Lösemi nedir? - Danilo Allegra ve Dania Puggioni
-
0:07 - 0:09Tıptaki gelişmelere rağmen,
-
0:09 - 0:14kanser, hastaların alabileceği en
korkunç tanılardan biri olmayı sürdürüyor. -
0:14 - 0:18Tedaviyi zorlaştıran şey ise,
kanserin bir hastalık değil de -
0:18 - 0:24farklı hücrelerde ortaya çıkan
100'den fazla hastalığın ailesi olmasıdır. -
0:24 - 0:26Ve kanserin bir türü,
herhangi bir türe göre çocuklara -
0:26 - 0:30daha fazla acı veren
talihsiz bir ayrım yapmakta. -
0:30 - 0:32İşte bunun adı lösemi,
-
0:32 - 0:36kemik iliğindeki kök hücrelerinde
başlayan bir kanser. -
0:36 - 0:38Bir kök hücre,
gelişmemiş ancak -
0:38 - 0:42büyük bir potansiyele
sahip bir bebek gibidir. -
0:42 - 0:45Birçok kök hücresi gelişir
ve karaciğer, beyin ve kalp gibi -
0:45 - 0:48organların hücreleri hâline gelir.
-
0:48 - 0:49Ancak bazı dokularda,
-
0:49 - 0:53sık sık yeni hücreler üretmek ve
vücut ihtiyaçlarını karşılamak için -
0:53 - 0:57gelişme süresince ve erişkinliğe doğru
yeni kök hücrelerine bölünmeye -
0:57 - 0:59devam edebilirler.
-
0:59 - 1:02Bir diğer örnek ise kök hücrelerinin
-
1:02 - 1:06birçok kan hücresi tipine
ayrıldığı kemik iliğidir. -
1:06 - 1:08Kemik iliği, oksijeni akciğerlerden
-
1:08 - 1:10tüm dokulara taşıyan alyuvarları,
hasarlı kan damarlarına -
1:10 - 1:15yapışarak kanamayı durdurmaya
yardımcı olan trombositleri -
1:15 - 1:16ve olası zararlı istilacıları
-
1:16 - 1:20yok ederek vücutta
devriye gezen akyuvarları içerir. -
1:20 - 1:22Arada bir,
-
1:22 - 1:25bir kök hücrenin özelleşme süreci
sırasında bir şeyler yanlış gider -
1:25 - 1:29ve o hücrenin DNA'sında
zararlı mutasyonlar oluşur. -
1:29 - 1:32Güvenliği bozulan DNA'lı hücrelerin
kendi kendilerini imha etmeleri gerekir -
1:32 - 1:35ancak bazı hasarlı hücreler
kontrolsüzce çoğalarak -
1:35 - 1:40bu düzeni görmezden gelirler,
hatta asıl işlevlerini yitirirler. -
1:40 - 1:42İşte bunlar kanser hücreleridir.
-
1:42 - 1:47Löseminin neden çocuklarda en sık görülen
kanser türü olduğu henüz net değil -
1:47 - 1:49ancak buna katkısı olan
etkenlerden biri, -
1:49 - 1:53çoğu kanser türüne birçok DNA'nın
değişime uğraması neden oluyorken -
1:53 - 1:57löseminin sadece bir veya iki DNA'nın
değişime uğramasından kaynaklanması -
1:57 - 2:01bu yüzden de diğer kanser türlerinden
daha hızlı ortaya çıkması olabilir. -
2:01 - 2:05Üstelik, akyuvarlarda
fetal gelişim sırasında -
2:05 - 2:07erken lösemi riskini ayrıca arttıran
-
2:07 - 2:09bazı DNA değişiklikleri oluşabilir.
-
2:09 - 2:12Ancak çocukları diğer kanserlere
kıyasla daha çok etkilese de -
2:12 - 2:16lösemi hastalarının çoğunu
yetişkinler oluşturur. -
2:16 - 2:21Lösemi saldırıya geçince, hasarlı hücreler
tüm kullanılabilir alanı ve kaynakları -
2:21 - 2:25ele geçirene kadar kan
ve kemik iliğinde çoğalırlar. -
2:25 - 2:27Kemik iliği artık gerekli miktarda
-
2:27 - 2:29işlevsel hücreler üretemediğinde ise
-
2:29 - 2:31kan tükenir.
-
2:31 - 2:32Alyuvarların eksikliği,
-
2:32 - 2:35kasların yeterli oksijeni almaması,
-
2:35 - 2:39sayıca azalan trombositlerin yaraları
onarmak için yeterli olmaması ve -
2:39 - 2:43işlevsel akyuvar kıtlığının enfeksiyon
riskini arttırarak bağışıklık sistemini -
2:43 - 2:45bozduğu anlamına gelir.
-
2:45 - 2:47Kanın normal işlevini kazanması
için lösemili -
2:47 - 2:50hücrelerin ortadan
kaldırılması gerekir -
2:50 - 2:52fakat lösemiler katı tümörler
olmadığı için -
2:52 - 2:54ameliyatla çıkarılamazlar.
-
2:54 - 2:59Bunun yerine hücreler, hızla çoğalan
hücreleri yok eden ilaçların -
2:59 - 3:00bir bileşimi olan kemoterapiyi içeren
-
3:00 - 3:05çeşitli tedaviler kullanılarak
vücut içinde öldürülür. -
3:05 - 3:08Ne yazık ki, bu tedavinin saç köklerinde
veya bağırsaklarda bulunan -
3:08 - 3:11sağlıklı hücreleri öldürmek gibi
bir yan etkisi var. -
3:11 - 3:14Bazı durumlarda, gerekli olan dozaj
o kadar yüksektir ki -
3:14 - 3:17kök hücreleri de dâhil olmak üzere
-
3:17 - 3:19kemik iliğindeki tüm hücreleri öldürür.
-
3:19 - 3:24Bu gerçekleştiğinde, vücut artık kendi
başına yeni kan hücreleri üretemez. -
3:24 - 3:28Neyse ki dışarıdan gelen bir yardım
bir donörün kemik iliğinden -
3:28 - 3:30gelen kök hücreler biçiminde olabilir.
-
3:30 - 3:33Hastaya nakledildiğinde,
-
3:33 - 3:36kemik iliğini ve kanı
hızla yeniden oluştururlar. -
3:36 - 3:39Yine de, kemik iliği nakilleri nakledilen
hücrelerin hastanın -
3:39 - 3:43kendi hücrelerine yabancı cisim olarak
saldırmasını engellemek için -
3:43 - 3:47verici ve alıcı arasında antijen
uyumluluğunu gerektiren -
3:47 - 3:48karmaşık bir süreçtir.
-
3:48 - 3:50Kan nakillerinin aksine,
-
3:50 - 3:52binlerce doku tipi (HLA) vardır ve
-
3:52 - 3:57kardeşler ve yakın akrabalar bile
uyumlu kemik iliğine sahip olmayabilir. -
3:57 - 4:00Bu durumda, ilik araştırması
milyonlarca gönüllü kemik iliği -
4:00 - 4:05vericisinin genetik yapısını içeren
bir veritabanına kadar genişletilir. -
4:05 - 4:07Potansiyel donör sayısı ne kadar
fazla olursa -
4:07 - 4:12o kadar fazla sayıda hastanın hayatı
başarılı nakiller yoluyla kurtulabilir. -
4:12 - 4:16Lösemi korkutucu bir hastalık olabilir
fakat birlikten kuvvet doğar.
- Title:
- Lösemi nedir? - Danilo Allegra ve Dania Puggioni
- Description:
-
Tamamı için; http://ed.ted.com/lessons/what-is-leukemia-danilo-allegra-and-dania-puggioni
Kemik iliğinde bulunan kök hücreleri sağlığımız için çok önemli çünkü vücudumuzu ayakta tutan ve koruyan yeni kan hücreleri haline gelmeleri gerekir ancak dönüşüm yanlış yola saptığında, zararlı mutasyonlar hücrelerin kontrolsüzce çoğalmasına neden olabilir. Danilo Allegra ve Dania Puggioni bunun nasıl gerçekleştiğini ve belirli tedavilerin bu hastalıktan muzdarip olanlar için nasıl umut sağladığını açıklıyor.
Ders Danilo Allegra ve Dania Puggioni, animasyon Zedem Medya tarafından hazırlandı.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:33
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Zeynep Karadeniz edited Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni | ||
Zeynep Karadeniz edited Turkish subtitles for What is leukemia? - Danilo Allegra and Dania Puggioni |