Những hậu quả to lớn gây ra bởi siêu núi lửa- Alex Gendler
-
0:07 - 0:10Vào năm 1816,
-
0:10 - 0:12khi Châu Âu và Bắc Mỹ vừa trải qua
-
0:12 - 0:15hàng loạt cuộc chiến tàn khốc
-
0:15 - 0:18và bắt đầu công cuộc tái thiết chậm chạp,
-
0:18 - 0:21thì thiên nhiên lại có
những kế hoạch khác. -
0:21 - 0:23Sau 2 năm mùa vụ thất thu,
-
0:23 - 0:26mùa xuân năm đó lại có
mưa to và gió lạnh, -
0:26 - 0:29gây ngập các con sông và
làm mất mùa -
0:29 - 0:32trải dài từ British Isles đến Thụy Sĩ.
-
0:32 - 0:36Trong khi đó, tuyết với màu sắc kỳ lạ rơi
tại Ý và Hungary, -
0:36 - 0:40rồi xảy ra nạn đói, khủng hoảng thực phẩm
và các bệnh dịch. -
0:40 - 0:43New England thì bị bao trùm
-
0:43 - 0:44bởi sương mù bất thường
-
0:44 - 0:46và không tan đi
-
0:46 - 0:47do mặt đất vẫn bị đóng băng
-
0:47 - 0:49cho đến tận tháng 6.
-
0:49 - 0:53Trong thời kỳ được gọi là
"Năm không có mùa hè", -
0:53 - 0:55nhiều người nghĩ tận thế đã đến.
-
0:55 - 0:59Nỗi lo sợ được phát họa trong
bài thơ của Lord Bryon "Bóng Tối": -
0:59 - 1:02"Tôi có một giấc mơ nhưng
không phải chỉ là mơ. -
1:02 - 1:05Mặt trời chói lòa bỗng tắt nắng,
-
1:05 - 1:09và các ngôi sao không còn lang thang
trong không gian vô tận, -
1:09 - 1:11chập chờn và vô định
-
1:11 - 1:14và trái đất lạnh giá đung đưa và tối đen
-
1:14 - 1:16trong bầu trời không ánh trăng;
-
1:16 - 1:20buổi sáng đến rồi đi- và đến,
mà không chút nắng -
1:20 - 1:21Họ không biết rằng
-
1:21 - 1:23nguồn gốc sự bất hạnh của họ
-
1:23 - 1:27đến từ sự kiện xảy ra một năm trước đó,
ở cách họ hàng ngàn dặm. -
1:27 - 1:31Ngọn núi Tambora, phun trào năm 1815
-
1:31 - 1:33trên đảo Sumbawa tại Indonesia,
-
1:33 - 1:36được biết đến như một
siêu núi lửa, -
1:36 - 1:39với khối lượng phun trào
-
1:39 - 1:43gấp nhiều lần khối lượng phun
từ núi lửa bình thường. -
1:43 - 1:45Khác với hình ảnh núi lửa phun trào
thường được khắc họa -
1:45 - 1:48là đá bị nóng chảy tàn phá
các vùng xung quanh, -
1:48 - 1:51hiểm họa lớn hơn gây ra bới
-
1:51 - 1:53những gì thải ra bầu không khí.
-
1:53 - 1:55Gió giúp phân tán tro từ núi lửa,
-
1:55 - 1:57có thể bao trùm bầu trời
trong nhiều ngày, -
1:57 - 2:00và khí độc, như lưu huỳnh điôxit,
-
2:00 - 2:02phản ứng với tầng bình lưu,
-
2:02 - 2:04ngăn cản bức xạ mặt trời
-
2:04 - 2:07và làm lạnh luồng không khí bên dưới.
-
2:07 - 2:09Mùa đông núi lửa,
-
2:09 - 2:11kết hợp với những yếu tố khác như mưa axit
-
2:11 - 2:13có thể ảnh hưởng nhiều châu lục,
-
2:13 - 2:14phá vỡ những chu kỳ tự nhiên
-
2:14 - 2:17và hủy diệt sự sống của thực vật
mà các loài khác -
2:17 - 2:21phụ thuộc vào, bao gồm con người.
-
2:21 - 2:24Thải ra gần 160 kilomét khối
-
2:24 - 2:26đá, khí và tro,
-
2:26 - 2:27sự phun trào của núi Tambora
-
2:27 - 2:30được ghi nhận là lớn nhất trong lịch sử,
-
2:30 - 2:33làm 90,000 người thiệt mạng.
-
2:33 - 2:35Nhưng những trận phun trào trước đó
còn chết chóc hơn. -
2:35 - 2:39Phun trào của
núi Huaynaputina tại Peru năm 1600 -
2:39 - 2:41có thể đã gây ra nạn đói tại Nga,
-
2:41 - 2:43giết chết gần 2 triệu người,
-
2:43 - 2:47và nhũng phun trào khác cũng được cho là
nguyên nhân của các sự kiện, -
2:47 - 2:49như sự sụp đổ của triều đại nhà Hạ
tại Trung Hoa, -
2:49 - 2:52sự biến mất của nền văn minh Minoan,
-
2:52 - 2:55và thậm chí là sự chọn lọc về gen
trong tiến hóa loài người -
2:55 - 2:58ngoại trừ một vài ngàn người
sống sót, -
2:58 - 3:02hầu hết đều mất mạng 70,000 năm về trước.
-
3:02 - 3:04Một trong những loại siêu núi lửa
nguy hiểm nhất là -
3:04 - 3:07miệng núi lửa phun trào,
-
3:07 - 3:09được hình thành do
một ngọn núi lửa sụp đổ -
3:09 - 3:11sau khi xảy ra phun trào quá lớn
-
3:11 - 3:13khi đó lòng mắcma trở nên trống rỗng
-
3:13 - 3:15và không trụ đỡ được sức nặng của chính nó
-
3:15 - 3:18Mặc dù phần núi lửa trên mặt đất đã nguội
-
3:18 - 3:21phần dưới mặt đất vẫn tiếp tục hoạt động.
-
3:21 - 3:23Và khi không có các nào thoát ra,
-
3:23 - 3:25mắcma và khí núi lửa tiếp tục
-
3:25 - 3:28tích tụ và lan rộng trong lòng đất,
-
3:28 - 3:31gây nên áp lực lớn cho đến khi
một trận phun trào khác lớn và dữ dội hơn -
3:31 - 3:33không thể tránh khỏi.
-
3:33 - 3:37Và một trong những
miệng núi lửa còn hoạt động -
3:37 - 3:40nằm ngay dưới
công viên quốc gia Yellowstone. -
3:40 - 3:43Lần cuối cùng nó phun trào,
650,000 năm về trước, -
3:43 - 3:45nó bao trùm phần lớn Bắc Mỹ
-
3:45 - 3:48trong gần 2 mét tro và đá.
-
3:48 - 3:50Các nhà khoa học gần đây quan sát
-
3:50 - 3:52những núi lửa đang hoạt động
-
3:52 - 3:54và quá trình dự báo sự phun trào,
-
3:54 - 3:57tiến hành di tản dân cư
và chuyển hướng dòng dung nham -
3:57 - 3:59đã ngày càng tiến bộ qua thời gian.
-
3:59 - 4:02Nhưng độ lớn và sự tác động toàn cầu
-
4:02 - 4:03của một siêu núi lửa
-
4:03 - 4:06làm cho rất nhiều người
không thể chạy thoát. -
4:06 - 4:09May mắn là số liệu mới nhất
cho thấy không có -
4:09 - 4:12dấu hiệu của sự phun trào nào như vậy
trong vài nghìn năm tới. -
4:12 - 4:14Nhưng lý thuyết về ngày tận thế sẽ đến
-
4:14 - 4:17bất ngờ và không thể tránh khỏi
-
4:17 - 4:19gây ra bởi những sự kiện cách
nửa vòng trái đất -
4:19 - 4:22vẫn còn mạnh mẽ và đáng sợ.
-
4:22 - 4:24Không xa vời như chúng ta vẫn nghĩ.
-
4:24 - 4:28"Những cơn gió bị khô héo
trong bầu không khí ngột ngạc, -
4:28 - 4:30và những đám mây tan biến;
-
4:30 - 4:32bóng tối bao trùm--
-
4:32 - 4:35vũ trụ chính là đây."- Lord Byron
- Title:
- Những hậu quả to lớn gây ra bởi siêu núi lửa- Alex Gendler
- Description:
-
Vào năm 1816, Châu Âu và Bắc Mỹ trải qua những cơn mưa to, tuyết màu, nạn đói, sương mù bất thường và thời tiết lạnh giá tới tận tháng 6. Mặc dù nhiều người cho rằng đó là do ngày tận thế, "năm không mùa hè" thật ra là hậu quả của sự phun trào của một siêu núi lửa xảy ra một năm trước cách đó hơn 1,000 dặm. Alex Gendler kể lại lịch sử và cung cấp giải thích khoa học về những đợt phun trào lớn này.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:51
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan accepted Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The colossal consequences of supervolcanoes - Alex Gendler |