Krzysztof Wodiczko: Yaşam İçin Anıt | Art21 "Extended Play"

Bölüm #270: Video ve enstalasyon sanatçısı Krzysztof Wodiczko, New York’taki Madison Meydanı’na özel istekle yapılmış olan “Anıt” isimli eseri ile mültecilerin sesini duyuruyor. Wodiczko, 1881 yılında İç Savaş Amirali David Glasgow Farragut anısına yapılmış dikkat çekici anıta videoyu yansıtma şeklini düşündüğü Manhattan’daki dairesinden projenin eski çizimlerini paylaşıyor. “Bu heykele projeksiyonla nasıl hayat verilebileceği konusu benim için oldukça önemliydi,” diyor sanatçı. Anıtlar; halkın toplandığı ve protestoların yapıldığı mevkiler, tarihe tanıklık edenler ve tarihi kaydedenler ve aynı zamanda yeni hikâyelerin resmedilebileceği boş tuvaller olarak Wodiczko için özel bir önem taşıyor.

Wodiczko, yeniden yerleştirilmiş mültecilerin video tasvirlerini ve sözlü anlatılarını “Anıt” ile Farragut heykeline yansıtmaya karar verdi. Wodiczko şöyle açıklıyor: “Yetmiş milyondan fazla mülteci var ve bunlar ülkeleri savaşta olduğu için evlerini terk etmeye mecbur bırakılmış insanlar. Gerçekten bir mültecinin konuştuğunu görmek, toplum için oldukça ender rastlanır bir fırsat.” Enstalasyonun açılışından önce meydanda bir video eşleştirme projeksiyon testi esnasında Wodiczko, mültecilerle yaptığı röportajların kayıtlarında mültecilerin yüz ve ellerinin Farragut heykelinin bedeniyle uyum sağladığından emin oluyor. İşin son hâli her akşam kararmış meydanda oynarken gelip geçenler mültecilerin zor ve yürek burkan hikâyelerini duyuyor. Sanatçı bunu hem kendisiyle iş birliği yapan mülteciler için bir katarsis anı, hem de anıtları modern yaşama bağlamanın bir yolu olarak görüyor, “böylece daha iyi bir gelecek inşa edebiliriz, belki de artık hiç savaşlar veya mülteciler olmadığından savaş anıtları gibi anıtların yaratılmasına gerek kalmayan bir gelecek.”

Krzysztof Wodiczko, kamu binalarını ve anıtlarını projeksiyonları için fon olarak kullanarak mimarinin ve anıtların kolektif hafızayı ve tarihi nasıl yansıttığına dikkat çekiyor. Wodiczko, topluluk üyelerinin el, yüz ve vücut görüntülerini mimari cephelere yansıtarak ve bu görüntüleri sesli ifadelerle birleştirerek kamusal alan ve mimarinin işlevleri hakkındaki geleneksel algımızı altüst ediyor. İnsan hakları, demokrasi, şiddet hakkındaki gerçeklikler, yabancılaşma ve günümüz toplumundaki sosyal etkileşimlerin altında yatan acımasızlığın sayısız yönünü inceleyerek binaları etkin kılıyor ve bu binaların sessiz ve sert anıtsallığına meydan okuyor.

Sanatçı hakkında daha fazla bilgi için:
https://art21.org/artist/krzysztof-wodiczko/

JENERİK | Yapımcı: Ian Forster. Röportaj: Ian Forster. Editör: Misha Spivack. Kolorist: Jonah Greenstein. Kameraman: Jarred Alterman ve John Marton. Prodüksiyon Asistanı: Sara Schwartz. Müzik: Blue Dot Sessions. Sanat Eseri: Krzysztof Wodiczko ve Madison Meydanı Koruması. Arşiv Materyalleri: International Rescue Committee.

“Extended Play,” The Andy Warhol Foundation for the Arts tarafından ve kısmen New York Şehri Kültürel İşler Dairesi tarafından Belediye Meclisi, Art21 Modern Meclisi ve bireysel bağışçılar ile ortaklık içinde destekleniyor.

#KrzysztofWodiczko #Art21 #Art21ExtendedPlay

Bu çizim, projeksiyon
alanını ilk inceleyişim.

Heykel bu,

bir kürsü üzerinde duruyor.

Heykele projeksiyonla nasıl
hayat verilebileceğini hayal etmek

benim için oldukça önemliydi.

[Krzysztof Wodiczko: Yaşam İçin Anıt]

İnsanlar hep anıtların önünde toplanır.

Etkinlikler, protestolar olur.

Bazen bu anıtların omuzlarına
oturup bayraklar sallarız.

Onları yeni anlatılarla boyarız.

Bu anıtlar daha önce de
olaylara şahit oldular.

Bazıları büyük olaylardı.

Yine anıtların bugün
yaptıklarımızı inceleyip

kaydetmesini, gözlemlemesini istiyoruz.

Yıllar boyunca birilerinin sesi olmaya,

duyulmayan veya bastırılmış sesleri
duyurmaya çalıştım.

-Ölmekte olan ya da çoktan ölmüş
birçok çocuk gördüm.

-Çok kötüydü.

-Zehirli olduğunu, ışın saçtığını
bilmeden atladılar.

Yetmiş milyondan daha fazla mülteci var

ve bunlar ülkeleri savaşta olduğu için

evlerini terk etmeye
mecbur bırakılmış insanlar.

Bu savaşlar genelde iç savaşlar oluyor.

Madison Meydanı'nda dört anıt daha var.

Seçtiğim anıt ise en dikkat çekici olanı

ve kesinlikle iç savaş ile bir ilgisi var.

Mülteciler için pek anıtımız yok.

[Projeksiyondaki Ses] Ailemi terk ettim.

Annemi terk ettim,

kardeşlerimi terk ettim.

Hem de veda bile etmeden.

Beni gördüğünüz hâlimi terk ettim.

[Projeksiyondan Bir Başka Ses]
On yıl boyunca

çadırlarda uyuyup uyandığımız,

tüm gün korkuyla titrediğimiz

ve hayatımız için hiçbir şey yapamadığımız

bir durumdaydık.

[Projeksiyondan Bir Başka Ses]
Resmen işkenceydi.

Daha iyi bir hayat için umut yoktu.

Gençliğimin, hayatımın
on dokuz yılı benden alındı.

[Wodiczko] Gerçekten bir mültecinin
konuştuğunu görmek,

toplum için oldukça
ender rastlanır bir fırsat.

[Projeksiyondaki Ses]
Çocuğumu terk etmek benim için zordu.

Bir çocuğu ardınızda bırakmayı
hayal edebiliyor musunuz?

Bir insanın çocuğunu birkaç günlüğüne bile
bırakabileceğini zannetmiyorum.

Ben çocuğumu on yıl boyunca
ardımda bırakmak zorundaydım.

On yıl!

[Wodiczko] Böyle travmatik
anılarla yaşayabilmek için

başkalarıyla konuşmak, iletişim kurmak

oldukça önemli.

Travma üzerine çalışanlar bilir ki

üzerine konuşulmamış ve paylaşılmamış,

üzücü bir tecrübeden daha çok
acı veren bir şey yoktur.

Bu tecrübeler paylaşıldığında

travmatik anılarla daha
sağlıklı bir hayata kapı açar.

Bu, benim anıtlara olan genel yaklaşımım.

Anıtların yaşam için
faydalı hâle gelmesini,

bizler için bir anlam
ifade etmesini sağlamalıyız ki

bir gelecek,

daha iyi bir gelecek inşa edebilelim.

Belki de artık hiç savaşlar
veya mülteciler olmadığından

savaş anıtları gibi
anıtların yaratılmasına

gerek kalmayan bir gelecek.