กลไกของคลื่นสึนามิ - อเล็กซ์ เจนเดลอร์ (Alex Gendler)

ชมบทเรียนเต็มที่ http://ed.ted.com/lessons/how-tsunamis-work-alex-gendler

คลื่นยักษ์สึนามิสามารถทำความสูงได้ถึง 100 ฟุต เคลื่อนที่ด้วยความเร็วเกินกว่า 500 ไมล์ต่อชั่วโมง การจับคู่ที่อันตรายสำหรับใครหรือสิ่งใดก็ตามที่อยู่ในเส้นทางของมัน Alex Gendler ให้รายละเอียดต้นกำเนิดของภัยพิบัตินี้และอธิบายว่านักวิทยาศาสตร์กำลังหาหนทางลดผลกระทบของมันในอนาคตได้อย่างไร

เมื่อ 479 ปีก่อนคริสต์กาล
กองทัพเปอร์เซียเข้าโจมตี

ชาวกรีกที่เมืองโพทิเดีย

กระแสน้ำถอยห่างจากชายฝั่งไปไกลกว่าปกติ

เปิดเส้นทางสะดวกให้กับการเดินทัพ

แต่นั่นไม่ใช่ว่ากองทัพเปอร์เซียโชคดีนะ

ทหารยังข้ามไปไม่ถึงครึ่งทาง

น้ำทะเลได้ย้อนกลับมาเป็นคลื่นสูง

กว่าคลื่นใดๆ ที่พวกเขาเคยเห็น

โถมทำลายกองทัพเปอร์เซีย

ชาวโพทิเดียเชื่อว่าพวกเขาพ้นภัย

ด้วยความเกรี้ยวกราดแห่งเทพโพไซดอน

แต่ที่จริง สิ่งที่ช่วยพวกเขาไว้

น่าจะเป็นปรากฏการณ์
ที่คร่าชีวิตผู้คนมาแล้วมากมาย

คลื่นสึนามิ

คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าสึนามิ
เป็นคลื่นน้ำขึ้นน้ำลงชนิดหนึ่ง

แต่จริงแล้วสึนามิไม่เกี่ยวข้อง
กับปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลง

ที่เกิดจากแรงโน้มถ่วง
ของดวงอาทิตย์และดวงจันทร์

อันที่จริง
สึนามิก็เป็นเหมือนคลื่นทะเลทั่วไป

เพียงแต่มีขนาดใหญ่มากเป็นพิเศษ

สึนามิมี ท้องคลื่น และ ยอดคลื่น

ไม่มีการเคลื่อนที่ของน้ำ

แต่เป็นการเคลื่อนที่ของพลังงานผ่านน้ำ

ความแตกต่างอยู่ตรงแหล่งที่มาของพลังงาน

สำหรับคลื่นปกติในมหาสมุทร

พลังงานมาจากลม

เพราะว่ามันส่งผลกระทบผิวหน้าเท่านั้น

คลื่นปกติจึงมีขนาดและความเร็วจำกัด

แต่สึนามิเกิดจากพลังงาน

ที่ก่อตัวใต้น้ำ

จากการปะทุของภูเขาไฟ

จากแผ่นดินถล่มใต้น้ำ

หรือที่เกิดขึ้นบ่อยที่สุด

คือแผ่นดินไหวที่พื้นมหาสมุทร

ซึ่งเกิดจากแผ่นเปลือกโลกเคลื่อนที่

ปลดปล่อยพลังงานมหาศาลออกมาในน้ำ

พลังงานนี้เดินทางสู่ผิวน้ำ

ผลักดันน้ำและยกน้ำขึ้นสูง

เหนือกว่าระดับน้ำทะเลปกติ

แต่แรงโน้มถ่วงดึงน้ำกลับลงมา

ทำให้พลังงานกระเพื่อมออกไปในแนวนอน

นี่คือกำเนิดของสึนามิ

เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 500 ไมล์ต่อชั่วโมง

เมื่อสึนามิยังอยู่ห่างจากชายฝั่ง

มันยากที่จะสังเกตเห็นสึนามิ

เพราะมันเคลื่อนที่ตลอดความลึกของน้ำ

แต่เมื่อสึนามิมาถึงบริเวณน้ำตื้น

จะเกิดสิ่งที่เรียกว่า
ผลของความตื้นของพื้นทะเล

เพราะว่าบริเวณนั้นมีปริมาณน้ำน้อยลง

พลังงานมหาศาลที่ยังมีมากอยู่จึงถูกบีบอัด

ความเร็วคลื่นลดลง

ขณะที่ความสูงคลื่นเพิ่มขึ้นได้ถึง 100 ฟุต

คำว่า สึนามิ

เป็นคำภาษาญี่ปุ่นที่แปลว่า คลื่นท่าเรือ

ได้มาจากข้อเท็จจริงที่ว่า
สึนามิมักจะมาปรากฏให้เห็น

ต่อเมื่อมันถึงใกล้ชายฝั่งแล้ว

ถ้าท้องคลื่นของสึนามิมาถึงชายฝั่งก่อน

น้ำทะเลจะถอยห่างจากชายฝั่งไปไกลกว่าปกติ

ก่อนที่ตัวคลื่นจะเข้าตีชายฝั่ง
ซึ่งก่ออันตรายได้มากจากความเข้าใจผิด

สึนามิไม่เพียงคร่าชีวิตผู้คนที่อยู่ใกล้ชายฝั่งเท่านั้น

แต่ยังโถมทำลายตึกและต้นไม้
ที่อยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดินไกลถึงหนึ่งไมล์

โดยเฉพาะในพื้นที่ต่ำ

เท่านั้นยังไม่พอ

น้ำมหาศาลยังไหลย้อนกลับสู่ทะเล

ลากเอาซากสลักหักพัง

และสิ่งใด หรือใครก็ตาม ที่โชคร้ายพอ

ที่จะไปอยู่ในเส้นทางนั้น

เหตุการณ์สึนามิ
ในมหาสมุทรอินเดีย เมื่อปี 2004

นับเป็นหนึ่งในภัยพิบัติธรรมชาติ
ที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์

คร่าคนไปมากกว่า 200,000 คนทั่วเอเชียใต้

แล้วเราจะปกป้องตัวเอง

จากพลังธรรมชาติที่ร้ายแรงนี้อย่างไร

ผู้คนในบางภูมิภาคได้เคยพยายาม

หยุดสึนามิด้วยกำแพงกั้นทะเล ประตูกั้นน้ำ

และร่องน้ำเพื่อเบี่ยงเส้นทางน้ำ

แต่ก็ไม่ได้ผลเสมอไป

เมื่อปี 2011 สึนามิได้ข้ามกำแพงกั้นน้ำ

ซึ่งปกป้องโรงไฟฟ้าฟุกุชิมาของประเทศญี่ปุ่น

นำไปสู่ภัยพิบัตินิวเคลียร์

เพิ่มเติมจากที่มันคร่าคนไปแล้วกว่า 18,000 ชีวิต

นักวิทยาศาสตร์และผู้กำหนดนโยบายจำนวนมาก

จึงเพ่งความสนใจที่การตรวจจับสึนามิแต่เนิ่น

โดยจับตาดูความดันใต้น้ำ
และการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก

และจัดตั้งเครือข่ายการสื่อสาร
ครอบคลุมทั่วโลก

เพื่อแจ้งเตือนภัยได้อย่างรวดเร็ว

เมื่อธรรมชาติทรงพลังเกินกว่าจะหยุดยั้ง

การรับมือที่ปลอดภัยที่สุดคือหลบหลีกมัน