< Return to Video

Nüfus piramitleri: Geleceğin kuvvetli kahinleri - Kim Preshoff

  • 0:07 - 0:11
    Dünyadaki en büyük yüz ölçümü ile Rusya
  • 0:11 - 0:14
    kendisinin 16'da biri kadar Nijerya ile
  • 0:14 - 0:16
    kabaca eşit nüfusa sahip.
  • 0:16 - 0:18
    Ancak bu eşitlik uzun sürmeyecek.
  • 0:18 - 0:21
    Nüfuslardan biri hızla artarken
  • 0:21 - 0:23
    diğeri usulca azalıyor.
  • 0:23 - 0:26
    Bu, iki ülkeyle ilgili ne söyleyebilir?
  • 0:26 - 0:31
    Nüfus istatistikleri, toplum bilimcilerin
    ve politika uzmanlarının uğraştığı
  • 0:31 - 0:33
    en önemli verilerden bazılarıdır.
  • 0:33 - 0:35
    Ancak bir ülkenin durumunu anlayıp
  • 0:35 - 0:37
    doğru tahminler yapmak,
  • 0:37 - 0:40
    yalnızca toplam nüfus miktarını değil,
  • 0:40 - 0:42
    yaş ve cinsiyet dağılımı gibi
  • 0:42 - 0:45
    içsel özelliklerini de bilmeyi gerektirir.
  • 0:45 - 0:48
    Peki tüm bu veriyi,
    kolay anlaşılacak bir şekilde
  • 0:48 - 0:50
    nasıl takip ederiz?
  • 0:50 - 0:53
    Karmaşık veriler, görsel yolla
    daha kolay yorumlanır
  • 0:53 - 0:57
    ve nüfusbilimcilerin,
    nüfus özelliklerini
  • 0:57 - 1:00
    yansıtma yollarından biri
    nüfus piramitleridir.
  • 1:00 - 1:04
    Burada, erkekler bir tarafta,
    kadınlar diğer tarafta olacak şekilde
  • 1:04 - 1:06
    veri, cinsiyetler göre ayrılır.
  • 1:06 - 1:07
    Nüfus sayıları,
  • 1:07 - 1:09
    0-4 yaş aralığından başlayıp
  • 1:09 - 1:11
    100 ve ötesine devam edecek şekilde
  • 1:11 - 1:13
    beş yaş aralıklarla gösterilir.
  • 1:13 - 1:15
    Ardından, bu aralıklar
    şöyle gruplandırılır:
  • 1:15 - 1:18
    Ergenlik öncesi dönem (0-14 yaş),
  • 1:18 - 1:20
    üreme dönemi (15-44 yaş)
  • 1:20 - 1:23
    ve üreme sonrası dönem (45 ve üstü).
  • 1:23 - 1:25
    Böyle bir nüfus piramidi,
  • 1:25 - 1:28
    gelecek nüfus eğilimlerinin
    kuvvetli bir tahmincisi olabilir.
  • 1:28 - 1:30
    Örneğin, Ruanda'nın nüfus piramidi
  • 1:30 - 1:33
    hızla büyüyen bir ülke olduğunu gösteriyor
  • 1:33 - 1:35
    çünkü nüfusun çoğu
  • 1:35 - 1:37
    piramidin tabanındaki
    genç nüfusta toplanmış.
  • 1:37 - 1:40
    Sayı, ilerleyen yıllarda hızla artacak.
  • 1:40 - 1:42
    Bugünün çocukları
    olgunluk yaşlarına ulaşıp
  • 1:42 - 1:44
    kendi çocuklarına sahip oldukça
  • 1:44 - 1:46
    önümüzdeki birkaç on yılda
  • 1:46 - 1:49
    nüfusun ikiye katlanması neredeyse kesin.
  • 1:49 - 1:50
    İkinci örneğimiz olarak,
  • 1:50 - 1:52
    Kanada'ya bir göz atalım.
  • 1:52 - 1:55
    Nüfusun çoğunluğu
    grafiğin ortasında toplanmış.
  • 1:55 - 1:57
    Genç nüfus grubunda
  • 1:57 - 1:59
    olgun nüfus grubundakilerden
  • 1:59 - 2:01
    daha az insan olduğundan,
  • 2:01 - 2:04
    olgunluk çağına ulaşan
    kişi sayısı azalacağı için
  • 2:04 - 2:07
    nüfus daha yavaş artacak.
  • 2:07 - 2:09
    Son olarak, Japonya'ya bakalım.
  • 2:09 - 2:11
    Nüfusun büyük çoğunluğu
  • 2:11 - 2:13
    yaşlılık yıllarında olduğundan
  • 2:13 - 2:17
    ve her genç aralıkta
    kişi sayısı azaldığından,
  • 2:17 - 2:20
    gitgide daha az insan
    olgunluk çağına eriştiği için
  • 2:20 - 2:25
    mevcut doğum oranıyla
    nüfus azalmaya başlayacak.
  • 2:25 - 2:27
    Bu üç nüfus piramidini
    yan yana karşılaştırmak
  • 2:27 - 2:29
    bize, bir ülkenin sanayi öncesi dönemden
  • 2:29 - 2:31
    sanayileşmiş döneme
  • 2:31 - 2:33
    veya sanayi ötesi
    döneme geçerken geçirdiği
  • 2:33 - 2:37
    demografik değişimin
    üç farklı aşamasını verir.
  • 2:37 - 2:40
    Sanayileşmeye yeni başlamış ülkelerde
  • 2:40 - 2:44
    ilaç, sağlık ve gıda konusundaki
    gelişmelerin sonucunda,
  • 2:44 - 2:47
    yaşam süresinde genellikle uzama
  • 2:47 - 2:50
    ve çocuk ölümlerinde de düşüş gözlemlenir.
  • 2:50 - 2:52
    Ancak doğum oranlarının sabit kalması
  • 2:52 - 2:53
    nüfus patlamasına yol açar.
  • 2:53 - 2:58
    Sanayileşme sürecinde ilerlemiş
    gelişmekte olan ülkeler;
  • 2:58 - 3:03
    yüksek eğitim düzeyi, kadınlar için
    çocuk doğurmak dışındaki olanaklar
  • 3:03 - 3:07
    ve geniş bir aileye sahip olmayı
    daha az avantajlı kılan
  • 3:07 - 3:09
    köyden şehre göç gibi faktörler sonucu,
  • 3:09 - 3:12
    doğum oranlarında düşüş yaşar.
  • 3:12 - 3:15
    Son olarak, sanayileşmenin
    ileri aşamalarında olan ülkeler
  • 3:15 - 3:17
    hem doğum hem ölüm
    oranlarının düşük olduğu
  • 3:17 - 3:19
    ve nüfusun sabit kaldığı,
  • 3:19 - 3:22
    hatta azalmaya başladığı
    bir noktaya ulaşır.
  • 3:22 - 3:24
    Aynı üç ülkenin 2050 yılındaki
  • 3:24 - 3:28
    tahmini nüfus piramitlerini inceleyelim.
  • 3:28 - 3:30
    Bunlar, ülkelerin nüfuslarında beklenen
  • 3:30 - 3:32
    değişimlerle ilgili neler söylüyor
  • 3:32 - 3:34
    ve ne çeşit faktörler
  • 3:34 - 3:37
    bu gelecek piramitlerin
    şeklini değiştirebilir?
  • 3:37 - 3:38
    Bir nüfus piramidi,
  • 3:38 - 3:41
    bir ülkenin yalnızca
    geleceğinin tahmincisi değil,
  • 3:41 - 3:43
    geçmişinin kaydıdır.
  • 3:43 - 3:45
    Rusya'nın nüfus piramidi
  • 3:45 - 3:47
    hâlâ İkinci Dünya Savaşı'nın
    yaralarını barındırıyor.
  • 3:47 - 3:50
    Yaşlı erkek nüfusunun
  • 3:50 - 3:52
    yaşlı kadın nüfusuna oranla daha az olması
  • 3:52 - 3:54
    ve askerlerin savaştan dönüp
  • 3:54 - 3:56
    normal hayatın devam etmesiyle birlikte
  • 3:56 - 3:58
    kısmen ani nüfus artışı bunu gösteriyor.
  • 3:58 - 4:00
    Çin'in nüfus piramidi,
  • 4:00 - 4:04
    35 yıl önce yürürlüğe giren
    tek çocuk politikasını yansıtıyor.
  • 4:04 - 4:08
    Bu, Ruanda'dakine benzer bir
    nüfus patlamasının önüne geçse de,
  • 4:08 - 4:10
    cinsiyetçi kürtajlara yol açıp
  • 4:10 - 4:14
    kız çocuklarına oranla daha fazla
    erkek çocuğun doğmasına sebep oldu.
  • 4:14 - 4:16
    Son olarak, ABD'nin piramidi,
  • 4:16 - 4:19
    İkinci Dünya Savaşı'nı takip eden
    doğum patlamasını gösteriyor.
  • 4:19 - 4:22
    Gördüğünüz üzere nüfus piramitleri,
  • 4:22 - 4:23
    bir ülke hakkında
  • 4:23 - 4:25
    bize bir avuç sayıdan
    çok daha fazlasını gösteriyor.
  • 4:25 - 4:27
    Tek bir görsel ile
  • 4:27 - 4:30
    nereden gelip nereye gittiğini gösteriyor.
  • 4:30 - 4:32
    Ve günümüzün giderek
    birbirine bağlanan dünyasındaki
  • 4:32 - 4:34
    erzak sorunları, ekolojik tehditler
  • 4:34 - 4:37
    ve ekonomik eşitsizlikle beraber
  • 4:37 - 4:40
    hem bilim insanları,
    hem de politikacılar için
  • 4:40 - 4:43
    nüfus ve onu etkileyen etmenlere dair
  • 4:43 - 4:45
    engin ve karmaşık kavrayışın önemi
  • 4:45 - 4:47
    her geçen gün artıyor.
Title:
Nüfus piramitleri: Geleceğin kuvvetli kahinleri - Kim Preshoff
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/population-pyramids-powerful-predictors-of-the-future-kim-preshoff

Nüfus istatistikleri tıpkı kristal küreler gibidir -- yakından bakıldıklarında, bir ülkenin geleceğini tahmin etmeye yardım edebilir (ve geçmişiyle ilgili önemli ipuçları verebilir.) Kim Preshoff, üç farklı ülkenin piramidini örnek alarak, nüfus piramidi denen görsel araçların; sosyal bilimcilerin ve politikacıların bu istatistikleri kullanmalarını nasıl kolaylaştırdığını açıklıyor.

Ders: Kim Preshoff, animasyon: TED-Ed
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:02

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.