Rachel Botsman: Sprawa dzielonego konsumpcjonizmu

Podczas konferencji TEDx w Sydney, Rachel Botsman stwierdza, że 'jesteśmy nastawieni na wyminę pomysłów' -- oraz prezentuje, jak strony typu Zipcar i Swaptree wpływają na zmiany w ludzkim zachowaniu.

Dzisiaj zamierzam opowiedzieć wam

o rozwoju dzielonej konsumpcji.

Wyjaśnię czym ona jest

i postaram się przekonać was -- w 15 minut --

że to nie jest kiepski pomysł,

krótkotrwały trend,

lecz potężna kulturalna i ekonomiczna siła,

zmieniająca nie tylko dobra, które konsumujemy,

ale też sam sposób konsumpcji.

Zacznę od zwodniczo prostego przykładu.

Ręka do góry -- ile z was

ma książki, płyty CD, DVD lub kasety

walające się po domu

których pewnie nigdy już nie użyjecie,

ale nie możecie zmusić się, żeby je wyrzucić?

Nie widzę wszystkich rąk,

ale widzę, że jest was sporo.

Na półkach w moim domu

mamy zestaw DVD z serialem "24 godziny" --

dokładnie sezon szósty.

Chyba ktoś nam go dał trzy lata temu pod choinkę.

Mój mąż Chris oraz ja

wprost uwielbiamy ten serial.

Ale spójrzmy prawdzie w oczy: obejrzysz raz -- najwyżej dwa --

i już nie chcesz go więcej oglądać,

ponieważ już wiesz, jak Jack Bauer pokona terrorystów.

Tak więc siedzi na naszych półkach,

kompletnie zbędny,

ale wciąż ma ukrytą wartość dla kogoś innego.

Zanim pójdziemy dalej, muszę wam coś wyznać.

Mieszkałam w Nowym Jorku przez 10 lat

i uwielbiam "Sex w wielkim mieście".

Chciałabym zobaczyć jeszcze raz pierwszy film

jako swego rodzaju rozgrzewkę przed kontynuacją, która ukaże się za tydzień.

Czy mogę jakoś zamienić

niechcianą kopię "24 godziny"

na pożądaną kopię "Seksu w wielkim mieście"?

Pewnie zauważyliście,

że pojawia się nowa branża zwana handlem zamiennym.

Najprostszą analogią dla handlu zamiennego

jest jakby portal randkowy

dla wszystkich niechcianych nośników.

Używa on internetu

by stworzyć nieskończone targowisko

by skojarzyć to, co posiada osoba A

z tym, co chce osoba C,

cokolwiek by to nie było.

W ubiegłym tygodniu weszłam na jedną z takich stron,

zwaną Swaptree.

Było tam ponad 59300 przedmiotów,

które mogłam natychmiast dostać

za moją kopię "24 godzin".

Patrzcie i podziwiajcie

w Reseda w Kalifornii był użytkownik,

który chciał zamienić jego lub jej

"jak nową" kopię "Seksu w wielkim mieście"

za moją kopię serialu "24 godziny".

Opisując sytuację innymi słowami

Swaptree rozwiązuje

palący problem wielu firm,

który ekonomiści nazywają "zbieżnością potrzeb"

w jakieś 60 sekund.

Co ciekawe, na miejscu wydrukujemy deklarację przesyłki,

bo system zna wagę przedmiotu.

Za serwisami takimi jak Swaptree

stoją warstwy cudów technologicznych,

ale nie tym się interesuję,

tak jak nie interesuję się samym handlem zamiennym.

Moją pasją i tym, nad czym spędziłam ostatnie kilka lat

intensywnych badań,

to behawioryzm współpracy i mechanika zaufania

zawarte w tych systemach.

Gdy się nad tym zastanowić,

brzmi to jak wariactwo, nawet kilka lat temu,

że będę wymieniać rzeczy z obcym człowiekiem,

którego nie znam nawet imienia

i to bez udziału pieniędzy.

Mimo tego 99% zamian na Swaptree

zakończonych jest sukcesem.

A ten 1% negatywnych opinii

wynika z relatywnych błahostek,

np. przedmiot nie dotarł na czas.

No więc co się tu dzieje?

Chodzi głównie

o potężną dynamikę o dużym znaczeniu

dla rynku i kultury.

Ta technologia umożliwia

obcym sobie ludziom

obdarzyć się zaufaniem.

Żyjemy w globalnej wiosce,

w której możemy imitować powiązania,

które tworzyły się twarzą w twarz,

jednakże na skalę

wcześniej nieosiągalną.

Portale społecznościowe

oraz technologie czasu rzeczywistego

cofają nas niejako w czasie.

Znów prowadzimy wymianę,

dzielimy się,

ale w zmienionej formie,

bardziej dynamicznej i miłej dla oka.

Fascynuje mnie to,

że okablowaliśmy świat, by się dzielić.

Czy to z sąsiadem, szkołą,

biurem, czy znajomymi na Facebooku.

Stwarza to ekonomię,

w której moje jest twoje.

Od ogromnego eBay,

protoplasty sieciowych pchlich targów,

przez firmy wypożyczających samochody, jak GoGet,

gdzie za miesięczny abonament dostajesz auto na godziny,

do społecznych pożyczek jak Zopa,

która każdemu z tej publiczności,

który ma 100 dolców do pożyczenia,

znajdzie gdzieś na świecie pożyczkobiorcę.

Znów dzielimy się i współpracujemy

na sposoby, które w mojej opinii

są bardziej hipisowskie niż sami hipisi.

Nazywam to oddolną współdzieloną konsumpcją.

Zanim bardziej zagłębię się w różne systemy

współdzielonej konsumpcji,

chciałabym spróbować odpowiedzieć na pytanie,

które jest słusznie zadawane wszystkim autorom:

"skąd wziął się ten pomysł?"

Chciałabym powiedzieć, że obudziłam się pewnego dnia

i powiedziałam "napiszę o współdzielonej konsumpcji."

Tak naprawdę była to skomplikowana sieć

luźno połączonych pomysłów.

W ciągu następnej minuty

zobaczycie coś jakby pokaz fajerwerków

z pomysłów, które przyszły mi do głowy.

Pierwsze, co zauważyłam:

jak powstawały duże koncepcje --

od grupowej mądrości do bystrego tłumu --

wokół niedorzecznej łatwości

tworzenia grup na potrzeby chwili.

Z tej manii tłumów wywodziły się

przykłady z całego świata --

od wyborów prezydenta

po niesławną Wikipedię i wszystko, co jest pomiędzy --

wszystko, czego może dokonać moc liczb.

Znacie to uczucie, kiedy uczycie się nowego słowa,

a potem wszędzie to słowo zauważacie?

To właśnie mi się przytrafiło,

gdy zauważyłam, że zmieniamy się

z biernych konsumentów

w twórców,

w wysoce wykwalifikowanych współpracowników.

Internet

usuwa pośrednika,

więc każdy od projektanta koszulek

po osobę dziergającą na drutach

może zarobić na życie sprzedażą bezpośrednią.

A wszędobylska siła

tej rewolucji współpracy

oznacza, że dzielimy się na niezwykłą skalę.

To zadziwiające mieć świadomość,

że w każdej minucie tego przemówienia

na YouTube zostanie wrzuconych

25 godzin materiału wideo.

Najbardziej fascynujące w tych przykładach jest to,

że podpinają się one

do naszych niskich instynktów.

W końcu jesteśmy małpami,

urodziliśmy się, by się dzielić i współpracować.

I robiliśmy tak od tysięcy lat,

wpierw polując w grupach,

potem wspólnie uprawiając ziemię,

zanim nadszedł ten wielki system zwany hiperkonsumpcją,

przez który zbudowaliśmy mury

tworząc nasze małe własne lenna.

Ale świat się zmienia

i jedną z przyczyn tych zmian

są cyfrowi tubylcy, albo Generacja Y.

Dorastają dzieląc się --

filmami, grami, wiedzą;

to dla nich druga natura.

Tak więc osoby z tego pokolenia, a sama do nich należę,

jesteśmy jak piechota,

przenosząc nas z kultury "ja" w kulturę "my".

Przyczyną tak szybkich zmian

jest mobilna współpraca.

Żyjemy w epoce połączeń.

Możemy natychmiast namierzyć wszędzie każdego

za pomocą urządzenia mieszczącego się w dłoni.

Wszystko to przebiegało mi przez głowę

w okolicach końca 2008 roku,

kiedy, oczywiście, nastąpił kryzys finansowy.

Thomas Friedman, jeden z moich ulubionych felietonistów New York Times,

celnie skomentował,

że w 2008 roku zderzyliśmy się ze ścianą,

kiedy matka natura oraz rynek

jednogłośnie stwierdziły "Dosyć."

Teraz już dobrze wiemy,

że ekonomia zbudowana na hiperkonsumpcji

jest piramidą finansową; domkiem z kart.

Owszem, trudno jest nam pojedynczo wiedzieć, co robić.

Tak więc to wszystko to jeden wielki Twitter, tak?

Cóż, w mojej głowie panował wielki zgiełk,

dopóki nie uświadomiłam sobie,

że źródło tkwi w czterech elementach.

Po pierwsze, odrodzeniu wiary w rolę społeczności

i dogłębną przebudowę znaczenia znajomego i sąsiada.

Fala sieci społecznościowych

i technologii czasu rzeczywistego

fundamentalnie zmienia nasze zachowanie.

Po trzecie, naglące kwestie środowiska naturalnego.

I po czwarte, globalna recesja,

która dogłębnie wstrząsnęła

zachowaniami konsumentów.

Te trzy tematy

scalają się ze sobą

tworząc dużą zmianę --

z XX wieku

definiowanego przez hiperkonsumpcję

w stronę XXI wieku

definiowanego przez dzieloną konsumpcję.

Wierzę, że jesteśmy w punkcie przegięcia,

gdzie dzielenie się --

z pomocą stron w rodzaju Flickr czy Twitter,

które stają się naszą drugą naturą --

ma miejsce poza siecią w naszym codziennym życiu.

Od dojazdu do pracy przez projektowanie mody

po hodowanie i przygotowywanie pożywienia,

znowu współpracujemy.

Razem z moim współpracownikiem, Roo Rogers,

zebraliśmy tysiące przykładów dzielonej konsupcji

z całego świata.

I mimo że ogromnie się od siebie różnią

skalą, dojrzałością i celem,

gdy się w nich zagłębiliśmy,

odkryliśmy, że mogą być pogrupowane w trzy jasne systemy.

Pierwszym są rynki redystrybucji.

Tego rodzaju rynek -- jak Swaptree --

występuje wtedy, kiedy bierzesz przedmiot używany

i przenosisz go z miejsca, gdzie nie jest potrzebny

w miejsce, gdzie się przyda.

Mówi się o nich, że są piątym "R" --

redukcja, ponowne użycie, recykling, reperacja

i redystrybucja --

ponieważ wydłużają cykl życiowy produktu

i przez to redukują ilość odpadów.

Drugim jest współdzielony styl życia.

Jest nim dzielenie zasobów

takich jak pieniądze, umiejętności i czas.

Założę się, że za kilka lat

wyrazy takie jak "współpraca",

"CouchSurfing" czy "banki czasu"

wejdą do potocznego słownictwa.

Jednym z moich ulubionych przykładów współdzielonego stylu życia

jest Landshare.

To brytyjski serwis,

który kojarzy pana Kowialskiego,

który ma trochę miejsca w ogródku,

z panią Nowak, która chce coś uprawiać.

Razem hodują swoje własne warzywa.

To jeden z tych pomysłów, które są tak genialnie proste,

że zastanawiasz się, dlaczego wcześniej ktoś na to nie wpadł.

Trzecim systemem

jest najem narzędzi.

Płacisz za możliwości produktu --

to, co dla ciebie robi --

bez potrzeby posiadania go.

Pomysł jest szczególnie pomocny

przy rzeczach,

które rzadko są używane.

A może być tym wszystko od zabawek,

przez modę, po...

Ilu z was ma wiertarkę?

Posiada wiertarkę? Dobrze.

Ta wiertarka będzie używana przez około 12 do 13 minut

przez całe swoje życie.

(Śmiech)

Trochę to niedorzeczne, prawda?

A to dlatego, że potrzebujecie dziurę, a nie wiertarkę.

(Śmiech)

(Oklaski)

Więc czemu tej wiertarki od kogoś nie pożyczyć?

A nawet lepiej: wypożycz wiertarkę innym ludzieom

i jeszcze na tym zarób.

Te trzy systemy łączą się

pomagając ludziom dzielić zasoby

bez poświęcania stylu życia,

albo ukochanych wolności osobistych.

Nie proszę ludzi,

by dzielili się ładnie w piaskownicy.

Chcę wam tylko dać przykład

jak potężna może być współdzielona konsumpcja

i jak zmienia zachowanie.

Utrzymanie samochodu

kosztuje rocznie około 8 tys. dolarów.

A jednak ów samochód stoi nieużywany

przez 23 godziny dziennie.

Jeśli więc rozważysz te dwa fakty,

konieczność posiadania auta

zaczyna mieć coraz mniej sensu.

W tym miejscu pojawiają się firmy

służące współdzieleniu samochodów.

W 2009 r.

Zipcar wzięło 250 ochotników

z 13 miast --

wszyscy określili się jako maniacy samochodów

i nowicjuszy dzielenia --

i kazało oddać kluczyki na miesiąc.

Zamiast tego, ludzie ci musieli chodzić,

jeździć na rowerze, pociągiem,

lub używać innych form transportu zbiorowego.

Mogli używać swojego członkostwa w Zipcar

tylko w razie absolutnej konieczności.

Rezultaty tego wyzwania, już po miesiącu,

były zachwycające.

To niesamowite, że zrzucono 190 kg

tylko dzięki dodatkowym ćwiczeniom.

Ale najlepsze,

że 100

spośród 250 uczestników

nie chciało swoich kluczyków z powrotem.

Innymi słowy: uzależnieni od aut

stracili potrzebę posiadania.

Usługi najmu sprzętu są z nami od wielu lat.

Wystarczy wspomnieć biblioteki i pralnie.

Myślę jednak, że wchodzą w nową epokę,

ponieważ dzięki technologii

dzielenie się jest łatwe i przyjemne.

W New York Times pojawił się świetny cytat:

"Dzielenie się jest dla własności tym,

czym iPod dla kasety

lub energia słoneczna dla kopalni węgla."

Wierzę, że w naszym pokoleniu

relacje mające na celu zaspokajanie potrzeb

są dużo mniej namacalne

niż w każdym poprzednim pokoleniu.

Nie chcę DVD, chcę film, który na nim jest.

Nie chcę automatycznej sekretarki,

tylko zapisu wiadomości.

Nie chcę płyty CD, tylko muzykę.

Innymi słowy, nie chcę rzeczy,

chcę spełnienia potrzeb lub doświadczeń.

To napędza ogromną zmianę,

w której użytek przebija posiadanie --

albo, jak to mówi Kevin Kelly, redaktor Wired,

"Gdzie dostęp jest lepszy niż własność."

Skoro nasze własności

dematerializują się do "chmury",

pojawia się rozmyta linia

między tym co moje, co twoje,

a tym co nasze.

Podam wam przykład

pokazujący, jak szybko to następuje.

Na wykresie przedstawiono osiem lat.

Przeszliśmy z tradycyjnego posiadania samochodu

przez ich najem -- firmy takie jak Zipcar czy GoGet --

do platform współdzielenia,

które umożliwiają współdzielenie samochodu,

dzięki czemu możesz zarabiać

wynajmując sąsiadowi auto, które zwykle stoi bezczynnie

przez 23 godziny dziennie.

Wszystkie te systemy

wymagają pewnego poziomu zaufania,

a jego fundamentem

jest reputacja.

W starym systemie konsumpcji

nasza reputacja miała marginalne znaczenie,

bo historia naszego rachunku była ważniejsza

niż jakakolwiek bezpośrednia opinia.

Ale teraz -- każdy zostawia w Sieci ślad.

Każdy oznaczony spam,

każdy spisany pomysł czy komentarz

mówi wiele o jakości naszej współpracy

i czy jesteśmy godni zaufania.

Wróćmy do mojego pierwszego przykładu,

do Swaptree.

Widziałam, że mój partner

ma na koncie 553 transakcji

i wszystkie zakończone sukcesem.

Innymi słowy, mogę mu zaufać.

Zapamiętajcie moje słowa,

bo jest tylko kwestią czasu,

zanim będziemy mogli szukać jak w Google,

by ujrzeć sumaryczny obraz

naszego kapitału zaufania.

I ten kapitał

będzie określał nasz dostęp do współdzielonej konsumpcji.

Jest to swoista społeczna waluta,

która może stać się równie potężna, co zdolność kredytowa.

Podsumowując:

uważam, że nadszedł moment,

w którym budzimy się

z tego kolosalnego kociokwiku

pustki i marnotrawstwa

i robimy skok

tworząc bardziej zrównoważony system

służący naszym wrodzonym potrzebom

dla dobra społeczności i własnej tożsamości.

Wierzę, że proces ten będzie określany

jako swoista rewolucja --

kiedy społeczeństwo, stawiające czoła wielkim wyzwaniom,

dokonało trzęsienia ziemi

przechodząc z samotnego zdobywania i wydawania

w stronę ponownego odkrycia wspólnego dobra.

Chcę uczynić dzielenie się fajnym.

Chcę uczynić dzielenie się modnym.

Naprawdę wierzę,

że może to rozbić przestarzałe modele biznesowe

i pomóc nam przeskoczyć

nad rozrzutnością

i nauczyć nas, kiedy jest już naprawdę dość.

Dziękuję bardzo.

(Oklaski)