Jonathan Drori bildiğimizi sandığımız şeyler

Jonathan Drori 4 temel ve basit soru ile başlayıp (ve bunlara cevap veremediğinizi görüp şaşırabilirsiniz) bilgi dağarcığımızdaki boşlukları inceliyor--özellikle de bilim hakkında bilmediğimiz halde belki de bildiğimizi sandığımız şeyleri gösteriyor

Şimdi size neden belki de düşündüğümüz kadar

anlamadığımızı anlatmaya çalışacağım.

Şu dört soru ile başlamak istiyorum.

Yılın bu dönemi ile ilgili sorulan şu kültürel sorulardan değiller.

Bu bir şakaydı, bu arada.

Ama bu dört soru aslında

bilim hakkında çokça bilgi sahibi olduğunu sana kişilerce bile oldukça zordu.

ve bunlar televizyonda bilim programcıları için hazırladığım sorular,

ve programın seyirciler de bilimsel kişiler--

yani bilim öğretmenleri--ve ayrıca yedi yaş grubu,

ve ben 7 yaş grubunun uçukça daha iyi olduklarını gördüm

yani seyircilerin geri kalanına göre iyiydiler, ve bu şaşırtıcıydı.

İlk sorum şu, bunu yazmak isteyebilirsiniz,

bir parça kağıt yeterli, fiziksel olarak yani, sanal da olabilir

yani kafanıza, ve evden seyredenler siz de deneyebilirsiniz.

Bir tohumun ağırlığı yok gibidir ama bir ağaç çok ağırdır, değil mi?

Anlaştık. Peki bu sandalyeyi yaptığımız bu ağacın onca ağırlığının geldiği yer

neresidir? Tüm bunlar nereden geliyor?

(tak tak tak)

Ve sonraki sorunuz, küçük bir fener ampulünü

bir pil ile ve bir parça tel ile yakmanız mümkün mü?

Ve bir çeşit çizim yapma--aslında çizmenize de gerek yok ama

eğer çizmeniz gerekseydi, şeklinde söyleyelim, eğer

çizmeniz gerekirse bunu çizebilir misiniz?

Yani mümkün mü?

Üçüncü soru ise yazları kış aylarından neden daha sıcaktır?

Sanırım yaz aylarının daha sıcak olduğunda da hemfikir olabiliriz,

ama neden? Ve son olarak da--

eğer mümkünse, bir karalama yapmanız--

solar sistemin bir diyagramını kabaca çizermisiniz

özellikle gezegenlerin yörüngelerini?

Bunu yapabilir misiniz?

Olabilirse kabataslak bir yörünge çizmeniz kafi.

OK. Çocuklar fikirlerini---öğretmenlerden almazlar,

öğretmenler öyle sanıyor, aslında bunu sağduyuları ile

çevrelerindeki dünyadaki tecrübeleri ile,

kendi aralarında ve yaşıtları arasında olup bitenlerden,

bakıcılarından, ailelerinden, tecrübelerinden alırlar.

Bu alandaki uzmanlardan birisi, de, şükürler olsun,

Kardinal Wolsey'di. İnsanların kafasına soktuğun şeyler konusunda

çok dikkatli ol daha sonra bunları değiştirmek aslında imkansız.

(kahkahalar)

Aslında nasıl öldüğünü de pek bilmiyorum.

En sonunda kafası ya kesilmişti yada asıldı.

(kahkahalar)

Ve, şu sorular, elbette ki bildiniz, ve

danışmaya da ihtiyaç duymadınız, vesaire...

ve aslında--- ben insan seçer ve küçük düşürürdüm ama...

bu durumda bunu yapmayacağım.

Küçük bir tohum aslında ağırdır ve temel olarak

bütün bunların %99 u da havadan gelir.

Garanti veriyorum %85'iniz ama burası TED belki daha azınız,

bunun yerden geldiğini söyledi. ve bazılarınız da,

muhtemelen siz ikiniz, çıkışta yanıma gelip bunu tartışacaksınız,

ve bana aslında yerden geldiğini anlatacaksınız.

Eğer bu doğru olsaydı, ülkede sağa sola gidip insanların bahçelerini

toprakla dolduran kamyonlar olurdu, harika bir iş imkanı.

Ama bunu yapmıyoruz.

Bunun kütlesi gerçekten de havadan geliyor.

İngilterede bütün biyoloji sınavlarımı geçtim

Ve iyi notlar ile geçtim, ama okuldan mezun olduğumda

hala bunun yerden geldiğini düşünüyordum.

İkincisi, bir el feneri ampulünü, bir pil ve bir parça tel ile yakabilir misiniz?

Evet, yakabilirsiniz, göstereyim, şimdi nasıl göreceksiniz

Şimdi de kötü bir haberim var,

aslında size göstermek istediğim bir video vardı ama

ne yazık ki---bu odadaki ses sistemi çalışmıyor,

bu nedenle gerçek bir Monty Pythonben edasıyla ben tarif edeceğim,

Bu videoda olan MIT'de okumuş bir grup araştırmacının

mezuniyet günü ile ilgili.

MIT'yi seçtik çünkü, MIT buradan çok çok uzakta ve

sizler de buna çok aldırmayacaksınız,

ama bu İngilterede de bu şekilde oluyor,

ABD'nin Batı kıyısında da

onlara bu soruları sorduğumuzda, aynı şekilde işliyor

bilim bölümü mezunları bunlara cevap veremiyor.

Ve bir çok kişi de şöyle diyor "Bunun

havadan geldiğini bana söylemen beni çok şaşırttı"

Bu bana şaşkınlık verdi. Ve bunlar Bilim Öğrencileri.

Ve biz de konuyu şöyle kapatıyoruz "Bizler dünyanın en önde gelen bilimsel

üniversitesiyiz" ingilizler biraz kibirli olur, malum.

(kahkahalar)

Ve mezun olmuş mühendislik öğrencilerine soruyoruz,

bunun yapılamayacağını söylüyorlar.

Malzemeleri ellerine verip denemelerini istiyoruz,

ve "yapabilir misiniz?" diye soruyoruz. Yapamıyorlar. tamam?

Ve bu ingiltere'de Imperial College'de de aynı, yani anti-Amerikan

bir durum yok ortada.

Aslında biz bu kişileri eğitmek için büyük miktarda paralar harcıyoruz

ve bunun doğru yapılmasını istiyoruz.

Ve bazı sosyal nedenler de var, insanlardan

fotosentezde neler olduğunu anlamasını beklememizin nedenleri

de var. Örneğin karbon denkleminin bir yarısında ne derece

yaydığımız da var, ve karbon denkleminin diğer yarısında da

çok emin olarak söylüyorum, güvenin,

ne kadarını soğurdukları var, yani karbon dioksite soğuruyorlar

Aslında bitkiler yaşamak için bunu yapıyor.

İzleyenler arasında bir Finlandiya'li varsa, bu fince bir kelime oyunu,

eğer biz bunu gerçekten anlayamıyorsak gerçek ve metaforik

olarak ikimiz de ince buzda kayak yapıyoruz demektir.

Şimdi burada pil ve ampulle ne yaptığınız var.

Çok basit değil mi? Elbette hepiniz bildiniz.

Ama daha önce pil ve ampulle oynamadıysanız,

sadece bu devrenin şemasını gördüyseniz

yapamama ihtimaliniz olurdu, ve bu problemlerden birisi.

Peki yazları kışlardan neden daha sıcak?

Küçükken bir şeye yaklaşınca daha sıcak olduğunu öğrendik,

ve bu sizi yakar. Bu öğrenmenin en güçlü yoludur,

ve oldukça da erken öğrenilir.

Bunu genişletiriz, ve kendi kendimize yazın güneşe daha yakın olduğumuz

için daha sıcak olması gerektiğini düşünürüz.

Size yemin ederim pek çoğunuz böyle düşünmüştür.

Ah, herkes kafasını sallıyor,

ama sadece bir kaçınız bunu çok emin bir şekilde yapıyor,

diğerleriyse yani, evet, işte öyle bir şey gibi yapıyor.

Yazları güneşin ışınları daha çok yayıldığı için daha sıcak olur, değil mi?

çünkü dünyanın şöyle bir eğimi vardır.

ve eğer siz bu eğimden dolayı güneşe yakınız diye düşünüyorsanız, hayır.

Güneş 93 milyon mil uzakta, biz de bu kadarcık eğilimdeyiz, değil mi?

Bu hiç bir fark yaratmaz, hatta kuzey Hemisphere'da

yazları güneşten daha da uzaklaşıyoruz,

ama bu da hiç bir değişim yaratmıyor.

OK, şimdi solar sistem şemasına geldik.

Şimdi pek çoğunuz şuna inanıyordur,

biz yazları güneşe daha yakın olduğumuz için daha sıcak,

ve muhtemelen bir elips çizdiniz.

Değil mi? Çünkü elips bunu açıklıyor?

Ama--siz kafa sallıyorsunuz--şimdi bu elipsinizde

şunu düşündünüz mü, peki geceleri ne oluyor?

Australia ve burası arasında yani--değil mi? orada yaz var

ve bizde kış var ve ---

yani dünya geceleri güneşten aceleyle uzaklaşıp

gündüzleri de alelacele güneşe mi yaklaşıyor, çok tuhaf bir şey--

ve bu tuhaf iki modeli kafamızda tutuyoruz, yani neyin doğru olup olmadığını,

bunu yapıyoruz, biz insanlar, her alanda bunu yapıyoruz.

İşte Kopernik'in solar sistemin nasıl göründüğüne dair kafasındaki plan,

bu büyük oranda sizin de kağıdınıza çizdiğiniz şeye benziyor, değil mi?

Ve bu da NASA'nın görüntüsü. İnanılmaz derecede benzerler.

Umarım buradaki tesadüfü fark etmişsinizdir.

Eğer bunun daha çocukken eliptik yörüngeler hakkında edindiğimiz

bir yanlış kavramadan kaynaklanıp

kafamıza yerleşen bir deneyim olduğunu söylersem?

Onlara ne çeşit bir şema ile solar sistemin yörüngesini göstermeli ki

gerçekte böyle olmadığını düşünsünler?

Şöyle bir şey gösterirdiniz, değil mi?

Bu bir plan, yukarıdan aşağıya bakıyor

Ama hayır, bakın bu kitaplarda ben ne buldum,

işte size gösterilen şey buydu, değil mi? Bu kitaplarda,

we sitelerinden, eğitim sitelerinden,

neredeyse elinize geçen her şey böyleydi.

Bunun sebebi de bir sürü konsantre daire çizen ve

ölümüne sıkıcı bu grafikler yerine,

belli bir açıdan bakan bu grafiğin çok daha heyecan uyandırması,

Doğru değil mi? Ve bu açıdan bakılan şema ile

kafanıza bu yanlış yorumlama girdiyse, o zaman

üç boyutlu bu şeyin, iki boyuttaki sunumu da sizin için elips oluyor.

Ve siz de---çok büyük saçmalık aslında, değil mi?

Ve mu zeka modelleri ile, modellerimizi sağlamlaştıracak yeni deliller arıyoruz.

Bunu ırk politika veya başka şeylerde de, aslında herşeyde yapıyoruz.

bunu bilimde de yapıyoruz. yani bakın-- sadece bakın---

ve bilim insanları siz de yapın, durmadan yapın-- modellerimize

destek verecek yeni bulgular arıyoruz ve bazıları da bu bulguları

verip, kafamızdakileri sağlamlaştırmak için çok fazlaca niyetliler.

Şimdi ABD'de olduğum için Avrupa'ya bakacağım.

İşte bunlar bilimde kötü pratik adını vereceğim şeylere örnekler,

bir çeşit eğitim merkezleri. Fotoğraflar La Villette, Fransa'dan,

ve bu da Londra'daki Fen Müzesi Hoşgeldiniz kanadından.

Ve bu şeylerin nasıl inşa edildiğine bir göz atacak olursanız,

burada pek çok cam kullanıldığını görürsünüz, ve çok mavi, profesyonelce,

bu şekilde de, bilirsiniz hani Annie Hall filminde,

Woody Allen çarşafların altından çıkar ve "Tanrım,

bu çok profesyonelceydi!" der ya, ve aslında değildir,

aslında hiç bir tutku yoktur, ve elimizle tutamayız, değil mi?

Kelime oyunlar yapıyorum, tabi. Aslında iyi bir yorumlama için

yakınlarda bulunan San Francisco Exploratorium'u kullanacağım,

burada bütün şeyler--gösterimler ve diğerleri-- kullanılan materyaller

hergün kullanılan objelerden yapılmış ki çocuklar anlayabilsin.

çok fazlaca ellenebilir, ve bunların içine girip deneyler yapabilirler.

Ve eminim ki MIT mezunları da

Londra'daki Imperial College mezunları da pili ve teli ellemiş olsalardı,

ve bir kaç şeyi daha, bunu becerebilirlerdi,

ve gerçekten nasıl çalıştığını öğrenebilirlerdi,

bunun yerine bir devre şemasını takip etmek zorunda kalmazlardı.

Yani iyi bir yorumlama aslında benim

dünyamda yer alan buraya ait şeylerle daha ilgili, değil mi?

Ve bu şeyler---bir parça cam ve mekanikleştirilmiş

titanyum gibi ekstra bariyer kullanmadan

sunuluyor, muhteşem görünüyor. Ok?

Ve Exploratorium bunu çok güzel başarmış,

çok amatör ama amatörlük en iyi duygudur,

diğer değişle, amatörlük sevgi ve tutkudan kaynaklanır.

Yani çocuklar boş saksılar değildir, OK?

Yani Monty Python'nin yapmış olabileceği

biraz da Lord Privy Seal'ın söyleyebileceği bir şey,

ama çocuklar kesinlikle boş saksılar değildir.

Kendi fikirleri ve teorileri ile gelirler,

ve bu teori ve fikirlerle çalışmazsanız, onlara yön veremezsiniz,

Ben de muhtemelen dünya ve evrenin nasıl

çalıştığına dair fikirlerinizi değiştirememişimdir.

Ama bu eşit olarak, yeni teknolojiyi nasıl pazarlayacağınızla ilgili.

Örneğin; İngilterede tüm nüfusu dijital teknolojili televizyon kullanan

bir hale getirecek dijital bir dönüşüm yapmayı amaçlıyoruz.

Ve güçlüklerden birisi de

insanların bunların nasıl çalıştığına dair ön yargılara sahip olması.

Bunları değiştirmek biraz zor.

yani boş vazolar değiliz, sahip olduğumuz zeka modelleri

çocukluktan erişkinliğe kadar kalıyor.

Kötü eğitimin aslında yaradan çok zararı var.

Bu ülkede manyetizma okula gitmelerinden önceki dönemde

okula gitmeye başlayanlara göre çocuklarca daha iyi kavranıyor.

Aynısı yer çekimi için de geçerli, yani--bu çok mütevazice,

yani öğretmenseniz, önce ve sonrasına bakarsınız,

ve bu endişe uyandırıcı. Daha sonraki testlerde, dersler sonrası kötülüyorlar.

Ve bizler dolaplar çevirip, testler tasarlıyor

--en azından ingiltere'de böyle--onlara sınıf geçiriyoruz. Değil mi?

Hükümetler de harika. Sırtlarına vurup onaylıyorlar.

OK? Dolap çeviriyoruz ve aslında eğer

eğer birisi benim biyoloji sınavım

için bir test düzenliyorsa--

bunu gerçekten anlayıp anlamadığımı kontrol edecek şekilde,

basitce nişasta ve iyotu bir araya getirip bunun maviye

döndüğünü görebilmem,

bu bitkilerin kütlelerinin gerçekten havadan geldiğini anlamam için

yapmış olsaydı, bilimde çok daha iyi olabilirdim.

Yani önemli olan kişilerin kendi modellerini anlamalarını sağlamak.

Ödeviniz de şu-- diyelim-- uçakların kanatları kaldırma işlevini nasıl görür?

Bariz bir soru, ve kafanızda da bir cevap belirmiştir,

o zaman ikinci soru şu olmalı,

uçakların ters bir şekilde nasıl uçabildiklerini de açıkladığınızdan emin olun.

Ahhaa, değil mi? İkinci sorumuz deniz neden mavidir? Tamam?

Bunun için de kafanızda bir cevap var mutlaka.

O zaman bulutlu günlerde neden mavi? Gördünüz mü?

(kahkahalar)

Bunu bu ülkede söylemeyi hep istemişimdir.

(kahkahalar)

Son olarak, sizden istediğim kendinize de çocuklarınıza da,

tanıdığınız herkese de, eşyaların şeylerin detaylarıyla

oynama izni vermeniz, çünkü kurcalama yoluyla,

öğrenmenizi tamalayan bir şeydir. Bu bir yerine koyma değil,

sadece öğrenmenin önemli bir parçası.

Çok teşekkürler.

Şimdi, ah tamam, gidin.. Gidin...

(alkışlar)