-
[woosh]
-
[ding]
-
[tunog na nabubuo]
-
[musika]
-
Ano ang internet?
-
Ang internet ay tulad ng isang sikat na bagay.
-
Ilang satellite sa langit.
-
Napi-picture ko ito sa isip ko na tulad ng mga alon ng internet na papunta sa telepono.
-
May nagsabi sa akin minsan tungkol sa cloud.
-
Ang internet ay tulad ng pagtutubero palaging gumagalaw.
-
Karamihan sa mga tao ay walang anumang ideya kung saan
nanggaling ang internet at
-
hindi mahalaga, hindi nila kailangang malaman. Ito'y
tulad ng pagtatanong kung sino ang nakaimbento sa
-
bolpen,
-
o ang kubetang de-flush
-
o ang siper.
-
Ang mga ito ay lahat ng bagay na ginagamit lang natin sa bawat araw na hindi natin iniisip ang tungkol sa bagay
-
na isang araw may umimbento sa kanila.
-
Kaya ang internet ay tulad lang niyan. Maraming taon ang nakalilipas noong maagang 1970
-
ang aking partner na si Bob Kahn at ako ay nagsimulang magtrabaho sa disenyo kung ano tatawagin ngayong internet.
-
Resulta ito ng isa pang eksperimento na tinatawag na ARPANET
-
na tumatayo sa Advanced Research Project Agency Network. Ito ay isang proyekto ng
-
pananaliksik sa Kagawaran ng Tanggulan.
-
Sinusubukan ni Paul Baran na alamin kung paano magtayo
-
ng sistema ng komunikasyon na maaaring makaligtas sa isang atakeng nukleyar.
-
Kaya nagkaroon siya ng ideya ng paghahati sa mga mensahe
sa mga block at ipinapadala sila ng mabilis
-
hangga't maaari sa bawat posibleng direksiyon
sa pamamagitan ng mesh network.
-
[whoosh]
-
Kaya gumawa kami ang magiging sa kinalaunan ang nationwide environmental packet network,
-
at gumana.
-
[elektronikong musika na may mga mabigat na kumpas]
-
May sinuman ba na nangangasiwa ng internet?
-
Kinokontrol ito ng pamahalaan.
-
Mga duwende, halatang mga duwende!
-
Ang mga tao ang magkokontrol sa Wi-Fi
dahil noon walang Wi-Fi, walang internet.
-
T-mobile, um, Xfinity,
-
Bill Gates
-
[tumigil]
-
Tama?!
-
Ang tapat na sagot ay buweno walang sinuman at malamang ang isa pang sagot ay lahat.
-
Ang totoong sagot ay na ang internet ay
binubuo ng napakalaking numero ng
-
mga independiyenteng pinatatakbong network.
-
Kung ano ang interesante sa sistema ay
ito ay ganap na ipinamamahagi. Walang
-
sentral na kontrol na nagdedesisyon kung paano niro-route ang mga packet o kung saan ang mga bahagi ng network ay ginagawa
-
o kahit na sino ang nagkokonekta kanino.
-
Ang mga ito ay lahat desisyon sa negosyo na
independiyenteng ginagawa ng mga operator.
-
Lahat sila ay may tunguhin na tiyakin na
may konektibidad sa bawat koneksiyon ng
-
bawat bahagi ng network dahil ang
gamit ng net ay na ang anumang device
-
ay maaaring makipag-usap sa anumang ibang device;
tulad lang ng gusto mong magagawa sa mga tawag
-
sa telepono sa anumang ibang telepono
sa mundo.
-
Walang ganito ang
ginawa na noon.
-
Ang ideya na kung ano ang alam mo ay maaaring kapaki-pakinabang sa isa
-
o kabaligtaran ay napakamakapangyarihang nag-uudyok
-
sa pagbabahagi ng impormasyon.
-
Iyan pala kung paano ginagawa ang siyensiya,
nagbabahagi ang mga tao ng impormasyon.
-
Kaya ito ay oportunidad para sa mga tao na
mag-isip ng mga bagong aplikasyon,
-
baka i-program sila bilang mga app sa isang selpon,
-
baka maging bahagi ng patuloy
na paglago ng imprastraktura ng
-
network upang dalhin ito sa mga tao na walang
pang access dito; o gamitin lang
-
ito araw-araw.
-
Hindi ka makakatakas mula sa pakikipagkontak ng
internet kaya bakit hindi alamin ito at
-
gamitin ito.
-
[epekto ng paikot-ikot na tunog]
-
[ding]
