< Return to Video

Uyku ile Alzheimer hastalığı arasındaki bağlantı nedir?

  • 0:00 - 0:04
    Artık uyku ile Alzheimer hastalığı
    arasındaki önemli ilişkinin
  • 0:04 - 0:06
    farkına varıyoruz.
  • 0:07 - 0:09
    [Bilim ile Uyumak]
  • 0:11 - 0:17
    Alzheimer hastalığı, genellikle
    hafıza kaybı ve hafıza gerilemesi ile
  • 0:17 - 0:19
    karakterize edilen bir bunama türüdür.
  • 0:20 - 0:22
    Anlamaya başladığımız şey,
  • 0:22 - 0:25
    Alzheimer hastalığında ters giden
  • 0:25 - 0:28
    birkaç farklı protein olduğu.
  • 0:28 - 0:31
    Bu proteinlerden biri, beyinde biriken
  • 0:31 - 0:34
    beta-amiloid adı verilen yapışkan,
    toksik bir maddedir.
  • 0:34 - 0:37
    Diğeri ise tau proteini denen bir şey.
  • 0:37 - 0:40
    Bunların uyku ile nasıl bir ilişkisi var?
  • 0:40 - 0:45
    Öncelikle, büyük ölçekli
    bir epidemiyolojik seviyeye bakarsak,
  • 0:45 - 0:47
    bildiğimiz şey, tipik olarak
  • 0:47 - 0:51
    bir gecede altı saatten daha az
    uyuduğunu bildiren bireylerin,
  • 0:51 - 0:53
    bu beta-amiloidden
  • 0:53 - 0:55
    hayatın sonraki dönemlerinde beyinlerinde
  • 0:55 - 0:58
    fazla miktarlarda gelişme riskinin
    çok daha yüksek.
  • 0:58 - 1:02
    Ayrıca uykusuzluk ve uyku apnesi
  • 1:02 - 1:06
    veya ağır horlama dâhil olmak üzere
    iki uyku bozukluğunun,
  • 1:06 - 1:09
    yaşamın sonlarında önemli ölçüde
    daha yüksek
  • 1:09 - 1:12
    Alzheimer hastalığı riski ile ilişkili
    olduğunu biliyoruz.
  • 1:12 - 1:16
    Elbette bunlar sadece
    ilişkisel çalışmalar.
  • 1:16 - 1:18
    Nedenselliği kanıtlamazlar.
  • 1:18 - 1:19
    Ancak yakın zamanlarda,
  • 1:19 - 1:23
    gerçekten bu nedensel kanıtı belirledik.
  • 1:24 - 1:27
    Aslında, sağlıklı bir insanı alırsanız
  • 1:27 - 1:30
    ve onu sadece bir gece uykudan
    mahrum bırakırsanız
  • 1:30 - 1:33
    ve ertesi gün, hem kan dolaşımında
  • 1:33 - 1:35
    hem de omurilik sıvısı dediğimiz
  • 1:35 - 1:39
    şeyde dolaşan beta-amiloidde
  • 1:39 - 1:40
    ani bir artış görürüz
  • 1:40 - 1:44
    ve son zamanlarda, özel beyin
    görüntüleme teknolojisini kullanarak
  • 1:44 - 1:47
    sadece bir gece uykudan sonra,
  • 1:47 - 1:49
    bilim adamları doğrudan beyinde
  • 1:49 - 1:53
    beta-amiloidde ani bir artış
    olduğunu keşfettiler.
  • 1:53 - 1:56
    Yani nedensel kanıt bu.
  • 1:56 - 1:58
    Öyleyse, Alzheimer ile ilgili
  • 1:58 - 2:00
    bu proteinlerin yükselmesini önleyen
  • 2:00 - 2:03
    bir mekanizma sağlayan
  • 2:03 - 2:05
    uyku ile ilgili olan şey nedir?
  • 2:06 - 2:07
    Birkaç yıl önce,
  • 2:07 - 2:10
    Maiken Nedergaard adlı bir bilim insanı
  • 2:10 - 2:13
    dikkate değer bir keşif yaptı.
  • 2:13 - 2:17
    Tanımladığı şey beyindeki
    bir temizleme sistemiydi.
  • 2:18 - 2:19
    Şimdi, ondan önce,
  • 2:19 - 2:22
    bedenin bir temizleme sistemine
    sahip olduğunu biliyorduk
  • 2:22 - 2:24
    ve çoğunuz buna aşina olabilirsiniz.
  • 2:24 - 2:26
    Buna lenfatik sistem denir.
  • 2:26 - 2:30
    Ama beynin kendi temizleme sistemi
    olduğunu düşünmemiştik.
  • 2:30 - 2:32
    Fareler üzerinde çalışarak,
  • 2:32 - 2:36
    beynin içindeki glifatik sistem denen,
  • 2:36 - 2:38
    onu oluşturan hücrelerin adını taşıyan
  • 2:38 - 2:41
    ve glial hücreler adı verilen
  • 2:41 - 2:44
    bir kanalizasyon sistemini tanımlayabildi.
  • 2:44 - 2:46
    Şimdi, bu yeterince kayda değer değilse,
  • 2:46 - 2:49
    devamında iki inanılmaz keşif daha yaptı.
  • 2:49 - 2:54
    İlk olarak, bulduğu şey,
    beyindeki temizleme sisteminin
  • 2:54 - 2:57
    24 saatlik süre boyunca her zaman
  • 2:57 - 3:01
    yüksek akışlı hacimde açılmadığıydı.
  • 3:01 - 3:04
    Bunun yerine, o fareler gerçekten uyurken,
  • 3:04 - 3:07
    özellikle derin REM olmayan
    uykuya girdiklerinde,
  • 3:07 - 3:11
    bu temizleme sistemi
    yüksek vitese takıldı.
  • 3:11 - 3:14
    Onun keşfettiği üçüncü bileşen
  • 3:14 - 3:16
    ve onu Alzheimer hastalığı hakkındaki
  • 3:16 - 3:18
    tartışmamızla ilgili kılan şey,
  • 3:18 - 3:22
    metabolik yan ürünlerden biri olan
  • 3:22 - 3:25
    uyku sırasında atılan
    toksinlerden birinin yapışkan,
  • 3:26 - 3:29
    toksik proteinin, Alzheimer
    hastalığına bağlı
  • 3:29 - 3:32
    beta amiloid olmasıydı.
  • 3:32 - 3:35
    Kısa süre önce, Boston'daki
    bilim insanları,
  • 3:35 - 3:39
    insanlarda da çok benzer türden
    titreşimli,
  • 3:39 - 3:43
    temizleyici beyin mekanizmasını
    keşfettiler.
  • 3:43 - 3:47
    Şimdi, bu tartışmanın bir kısmı belki
    biraz iç karartıcı gelebilir.
  • 3:47 - 3:50
    Yaşımız ilerledikçe,
  • 3:50 - 3:53
    uykumuzun tipik olarak azaldığını
  • 3:53 - 3:56
    ve Alzheimer riskimizin genellikle
    arttığını biliyoruz.
  • 3:56 - 3:58
    Ama bence burada aslında
    bir umut ışığı var,
  • 3:58 - 4:01
    çünkü yaşlanma ve Alzheimer hastalığı
  • 4:01 - 4:04
    ile ilişkili, örneğin beynin
    fiziksel yapısındaki
  • 4:04 - 4:07
    değişiklikler gibi diğer birçok faktörün
  • 4:07 - 4:10
    tedavisi son derece zor
  • 4:10 - 4:14
    ve şu anda ilaçlar için iyi toptan
    satış yaklaşımları yok.
  • 4:14 - 4:17
    Ancak uykunun yaşlanmanın
  • 4:17 - 4:20
    ve Alzheimer hastalığının açıklayıcı bilmecesinde
    eksik bir parça olması
  • 4:22 - 4:26
    heyecan verici çünkü bu konuda
    bir şeyler yapabiliriz.
  • 4:26 - 4:29
    Ya gerçekten insan uykusunu
    artırabilseydik
  • 4:29 - 4:32
    ve orta yaştaki o derin,
  • 4:32 - 4:34
    yani derin uykudaki düşüşün
  • 4:34 - 4:36
    gerçekleştiğini görmeye
    başladığımızdaki uykunun
  • 4:36 - 4:38
    kalitesini iyileştirmeye çalışsaydık.
  • 4:38 - 4:40
    Ya Alzheimer hastalığında
  • 4:40 - 4:45
    geç dönem tedavi modelinden
    orta yaş önleme
  • 4:45 - 4:48
    modeline geçebilsek?
  • 4:48 - 4:52
    Hasta bakımından gerçekten
    sağlık hizmetine geçebilir miyiz?
  • 4:52 - 4:54
    Uykuyu değiştirerek,
  • 4:54 - 4:57
    aslında Alzheimer hastalığının okunu
  • 4:57 - 5:00
    kendi üzerine yönlendirebilir miyiz?
  • 5:00 - 5:04
    Bu benim inanılmaz heyecan duyduğum
  • 5:04 - 5:07
    ve şu anda aktif olarak
    araştırdığımız bir şey.
Title:
Uyku ile Alzheimer hastalığı arasındaki bağlantı nedir?
Speaker:
Matt Walker
Description:

Yeterince uyumamak Alzheimer hastalığına yol açmaz mı? Uyku bilimcisi Matt Walker, ikisi arasındaki ilişkiyi ve araştırmacıların bu durumu geliştirme şansımızı azaltmak için uykuyu nasıl kullanacaklarını araştırdıklarını açıklıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED Series
Duration:
05:07

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.