-
Buradaki Rene Descartes'ın resmi.
-
Hem matematik hem de felsefenin en büyük üstatlarından biridir.
-
Büyük filozofların aynı zamanda büyük matematikçi ve büyük matematikçilerin de aynı zamanda büyük filozof olması gözlemlenen bir trenddir.
-
Galile'yle yaklaşık aynı zamanda yaşamıştır, 32 yaş daha gençtir.
-
Ama Galile'den az sonra vefat etmiştir.
-
Genç yaşta vefat etmiştir.
-
Galile 70'li yaşlarındaydı, Descartes 54 yaşında öldü.
-
Popüler kültürde en çok şu, çok felsefi, sözleriyle tanınır.
-
"Düşünüyorum, öyleyse varım."
-
Cebirle ilgisi olmasa da güzel bir söz olduğu için, şu sözünü de videoya eklemek istedim.
-
Herhalde şuradaki en az bilinen sözüdür
-
Bu sözü beğenmemin nedeni, bu felsefe ve matematiğin temel taşı olan kişilerin de aslında sadece birer insan olduğunu göstermesidir.
-
Descartes şöyle demiş. "Denemeye devam edersiniz.
-
Yapılabilecek her türlü hatayı yaptım. Ama denemeye devam ettim."
-
Bunun çok iyi bir hayat tavsiyesi olduğunu düşünüyorum.
-
Felsefe ve matematikte çok önemli şeyler başardı.
-
Ama burada, cebirin temellerini atarken Descartes'tan söz etmemin sebebi, cebirle geometri arasında çok önemli bir bağlantıyı kuran kişi olmasıdır.
-
Sol tarafta cebir dünyası var.
-
Bu dünyayı biraz inceledik.
-
Simgeler içeren denklemler var ve bu simgeler değer alabiliyor.
-
Yani x ve y'nin bağıntısını belirten y eşittir 2 x eksi 1 gibi denklemler.
-
Burada bir tablo oluşturabiliriz.
-
x için değerler seçeriz ve y'nin alabileceği değerleri buluruz.
-
x için rastgele değerler seçerim ve y'nin değerlerini bulurum.
-
Kolay değerler seçeceğim ki, işlemler zorlaşmasın.
-
Örneğin x eksi 2 ise, y 2 çarpı eksi 2 eksi 1 olacak.
-
2 çarpı eksi 2 eksi 1 eşittir eksi 4 eksi 1, yani eksi 5.
-
x eksi 1 ise, y eşittir 2 çarpı eksi 1 eksi 1, eksi 2 eksi 1, yani eksi 3.
-
Eğer x 0 ise, y eşittir 2 çarpı 0 eksi 1.
-
2 çarpı 0 eşittir 0, eksi 1 eşittir eksi 1.
-
Birkaç tane daha bulayım.
-
x 1 ise, buraya herhangi bir değer koyabilirim.
-
x eksi karekök 2 olursa, y'nin ne olacağını sorabilirim.
-
Veya x eksi 5 bölü 2 olursa veya artı 6 bölü 7 olursa.
-
Ama bu sayıları seçtim ki, y'yi bulurken yapacağımız işlemler nispeten kolay olsun.
-
x 1 olduğunda, y eşittir 2 çarpı 1 eksi 1.
-
2 çarpı 1 eşittir 2, eksi 1 eşittir 1.
-
Bir tane daha bulalım.
-
x 2 ise, y eşittir 2 çarpı 2 eksi 1.
-
4 eksi 1 eşittir 3.
-
Evet, bu bağıntıya örnekler vermiş oldum.
-
Bunun, y değişkeni ve x değişkeni arasında genel bir ilişki tanımladığını anladım ve bu ilişkiyi daha somut bir şekilde göstermiş oldum.
-
x bu değişkenlerden biri olduğuna göre, bu x değerlerinden her biri için y değerinin ne olduğunu sordum,
-
Descartes ise bunun görsellenebileceğini fark etmiştir.
-
Noktalar olarak görsellenebileceğini ve bu gösterimin bu bağıntının anlaşılmasında faydalı olacağını fark etmiştir.
-
Yani yaptığı şey, soyut sembolik cebir dünyası ile şekiller, boyutlar ve açıları içeren geometri arasında köprü kurmaktır.
-
Burada geometri dünyası var.
-
Tarih boyunca adı hatırlanamayacak kadar çok insan geometriye katkıda bulunmuştur.
-
Ama Descartes öncesi geometri, sekizinci, dokuzuncu, onuncu sınıfta okuduğunuz Öklid geometrisi idi.
-
Öklid geometrisinde üçgenleri, açılarını,çemberlerin arasındaki ilişkileri öğrenirsiniz.
-
Yarıçaplar, çember içine çizilmiş üçgenler vesaire görürsünüz.
-
Bunları geometri videolarında inceleyeceğiz.
-
Ama Descartes şunu söylemiştir. "Öklid'in üçgenler ve çemberler için yaptığı gibi ben de bu bağıntıları görsel olarak gösterebilirim"
-
İki boyutlu bir düzlemi gözümüzde canlandıralım.
-
Örneğin, bir kağıt parçası iki boyutlu düzlemin bir bölümüdür.
-
İki boyut diyoruz, çünkü iki yönde hareket edebilirsiniz.
-
Yukarı aşağı yönü, bu yönlerden biri.
-
Bunu maviyle çiziyorum.
-
Yukarı aşağı yönü var, bir de sol sağ yönü.
-
Bu nedenle iki boyutlu düzlem diyoruz.
-
Üç boyuta çıktığımızda, bir de dışarı içeri boyutu eklenir.
-
Ekranda iki boyutu göstermek çok kolaydır, çünkü ekran iki boyutludur.
-
Ve Descartes şöyle der. "Burada iki değişken var ve aralarında bu bağıntı bulunuyor. O zaman değişkenlerin her birini buradaki bir boyutla ilişkilendirebilirim."
-
Kurala göre, y değişkenini, bağımlı değişkeni -bunu x'in değerine bağımlı yaptık- düşey eksene koyalım.
-
Bağımsız değişkeni de, rastgele değerler verdiğim değişkeni, yatay eksene koyalım.
-
Aslında cebirde kullandığımız x, y ve z değişkenlerini ortaya koyan da Descartes'tır.
-
Ve şöyle devam eder. "Bu boyutları sayılarla ifade edebiliriz."
-
x yönünde bunu eksi 3 yapalım, şunu eksi 2 yapalım.
-
Bu, eksi 1.
-
Bu, 0.
-
x yönünü, sol sağ yönünü sayılandırıyorum.
-
Bu, artı 1.
-
Burası, artı 2.
-
Bu da artı 3.
-
Aynı şeyi y yönünde de yapabiliriz.
-
Burası eksi 5, eksi 4, eksi 3.
-
Bunu temiz yazabilirim.
-
Sileyim ve uzatayım.
-
Eksi 5'e kadar gitsin.
-
Aşağı kadar gitsin ki numaralandıralım.
-
Bu, 1. Bu, 2. Bu da 3.
-
Burası da eksi 1, eksi 2.
-
Bunlar geleneksel olarak süregelen kurallar.
-
Diğer şekilde de tanımlanabilirdi.
-
x'i buraya y'yi şuraya koyabilirdik.
-
Bunu pozitif yön, şunu negatif yön yapabilirdik.
-
Ama Descartes ile birlikte bu şekilde gösterilmeye başlanmış.
-
Eksi 2, eksi 3, eksi 4, eksi 5.
-
Ve Descartes şöyle demiş. "Bu ikili değerlerin her birini iki boyutta bir nokta ile gösterebilirim."
-
Buradaki x değerini alırım, bu eksi 2, yani sol sağ yönünde burada olur, derim.
-
Negatif olduğu için sola gidiyorum.
-
Ve bu, düşey yönde eksi 5 ile ilişkilendirilmiş.
-
y değeri eksi 5'tir.
-
Yani 2 sola 5 aşağı gidersem bu noktaya ulaşırım.
-
"Buna göre, bu iki değeri, eksi 2 ve eksi 5'i şu noktayla ilişkilendirilmiş" der.
-
Bu iki boyutlu düzlemde bu noktanın koordinatları eksi 2, eksi 5'tir derim.
-
Bu koordinatlara, Rene Descartes'ın adından esinlenilerek, kartezyen koordinatlar denir. Çünkü bu koordinatları o bulmuştur.
-
Bu bağıntıları koordinat düzleminde noktalarla bağdaştıran odur.
-
Yeni bir örnek yapalım.
-
Başka bir ikili.
-
x eşittir eksi 1 ise, y eşittir eksi 3.
-
Yani x eksi 1 ise, y eksi 3.
-
Bu da buradaki noktadır.
-
Kurala göre, koordinatları sıralarken, önce x koordinatı, sonra y koordinatı yazılır.
-
Bu şekilde yazılması süregelmiş.
-
Eksi 1, eksi 3 şuradaki nokta olur.
-
Ve sonra x'in 0, y'nin 1 olduğu nokta.
-
x'in 0 olması, sağa veya sola gitmiyorum demektir.
-
y eşittir eksi 1 de 1 aşağı gidiyorum demektir.
-
Yani bu nokta, 0, eksi 1, şuradaki nokta.
-
Bu şekilde devam edebilirim.
-
x 1 ise, y 1.
-
x 2 olduğunda, y 3.
-
Aynı morla göstereyim.
-
x 2 olduğunda, y 3.
-
2, 3 ve şu turuncu da 1, 1 idi.
-
Ortaya çıkan sonuç çok güzel.
-
Olası x'lerden örnekler seçtim.
-
Ama Descartes şunu da gördü.
-
Bu x'lerin yanında bunların aralarındaki x'leri de alırsak, bir doğru çizmiş oluruz.
-
Tüm x değerlerini aldığımızda bir doğru çizmiş oluruz.
-
Şöyle bir doğru.
-
Herhangi bir x değerini seçip bu x'in y değerini bulduğunda, bu ikili bu doğru üzerinde bir nokta verir.
-
Veya şöyle de düşünebiliriz.
-
Bu doğru üzerindeki her nokta şu denklemin bir çözümüdür.
-
Yani şuradaki nokta, x değeri 1 buçuk, y değeri 2 gibi görünen nokta.
-
Bunu yazayım.
-
1,5 , 2.
-
Bu ikili bu denklemin bir çözümüdür.
-
x 1,5 olduğunda, 2 çarpı 1,5 eşittir 3, eksi 1 eşittir 2.
-
Buradaki nokta.
-
Descartes cebir ile geometri arasındaki bu ayrımı ortadan kaldırmıştır.
-
Artık bu denklemi sağlayan tüm x y ikililerini görsellemek mümkündür.
-
Bu köprüyü kuran odur, bu nedenle de bu noktaları belirten koordinatlara kartezyen koordinatlar denir.
-
İlk olarak bu tip denklemleri inceleyeceğiz.
-
Cebirde bu denklemlere doğrusal denklemler denir.
-
Şöyle düşünebilirsiniz. Bu şuna eşit olduğu için, bunun denklem olduğunu anlıyorum.
-
Ama bunları doğrusal yapan nedir?
-
Neden doğrusal olduklarını anlamak için Rene Descartes gibi düşünmeniz gerekir.
-
Çünkü kartezyen koordinatları kullanarak bunu çizerseniz, bir doğru elde edersiniz.
-
İleride doğru yerine eğri veya daha çılgın şekiller elde ettiğiniz denklemler de göreceksiniz.
Taki Çakıroğlu
Altyazı senkronu çok kötüydü, düzettim. Fakat henüz youtube a yansımadı.
Bir onay aşaması mı var acaba?