Nhà tù có thể giúp tù nhân sống cuộc đời ý nghĩa

Tại Mỹ, các cơ quan quản lý nhà tù thường được gọi là Sở Chỉnh Sửa (Department of Corrections). Mục tiêu của các cơ quan này là kiềm chế và kiểm soát tù nhân. Dan Pacholke, Thư ký Công đoàn của Sở Chỉnh Sửa tại Washington, chia sẻ một góc nhìn khác về nhà tù, nơi đem lại cho tù nhân điều kiện sống nhân văn cũng như cơ hội làm việc và học tập đầy ý nghĩa.

Chúng tôi được xem là một tổ chức
dành cho người làm trái pháp luật.

Tôi không thể biết ai sẽ đến
và sẽ ở lại trong bao lâu.

Họ đến với chúng tôi vì
không có gì hiệu quả với họ,

những người rơi ra khỏi
lưới an toàn của xã hội.

Xã hội không chứa họ,
nên chúng tôi phải làm điều đó.

Công việc của chúng tôi là
chấp nhận họ, kiểm soát họ.

Qua nhiều năm, là một hệ thống nhà tù,

là một đất nước, một xã hội,

chúng tôi đã làm rất tốt,

nhưng bạn không nên vui vì điều đó.

Ngày nay, nước Mỹ
có số lượng tù nhân

nhiều hơn bất cứ nước nào
trên thế giới.

Nhiều tù nhân người da đen hơn
thời nô lệ năm 1850.

Giam giữ ba mẹ
của gần 3 triệu trẻ em

và trở thành nơi tị nạn mới,

cung cấp dịch vụ sức khoẻ tinh thần
lớn nhất trong nước.

Khi chúng tôi giam ai đó lại,
đó không phải là chuyện nhỏ.

Chúng tôi được gọi là
Sở Chỉnh Sửa.

Hôm nay, tôi muốn nói

về việc thay đổi suy nghĩ
về sự chỉnh sửa.

Tôi tin, và kinh nghiệm của tôi
cho thấy

khi thay đổi suy nghĩ,

ta tạo nên những cơ hội mới,
hay tương lai

và nhà tù cần một tương lai khác.

Tôi đã dành cả sự nghiệp của mình
vào sửa chữa, hơn 30 năm,

nối gót cha tôi.

Ông ấy là cựu chiến binh ở Việt Nam.
Chỉnh sửa là công việc của ông.

Ông ấy mạnh mẽ, vững bền và kỉ luật.

Tôi thì không được như thế,

và tôi biết điều đó
khiến ông lo lắng về tôi.

Cuối cùng tôi quyết định, nếu
phải ở trong tù,

thì tôi nên đứng đúng bên
của song sắt,

nên tôi nghĩ tôi sẽ coi thử,
dạo một vòng nơi làm việc của cha,

trại giam McNiel Island.

Đó là đầu những năm 80,

và nhà tù không hẳn như bạn thấy
trên TV hay trong các bộ phim.

Thực tế, nó tệ hơn nhiều.

Tôi bước vào một ngục tù cao 5 tầng.

Có 8 người đàn ông trong đó.

Có 550 người trong toàn hệ thống.

Và nếu bạn có thắc mắc thì

họ dùng chung một toilet
trong giới hạn không gian đó.

Một sĩ quan đặt chìa vào hộp giữ khoá

và hàng trăm người
nhào ra khỏi buồng giam.

Tôi cố đi ra xa nhanh nhất có thể.

Cuối cùng, tôi quay lại
và trở thành sĩ quan ở đó.

Công việc của tôi là
quản lý một buồng giam

và kiểm soát
hàng trăm người như vậy.

Khi còn làm ở trung tâm tiếp tân,

tôi có thể nghe tiếng tù nhân
nổi cáu từ bãi xe,

rung cánh cửa buồng giam, la hét,
như muốn xé nát buồng giam của mình.

Dồn hàng trăm con người
nóng nảy và nhốt họ lại,

và những gì bạn có là hỗn loạn.

Chứa chấp và kiểm soát -
là công việc của chúng tôi.

Một cách để chúng tôi
làm việc hiệu quả hơn

là một dạng đơn vị nhà mới

gọi là Đơn vị Quản Lý Tập Trung, IMU,

phiên bản hiện đại của "lỗ hổng".

Chúng tôi đưa tù nhân vào buồng
đằng sau cửa sắt rắn chắc

với cổng to bằng cổ tay áo
để khống chế và đưa đồ ăn cho họ.

Các bạn biết gì không?

Mọi thứ im lặng hơn.

Sự quấy nhiễu im ắng dần.

Nơi đó trở nên an toàn hơn

vì các tù nhân
bạo lực hoặc gây rối nhất

giờ đã được cách biệt.

Nhưng cách biệt không hề tốt.

Tước đoạt quan hệ xã hội
khiến con người trở nên tệ hơn.

Thật khó để khiến họ rời IMU,

cho họ và cho cả chúng tôi.

Ngay cả khi ở trong tù,

không hề dễ để nhốt ai đó lại.

Sau đó tôi chuyển tới
1 trong những nhà tù tệ nhất bang

nơi mà các tù nhân bạo lực và
gây rối hơn được giam giữ.

Thời điểm đó, công nghiệp đã
phát triển nhiều,

và chúng tôi có nhiều công cụ
và kỹ thuật khác nhau

để quản lý hành vi gây rối.

Chúng tôi có súng túi đậu
và bình xịt cay và tấm chắn plexiglass,

đèn flash nổ, đội ứng cứu khẩn cấp.

Chúng tôi có nhiều bạo hành vũ lực

và hỗn loạn tiếp nối hỗn loạn.

Chúng tôi làm khá tốt việc
dập tắt những thứ đó.

Khi còn ở đó, tôi gặp
2 đồng nghiệp dày kinh nghiệm

cũng là những nhà nghiên cứu,

nhà nhân chủng học và xã hội học.

Một ngày kia, một người bảo tôi:

"Anh biết không, anh khá giỏi
trong việc dập tắt lửa.

Anh có bao giờ nghĩ đến việc
ngăn ngừa chúng không?"

Tôi đã kiên nhẫn với họ,

giải thích về biện pháp vũ lực

có thể giúp nhà tù an toàn hơn.

Họ cũng kiên nhẫn với tôi.

Những cuộc nói chuyện đó
dẫn đến vài ý tưởng mới

và chúng tôi bắt đầu các thí nghiệm nhỏ

Đầu tiên, chúng tôi huấn luyện
nhiều đội sĩ quan

thay vì mỗi lần gửi một hay hai người
đến cơ sở huấn luyện của bang.

Thay vì 4 tuần, chúng tôi cho họ
10 tuần tập luyện.

Sau đó thử nghiệm
mô hình thực tập mới,

chúng tôi xếp một sĩ quan bình thường
cùng một cựu sĩ quan.

Cả hai đều làm việc tốt hơn.

Thứ hai, chúng tôi thêm kĩ năng
dùng lời nói giảm khủng hoảng

vào chương trình huấn luyện

để nó vào phần "sử dụng vũ lực".

Đó là chiến lược
sử dụng phi vũ lực.

Sau đó để triệt để hơn

chúng tôi huấn luyện tù nhân
đúng những kĩ năng đó.

Chúng tôi đã thay đổi toàn bộ kĩ năng,

giảm bạo lực chứ không chỉ
là đối phó với nó.

Thứ ba, khi mở rộng cơ sở, chúng tôi
thử dạng thiết kế mới.

Phần lớn và gây tranh cãi nhất

của thiết kế này, dĩ nhiên,
là nhà vệ sinh.

Đã không hề có nhà vệ sinh.

Có lẽ ngày nay các bạn
không cho nó là to tát,

nhưng thời đó, nó cực kì lớn.

Không ai nghĩ buồng giam
không có nhà vệ sinh.

Chúng tôi nghĩ nó
thật nguy hiểm và điên rồ.

Thậm chí 8 người đàn ông chung buồng
còn có nhà vệ sinh.

Chi tiết nhỏ này đảo lộn cách
làm việc của chúng tôi.

Tù nhân và nhân viên bắt đầu tương tác

thường xuyên và thoải mái hơn
và phát triển mối quan hệ.

Dễ dàng nhận thấy mâu thuẫn và
can thiệp trước khi nó trở nên căng thẳng.

Cả đơn vị sạch hơn, im ắng hơn,
an toàn và nhân văn hơn.

Điều này hiệu quả
trong việc giữ hoà bình

hơn bất cứ kĩ thuật đe doạ nào
mà tôi từng thấy.

Tương tác làm thay đổi hành vi,
ở cả sĩ quan lẫn tù nhân.

Chúng tôi thay đổi môi trường và hành vi.

Sau đó sợ rằng tôi
chưa học được gì có ích,

họ chuyển tôi qua trụ sở,

và ở đó tôi đi thẳng vào việc
thay đổi hệ thống.

Có rất nhiều nhân tố chống lại việc
thay đổi hệ thống:

chính trị và chính trị gia,
hoá đơn và luật,

toà án và kiện tụng, chính trị nội bộ.

Hệ thống khó và chậm thay đổi ,

và thỉnh thoảng kết quả
không như bạn muốn.

Thay đổi hệ thống trong nhà tù
không phải là một việc nhỏ.

Nên việc tôi làm là nhìn lại
kinh nghiệm của mình

và tôi nhớ là khi tương tác với tù nhân,
sự căng thằng giảm xuống.

Khi thay đổi môi trường,
hành vi sẽ khác.

Đây không phải là thay đổi
quá lớn trong hệ thống

mà chỉ là những bước nhỏ,
và hứa hẹn nhiều tiềm năng.

Sau đó, tôi được chuyển về làm
giám đốc của nhà tù nhỏ.

Cùng lúc đó, tôi cố gắng lấy bằng
ở Evergreen State College.

Tôi đã gặp rất nhiều người
khác mình,

họ có nhiều ý tưởng khác nhau
đến từ nhiều hoàn cảnh khác nhau.

Một trong số họ là nhà
sinh thái học rừng nhiệt đới.

Cô ấy nhìn thấy ở trại tù của tôi
tiềm năng của một phòng thí nghiệm.

Chúng tôi nói chuyện và nhận ra
nhà tù và tù nhân

thật sự có thể góp phần vào khoa học

bằng cách giúp họ hoàn thành dự án
mà họ không thể tự làm,

như là nuôi trồng những loài
sắp tiệt chủng;

ếch, bươm bướm, cây cỏ.

Cùng lúc đó, chúng tôi tìm ra
cách vận hành hiệu quả hơn

thông qua việc
dùng thêm năng lượng mặt trời,

sử dụng nước mưa,
vườn hữu cơ và tái chế.

Sự chủ động này đã giúp nhiều dự án
có tầm ảnh hưởng lớn,

không chỉ ở hệ thống của chúng tôi,
mà còn ở các bang khác,

những thí nghiệm nhỏ
đang tạo nên khác biệt

cho khoa học, cho cộng đồng.

Cách mà ta nghĩ về công việc
thay đổi cách ta làm.

Các dự án khiến công việc của tôi
thú vị hơn.

Tôi hào hứng.
Nhân viên cũng vậy.

Các sĩ quan hào hứng.
Tù nhân phấn khởi.

Họ được truyền cảm hứng.

Mọi người đều muốn đóng góp,

góp phần làm nên sự khác biệt,

mà họ cho là ý nghĩa và quan trọng.

Để tôi giải thích rõ hơn.

Tù nhân có tính thích nghi cao.
Họ phải như vậy.

Họ thường biết nhiều
về hệ thống

hơn là nội bộ của chúng tôi

Và họ ở đó vì cho một lý do.

Tôi không coi công việc của mình là
trừng phạt hay tha thứ họ,

nhưng tôi nghĩ họ có thể sống
đàng hoàng và ý nghĩa ngay trong tù.

Cho nên câu hỏi là:

Liệu tù nhân có thể sống
đàng hoàng và ý nghĩa,

và nếu có, điều đó thay đổi được gì?

Nên tôi đã hỏi ngược lại
cái nơi tối tăm nhất,

nơi giam giữ các tội phạm
hung tàn nhất.

Hãy nhớ, IMUs là để trừng phạt.

Hứng khởi không được tìm thấy ở đó,
chúng tôi đã nghĩ như thế.

Rồi chúng tôi nhận ra
nếu tù nhân nào

cần chấn chỉnh lại, thì đó
là những người này.

Họ cần sự chấn chỉnh
mạnh và sâu hơn.

Cho nên, chúng tôi chuyển 180 độ,

và bắt đầu kiếm những khả năng mới.

Thứ chúng tôi tìm được là
một loại ghế mới.

Thay vì dùng ghế để trừng phạt,
chúng tôi đặt nó vào trong lớp học.

Không quên nhiệm vụ
kiếm soát,

nhưng giờ tù nhân
có thể tương tác an toàn hơn,

mặt đối mặt,
và vì kiểm soát không còn là vấn đề,

mọi người có thể tập trung vào
việc khác, như học tập.

Hành vi đã thay đổi.

Chúng tôi thay đổi cách nghĩ,
khái niệm có thể, và nó cho tôi hy vọng.

Giờ, tôi không thể bảo đảm rằng
mọi thứ sẽ hiệu quả.

Nhưng tôi có thể nói rằng,
nó đang có hiệu quả.

Nhà tù của chúng tôi an toàn hơn
cho cả nhân viên và tù nhân,

khi nhà tù an toàn,

chúng tôi có thể làm nhiều việc khác
hơn là chỉ kiểm soát.

Giảm sự tái phạm tội
có lẽ là mục tiêu cơ bản,

nhưng không phải duy nhất.

Thành thật mà nói, ngăn ngừa tội ác
cần đến từ nhiều người, nhiều tổ chức.

Nếu chỉ phụ thuộc vào nhà tù
để giảm thiểu tội ác,

tôi e là sẽ không bao giờ đến đích.

Nhưng nhà tù có thể làm
một số việcmà ta cho là không thể.

Đó có thể là nguồn sáng kiến
và phát triển bền vững,

vực dậy những loài gần tuyệt chủng
và tái tạo môi trường.

Tù nhân có thể trở thành nhà khoa học,
người nuôi ong, người cứu hộ chó.

Nhà tù có thể khơi nguồn
cho các công việc ý nghĩa

và cơ hội cho nhân viên
và tù nhân.

Chúng ta có thể chứa và kiểm soát

và cung cấp một môi trường
nhân văn.

Đây không phải là những
tính chất xung khắc.

Không thể chờ
10 đến 20 năm

để xem xem
liệu có đáng để làm vậy.

Chiến lược của ta không phải
một sự thay đổi tầm cỡ.

Mà là hàng trăm thay đổi nhỏ

xảy ra trong nhiều ngày tháng,
chứ không phải năm.

Chúng ta cần nhiều thử nghiệm nhỏ
để vừa học vừa tiến tới,

những thử nghiệm có thể
thay đổi các giới hạn.

Cần nhiều cách mới tốt hơn để
đo sức ảnh hưởng

lên sự tham gia, tương tác,

sự an toàn của môi trường.

Chúng tôi cần nhiều cơ hội
để là một phần

và để đóng góp cho cộng đồng,

của chúng tôi và của cả bạn.

Nhà tù cần được bảo vệ, vâng,
an toàn, vâng.

Có thể làm được.

Nhà tù cần có môi trường

mà ở đó họ có thể tham gia, đóng góp,

và học về cuộc sống ý nghĩa.

Chúng tôi đang học để làm việc đó.

Đó là lý do tôi đầy hy vọng.

Ta sẽ không phải kẹt trong
ý niệm cũ

về nhà tù mà có thể định nghĩa lại.
Tạo nên cái mới.

Và khi làm điều đó chu đáo
bằng tình người,

nhà tù không chỉ là một cái xô
toàn những thất bại trong xã hội.

Để cuối cùng, chúng tôi có thể
xứng đáng với danh hiệu:

Sở Chỉnh Sửa.

Xin cám ơn.

(Vỗ tay).