Aşı ne kadar hızlı üretilebilir? - Dan Kwartler
-
0:07 - 0:09Bir patojen ortaya çıktığında
-
0:09 - 0:12vücutlarımız ile sağlık sistemleri
savunmasız kalır. -
0:12 - 0:14Bu gibi zamanlarda,
-
0:14 - 0:16minimum düzeyde can kaybıyla
-
0:16 - 0:19yaygın bağışıklık tesis etmek için
acilen bir aşıya ihtiyaç duyulur. -
0:19 - 0:24Peki, aşılara en çok ihtiyaç duyduğumuzda
onları ne kadar hızlı geliştirebiliriz? -
0:24 - 0:28Aşı geliştirilmesi genellikle
üç evreye ayrılır. -
0:28 - 0:29Keşif araştırmasında,
-
0:29 - 0:32güvenli ve yinelenebilen
aşı yapıları bulmak amacıyla -
0:32 - 0:35bilim insanları farklı yaklaşımlara
dair deneyler yaparlar. -
0:35 - 0:39Bunlar laboratuvarda bir kez
incelendiğinde klinik testlere girerler; -
0:39 - 0:44burada aşıların güvenliği,
tesiri ve yan etkileri, -
0:44 - 0:47çeşitli kitleler
temel alınarak değerlendirilir. -
0:47 - 0:50Son aşamada da üretim gelir,
-
0:50 - 0:54burada, aşılar kamu kullanımı
için üretilip dağıtılır. -
0:54 - 0:59Normal şartlar altında
bu süreç ortalama 15 ile 20 yıl alır. -
0:59 - 1:01Fakat bir küresel salgın esnasında,
-
1:01 - 1:04araştırmacılar her bir aşamayı
olabildiğince hızlı geçebilmek için -
1:04 - 1:06çok sayıda strateji kullanırlar.
-
1:06 - 1:10Keşif araştırması belki de
en esnek olan aşamadır. -
1:10 - 1:12Bu aşamanın amacı,
-
1:12 - 1:15bağışıklık sistemimizi virüs
veya bakteriye tanıtmak için -
1:15 - 1:17güvenli bir yol bulmaktır.
-
1:17 - 1:21Bu aşama, vücudumuza
antikor üretebilmesi için bilgi verir, -
1:21 - 1:24antikorlar gerçek bir enfeksiyonla
savaşma yetisine sahiptirler. -
1:24 - 1:28Bu bağışıklık tepkisini güvenli biçimde
tetiklemek için birçok yol vardır -
1:28 - 1:33fakat genellikle en etkili yapılar,
üretimi en yavaş olanlardır. -
1:33 - 1:37Geleneksel atenüe aşılar
dayanıklı direnç oluştururlar. -
1:37 - 1:40Fakat bu aşılar, zayıflatılmış
viral türlere dayanırlar, -
1:40 - 1:45bu türler, insan dışındaki bir dokuda
uzun süre işlenmelidir. -
1:45 - 1:48Etkisizleşmiş aşılar ise
çok daha hızlı bir yaklaşıma sahiptir, -
1:48 - 1:50bu aşılar, patojeni zayıflatmak için
-
1:50 - 1:54doğrudan ısı, asit
veya radyasyon uygularlar. -
1:54 - 1:58Alt birim aşılar, viral proteinlerin
zararsız parçacıklarını enjekte ederler -
1:58 - 2:00ve bu aşılar da hızlıca üretilebilir.
-
2:00 - 2:05Fakat bu hızlı teknikler
daha az dayanıklı bir direnç üretirler. -
2:05 - 2:08Bunlar, birçok aşı yapısından sadece üçü,
-
2:08 - 2:11her birinin artısı ve eksisi var.
-
2:11 - 2:14Sadece tek bir yaklaşımın
işe yarayacağının garantisi yok -
2:14 - 2:17ve bunların hepsi zaman alan
araştırmalar gerektiriyor. -
2:17 - 2:20Yani, birçok laboratuvar için
işleri hızlandırmanın en iyi yolu -
2:20 - 2:23farklı modeller üzerinde
eş zamanlı olarak çalışmak. -
2:23 - 2:26Sona doğru yarış stratejileri
-
2:26 - 2:30test edilebilir ilk Zika
aşısını 7 ayda üretti -
2:30 - 2:35ve test edilebilir ilk COVID-19
aşısını da sadece 42 günde üretti. -
2:35 - 2:39Test edilebilir olmak, bu aşıların
başarılı olacağı anlamına gelmiyor. -
2:39 - 2:42Fakat güvenli addedilen ve kolaylıkla
yinelenebilen modeller -
2:42 - 2:44klinik testlere alınabilir,
-
2:44 - 2:48bu sırada diğer laboratuvarlarda
alternatif yollar araştırılır. -
2:48 - 2:52Test edilebilir bir aşı dört ayda
veya dört yılda üretilse de -
2:52 - 2:57sonraki aşama, geliştirmenin sıklıkla
en uzun ve en öngörülemez olanıdır. -
2:57 - 3:02Klinik testler üç aşamadan oluşur
ve her biri çok sayıda deneme içerir. -
3:02 - 3:04Birinci evre denemelerinde,
-
3:04 - 3:07tetiklenmiş bağışıklık tepkisinin
yoğunluğuna odaklanılır, -
3:07 - 3:11aşının güvenli ve etkili olduğunu
saptamak için denemeler yapılır. -
3:11 - 3:13İkinci evre denemeleri,
-
3:13 - 3:17daha geniş bir kitledeki doğru dozaj ile
teslimat programını belirlemeye odaklanır. -
3:17 - 3:19Üçüncü aşama denemeleri ise
-
3:19 - 3:24aşının kullanıldığı birincil kitledeki
güvenliği belirler, -
3:24 - 3:28ayrıca seyrek görülen yan etkiler
ile olumsuz tepkileri de tanımlar. -
3:28 - 3:31Değişkenlerin sayısı ve uzun dönem
güvenliğe dair odaklanma -
3:31 - 3:32dikkate alındığında
-
3:32 - 3:36klinik testi hızlandırmak
inanılmaz derecede zorlaşır. -
3:36 - 3:38Olağanüstü durumlarda araştırmacılar,
-
3:38 - 3:42aynı anda bir evrede
çok sayıda deneme yaparlar. -
3:42 - 3:43Fakat buna devam etmeden önce,
-
3:43 - 3:46sıkı güvenlik kriterlerini
yine de karşılamaları gerekir. -
3:46 - 3:50Bazen laboratuvarlar, daha önce
onaylanan tedavilerinin gücü yoluyla -
3:50 - 3:53bu süreci hızlandırabilirler.
-
3:53 - 3:562009'da araştırmacılar
mevsimsel grip aşısını, -
3:56 - 3:59H1N1 virüsünü tedavi etmek
için ona uyarladılar, -
3:59 - 4:04böylece yaygın olarak erişilebilen
bir aşıyı sadece altı ayda ürettiler. -
4:04 - 4:08Yine de bu teknik sadece bilinen
patojenlerle uğraşıldığında işe yarar, -
4:08 - 4:12bu patojenlerin iyi yapılandırılmış
aşı yapıları var. -
4:12 - 4:15Başarılı olan üçüncü evre
denemesinden sonra, -
4:15 - 4:18bir ulusal düzenleme kurulu
sonuçları gözden geçirir -
4:18 - 4:21ve güvenli aşıları üretim için onaylar.
-
4:21 - 4:26Her aşının eşsiz olan biyolojik
ve kimyasal karışım ögeleri vardır, -
4:26 - 4:29üretim için bu ögelerin özelleşmiş
iletişim hatlarının olması gerekir. -
4:29 - 4:32Aşı onaylanır onaylanmaz
üretime başlamak için -
4:32 - 4:38üretim planları, araştırmalar ile
denemelere paralel olarak tasarlanmalıdır. -
4:38 - 4:40Bu da laboratuvarlar
ile üreticiler arasında -
4:40 - 4:41daimi bir koordinasyon gerektirir.
-
4:41 - 4:44Bunun yanı sıra, aşı yapımıyla
ilgili ani değişikliklere -
4:44 - 4:47kaynakların uyum sağlaması için de
daimi bir koordinasyon gerektirir, -
4:47 - 4:51bu durum aylarca süren çalışma
rafa kaldırılsa bile böyledir. -
4:51 - 4:54Zamanla keşif araştırmasındaki
ve üretimdeki gelişmelerin -
4:54 - 4:57bu süreci hızlandırması gerekir.
-
4:57 - 5:01Ön çalışmalar, farklı virüslerdeki
genetik materyaller ile aynı aşı yapısını -
5:01 - 5:06belki de gelecekteki araştırmacıların
takas edebileceğini ileri sürüyor. -
5:06 - 5:09Bu DNA ve mRNA temelli aşılar,
-
5:09 - 5:14aşı üretiminin üç evresini de
önemli ölçüde hızlandırabilir. -
5:14 - 5:16Fakat böyle atılımlar gerçekleşene kadar,
-
5:16 - 5:20dünya çapındaki laboratuvarlar için
en iyi stratejimiz, iş birliği yapmak -
5:20 - 5:23ve farklı yaklaşımlarda
paralel olarak çalışmak. -
5:23 - 5:25Bilgiyi ve kaynakları paylaşarak
-
5:25 - 5:29bilim insanları her patojeni
parçalarına ayırabilir ve ele geçirebilir.
- Title:
- Aşı ne kadar hızlı üretilebilir? - Dan Kwartler
- Speaker:
- Dan Kwartler
- Description:
-
Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/how-fast-can-a-vaccine-be-made-dan-kwartler
Bir patojen ortaya çıktığında vücutlarımız ve sağlık sistemleri savunmasız kalır ve bu patojen bir küresel salgının patlak vermesine yol açtığında, minimum düzeyde can kaybıyla yaygın bağışıklık tesis etmek için acilen bir aşıya ihtiyaç duyuluyor. Peki, aşılara en çok ihtiyaç duyduğumuzda onları ne kadar hızlı geliştirebiliriz? Dan Kwartler, aşı geliştirilmesinin üç evresini açıklıyor.
Ders: Dan Kwartler, yöneten: Good Bad Habits.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:32
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Esra Çakmak accepted Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How fast can a vaccine be made? |