Return to Video

Co sprawia, że życie jest udane? Lekcje z najdłuższych badań nad szczęściem

  • 0:01 - 0:04
    Co sprawia, że jesteśmy
    zdrowi i szczęśliwi,
  • 0:04 - 0:05
    idąc przez życie?
  • 0:07 - 0:09
    Jeśli moglibyście dziś zainwestować
  • 0:09 - 0:11
    w przyszłą wersję siebie,
  • 0:11 - 0:14
    na co poświęcilibyście czas i energię?
  • 0:15 - 0:18
    Ostatnio przeprowadzono
    ankietę wśród młodych osób
  • 0:18 - 0:23
    na temat najważniejszych celów życiowych.
  • 0:23 - 0:25
    Ponad 80% odpowiedziało,
  • 0:25 - 0:29
    że ich głównym celem jest wzbogacenie się.
  • 0:29 - 0:34
    50% spośród tych samych
    młodych ludzi odpowiedziało,
  • 0:34 - 0:36
    że inny główny cel życiowy
  • 0:36 - 0:38
    to sława.
  • 0:39 - 0:40
    (Śmiech)
  • 0:40 - 0:47
    Cały czas mówi się nam,
    żeby poświęcać się pracy, starać się
  • 0:47 - 0:49
    i osiągać więcej.
  • 0:49 - 0:53
    Wmawia się nam,
    że to właśnie musimy robić,
  • 0:53 - 0:54
    żeby mieć udane życie.
  • 0:54 - 0:57
    Obrazy całego życia,
  • 0:57 - 1:02
    wyborów, które ludzie podejmują,
    i jak te wybory wpływają na ich życie,
  • 1:02 - 1:05
    to obrazy praktycznie
    niemożliwe do uzyskania.
  • 1:06 - 1:11
    Większość wiedzy o życiu
    zdobywamy, prosząc ludzi,
  • 1:11 - 1:13
    żeby przypomnieli sobie przeszłość,
  • 1:13 - 1:17
    a wiadomo, że nie jesteśmy
    mądrzejsi po fakcie.
  • 1:17 - 1:21
    Zapominamy o wielu rzeczach,
    które przydarzają się nam w życiu,
  • 1:21 - 1:24
    a czasem pamięć jest wręcz twórcza.
  • 1:25 - 1:29
    Co jeśli moglibyśmy zobaczyć całe życie,
  • 1:29 - 1:32
    jak zmienia się z czasem?
  • 1:32 - 1:36
    Co jeśli moglibyśmy badać ludzi
    od wieku nastoletniego
  • 1:36 - 1:39
    do starości,
  • 1:39 - 1:42
    żeby zobaczyć, co sprawia,
    że ludzie są szczęśliwi i zdrowi?
  • 1:44 - 1:45
    Zrobiliśmy to.
  • 1:46 - 1:48
    Badania Harvardu nad rozwojem człowieka
  • 1:48 - 1:53
    to chyba najdłuższe badania
    nad życiem ludzi, jakie przeprowadzono.
  • 1:54 - 2:00
    Od 75 lat śledziliśmy życie 724 mężczyzn,
  • 2:01 - 2:06
    rok po roku, pytając ich o pracę,
    życie rodzinne, zdrowie,
  • 2:06 - 2:08
    i oczywiście przez cały czas nie wiedząc,
  • 2:08 - 2:12
    jak potoczą się ich życiowe historie.
  • 2:13 - 2:17
    Tego typu badania są bardzo rzadkie.
  • 2:17 - 2:21
    Prawie wszystkie takie projekty
    rozpadają się po 10 latach,
  • 2:21 - 2:24
    bo zbyt dużo ludzi odpada z badań,
  • 2:24 - 2:27
    dopłaty do badań się kurczą,
  • 2:27 - 2:29
    badacze mają dość
  • 2:29 - 2:33
    albo umierają i nikt
    nie przejmuje inicjatywy.
  • 2:34 - 2:37
    Dzięki mieszance szczęścia
  • 2:37 - 2:40
    i wytrwałości kilku pokoleń badaczy
  • 2:40 - 2:42
    to badanie przetrwało.
  • 2:43 - 2:47
    Około 60 z początkowych 724 osób
  • 2:47 - 2:48
    nadal żyje
  • 2:48 - 2:51
    i bierze udział w badaniach.
  • 2:51 - 2:53
    Większość ma ponad 90 lat.
  • 2:54 - 2:55
    Zaczynamy teraz badania
  • 2:55 - 3:00
    nad ponad dwoma tysiącami
    dzieci tych mężczyzn.
  • 3:00 - 3:02
    Jestem czwartym kierownikiem tych badań.
  • 3:03 - 3:08
    Od 1938 roku śledziliśmy
    życie dwóch grup mężczyzn.
  • 3:08 - 3:10
    Pierwsza grupa przyłączyła się do badań,
  • 3:10 - 3:13
    kiedy byli na drugim roku na Harvardzie.
  • 3:13 - 3:16
    Wszyscy skończyli studia
    podczas II Wojny Światowej
  • 3:16 - 3:18
    i większość z nich poszła na wojnę.
  • 3:19 - 3:21
    Druga grupa badawcza
  • 3:21 - 3:26
    to chłopcy z najbiedniejszych
    dzielnic Bostonu,
  • 3:26 - 3:28
    wybrani do badania
  • 3:28 - 3:31
    głównie dlatego, że byli z problemowych
  • 3:31 - 3:33
    i skrzywdzonych przez los rodzin
  • 3:33 - 3:36
    żyjących w Bostonie w latach 30. XX wieku.
  • 3:36 - 3:40
    Większość żyła w kamienicach,
    wielu bez ciepłej i zimnej bieżącej wody.
  • 3:43 - 3:44
    Kiedy dołączyli do badania,
  • 3:44 - 3:47
    przeprowadzono z nimi rozmowę.
  • 3:47 - 3:50
    Zrobiono im badania medyczne.
  • 3:50 - 3:53
    Poszliśmy do ich domów
    i porozmawialiśmy z ich rodzicami.
  • 3:53 - 3:56
    Kiedy ci nastolatkowie dorośli,
  • 3:56 - 3:58
    wkroczyli na różne ścieżki życia.
  • 3:58 - 4:04
    Zostali pracownikami fabryk,
    prawnikami, murarzami i lekarzami.
  • 4:04 - 4:07
    Jeden został prezydentem USA.
  • 4:08 - 4:12
    Jedni popadli w alkoholizm.
    Kilku doświadczyło schizofrenii.
  • 4:13 - 4:16
    Jedni wspięli się po drabinie społecznej,
  • 4:16 - 4:19
    z dołu aż na sam szczyt,
  • 4:19 - 4:22
    a niektórzy pokonali
    tę drogę w drugą stronę.
  • 4:24 - 4:26
    Twórcy tego badania,
  • 4:26 - 4:28
    nawet w najśmielszych marzeniach,
  • 4:29 - 4:33
    nie wyobrażali sobie,
    że 75 lat później będę stał tutaj
  • 4:33 - 4:36
    i mówił o tym, że badania nadal trwają.
  • 4:37 - 4:41
    Co dwa lata nasz cierpliwy
    i oddany personel
  • 4:41 - 4:44
    dzwoni do naszych ludzi
    i pyta, czy możemy wysłać
  • 4:44 - 4:47
    kolejny zestaw pytań o ich życiu.
  • 4:48 - 4:52
    Wielu mężczyzn z ubogich
    dzielnic Bostonu pyta nas:
  • 4:52 - 4:56
    "Dlaczego nadal chcecie mnie badać?
    Moje życie nie jest tak ciekawe".
  • 4:57 - 4:59
    Ci z Harvardu nigdy
    nie zadali takiego pytania.
  • 4:59 - 5:01
    (Śmiech)
  • 5:09 - 5:12
    Żeby mieć jasny obraz ich życia,
  • 5:12 - 5:15
    nie wysyłamy im tylko ankiet.
  • 5:15 - 5:17
    Rozmawiamy z nimi w ich salonach.
  • 5:17 - 5:20
    Bierzemy ich akta medyczne od lekarzy.
  • 5:20 - 5:23
    Pobieramy im krew, prześwietlamy mózg,
  • 5:23 - 5:24
    rozmawiamy z ich dziećmi.
  • 5:24 - 5:30
    Nagrywamy, jak rozmawiają z żonami
    o swoich największych rozterkach.
  • 5:30 - 5:33
    Kiedy 10 lat temu spytaliśmy ich żony,
  • 5:33 - 5:36
    czy do nas dołączą,
    jako uczestniczki badania,
  • 5:36 - 5:38
    wiele odpowiedziało: "Najwyższy czas".
  • 5:38 - 5:39
    (Śmiech)
  • 5:39 - 5:41
    Czego się dowiedzieliśmy?
  • 5:41 - 5:46
    Jakie lekcje płyną z dziesiątek
    tysięcy stron informacji,
  • 5:46 - 5:49
    które uzbieraliśmy
  • 5:50 - 5:51
    na temat ich życia?
  • 5:52 - 5:57
    Nie są to lekcje o bogactwie,
    sławie czy coraz cięższej pracy.
  • 5:59 - 6:05
    75 lat badań mówi nam jedno,
  • 6:05 - 6:10
    że dobre relacje czynią nas
    szczęśliwszymi i zdrowszymi.
  • 6:11 - 6:15
    Odkryliśmy trzy ważne fakty
    o relacjach międzyludzkich.
  • 6:15 - 6:19
    Po pierwsze, relacje społeczne
    są dla nas bardzo dobre,
  • 6:19 - 6:21
    a samotność zabija.
  • 6:21 - 6:25
    Okazuje się, że ludzie bardziej związani
  • 6:25 - 6:28
    z rodziną, przyjaciółmi
    czy społeczeństwem,
  • 6:28 - 6:32
    są szczęśliwsi, fizycznie zdrowsi
  • 6:32 - 6:36
    i żyją dłużej niż ci,
    którzy nie utrzymują takich kontaktów.
  • 6:36 - 6:40
    Samotność jest toksyczna.
  • 6:40 - 6:45
    Ludzie, którzy są bardziej odizolowani
    od innych niż by tego chcieli,
  • 6:45 - 6:48
    są mniej szczęśliwi,
  • 6:48 - 6:51
    ich zdrowie pogarsza się
    wcześniej w wieku średnim,
  • 6:51 - 6:53
    ich funkcje mózgowe
    szybciej się pogarszają
  • 6:53 - 6:57
    i żyją krócej niż ci,
    którzy nie są samotni.
  • 6:58 - 7:01
    Przykre jest to, że w każdej chwili
  • 7:01 - 7:06
    więcej niż jeden na pięciu Amerykanów
    twierdzi, że jest samotny.
  • 7:07 - 7:10
    Wiemy, że można być samotnym w tłumie
  • 7:10 - 7:12
    i można być samotnym w małżeństwie.
  • 7:12 - 7:15
    Więc drugą ważną lekcją jest to,
  • 7:15 - 7:18
    że nie chodzi tylko o liczbę przyjaciół
  • 7:18 - 7:21
    ani o bycie w stałym związku,
  • 7:21 - 7:26
    ale o jakość bliskich relacji.
  • 7:27 - 7:31
    Okazuję się, że życie w konflikcie
    źle wpływa na zdrowie.
  • 7:31 - 7:35
    Bardzo konfliktowe małżeństwa,
    bez wielkiego uczucia,
  • 7:35 - 7:41
    źle wpływają na nasze zdrowie,
    może nawet gorzej niż rozwód.
  • 7:41 - 7:46
    Życie w dobrym,
    ciepłym związku jest ochroną.
  • 7:46 - 7:49
    Gdy już doszliśmy
    z badanymi do 80 roku życia,
  • 7:49 - 7:52
    chcieliśmy cofnąć się
    do ich wieku średniego i zobaczyć,
  • 7:52 - 7:54
    czy można było przewidzieć,
  • 7:54 - 7:58
    kto będzie szczęśliwym,
    zdrowym 80-latkiem,
  • 7:58 - 7:59
    a kto nie.
  • 8:00 - 8:04
    Zgromadziliśmy wszystko, co wiemy o nich
  • 8:04 - 8:06
    z okresu, kiedy mieli 50 lat.
  • 8:06 - 8:09
    To nie poziom cholesterolu
  • 8:09 - 8:12
    pozwolił przewidzieć,
    jaka będzie ich starość,
  • 8:12 - 8:15
    tylko zadowolenie z relacji z innymi.
  • 8:15 - 8:20
    Ludzie najbardziej zadowoleni
    ze swoich relacji w wieku 50 lat,
  • 8:20 - 8:22
    byli najzdrowsi w wieku 80 lat.
  • 8:24 - 8:27
    Dobre, bliskie relacje
    wydają się nas chronić
  • 8:27 - 8:30
    od niektórych problemów
    związanych ze starzeniem się.
  • 8:30 - 8:34
    Najszczęśliwsze pary kobiet i mężczyzn
  • 8:34 - 8:37
    mówiły, w wieku ponad 80 lat,
  • 8:37 - 8:39
    że nawet kiedy odczuwali
    większy ból fizyczny,
  • 8:40 - 8:41
    byli nadal szczęśliwi.
  • 8:42 - 8:46
    U ludzi, którzy byli
    w nieszczęśliwych związkach,
  • 8:46 - 8:49
    odczuwanie większego bólu fizycznego
  • 8:49 - 8:52
    nasilało się przez ból emocjonalny.
  • 8:52 - 8:57
    Trzecim ważnym odkryciem
    o związkach i zdrowiu jest to,
  • 8:57 - 9:00
    że dobre relacje nie tylko chronią ciało,
  • 9:00 - 9:02
    ale także mózg.
  • 9:02 - 9:07
    Okazuję się, że stabilny związek
  • 9:07 - 9:11
    w wieku 80 lat działa jak ochrona.
  • 9:11 - 9:13
    Ludzie, którzy są w związkach,
  • 9:13 - 9:17
    w których czują, że będąc w potrzebie,
    mogą polegać na drugiej osobie,
  • 9:17 - 9:21
    dłużej zachowują lepszą pamięć.
  • 9:21 - 9:22
    Ludzie w związkach,
  • 9:22 - 9:26
    w których czują, że nie mogą
    liczyć na drugą osobę,
  • 9:26 - 9:29
    wcześniejszej tracą pamięć.
  • 9:31 - 9:34
    Dobre relacje nie muszą
    być cały czas spokojne.
  • 9:34 - 9:38
    Niektóre z naszych 80-letnich par
    mogłyby się sprzeczać
  • 9:38 - 9:39
    całymi dniami,
  • 9:39 - 9:43
    ale dopóki czuli, że naprawdę
    mogą na siebie liczyć,
  • 9:43 - 9:44
    kiedy robi się ciężko,
  • 9:44 - 9:48
    te sprzeczki nie wpływały na ich pamięć
  • 9:50 - 9:52
    Ta wiadomość,
  • 9:52 - 9:58
    że dobre, bliskie relacje sprzyjają
    zdrowiu i dobremu samopoczuciu
  • 9:58 - 10:01
    jest mądrością starą jak świat.
  • 10:01 - 10:05
    Czemu tak ciężko to osiągnąć,
    a tak łatwo zignorować?
  • 10:06 - 10:07
    Jesteśmy tylko ludźmi.
  • 10:07 - 10:10
    Pragniemy szybkich rozwiązań,
  • 10:10 - 10:12
    czegoś, co możemy dostać,
  • 10:12 - 10:14
    co polepszy nasze życie na zawsze.
  • 10:15 - 10:19
    Związki są kłopotliwe i skomplikowane,
  • 10:19 - 10:22
    a ciężka praca nad utrzymaniem
    dobrych relacji z rodziną i przyjaciółmi
  • 10:23 - 10:25
    nie jest seksowna ani atrakcyjna.
  • 10:25 - 10:29
    To praca na całe życie.
    Nigdy się nie kończy.
  • 10:29 - 10:34
    Najszczęśliwsi emeryci
    z naszego 75-letniego badania
  • 10:34 - 10:39
    starali się, żeby kolega z pracy
    stał się towarzyszem do rozrywki.
  • 10:39 - 10:42
    Jak młodzi ludzie z ostatniego sondażu,
  • 10:42 - 10:46
    wielu spośród naszych mężczyzn,
    kiedy wchodzili w dorosłe życie,
  • 10:46 - 10:50
    naprawdę wierzyli, że sława,
    bogactwo i wielkie osiągnięcia
  • 10:50 - 10:54
    są potrzebne do udanego życia.
  • 10:54 - 10:58
    Ale w ciągu 75 latach nasze badania
    nieustannie wskazują,
  • 10:58 - 11:04
    że najlepiej powiodło się tym,
    którzy opierali się na relacjach
  • 11:04 - 11:07
    z rodziną, przyjaciółmi czy społecznością.
  • 11:09 - 11:11
    A wy?
  • 11:11 - 11:15
    Powiedzmy, że macie 25, 40 albo 60 lat.
  • 11:16 - 11:19
    Jak mogłoby wyglądać
    opieranie się na relacjach?
  • 11:20 - 11:23
    Możliwości są praktycznie nieskończone.
  • 11:24 - 11:30
    Można spędzać czas z ludźmi
    zamiast przed ekranem
  • 11:30 - 11:34
    albo ożywić nudny związek,
    robiąc wspólnie coś nowego,
  • 11:34 - 11:36
    pójść na długi spacer
    czy wieczorną randkę.
  • 11:37 - 11:42
    Można dotrzeć do członka rodziny,
    z którym nie rozmawiało się od lat,
  • 11:42 - 11:46
    bo te częste rodzinne waśnie
  • 11:46 - 11:48
    bardzo źle wpływają
  • 11:48 - 11:50
    na ludzi chowających urazę.
  • 11:52 - 11:56
    Chciałbym zakończyć cytatem Marka Twaina.
  • 11:57 - 12:00
    Ponad wiek temu
  • 12:00 - 12:02
    wspominał swoje życie
  • 12:02 - 12:04
    i napisał to:
  • 12:05 - 12:09
    "Nie ma czasu, tak krótkie jest życie,
  • 12:09 - 12:14
    na sprzeczki, przeprosiny,
    zawiść, wyjaśnienia.
  • 12:15 - 12:18
    Jest tylko czas na kochanie,
  • 12:18 - 12:21
    i to w tej chwili, że się tak wyrażę".
  • 12:23 - 12:27
    Dobre życie jest zbudowane
    na dobrych relacjach.
  • 12:27 - 12:28
    Dziękuję.
  • 12:28 - 12:30
    (Brawa)
Title:
Co sprawia, że życie jest udane? Lekcje z najdłuższych badań nad szczęściem
Speaker:
Robert Waldinger
Description:

Co sprawia, że jesteśmy zdrowi i szczęśliwi, idąc przez życie?

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
12:46

Polish subtitles

Revisions Compare revisions