İnsan vücudu neden asimetriktir? - Leo Q. Wan
-
0:06 - 0:10Simetri doğada her yerdedir
-
0:10 - 0:12ve biz genelde onu
güzellikle ilişkilendiririz: -
0:12 - 0:14kusursuz biçimli bir yaprak,
-
0:14 - 0:18ya da karmaşık desenlerini her bir
yaprağına ayna gibi yansıtan bir kelebek. -
0:18 - 0:20Ama asimetrinin de oldukça
önemli ve -
0:20 - 0:23sandığınızdan daha
yaygın olduğu ortaya çıktı, -
0:23 - 0:26kemancı yengecinden
-
0:26 - 0:30kabukları tek bir yöne doğru
kıvrılan salyangoz türlerine kadar. -
0:30 - 0:34Bazı fasülye çeşitleri sırıklarına
sadece saat yönünde sararlar -
0:34 - 0:37diğerleri ise sadece
saat yönünün tersinde -
0:37 - 0:41ve insan vücudu dışarıdan
ne kadar simetrik görünse de, -
0:41 - 0:43içeride hikaye tamamen farklı.
-
0:43 - 0:47En önemli organlarınızın çoğu
asimetrik olarak düzenlenmiştir. -
0:47 - 0:52Kalp, mide, dalak ve
pankreas solda yer alır. -
0:52 - 0:56Safra kesesi ve karaciğerinizin
büyük bir bölümü de sağda. -
0:56 - 0:57Akciğerleriniz bile farklıdır.
-
0:57 - 1:01Soldakinde iki lob vardır ve
sağdakinde ise üç. -
1:01 - 1:05Beyninizin iki tarafı benzer görünür
ama farklı işlevler görür. -
1:05 - 1:10Bu asimetrinin doğru bir
şekilde paylaştırılması çok önemlidir. -
1:10 - 1:13Eğer tüm iç organlarınız yer
değiştirseydi, situs inversus -
1:13 - 1:16denen durum ortaya çıkar ki
çoğunlukla zararsızdır. -
1:16 - 1:19Ama tamamlanmamış
çevrilmeler ölümcül olabilir, -
1:19 - 1:22özellikle de kalp de dahilse.
-
1:22 - 1:24Peki bu asimetri nereden geliyor,
-
1:24 - 1:29çünkü daha çok yeni bir embriyo
sağdan da soldan da aynı görünür. -
1:29 - 1:32Bir teori embriyodaki
yumru denen -
1:32 - 1:33küçük bir oyuğa yoğunlaşmıştır.
-
1:33 - 1:36Bu yumruyu silia denilen
küçük tüyler takip eder, -
1:36 - 1:40baştan sona eğimlidir
ve etrafta sürekli aynı yönde -
1:40 - 1:42hızlı hızlı döner.
-
1:42 - 1:46Bu eş zamanlı dönme akıcı sıvıyı
embronin içinde -
1:46 - 1:47sağdan sola iter.
-
1:47 - 1:50Yumrunun solundaki kenarda
-
1:50 - 1:53diğer silia bu akışkan sıvının
akışının hisseder -
1:53 - 1:57ve embriyonun solundaki
özel genleri harekete geçirir. -
1:57 - 2:01Bu genler hücreleri belirli
proteinler yapmaya yönlendirir -
2:01 - 2:02ve sadece birkaç saat içinde
-
2:02 - 2:06embriyonun sağ ve sol tarafı
kimyasal olarak farklılaşır. -
2:06 - 2:08Hala aynı görünmelerine rağmen,
-
2:08 - 2:14bu kimyasal farklılıklar sonunda
asimetrik organlara dönüşür. -
2:14 - 2:17Asimetri önce kalpte görünür.
-
2:17 - 2:22Embriyonun merkezinden uzanan
düz bir boru olarak başlar -
2:22 - 2:24ama embriyo yaklaşık
üç haftalık olduğunda -
2:24 - 2:27boru C şekli almaya başlar
-
2:27 - 2:30ve vücudun sağına doğru döner.
-
2:30 - 2:33İki tarafında da farklı
yapılar gelişir -
2:33 - 2:37sonuçta bildiğimiz asimetrik
kalbe dönüşür. -
2:37 - 2:40Bu sırada, diğer önemli organlar
merkez tüpten ayrılır -
2:40 - 2:43ve esas pozisyonlarına doğru büyürler.
-
2:43 - 2:49Ama bazı organizmalar, domuzlar gibi,
bu embriyonik siliaya sahip olmazlar -
2:49 - 2:52ve hala asimetrik iç organları bulunur.
-
2:52 - 2:54Bütün hücreler doğal
olarak asimetrik olabilir mi ? -
2:54 - 2:56Muhtemelen.
-
2:56 - 3:01Bakteriyel koloniler hepsi aynı
yönde kıvrılan dantelsi dallar geliştirir -
3:01 - 3:05ve insan hücreleri hamur tatlısındaki
çıkıntılar gibi doğru oluşturma -
3:05 - 3:08eğilimindeki çember bir sınırın
içinde gelişir. -
3:08 - 3:10Daha da yakından bakarsak,
-
3:10 - 3:15nükleik asitler, proteinler ve şekerler
gibi hücrelerin çoğunun -
3:15 - 3:18klasik yapı taşlarının
doğal olarak asimetrik olduğunu görürüz. -
3:18 - 3:21Proteinler karmaşık asimetrik
şekillere sahiptir -
3:21 - 3:24ve bu proteinler hücrelerin
hangi yöne hareket edeceğini -
3:24 - 3:27ve embriyonik silianın
hangi yöne döneceğini kontrol eder. -
3:27 - 3:31Bu biyomoleküller kiralite denen
bir varlığa sahiptir -
3:31 - 3:35ki bu bir molekülle onun ayna
görüntüsünün aynı olmadığı anlamına gelir. -
3:35 - 3:38Sağ ve sol elleriniz gibi,
aynı görünüyorlar fakat -
3:38 - 3:43sağ elinizi eldivenin sol tekine sokmaya
çalışmak aynı olmadıklarını kanıtlıyor. -
3:43 - 3:47Moleküler seviyedeki bu asimetri
asimetrik hücrelere, -
3:47 - 3:49asimetrik embriyolara
-
3:49 - 3:52ve nihayet asimetrik organizmalara yansır.
-
3:52 - 3:54Simetri güzel görünürken,
-
3:54 - 3:59asimetri de endamlı kıvrımlarıyla,
-
3:59 - 4:01düzenli karmaşıklığıyla
-
4:01 - 4:02ve çarpıcı kusurluluğuyla
-
4:02 - 4:04kendi cazibesine sahiptir.
- Title:
- İnsan vücudu neden asimetriktir? - Leo Q. Wan
- Speaker:
- Leo Q. Wan
- Description:
-
Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/why-are-human-bodies-asymmetrical-leo-q-wan
Simetri doğada her yerde bulunur ve biz onu genellikle güzellikle ilişkilendiririz: kusursuz biçimlenmiş bir yaprak ya da karmaşık desenlerini her bir yaprağına ayna gibi yansıtan bir kelebek. Fakat asimetrinin de oldukça önemli olduğu ve sandığınızdan daha yaygın olduğu ortaya çıktı. Leo Q. Wan asimetrinin ne kadar güzel olabileceğini göstermek için bizi insan vücudunun içine götürüyor.
Ders: Leo Q. Wan,
Animasyon: Echo Bridge Pictures. - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:19
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Sancak Gülgen accepted Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Neslihan Kara edited Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Neslihan Kara edited Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Neslihan Kara edited Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Neslihan Kara edited Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Neslihan Kara edited Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? | ||
Neslihan Kara edited Turkish subtitles for Why are human bodies asymmetrical? |