9:39 - 9:41Çocukların beynini incelerken,
-
9:41 - 9:43insan olmanın ne demek olduğuna dair
-
9:43 - 9:45derin gerçekleri keşfedecek,
-
9:45 - 9:47ve bu süreçte,
-
9:47 - 9:49belki kendi zihnimizi de tüm hayat boyunca
-
9:49 - 9:51öğrenmeye açık tutabiliriz.
-
9:51 - 9:53Teşekkürler.
-
9:53 - 9:56(Alkış)
- Title:
- Patricia Kuhl: Bebeklerin dilbilimsel dehası
- Speaker:
- Patricia Kuhl
- Description:
-
Patricia Kuhl, TEDxRainier'de bebeklerin bir dilin üstüne başka bir dili nasıl -- etrafındaki insanları dinleyerek ve bilmeleri gereken seslere dair istatistikler tutarak -- öğrendiklerine dair şaşırtıcı bulguları paylaşıyor. Zekice laboratuvar deneyleri (ve beyin taramaları), altı aylık bebeklerin etrafındaki dünyayı anlamak için nasıl son derece gelişmiş mantık yürütme yaptıklarını gösteriyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 09:57