Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο σας όταν συγκεντρώνεστε;

Η προσοχή δεν έχει να κάνει μόνο με το που εστιάζουμε, αλλά και με το τι φιλτράρουν οι εγκέφαλοί μας. Ερευνώντας τις διεργασίες που συμβαίνουν στον εγκέφαλο ανθρώπων που προσπαθούν να συγκεντρωθούν, ο ειδικός υπολογιστικής νευροεπιστήμης Μεχντί Ορντικχάνι-Σέιεντλαρ ελπίζει να φέρει τον εγκέφαλο και τον υπολογιστή πιο κοντά, κατασκευάζοντας μοντέλα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, και να βοηθήσει εκείνους που έχουν χάσει την ικανότητα επικοινωνίας.

Μάθετε περισσότερα για αυτή την ενδιαφέρουσα επιστήμη σε αυτήν τη σύντομη και συναρπαστική ομιλία.

Η εστίαση της προσοχής σε κάτι.

Δεν είναι εύκολη, σωστά;

Αυτό συμβαίνει επειδή η προσοχή μας
εστιάζεται σε πολλά πράγματα ταυτόχρονα,

και είναι πραγματικά εντυπωσιακό
άμα μπορείτε να μείνετε συγκεντρωμένοι.

Πολλοί πιστεύουν ότι η συγκέντρωση
έχει να κάνει μόνο με το τι προσέχουμε,

αλλά έχει να κάνει και με τις πληροφορίες
που ο εγκέφαλός μας φιλτράρει.

Υπάρχουν δύο τρόποι να κατευθύνετε
την προσοχή σας.

Πρώτον, υπάρχει η φανερή προσοχή.

Σ' αυτήν, μετακινείτε τα μάτια σας
προς το αντικείμενο

για να εστιάσετε σ' αυτό.

Δεύτερον, υπάρχει η συγκαλυμμένη προσοχή.

Σ' αυτήν, συγκεντρώνεστε σε κάτι

χωρίς όμως να μετακινείτε τα μάτια.

Σκεφτείτε για λίγο την οδήγηση.

Η φανερή προσοχή σας,
η κατεύθυνση των ματιών σας,

είναι μπροστά,

αλλά είναι η συγκαλυμμένη προσοχή

που σκανάρει συνέχεια τη γύρω περιοχή,

που στην ουσία, εσείς δεν βλέπετε.

Είμαι ειδικός υπολογιστικής νευροεπιστήμης

και δουλεύω πάνω σε νοητικές διεπαφές
εγκεφάλου-υπολογιστή,

ή αλλιώς στο πώς να φέρουμε πιο κοντά
τον εγκέφαλο με τον υπολογιστή.

Αγαπώ τις εγκεφαλικές διατάξεις.

Οι διατάξεις αυτές είναι σημαντικές,

διότι με βάση αυτές μπορούμε
να φτιάξουμε υπολογιστικά μοντέλα,

και βασιζόμενοι σε αυτά

οι υπολογιστές μπορούν να αναγνωρίσουν
πόσο καλά λειτουργεί ο εγκέφαλός μας.

Κι αν δεν λειτουργεί καλά,

τότε οι υπολογιστές μπορούν
να χρησιμοποιηθούν ως βοηθητικές συσκευές

για θεραπείες.

Αυτό, όμως σημαίνει κάτι,

διότι η επιλογή λάθος διατάξεων

θα μας δώσει λάθος μοντέλα

και συνεπώς λάθος θεραπείες.

Σωστά;

Σχετικά με την προσοχή,

το γεγονός ότι μπορούμε

να στρέψουμε την προσοχή μας,
όχι μόνο με τα μάτια μας

αλλά και με τη σκέψη,

κάνει τη συγκαλυμμένη προσοχή
ενδιαφέρον μοντέλο για τους υπολογιστές.

Ήθελα, λοιπόν, να μάθω ποια είναι
τα διαγράμματα εγκεφαλικών κυμάτων

όταν κοιτάμε φανερά
και όταν κοιτάμε συγκαλυμμένα.

Σχεδίασα ένα πείραμα γι' αυτό.

Σ' αυτό υπάρχουν
δύο τετράγωνα που αναβοσβήνουν,

το ένα σε πιο αργό ρυθμό από τ' άλλο.

Ανάλογα με το τετράγωνο
στο οποίο συγκεντρώνεστε,

συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου σας
θα αρχίσουν να αντιδρούν στον ίδιο ρυθμό

με αυτόν του τετραγώνου.

Οπότε, από την ανάλυση
των εγκεφαλικών σας σημάτων,

μπορούμε να καταγράψουμε
πού ακριβώς κοιτάτε,

ή είναι εστιασμένη η προσοχή σας.

Άρα για να δούμε τι συμβαίνει
στον εγκέφαλο,

όταν προσέχουμε κάτι φανερά,

ζήτησα από ανθρώπους να κοιτούν
το ένα από τα τετράγωνα

και να το προσέχουν.

Σ' αυτήν την περίπτωση, ήταν αναμενόμενο
να δούμε τα τετράγωνα που αναβοσβήνουν,

να εμφανίζονται
στα εγκεφαλικά τους σήματα,

που προέρχονταν από το πίσω μέρος
του κεφαλιού τους,

που είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία
των οπτικών πληροφοριών.

Αλλά μ' ενδιέφερε πάρα πολύ

να δω τι συμβαίνει στον εγκέφαλο
όταν προσέχουμε συγκαλυμμένα.

Οπότε, αυτήν τη φορά ζήτησα
να κοιτάξουν στη μέση της οθόνης

και χωρίς να μετακινήσουν τα μάτια τους

να συγκεντρωθούν
σε οποιοδήποτε από τα τετράγωνα.

Όταν το κάναμε αυτό,

είδαμε και τους δύο ρυθμούς
να εμφανίζονται στα εγκεφαλικά τους σήματα

όμως παραδόξως,

μόνο ένας από αυτούς,
εκείνος στον οποίο πρόσεχαν,

είχε ισχυρότερα σήματα,

οπότε, υπήρχε κάτι στον εγκέφαλο

που διαχειριζόταν αυτή τη πληροφορία

και αυτό ήταν, ουσιαστικά, η ενεργοποίηση
της εμπρόσθιας περιοχής.

Το εμπρόσθιο τμήμα του εγκεφάλου
είναι υπεύθυνο

για τις πιο αναπτυγμένες
νοητικές λειτουργίες.

Το τμήμα αυτό φαίνεται πως λειτουργεί
ως φίλτρο,

προσπαθώντας να επιτρέψει τις πληροφορίες
μόνο από το σωστό τετράγωνο,

εκείνο στο οποίο συγκεντρώνεστε,

και να εμποδίσει τις πληροφορίες
από εκείνο που αγνοείτε.

Η ικανότητα του εγκεφάλου να φιλτράρει
είναι όντως σημαντική για την προσοχή,

κάτι που λείπει σε μερικούς ανθρώπους,

για παράδειγμα σ' αυτούς με ΔΕΠ-Υ.

Άρα, ένας άνθρωπος με ΔΕΠ-Υ δεν μπορεί
να εμποδίσει τους περισπασμούς

και γι' αυτό δεν μπορεί να συγκεντρωθεί
για πολλή ώρα σε μία εργασία.

Αλλά, τι γίνεται αν αυτό το άτομο

μπορούσε να παίξει ένα συγκεκριμένο
παιχνίδι στον υπολογιστή,

με τον εγκέφαλό του συνδεδεμένο σ' αυτόν,

και έτσι να εκπαιδεύσει τον εγκέφαλό του

ώστε να εμποδίζει τους περισπαμούς;

Η ΔΕΠ-Υ είναι ένα μόνο παράδειγμα.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
τις νοητικές διεπαφές εγκεφάλου-μηχανής

για διάφορα άλλα νοητικά πεδία.

Ήταν μόλις λίγα χρόνια πριν

όταν ο παππούς μου έπαθε εγκεφαλικό
και έχασε εντελώς την ικανότητα να μιλάει.

Μπορούσε να καταλάβει τους πάντες,
αλλά δεν υπήρχε τρόπος να τους απαντήσει,

ούτε καν να τους γράψει,
διότι ήταν αναλφάβητος.

Οπότε πέθανε μες στη σιωπή.

Με θυμάμαι να σκέφτομαι τότε,

Τι θα γινόταν αν είχαμε έναν υπολογιστή

που θα μιλούσε για εκείνον;

Σήμερα, μετά από χρόνια
σ' αυτόν τον τομέα,

καταλαβαίνω ότι αυτό ίσως είναι πιθανό.

Φανταστείτε να βρίσκαμε
μοτίβα εγκεφαλικών κυμάτων

ανθρώπων που σκέφτονται
εικόνες ή ακόμα και γράμματα,

π.χ. το γράμμα Α παράγει
διαφορετικό μοτίβο

από το γράμμα Β, και ούτω καθεξής.

Θα μπορούσε κάποτε ένας υπολογιστής
να επικοινωνήσει για τους άλαλους;

Κι αν ένας υπολογιστής

μας βοηθούσε να καταλάβουμε
τις σκέψεις ενός ασθενή σε κώμα;

Δεν φτάσαμε αυτό το επίπεδο ακόμη,

αλλά προσέξτε.

Θα φτάσουμε εκεί σύντομα.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)