Η άγνωστη ιστορία της Καπέλα Σιξτίνα

Η Καπέλα Σιξτίνα είναι ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια στον κόσμο, αλλά υπάρχουν πολλά που πιθανόν δεν γνωρίζετε σχετικά με αυτό. Σε αυτή την πολύ περιεκτική ομιλία της, η ιστορικός της τέχνης Ελίζαμπεθ Λεβ μας ξεναγεί στην οροφή του ονομαστού κτιρίου και στη ζωντανή απεικόνιση παραδοσιακών ιστοριών από τον Μιχαήλ Άγγελο, δείχνοντάς μας πώς ο ζωγράφος ξεπέρασε τα όρια της θρησκευτικής εικονογραφίας της εποχής για να ανοίξει νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια. Η Λεβ μας λέει ότι 500 χρόνια αφού τη φιλοτέχνησε ο ζωγράφος, η Καπέλα Σιξτίνα μας ωθεί να κοιτάξουμε γύρω μας σαν να είναι καθρέφτης και να ρωτήσουμε «Ποιος είμαι και ποιο ρόλο παίζω στο ευρύτερο θέατρο της ζωής;»

Φανταστείτε ότι βρίσκεστε στη Ρώμη,

κι έχετε φτάσει στα Μουσεία του Βατικανού.

Και περιφέρεστε σε μεγάλους διαδρόμους,

βλέποντας αγάλματα, νωπογραφίες,
και διάφορα άλλα πράγματα.

Κατευθύνεστε προς την Καπέλα Σιξτίνα.

Επιτέλους, ένας μακρύς διάδρομος,
μερικά σκαλιά και μια πόρτα.

Βρίσκεστε στο κατώφλι της Καπέλα Σιξτίνα.

Τι περιμένετε λοιπόν να δείτε;

Πανύψηλους τρούλους; Χορωδίες αγγέλων;

Δεν έχουμε τίποτα από αυτά εδώ.

Ίσως να αναρωτηθείτε,
τι έχουμε αντί γι' αυτά;

Λοιπόν, ας σηκωθεί η αυλαία
για την Καπέλα Σιξτίνα.

Κυριολεκτικά περιστοιχιζόμαστε
από ζωγραφισμένες κουρτίνες,

την αρχική διακόσμηση του παρεκκλησίου.

Οι εκκλησίες είχαν παραπετάσματα
όχι μόνο για το κρύο κατά τη Λειτουργία,

αλλά ως έναν τρόπο απεικόνισης
του ευρύτερου θεάτρου της ζωής.

Το ανθρώπινο δράμα στο οποίο
ο καθένας μας παίζει ένα ρόλο

είναι μια υπέροχη ιστορία
που περικλείει ολόκληρο τον κόσμο

και που εκτυλίσσεται σε τρία στάδια

στη ζωγραφική της Καπέλα Σιξτίνα.

Αυτό το κτίριο ξεκίνησε ως ένας χώρος

για μια μικρή ομάδα εύπορων
και μορφωμένων χριστιανών κληρικών.

Εκεί προσεύχονταν.
Εκεί εξέλεγαν τον Πάπα τους.

Πριν από πεντακόσια χρόνια,

ήταν το απόλυτο εκκλησιαστικό
ανδρικό καταφύγιο.

Έτσι μπορεί να αναρωτηθείτε,
πώς γίνεται σήμερα να προσελκύει

και να ευχαριστεί
πέντε εκατομμύρια ανθρώπους το χρόνο,

από τελείως διαφορετικά υπόβαθρα;

Επειδή σε αυτόν τον συμπαγή χώρο
συνέβη μια έκρηξη δημιουργίας,

που πυροδοτήθηκε από τον ενθουσιασμό
των νέων γεωπολιτικών συνόρων,

δραστηριοποίησε έντονα την αρχαία
αποστολική εκκλησιαστική παράδοση

και παρήγαγε ένα από τα μεγαλύτερα
έργα τέχνης στην ιστορία.

Αυτή η ανάπτυξη έλαβε χώρα
ως μια μεγαλειώδης εξέλιξη,

ξεκινώντας από μια αρχική
μικρή ομάδα εκλεκτών,

και τελικά καταφέρνοντας να απευθυνθεί
σε μια ευρύτερη ομάδα ανθρώπων

που προέρχονταν απ' όλο τον κόσμο.

Αυτή η εξέλιξη πραγματοποιήθηκε
σε τρία στάδια,

καθένα από τα οποία συνδέεται
με ένα ιστορικό γεγονός.

Το πρώτο είχε μάλλον
περιορισμένη έκταση.

Απεικόνιζε μια αρκετά στενόμυαλη άποψη.

Το δεύτερο έλαβε χώρα
αφού άλλαξαν ριζικά οι κοσμοθεωρίες,

μετά το ιστορικό ταξίδι του Κολόμβου.

Και το τρίτο,

όταν η Εποχή των Ανακαλύψεων
είχε ήδη έρθει για τα καλά

και η εκκλησία είχε να αντιμετωπίσει
την πρόκληση

του να εξαπλωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η αρχική διακόσμηση της εκκλησίας
αντικατόπτριζε έναν μικρότερο κόσμο.

Υπήρχαν πολυπληθείς σκηνές

που διηγούνταν τις ζωές
του Ιησού και του Μωυσή,

και απεικόνιζαν την εξέλιξη των Ιουδαίων
και των Χριστιανών.

Ο άνθρωπος που τη χρηματοδότησε,
ο Πάπας Σίξτος Δ',

συνέταξε μια ομάδα κορυφαίων
καλλιτεχνών από τη Φλωρεντία,

συμπεριλαμβανομένου του Σάντρο Μποτιτσέλι,

και αυτού που θα γινόταν ο μελλοντικός
δάσκαλος του Μιχαήλ Άγγελου,

του Γκιρλαντάιο.

Αυτοί οι άνθρωποι κάλυψαν τους τοίχους
με μια ζωφόρο αμιγών χρωμάτων

και μέσα στις αναπαραστάσεις
θα αναγνωρίσετε οικεία τοπία,

καθώς οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν
ρωμαϊκά μνημεία ή ένα τοσκάνικο τοπίο

για να αποδώσουν σε μια μακρινή
ιστορία, ένα πιο οικείο πρόσωπο.

Με την προσθήκη εικόνων των φίλων
και της οικογένειας του Πάπα,

ήταν η τέλεια διακόσμηση
για μια μικρή αυλή παλατιού

που περιοριζόταν στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Αλλά το 1492 ανακαλύφθηκε ο Νέος Κόσμος,

οι ορίζοντες επεκτάθηκαν,

και ο μικρόκοσμος των 40 επί 14 μέτρων
έπρεπε να επεκταθεί επίσης.

Και το έκανε,

χάρη σε μια δημιουργική ιδιοφυΐα,

έναν οραματιστή
και μια εκπληκτική ιστορία.

Η δημιουργική ιδιοφυΐα ήταν
ο Μιχαήλ Άγγελος Μπουοναρότι,

33 χρονών όταν κλήθηκε να διακοσμήσει
τα 3.650 τετραγωνικά μέτρα οροφής,

και οι συνθήκες δεν ήταν υπέρ του -

είχε σπουδάσει ζωγραφική
αλλά την άφησε για να μάθει γλυπτική.

Πολλοί πελάτες του στη Φλωρεντία
ήταν θυμωμένοι

γιατί το πλήθος παραγγελιών
που δεν είχε παραδώσει,

αφού παρασύρθηκε στη Ρώμη με την προοπτική
ενός μεγάλου έργου για γλύπτη,

και τελικά το έργο δεν ευδοκίμησε.

Και έμεινε με μια ανάθεση
να ζωγραφίσει τους 12 Αποστόλους

σε ένα διακοσμητικό φόντο
στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα,

που θα έμοιαζε
σαν κάθε άλλη οροφή στην Ιταλία.

Αλλά η ιδιοφυΐα επικράτησε.

Σε μια εποχή που ο άνθρωπος τόλμησε
να διαπλεύσει τον Ατλαντικό Ωκεανό,

ο Μιχαήλ Άγγελος τόλμησε να χαράξει
νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια.

Και αυτός θα έλεγε μια ιστορία

-χωρίς Αποστόλους-
αλλά μια ιστορία για μεγάλες αρχές,

την ιστορία της Γέννεσης.

Δεν ήταν και εύκολη δουλειά
η ζωγραφική σε οροφή.

Πώς θα μπορούσατε να εξετάσετε μια σκηνή
με τόσα πρόσωπα σε 19 μέτρα ύψος;

Η τεχνική ζωγραφικής που εφαρμοζόταν
για 200 χρόνια στα στούντιο της Φλωρεντίας

δεν επαρκούσε
για μια τέτοιου είδους απεικόνιση.

Αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος
δεν ήταν ακριβώς ζωγράφος,

και έτσι δούλεψε με όσα γνώριζε.

Αντί, όπως συνηθιζόταν, να γεμίσει
την επιφάνεια με δραστηριότητα,

πήρε σφυρί και καλέμι
και σκάλισε ένα κομμάτι μάρμαρο

για να αποκαλύψει τη μορφή μέσα του.

Ο Μιχαήλ Άγγελος έδινε έμφαση
στην ουσία των σωμάτων.

Θα διηγούταν την ιστορία του
με ογκώδη δυναμικά σώματα.

Το σχέδιο ενέκρινε ο Πάπας Ιούλιος Β',
ένας άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα,

που δεν τον φόβιζε η αυθάδης ιδιοφυΐα
του Μιχαήλ Άγγελου.

Ήταν ανιψιός του Πάπα Σίξτου Δ',

και είχε εμβαθύνει στην τέχνη
για 30 χρόνια και γνώριζε τη δύναμή της.

Και η ιστορία του απέδωσε το παρατσούκλι
του Πολεμοχαρή Πάπα

αλλά το κληροδότημα του στο Βατικανό
δεν ήταν φρούρια και εξοπλισμοί,

ήταν η τέχνη.

Μας άφησε τα Δωμάτια του Ραφαήλ,
την Καπέλα Σιξτίνα.

Μας άφησε τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου

καθώς και μια υπέροχη συλλογή
Ελληνορωμαϊκών γλυπτών -

σαφέστατα μη χριστιανικά έργα,
τα οποία θα γίνονταν η βάση

για το πρώτο σύγχρονο μουσείο του κόσμου,
τα Μουσεία του Βατικανού.

Ο Ιούλιος ήταν άνθρωπος

που οραματιζόταν ένα Βατικανό

που θα ήταν αιώνια αλληλένδετο
με το μεγαλείο και την ομορφιά,

και είχε δίκιο.

Η επαφή των δύο γιγάντων,
του Μιχαήλ Άγγελου και του Ιούλιου Β',

αυτή μας έδωσε την Καπέλα Σιξτίνα.

Ο Μιχαήλ Άγγελος είχε αφιερωθεί
τόσο πολύ σε αυτό το έργο,

που κατάφερε να το ολοκληρώσει
σε τρία και μισό χρόνια,

με ελάχιστο προσωπικό
και περνώντας ολόκληρες ώρες

με το χέρι τεντωμένο πάνω από κεφάλι του
για να ζωγραφίσει σκηνές στην οροφή.

Ας κοιτάξουμε λοιπόν την οροφή

και να δούμε τις ιστορίες
να φτάνουν σε όλο τον κόσμο.

Δεν υπάρχουν πλέον οικείες καλλιτεχνικές
αναφορές στον κόσμο γύρω σας.

Υπάρχει απλά χώρος, δομή και ενέργεια.

Ένα μνημειώδες ζωγραφισμένο πλαίσιο
που ανοίγει σε εννέα ταμπλώ,

και κυριαρχείται περισσότερο
από το σχήμα της γλυπτικής

παρά από το χρώμα της ζωγραφικής.

Και στεκόμαστε στην άλλη άκρη,

δίπλα στην είσοδο, μακριά από το ιερό
και τον περιφραγμένο χώρο για τον κλήρο,

και κοιτάζουμε μακριά
ψάχνοντας να βρούμε την αρχή.

Και είτε ως επιστημονική αναζήτηση,
είτε ως βιβλική παράδοση,

σκεφτόμαστε κάτι σαν μια πρωτόγονη σπίθα.

Ο Μιχαήλ Άγγελος
μας έδωσε μια αρχική ενέργεια

όταν μας έδωσε τον διαχωρισμό
φωτός και σκοταδιού,

μια έντονη φιγούρα
που διαγράφεται θολά κάπου μακριά,

συμπιεσμένη σε έναν μικρό χώρο.

Η επόμενη φιγούρα στέκει μεγαλύτερη,

και τη βλέπετε να τρέχει
από τη μία πλευρά στην άλλη.

Αφήνει στο διάβα της τον ήλιο,
το φεγγάρι, τη βλάστηση.

Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν εστίασε -όπως όλοι
οι άλλοι καλλιτέχνες- στα δημιουργήματα.

Επικεντρώθηκε στην πράξη της δημιουργίας.

Και μετά η κίνηση παύει,
όπως μια παύση στην ποίηση,

και ο δημιουργός υπερίπταται.

Τι κάνει λοιπόν;

Μήπως δημιουργεί την ξηρά;
Μήπως δημιουργεί τη θάλασσα;

Ή μήπως αναλογίζεται το εργόχειρό του,
το σύμπαν και τους θησαυρούς του,

όπως μάλλον έκανε και ο Μιχαήλ Άγγελος,

βλέποντας το έργο του στην οροφή

και διαπιστώνοντας, «Είναι ωραίο».

Τώρα λοιπόν η σκηνή έχει ολοκληρωθεί,

και έχετε την κορύφωση της δημιουργίας,
που είναι ο άνθρωπος.

Ο Αδάμ προβάλει στο οπτικό μας πεδίο,
μια φωτεινή φιγούρα σε σκούρο φόντο.

Κοιτάζοντας καλύτερα όμως,

το πόδι του κείται μάλλον αδύναμο
πάνω στο έδαφος,

το χέρι γέρνει βαρύ πάνω στο γόνατο.

Ο Αδάμ δεν έχει την εσωτερική σπίθα

που θα τον ανυψώσει στο μεγαλείο.

Η σπίθα πρόκειται να δοθεί
από τον δημιουργό σε εκείνο το δάκτυλο,

που απέχει ένα χιλιοστό
από το χέρι του Αδάμ.

Μας κάνει να αγωνιούμε

γιατί απέχουμε μια στιγμή
από αυτή την επαφή,

μέσω της οποίας εκείνος ο άνθρωπος
θα βρει τον σκοπό του,

θα ορμήσει και θα πάρει τη θέση του
στο πάνθεον της δημιουργίας.

Και τότε ο Μιχαήλ Άγγελος μας ξαφνιάζει.

Ποιος βρίσκεται στο άλλο χέρι;

Η Εύα, η πρώτη γυναίκα.

Όχι, δεν είναι σκέψη
της τελευταίας στιγμής.

Είναι μέρος του σχεδίου.
Πάντα την είχε στο μυαλό του.

Δείτε την, τόσο κοντά με τον Θεό,
με το χέρι της γύρω από το μπράτσο του.

Και για μένα, μια Αμερικάνα
ιστορικό τέχνης του 21ου αιώνα,

αυτή ήταν η στιγμή που το έργο μου μίλησε.

Επειδή συνειδητοποίησα ότι αυτή
η αναπαράσταση του ανθρώπινου δράματος

αφορούσε πάντα άνδρες και γυναίκες -

σε τέτοιο βαθμό που το ακριβές επίκεντρο,
η καρδιά της οροφής,

είναι η δημιουργία της γυναίκας
και όχι του Αδάμ.

Και το γεγονός είναι ότι
όταν τους βλέπεις μαζί στον Κήπο της Εδέμ,

ταπεινώνται μαζί

και μαζί η υπερήφανη στάση τους
μεταμορφώνεται σε κεκαλυμμένη ντροπή.

Τώρα είστε σε μια κρίσιμη καμπή
πάνω στην οροφή.

Βρίσκεστε ακριβώς στο σημείο
όπου εσείς και εγώ

δεν μπορούμε να προχωρήσουμε
μέσα στην εκκλησία.

Τα κάγκελα μας κρατούν μακριά από το Ιερό,

και μας αφήνουν έξω,
κάπως σαν τον Αδάμ και την Εύα.

Οι υπόλοιπες σκηνές πάνω στην οροφή

αντικατοπτρίζουν το πολυπληθές χάος
στον κόσμο γύρω μας.

Βρίσκετε τον Νώε με την Κιβωτό του
και την πλημμύρα.

Βλέπετε τον Νώε να κάνει μια θυσία
κι ένα συμβόλαιο με τον Θεό.

Ίσως αυτός να είναι ο Σωτήρας.

Όμως όχι, ο Νώε είναι
αυτός που καλλιέργησε τα σταφύλια,

επινόησε το κρασί, μέθυσε,
και λιποθύμησε γυμνός στον αχυρώνα του.

Πολύ παράξενος τρόπος
να σχεδιάσεις μια οροφή,

ξεκινώντας με τον Θεό να δημιουργεί ζωή,

και καταλήγοντας με έναν τύπο
τύφλα στο μεθύσι στον στάβλο.

Και σε σύγκριση με τον Αδάμ,

ίσως σκεφτείτε ότι ο Μιχαήλ Άγγελος
μας κάνει πλάκα.

Αλλά πρόκειται να φωτίσει το σκοτάδι

χρησιμοποιώντας έντονα χρώματα
ακριβώς κάτω από τον Νώε:

σμαραγδί, τοπάζι, πορφυρό,
πάνω στον προφήτη Ζαχαρία.

Ο Ζαχαρίας προβλέπει ένα φως
να έρχεται από την Ανατολή,

και εδώ αλλάζουμε πορεία
προς έναν νέο προορισμό,

με μάντισσες και προφήτες
που μας οδηγούν σε μια παρέλαση.

Έχετε τους ήρωες και τις ηρωίδες
που εξασφαλίζουν το δρόμο,

και ακολουθούμε τις μητέρες
και τους πατέρες.

Αυτοί είναι που κινούν τη μεγάλη
ανθρώπινη μηχανή προς τα εμπρός.

Και τώρα βρισκόμαστε
στο κέντρο της οροφής,

την αποκορύφωση όλου αυτού του πράγματος,

με μια μορφή που μοιάζει έτοιμη
να πέσει από το δικό της διάστημα

στο δικό μας διάστημα,

να εισβάλει στο χώρο μας.

Αυτή είναι η πιο σημαντική στιγμή.

Το παρελθόν συναντά το παρόν.

Η μορφή του Ιωνά, που πέρασε
τρεις ημέρες στην κοιλιά μιας φάλαινας,

για τους χριστιανούς είναι σύμβολο
ανανέωσης της ανθρωπότητας

μέσα από τη θυσία του Χριστού,

αλλά για τα πλήθη των επισκεπτών
από διάφορες θρησκείες

που επισκέπτονται το μουσείο κάθε μέρα,

είναι η στιγμή που το μακρινό παρελθόν
συναντά την άμεση πραγματικότητα.

Όλο αυτό μας φέρνει στην πανύψηλη αψίδα
πάνω από την είσοδο για την Αγία Τράπεζα,

όπου βλέπουμε από τον Μιχαήλ Άγγελο
την Ημέρα της Κρίσης,

ζωγραφισμένη το 1534
αφού ο κόσμος είχε αλλάξει ξανά.

Η Μεταρρύθμιση
είχε κατακερματίσει την Εκκλησία,

η Οθωμανική Αυτοκρατορία
έκανε το Ισλάμ μια καθημερινή λέξη,

και ο Μαγγελάνος είχε βρει δρόμο
προς τον Ειρηνικό Ωκεανό.

Πώς ένας 59χρονος καλλιτέχνης, που δεν
είχε ταξιδέψει πιο πέρα από τη Βενετία,

θα μπορούσε να μιλήσει
σε αυτό τον νέο κόσμο;

Ο Μιχαήλ Άγγελος επέλεξε
να ζωγραφίσει το πεπρωμένο,

αυτή την πανανθρώπινη επιθυμία,

κοινή σε όλους μας,

για να αφήσει ένα κληροδότημα υπεροχής.

Ερμηνευόμενο σύμφωνα με το χριστιανικό
όραμα της Ημέρας της Κρίσης,

το τέλος του κόσμου,

ο Μιχαήλ Άγγελος σας έδωσε
μια σειρά από μορφές

που ενδύονται αυτά
τα εντυπωσιακά όμορφα σώματα.

Δεν έχουν άλλα καλύμματα,
όχι άλλα πορτραίτα,

εκτός από κάνα δυο.

Είναι μια σύνθεση μόνο από σώματα,

391 σώματα, όλα διαφορετικά μεταξύ τους,

μοναδικά όπως ο καθένας από εμάς.

Αρχίζουν από την κάτω γωνία,
ξεκολλάνε από το έδαφος,

αγωνίζονται και παλεύουν να ανυψωθούν.

Όσοι υψώθηκαν τεντώνουν το χέρι
να βοηθήσουν και τους άλλους

και σε μια καταπληκτική βινιέτα

έχουμε έναν μαύρο και έναν λευκό
να τραβιούνται προς τα πάνω μαζί

σε ένα απίστευτο όραμα
για την ανθρώπινη ομόνοια

σε αυτόν τον νέο κόσμο.

Η μερίδα του λέοντος από τον χώρο
πάει στο κύκλο του νικητή.

Εκεί βρίσκεις άνδρες και γυναίκες
τελείως γυμνούς σαν αθλητές.

Είναι αυτοί που έχουν ξεπεράσει
τις αντιξοότητες,

και είναι το όραμα του Μιχαήλ Άγγελου
οι άνθρωποι να μάχονται τις αντιξοότητες,

να ξεπερνούν τα εμπόδια -

αυτοί είναι ακριβώς σαν αθλητές.

Έχουμε λοιπόν γυναίκες και άνδρες
που τεντώνονται και ποζάρουν

σε αυτό τον εξωπραγματικό προβολέα.

Ο Ιησούς ηγείται σε αυτή τη σύναξη,

πρώτα ως άνθρωπος
που υποφέρει πάνω στον σταυρό,

κατόπιν ως παμμέγιστος
Βασιλεύς των Ουρανών.

Και όπως ο Μιχαήλ Άγγελος
φανέρωσε σ' αυτόν τον πίνακα,

οι ταλαιπωρίες, οι αναποδιές
και τα εμπόδια,

δεν περιορίζουν την υπεροχή,
την ισχυροποιούν.

Αυτό βέβαια μας οδηγεί
σε ένα παράξενο πράγμα.

Είναι το ιδιωτικό παρεκκλήσι του Πάπα,

και η πιο κατάλληλη περιγραφή
όντως θα ήταν ως ένα μάτσο γυμνών.

Αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος απλώς επιχείρησε
να μιλήσει με την καλύτερη γλώσσα,

την πανανθρώπινη καλλιτεχνική γλώσσα
που θα φανταζόμαστε:

αυτή του ανθρώπινου σώματος.

Έτσι, αντί να δείξει την αρετή
ως γενναιότητα και αυτοκυριαρχία,

δανείστηκε από τη θαυμάσια
συλλογή γλυπτών του Ιούλιου Β'

για να δείξει την εσωτερική ρώμη
ως εξωτερική δύναμη.

Βέβαια κάποιος σύγχρονος όντως έγραψε

ότι το παρεκκλήσι προκάλεσε αναστάτωση
λόγω υπερβολικής ομορφιάς.

Και βέβαια έτσι έγινε.

Ο Μιχαήλ Άγγελος σύντομα ανακάλυψε
ότι χάρη στον έντυπο τύπο,

παντού έγιναν παράπονα
σχετικά με τα γυμνά,

και σύντομα το αριστούργημά του για το
ανθρώπινο δράμα βαφτίστηκε πορνογράφημα,

οπότε και πρόσθεσε δύο επιπλέον πορτρέτα,

ένα του ανθρώπου τον κατέκρινε,
ενός αυλικού του Πάπα,

και ένα άλλο του εαυτού του
σαν στεγνωμένο σαρκίο, όχι ως αθλητή,

στα χέρια ενός πολύπαθου μάρτυρα.

Τη χρονιά που πέθανε είδε
πολλές από τις φιγούρες να σκεπάζονται,

έναν θρίαμβο των περισπασμών
της καθημερινότητας

επί της δικής του προτροπής προς τη δόξα.

Έτσι τώρα βρισκόμαστε στο εδώ και το τώρα.

Βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε αυτό τον χώρο

ανάμεσα στις αρχές και τις καταλήξεις,

στην τεράστια ολότητα
της ανθρώπινης εμπειρίας.

Η Καπέλα Σιξτίνα μας κάνει να κοιτάζουμε
τριγύρω σαν να είναι ένας καθρέφτης.

Ποιος είμαι εγώ στην εικόνα;

Είμαι ένας από το πλήθος;

Είμαι ο μεθυσμένος;

Μήπως είμαι ο αθλητής;

Και αφήνοντας αυτό το καταφύγιο
της ομορφιάς που μας ανυψώνει,

εμπνεόμαστε να αναρωτηθούμε
για τα μεγαλύτερα ερωτήματα της ζωής:

Ποιος είμαι εγώ και τι ρόλο παίζω
στο ευρύτερο θέατρο της ζωής;

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Μπρούνο Τζιουσάνι:
Ελίζαμπεθ Λεβ, σε ευχαριστούμε.

Μας ανέφερες το θέμα της πορνογραφίας,

τα πάρα πολλά γυμνά και τις πολλές σκηνές
από την καθημερινή ζωή

και απρεπή πράγματα
για τη νοοτροπία της εποχής.

Αλλά βασικά η ιστορία είναι μεγαλύτερη.

Δεν αφορά μόνο την παρέμβαση
στις μορφές ή την κάλυψή τους.

Αυτό το έργο τέχνης σχεδόν καταστράφηκε
από τέτοιες παρεμβάσεις.

Ελίζαμπεθ Λεβ: Η αντίδραση
στην Ημέρα της Κρίσης ήταν τεράστια.

Ο έντυπος τύπος φρόντισε να τη δουν όλοι.

Έτσι, δεν ήταν κάτι που έγινε
μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Ήταν κάτι που έγινε σε διάστημα 20 χρόνων

από άρθρα σε εφημερίδες και παράπονα,

που έλεγαν στην Εκκλησία,

«Δεν μπορείτε να μας υποδείξετε
πώς θα ζήσουμε.

Δεν είδατε ότι έχετε πορνογραφήματα
στο παρεκκλήσι του Πάπα;»

Και μετά από τα παράπονα και την επιμονή

για να καταστραφεί το έργο,

ήταν τη χρονιά που πέθανε ο Μιχαήλ Άγγελος

που η Εκκλησία έφτασε τελικά
σε έναν συμβιβασμό,

έναν τρόπο να σωθεί ο πίνακας,

και ήταν βάζοντας
αυτά τα 30 έξτρα καλύμματα,

και τότε προέκυψαν αρχικά τα φύλλα συκής.

Τότε έγιναν όλα αυτά

και προήλθε από μια εκκλησία
που προσπαθούσε να σώσει ένα έργο τέχνης,

όχι ουσιαστικά να το καλύψουν
ή να το καταστρέψουν.

ΜΤ: Αυτό που μας προσφέρατε
δεν είναι η κλασική ξενάγηση

που παίρνουν σήμερα οι επισκέπτες
της Καπέλα Σιξτίνα.

(Γέλια)

ΕΛ: Δεν ξέρω, διαφήμιση είναι αυτό;

(Γέλια)

ΜΓ: Όχι απαραίτητα, είναι δήλωση.

Η επαφή με την τέχνη σήμερα
έχει κάποια προβλήματα.

Υπερβολικά πολλοί άνθρωποι
θέλουν να δουν αυτό εκεί,

με αποτέλεσμα πέντε εκατομμύρια άνθρωποι
να περνούν αυτή τη μικρή πόρτα

και να το ζουν εντελώς διαφορετικά

από ό,τι εμείς τώρα.

ΕΛ: Συμφωνώ. Νομίζω ότι είναι καλό
να μπορείς να σταματήσεις και να δεις.

Αλλά σκεφτείτε, ακόμα κι εκείνες τις μέρες

με 28.000 επισκέπτες την ημέρα,

ακόμα κι αύτες τις μέρες
με όλους αυτούς τους ανθρώπους,

κοιτάξτε τριγύρω σας και σκεφτείτε
πόσο εκπληκτικό είναι

που κάποια ζωγραφική πάνω σε γύψο
πάνω από 500 ετών

καταφέρνει ακόμη να κάνει όλους
αυτούς που στέκονται δίπλα σου

να κοιτάζουν προς τα πάνω
και να μένουν έκθαμβοι.

Είναι τρανή απόδειξη του πώς η ομορφιά
μπορεί πραγματικά να μιλήσει σε όλους μας

σε όλες τις εποχές
και σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη.

ΜΤ: Λιζ, σε ευχαριστούμε.

ΕΛ: Σας ευχαριστώ κι εγώ.

ΜΤ: Ευχαριστούμε.

(Χειροκρότημα)