Khám phá các thiên hà xa xôi bằng kính viễn vọng vô tuyến
-
0:01 - 0:03Vũ trụ, biên giới cuối cùng.
-
0:06 - 0:09Tôi nghe những từ này lần đầu tiên
vào năm tôi sáu tuổi, -
0:09 - 0:12và tôi hoàn toàn bị thu hút.
-
0:12 - 0:14Tôi muốn khám phá những thế giới mới lạ.
-
0:14 - 0:16Muốn tìm sự sống chưa từng có.
-
0:16 - 0:19Tôi khao khát nhìn thấy mọi thứ
mà vũ trụ mang đến. -
0:20 - 0:24Những giấc mơ và lời mời gọi đó
đã khiến tôi dấn thân vào một hành trình, -
0:24 - 0:25một hành trình khám phá,
-
0:25 - 0:27từ lúc còn là học sinh,
rồi sinh viên đại học, -
0:27 - 0:31rồi khi là một tiến sỹ, và cuối cùng là
một nhà thiên văn chuyên nghiệp. -
0:32 - 0:35Tôi đã nhận ra hai điều đáng ngạc nhiên,
-
0:35 - 0:36một trong số đó hơi không may,
-
0:37 - 0:39khi tôi đang làm luận án Tiến sĩ.
-
0:39 - 0:41Tôi nhận ra rằng trên thực tế
-
0:41 - 0:44tôi sẽ không cầm lái
một con tàu vũ trụ nào trong tương lai. -
0:45 - 0:50Nhưng tôi cũng nhận ra
sự kì thú và rộng lớn của vũ trụ; -
0:50 - 0:53thực tế là vũ trụ quá lớn
so với tầm bay của các con tàu. -
0:54 - 0:57Vậy nên tôi chuyển hướng sang
thiên văn học, để sử dụng kính viễn vọng. -
0:58 - 1:01Giờ thì tôi sẽ cho các bạn xem
một bức ảnh bầu trời đêm. -
1:01 - 1:03Bạn có thể thấy
ở bất kì đâu trên địa cầu. -
1:03 - 1:07Mọi ngôi sao này đều là một phần của
thiên hà của chúng ta - dải Ngân hà. -
1:08 - 1:10Nếu bạn đến một nơi có bầu trời tối hơn,
-
1:10 - 1:13ở một nơi tối tăm thú vị,
như sa mạc chẳng hạn, -
1:13 - 1:15bạn có thể thấy phần
trung tâm của dải Ngân hà -
1:15 - 1:18với hàng trăm triệu vì tinh tú
trải ra trước mắt bạn. -
1:19 - 1:20Đó là một bức tranh tuyệt đẹp.
-
1:20 - 1:22Rất nhiều màu sắc trong đó.
-
1:22 - 1:25Xin nhắc lại rằng đây chỉ là
một góc vũ trụ của chúng ta. -
1:25 - 1:29Các bạn có thể thấy một vệt bụi tối
kì lạ vắt ngang qua nó. -
1:29 - 1:31Đó là bụi của phần vũ trụ đó
-
1:31 - 1:33đã làm mờ đi ánh sáng của các ngôi sao.
-
1:33 - 1:35Nhưng chúng ta vẫn làm khá tốt.
-
1:35 - 1:38Chỉ bằng mắt thường, chúng ta có thể
khám phá một góc nhỏ vũ trụ. -
1:39 - 1:40Chúng ta có thể làm hơn thế.
-
1:40 - 1:44Bạn có thể dùng kính viễn vọng tuyệt hảo
như Kính Viễn vọng Không gian Hubble. -
1:44 - 1:46Các nhà thiên văn học đã
ghép nên bức ảnh này. -
1:46 - 1:48Nó được gọi là Vùng sâu Hubble,
-
1:48 - 1:53và họ đã dành hàng trăm giờ
chỉ để quan sát một khoảng trời nhỏ -
1:53 - 1:55không lớn hơn móng tay cái
đặt cách mắt một cánh tay. -
1:56 - 1:57Và trong bức ảnh này
-
1:57 - 1:58bạn có thể thấy hàng ngàn thiên hà
-
1:58 - 2:02và chúng ta biết rằng có hàng trăm triệu,
hàng trăm tỉ thiên hà -
2:02 - 2:03trong toàn bộ vũ trụ,
-
2:03 - 2:06một số giống của chúng ta,
một số thì không. -
2:06 - 2:09Rồi bạn nghĩ: "Được, ta có thể
tiếp tục hành trình này" -
2:09 - 2:11Dễ mà. Ta chỉ cần dùng
một kính viễn vọng thật mạnh -
2:11 - 2:13và nhìn lên trời, không vấn đề gì."
-
2:14 - 2:18Thật ra thì chúng ta sẽ bỏ sót nhiều thứ
nếu chỉ làm như vậy. -
2:18 - 2:21Vì mọi thứ tôi đã đề cập
từ đầu đến giờ -
2:21 - 2:25chỉ đều dính đến dải quang phổ khả kiến,
chỉ những thứ mắt chúng ta thấy được, -
2:25 - 2:26và đó là một phần rất nhỏ,
-
2:26 - 2:29một phần bé tí ti của những gì
vũ trụ cho chúng ta thấy. -
2:30 - 2:35Có hai vấn đề rất quan trọng với
việc dùng ánh sáng khả kiến. -
2:35 - 2:38Không chỉ việc chúng ta bỏ sót
mọi quá trình còn lại -
2:38 - 2:41vốn phát ra những loại ánh sáng khác,
-
2:41 - 2:42mà có đến hai vấn đề.
-
2:42 - 2:46Thứ nhất là đám bụi tôi đã đề cập trước đó
-
2:46 - 2:49Bụi ngăn ánh sáng khả kiến
đến mắt chúng ta. -
2:49 - 2:53Nên khi ta càng nhìn sâu vào vũ trụ,
ta càng thấy ít ánh sáng. -
2:53 - 2:55Bụi đã cản chúng đến mắt ta.
-
2:56 - 2:59Nhưng còn một vấn đề kì cục nữa
với việc sử dụng ánh sáng khả kiến -
2:59 - 3:01để tìm hiểu và khám phá không gian.
-
3:02 - 3:04Giờ chúng ta tạm dừng một chút.
-
3:04 - 3:07Giả sử bạn đang đứng ở một
góc phố đông đúc. -
3:07 - 3:09Xe cộ qua lại tấp nập.
-
3:09 - 3:11Một xe cứu thương lao đến rất nhanh.
-
3:11 - 3:12Còi hụ chói tai.
-
3:12 - 3:16(Giả tiếng xe cứu thương ngang qua)
-
3:16 - 3:18Tiếng còi hụ dường như thay đổi cao độ
-
3:18 - 3:20khi chiếc xe đi ngang qua bạn và xa dần.
-
3:21 - 3:25Người tài xế không hề thay đổi cao độ
còi hụ để đùa với bạn. -
3:26 - 3:29Đó chỉ là những gì bạn cảm thấy.
-
3:29 - 3:31Sóng âm, khi xe cứu thương đến gần,
-
3:31 - 3:33bị nén lại,
-
3:33 - 3:35và cao độ tăng lên.
-
3:35 - 3:37Khi xe cứu thương đi xa dần,
sóng âm giãn ra, -
3:37 - 3:39và cao độ giảm xuống.
-
3:39 - 3:41Điều tương tự cũng xảy ra với ánh sáng.
-
3:42 - 3:44Khi vật thể tiến gần đến chúng ta,
-
3:44 - 3:48sóng ánh sáng của chúng bị nén lại
và trông chúng xanh hơn. -
3:48 - 3:50Khi vật thể rời xa chúng ta,
-
3:50 - 3:53sóng ánh sáng của chúng bị kéo ra
và chúng trông đỏ hơn. -
3:53 - 3:55Ta có thể gọi các hiệu ứng này là
pha xanh và pha đỏ. -
3:56 - 3:59Vũ trụ của chúng ta đang rộng ra,
-
3:59 - 4:04nên mọi thứ dịch chuyển cách ra xa nhau,
-
4:04 - 4:06đồng nghĩa với việc mọi thứ
trở nên đỏ hơn. -
4:07 - 4:11Cũng lạ lùng như vậy, khi bạn nhìn
sâu hơn vào vũ trụ, -
4:11 - 4:15những thiên thể cách rất xa đang
dịch chuyển xa dần và nhanh dần, -
4:15 - 4:17nên chúng trở nên đỏ hơn.
-
4:18 - 4:20Vì vậy, nếu tôi quay lại với
Vùng sâu Hubble -
4:21 - 4:23và chúng ta tiếp tục khám phá
vũ trụ sâu thẳm -
4:23 - 4:25chỉ bằng Kính Hubble,
-
4:25 - 4:27khi chúng ta nhìn đến một khoảng cách
xa nhất định, -
4:28 - 4:29mọi thứ trở nên đỏ rực,
-
4:30 - 4:32và điều đó sẽ dẫn đến một vấn đề.
-
4:32 - 4:34Cuối cùng, chúng ta đạt khoảng cách xa
-
4:34 - 4:37đến mức mọi thứ chuyển sang
vùng hồng ngoại -
4:37 - 4:39và chúng ta chẳng thể nhìn thấy gì.
-
4:40 - 4:41Cần có cách khắc phục vấn đề này.
-
4:41 - 4:43Hoặc là hành trình của tôi bị cản trở.
-
4:43 - 4:45Tôi muốn khám phá toàn bộ không gian,
-
4:45 - 4:49chứ không chỉ những thứ tôi có thể thấy,
bạn biết đấy, trước khi pha đỏ xuất hiện. -
4:50 - 4:51Có một kĩ thuật.
-
4:51 - 4:53Đó là thiên văn vô tuyến.
-
4:53 - 4:55Giới thiên văn đã sử dụng nó
trong nhiều thập kỉ. -
4:55 - 4:56Một kĩ thuật phi thường.
-
4:57 - 5:00Trong hình là Kính Viễn vọng
Vô tuyến Parkes, thường gọi là "Cái Đĩa". -
5:00 - 5:02Các bạn có lẽ đã xem qua bộ phim này.
-
5:02 - 5:03Sóng vô tuyến thật sự tuyệt vời.
-
5:03 - 5:06Nó cho phép chúng ta khám phá
sâu hơn rất nhiều. -
5:06 - 5:09Bụi không cản được sóng vô tuyến,
-
5:09 - 5:11nên các bạn có thể thấy mọi thứ
trong vũ trụ, -
5:11 - 5:13và pha đỏ không còn là vấn đề
-
5:13 - 5:16vì chúng ta có thể thiết lập máy thu
nhận được qua dải tần số rộng. -
5:17 - 5:21Vậy Kính Vô tuyến Parkes nhìn thấy gì khi
ta hướng nó vào trung tâm dải Ngân hà? -
5:21 - 5:23Chúng ta hẳn phải thấy gì đó
tuyệt diệu, đúng không? -
5:23 - 5:26Chúng ta đúng là có nhìn thấy
một điều thú vị. -
5:26 - 5:28Tất cả bụi đã biến mất.
-
5:28 - 5:31Như tôi đã nói, sóng vô tuyến
xuyên qua bụi, bụi không phải là vấn đề. -
5:32 - 5:34Nhưng cảnh tượng thật khác lạ.
-
5:34 - 5:38Chúng ta có thể thấy phần tâm
rực sáng của dải Ngân hà, -
5:38 - 5:39và đó không phải ánh sao.
-
5:40 - 5:43Ánh sáng đó được gọi là
bức xạ tăng tốc điện tử, -
5:43 - 5:48và nó được tạo nên từ các điện tử xoáy
xung quanh từ trường vũ trụ. -
5:48 - 5:51Mặt phẳng dải Ngân hà sáng rực với
loại ánh sáng này. -
5:51 - 5:55Chúng ta còn có thể thấy
những khoáng chất kì dị xuất hiện từ đó, -
5:55 - 5:57và những thiên thể
không xuất hiện để xếp thành hàng -
5:57 - 6:00với bất cứ thứ gì chúng ta thấy
bằng mắt thường. -
6:01 - 6:03Dù vậy, rất khó để thực sự
hiểu bức ảnh này, -
6:03 - 6:05vì như bạn có thể thấy,
độ phân giải của nó rất thấp. -
6:05 - 6:08Sóng vô tuyến có bước sóng dài,
-
6:08 - 6:10khiến độ phân giải kém đi.
-
6:10 - 6:12Đây còn là ảnh đen trắng,
-
6:12 - 6:16nên chúng ta không thực sự biết được
màu sắc của mọi thứ trong ảnh. -
6:17 - 6:18Chà, chuyển đến hôm nay.
-
6:18 - 6:19Ta có thể tạo kính viễn vọng
-
6:20 - 6:22có thể khắc phục những trở ngại này.
-
6:22 - 6:25Giờ tôi đang cho các bạn xem ảnh
Đài Quan sát Vô tuyến Murchison, -
6:26 - 6:28một nơi thích hợp để dựng nên
các kính viễn vọng vô tuyến. -
6:28 - 6:31Bằng phẳng, khô ráo,
-
6:31 - 6:34và quan trọng nhất là
không có sóng vô tuyến: -
6:34 - 6:37không điện thoại di động, không Wi-Fi,
không gì cả, -
6:37 - 6:39hoàn toàn vắng bóng sóng vô tuyến,
-
6:39 - 6:42một nơi hoàn hảo để dựng
một kính viễn vọng vô tuyến. -
6:43 - 6:46Chiếc kính mà tôi đang giúp dựng nên
trong vài năm nay -
6:46 - 6:48gọi là Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison,
-
6:48 - 6:51và tôi sắp cho các bạn thấy một chút
quá trình dựng nên nó. -
6:51 - 6:54Đây là một nhóm các sinh viên
và nghiên cứu sinh -
6:54 - 6:55sinh sống ở Perth.
-
6:55 - 6:57Chúng tôi gọi là Quân đoàn Sinh viên
-
6:57 - 7:00họ tình nguyện dành thì giờ
tạo kính viễn vọng vô tuyến. -
7:00 - 7:02Không tín chỉ cho hoạt động này.
-
7:02 - 7:05Và họ đang lắp ráp những
ăng-ten lưỡng cực này. -
7:05 - 7:10Chúng chỉ nhận sóng tần số thấp,
kiểu như đài FM hay TV của bạn. -
7:11 - 7:14Chúng tôi triển khai chúng tại đây,
trên khắp sa mạc. -
7:14 - 7:17Chiếc kính cuối cùng phủ
một diện tích 10 km vuông -
7:17 - 7:19ở sa mạc Tây Úc.
-
7:19 - 7:22Điểm thú vị là,
không có phần nào dịch chuyển. -
7:22 - 7:24Về cơ bản, chúng tôi chỉ lắp
những ăng-ten nhỏ -
7:24 - 7:26trên những tấm lưới làm chuồng gà.
-
7:26 - 7:27Chúng tương đối rẻ.
-
7:27 - 7:29Dây cáp nhận tín hiệu
-
7:29 - 7:31từ các ăng-ten
-
7:31 - 7:34rồi chuyển tín hiệu
đến các bộ xử lí trung tâm. -
7:34 - 7:36Và đây là kích cỡ của chiếc kính này,
-
7:36 - 7:38thực tế là chúng tôi triển khai nó
trên khắp sa mạc, -
7:38 - 7:41khiến nó có độ phân giải
tốt hơn kính Parkes. -
7:42 - 7:45Sau cùng, dây cáp
mang tín hiệu đến bộ xử lí -
7:45 - 7:49vốn sẽ chuyển tín hiệu
về một siêu máy tính đặt tại Perth, -
7:49 - 7:51và đó là nơi tôi làm việc của mình.
-
7:51 - 7:53(Thở dài)
-
7:53 - 7:54Dữ liệu vô tuyến.
-
7:54 - 7:56Tôi đã dành năm năm qua
-
7:56 - 7:58xử lí những dữ liệu rất phức tạp
nhưng cũng cực kì thu hút -
7:59 - 8:00mà chưa ai thực sự để mắt đến bao giờ.
-
8:01 - 8:03Tôi dành nhiều thời gian tinh chỉnh nó,
-
8:03 - 8:07tiến hành hàng triệu giờ xử lí CPU
trên siêu máy tính -
8:07 - 8:09và thực sự cố gắng thấu hiểu
những dữ liệu đó. -
8:09 - 8:11Với chiếc kính này,
-
8:11 - 8:13với dữ liệu này,
-
8:13 - 8:17chúng tôi đã tiến hành khảo sát
khắp thiên cầu nam, -
8:17 - 8:22Khảo sát Thiên cầu trong và ngoài Ngân hà
của Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison, -
8:22 - 8:24hay GLEAM, như tôi vẫn thường gọi.
-
8:24 - 8:26Tôi cực kì phấn khích.
-
8:26 - 8:29Khảo sát này sắp được xuất bản,
nhưng nó vẫn chưa được công bố, -
8:29 - 8:31nên các bạn là những người đầu tiên
-
8:31 - 8:34nhìn thấy bản khảo sát trên
toàn bộ thiên cầu nam này. -
8:35 - 8:38Vì thế tôi rất vui mừng chia sẻ
vài bức ảnh từ khảo sát với các bạn. -
8:39 - 8:41Hãy tưởng tượng bạn đến Murchison,
-
8:41 - 8:43bạn cắm trại dưới bầu trời sao
-
8:43 - 8:45và dõi mắt về hướng nam.
-
8:45 - 8:46Bạn nhìn thấy thiên cực nam,
-
8:46 - 8:47dải Ngân hà xuất hiện.
-
8:47 - 8:50Nếu tôi tăng dần ánh sáng vô tuyến,
-
8:50 - 8:53đây là thứ mà ta thấy trong khảo sát.
-
8:53 - 8:56Các bạn có thể thấy mặt phẳng thiên hà
không còn tối vì bụi. -
8:56 - 8:58Nó sáng lên nhờ bức xạ tăng tốc điện tử,
-
8:58 - 9:01và có hàng ngàn chấm nhỏ trên bầu trời.
-
9:01 - 9:04Đám mây Magellan Lớn, thiên hà gần với
dải Ngân hà nhất, -
9:04 - 9:07có màu cam thay vì màu xanh trắng
quen thuộc. -
9:07 - 9:11Vậy nên có rất nhiều thứ xảy ra ở đây.
Chúng ta hãy cùng nhìn kĩ hơn. -
9:11 - 9:13Nếu ta nhìn lại
phần trung tâm dải Ngân hà, -
9:13 - 9:16trong bức ảnh của kính Parkes mà
tôi đã cho các bạn xem trước đó, -
9:16 - 9:19bức ảnh trắng đen có độ phân giải thấp,
-
9:19 - 9:21sau đó ta chuyển qua chế độ của GLEAM,
-
9:22 - 9:26các bạn có thể thấy độ phân giải
đã tăng lên cả trăm lần. -
9:26 - 9:29Giờ chúng ta đã có góc nhìn
đầy màu sắc về vũ trụ, -
9:29 - 9:30một góc nhìn rực rỡ.
-
9:30 - 9:33Đây không phải góc nhìn có màu bị sai.
-
9:33 - 9:36Đây là những màu vô tuyến thực.
-
9:37 - 9:39Điều tôi đã làm là tô màu đỏ
cho nhóm tần số thấp nhất, -
9:39 - 9:41màu xanh biển cho nhóm cao nhất,
-
9:41 - 9:43và màu xanh lá cho nhóm ở giữa.
-
9:43 - 9:45Điều đó khiến chúng ta
thấy được sắc cầu vồng. -
9:45 - 9:47Và đó không đơn thuần là lỗi màu.
-
9:47 - 9:50Màu sắc trong những bức ảnh này
thể hiện các quá trình vật lí -
9:50 - 9:51diễn ra trong vũ trụ.
-
9:52 - 9:55Ví dụ, nếu các bạn nhìn
dọc theo mặt phẳng dải Ngân hà, -
9:55 - 9:56nó sáng nhờ tăng tốc điện tử,
-
9:56 - 9:59vốn có màu cam đỏ,
-
9:59 - 10:02nhưng nếu ta nhìn kĩ hơn,
ta sẽ thấy những chấm xanh nhỏ xíu. -
10:02 - 10:04Bây giờ, nếu ta phóng to ảnh,
-
10:04 - 10:06những chấm xanh này là
thể plasma bị ion hóa -
10:06 - 10:08xung quanh những sao siêu sáng,
-
10:09 - 10:11chuyện xảy ra là
các thể plasma này chặn ánh sáng đỏ, -
10:11 - 10:13thành ra chúng có màu xanh.
-
10:14 - 10:17Chúng có thể cho chúng ta biết
những vùng hình thành sao -
10:17 - 10:18trong dải Ngân hà.
-
10:18 - 10:20Và ta thấy chúng ngay lập tức.
-
10:20 - 10:23Ta nhìn vào dải Ngân hà,
và màu sắc cho ta biết rằng chúng ở đó. -
10:23 - 10:24Bạn có thể thấy đám bong bóng nhỏ
-
10:24 - 10:28những hình tròn tí ti
dọc mặt phẳng dải Ngân hà, -
10:28 - 10:30chúng là tàn dư siêu tân tinh.
-
10:31 - 10:32Khi một ngôi sao phát nổ,
-
10:32 - 10:35vỏ ngoài của nó vỡ tung ra
-
10:35 - 10:38và ngôi sao sẽ di chuyển trong vũ trụ
rồi thu hút vật chất, -
10:38 - 10:40qua đó nó tạo nên một lớp vỏ nhỏ.
-
10:41 - 10:44Một bí ẩn có từ lâu đời
đối với các nhà thiên văn học -
10:44 - 10:46là các tàn dư siêu tân tinh nằm ở đâu.
-
10:47 - 10:51Chúng tôi biết rằng hẳn có rất nhiều
điện tử nhiều năng lượng trong mặt phẳng -
10:51 - 10:54để tạo nên bức xạ
tăng tốc điện tử mà ta thấy, -
10:54 - 10:57và chúng tôi nghĩ chúng
đến từ tàn dư siêu tân tinh, -
10:57 - 10:58nhưng như thế dường như chưa đủ.
-
10:58 - 11:02Thật may, trên thực tế thì GLEAM dò tìm
các tàn dư siêu tân tinh rất tốt, -
11:02 - 11:05nên chúng tôi hi vọng sẽ sớm có
báo cáo về vấn đề đó. -
11:06 - 11:07Giờ thì vậy là ổn rồi.
-
11:07 - 11:09Chúng ta đã tìm hiểu
thiên hà của chúng ta, -
11:09 - 11:12nhưng tôi muốn đi sâu hơn và xa hơn.
-
11:12 - 11:14Tôi muốn vươn ra ngoài dải Ngân hà.
-
11:15 - 11:18Khi đó, ta có thể thấy một
vật thể kì thú ở góc trên bên phải, -
11:18 - 11:21và đó là một thiên hà vô tuyến cục bộ,
-
11:21 - 11:22Centaurus A.
-
11:22 - 11:23Nếu ta phóng to lên,
-
11:24 - 11:27ta có thể thấy có hai chùm sáng lớn
tỏa ra không gian. -
11:28 - 11:30Nếu các bạn nhìn ngay
phần chính giữa hai chùm sáng, -
11:31 - 11:33các bạn sẽ thấy một thiên hà
tương tự dải Ngân hà. -
11:33 - 11:35Nó có dạng xoắn ốc. Nó có một vệt bụi.
-
11:35 - 11:37Nó là một thiên hà bình thường.
-
11:37 - 11:41Nhưng những thứ này chỉ xuất hiện
nhờ sóng vô tuyến. -
11:41 - 11:44Nếu dùng ánh sáng khả kiến,
ta thậm chí còn chẳng biết chúng ở đó, -
11:44 - 11:47và chúng lớn hơn thiên hà chủ
hàng ngàn lần. -
11:47 - 11:50Chuyện gì xảy ra vậy?
Cái gì tạo ra những thứ này? -
11:51 - 11:55Tại tâm của mọi thiên hà
mà chúng tôi biết đến -
11:55 - 11:57đều có một lỗ đen siêu khối.
-
11:57 - 12:00Lỗ đen thì vô hình, vậy nên chúng
mới được gọi là "lỗ đen". -
12:00 - 12:03Những gì các bạn thấy là
ánh sáng bị bẻ cong quanh chúng, -
12:03 - 12:08và đôi lúc, khi một ngôi sao hay
đám mây nằm trong quỹ đạo của các lỗ đen, -
12:08 - 12:11nó sẽ bị xé tan bởi lực thủy triều,
-
12:11 - 12:13qua đó giúp hình thành
cái gọi là đĩa tích tụ. -
12:14 - 12:17Đĩa tích tụ sáng rực dưới tia X,
-
12:17 - 12:21và từ trường khổng lồ có thể phóng
vật chất vào không gian -
12:21 - 12:23ở tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng.
-
12:24 - 12:27Vậy nên có thể nhìn thấy
những thứ này nhờ sóng vô tuyến -
12:27 - 12:30và đó là điều mà chúng tôi
rút ra từ khảo sát. -
12:30 - 12:34Vậy đấy, hay lắm, chúng ta đã nhìn thấy
một thiên hà vô tuyến. Thật tuyệt vời. -
12:34 - 12:36Nhưng nếu chỉ nhìn vào phía trên bức ảnh,
-
12:36 - 12:38bạn sẽ thấy thiên hà vô tuyến khác.
-
12:38 - 12:41Nhỏ hơn một chút, chỉ là vì nó nằm xa hơn.
-
12:42 - 12:44Được rồi. Hai thiên hà vô tuyến.
-
12:44 - 12:46Ta có thể thấy chúng. Hay lắm.
-
12:46 - 12:48Vậy còn những cái chấm khác?
-
12:48 - 12:49Có lẽ chúng chỉ là sao.
-
12:50 - 12:51Chúng không phải là sao.
-
12:51 - 12:53Tất cả đều là thiên hà vô tuyến.
-
12:53 - 12:56Từng chấm một trong bức ảnh này
-
12:56 - 12:58là một thiên hà cách rất xa,
-
12:58 - 13:01đến hàng triệu hàng tỉ năm ánh sáng,
-
13:01 - 13:03kèm theo một lỗ đen siêu khối
ở vùng trung tâm -
13:04 - 13:07phóng vật chất ra ngoài vũ trụ ở
tốc độ gần như ánh sáng. -
13:07 - 13:09Thật không tưởng.
-
13:10 - 13:13Bản khảo sát này còn nhiều thông tin hơn
những gì tôi trình bày ở đây. -
13:13 - 13:16Nếu chúng ta phóng to đến
quy mô chuẩn của khảo sát, -
13:16 - 13:20các bạn có thể thấy tôi phát hiện ra
300.000 thiên hà vô tuyến. -
13:20 - 13:23Quả thực đó là một
hành trình cực kì ấn tượng. -
13:23 - 13:26Chúng tôi đã tìm ra tất cả
những thiên hà vô tuyến này -
13:26 - 13:29cùng lúc với những
lỗ đen siêu khối đầu tiên. -
13:30 - 13:33Tôi rất tự hào về công trình này,
nó sẽ được xuất bản vào tuần sau. -
13:33 - 13:36Như vậy vẫn chưa hết.
-
13:36 - 13:40Tôi đã khám phá những rìa xa nhất
của dải Ngân hà qua bản khảo sát này, -
13:40 - 13:43nhưng có gì đó hơn thế nữa
trong bức ảnh này. -
13:44 - 13:48Tôi sẽ đưa các bạn trở về thuở sơ khai.
-
13:48 - 13:51Khi vũ trụ hình thành, chính vụ nổ lớn
-
13:51 - 13:55đã biến vũ trụ thành
một đại dương khí hydro, -
13:55 - 13:57khí hydro trung tính.
-
13:57 - 14:00Khi các ngôi sao và các thiên hà
đầu tiên xuất hiện, -
14:00 - 14:02chúng ion hóa khí hydro.
-
14:02 - 14:05Vì vậy mà trạng thái của vũ trụ chuyển từ
trung tính sang ion hóa. -
14:06 - 14:09Điều đó ghi dấu một tín hiệu xung quanh ta
-
14:09 - 14:11Nó tràn ngập quanh ta ở mọi nơi
-
14:11 - 14:13chẳng khác gì Thần Lực.
-
14:13 - 14:16Vì chuyện đó đã xảy ra từ rất rất lâu rồi,
-
14:17 - 14:19tín hiệu đã có pha đỏ,
-
14:20 - 14:23hiện tại tín hiệu đó ở tần số rất thấp.
-
14:23 - 14:25Cùng tần số như trong khảo sát của tôi,
-
14:25 - 14:27nhưng rất mờ nhạt.
-
14:27 - 14:31Nó chỉ bằng một phần tỉ tín hiệu của
bất kì thiên thể nào trong khảo sát. -
14:31 - 14:36Vì thế kính viễn vọng của chúng tôi có lẽ
không đủ nhạy để bắt được tín hiệu đó. -
14:36 - 14:39Tuy nhiên, có một kính viễn vọng mới.
-
14:39 - 14:40Vậy, tôi không thể có tàu vũ trụ,
-
14:40 - 14:42nhưng mong là tôi sẽ có
-
14:42 - 14:45một trong những kính vô tuyến
lớn nhất thế giới. -
14:45 - 14:48Chúng tôi đang dựng Dàn Kính Cây số Vuông,
một kính viễn vọng vô tuyến mới, -
14:48 - 14:51sẽ lớn hơn Dàn Vô tuyến
Diện rộng Murchison cả ngàn lần, -
14:51 - 14:54nhạy hơn cả ngàn lần,
và có độ phân giải tốt hơn. -
14:54 - 14:56Chúng tôi sẽ tìm ra
hàng chục triệu thiên hà. -
14:56 - 14:59Và có lẽ, sâu thẳm trong tín hiệu đó,
-
14:59 - 15:03tôi sẽ nhìn thấy giữa những ngôi sao
và các thiên hà xuất hiện đầu tiên, -
15:03 - 15:05chính là sự khởi đầu của thời gian.
-
15:06 - 15:07Xin cảm ơn.
-
15:07 - 15:10(Tiếng vỗ tay)
- Title:
- Khám phá các thiên hà xa xôi bằng kính viễn vọng vô tuyến
- Speaker:
- Natasha Hurley-Walker
- Description:
-
Theo nhà thiên văn học Natasha Hurley-Walker, vũ trụ của chúng ta là một thế giới rộng lớn và kì bí. Tàu vũ trụ vẫn chưa thể đưa con người đến giới hạn sâu thẳm của vũ trụ, nhưng kính viễn vọng vô tuyến thì có thể. Trong bài nói hấp dẫn và nhiều hình ảnh này, Hurley-Walker sẽ cho chúng ta thấy cách thức cô ấy sử dụng công nghệ đặc biệt giúp phát hiện quang phổ ánh sáng mà chúng ta không thể nhìn thấy được để dò tìm những bí ẩn của không gian.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 15:25
Ai Van Tran approved Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Ai Van Tran edited Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Hoàng Linh accepted Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Hoàng Linh edited Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Hoàng Linh edited Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Quoc Huy Le edited Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Quoc Huy Le edited Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies | ||
Quoc Huy Le edited Vietnamese subtitles for How radio telescopes show us unseen galaxies |