Sadece nerede olduğumuzu değil aynı zamanda kim olduğumuzu gösteren haritalar
-
0:01 - 0:04Dünyayı yeni baştan
hayal etmenizi istiyorum. -
0:05 - 0:08Size, Ben Henning tarafından çizilmiş
-
0:08 - 0:11bazı dünya haritaları
göstermek istiyorum -
0:11 - 0:12bunlar gezegenimizi
-
0:13 - 0:18birçoğunuzun daha önce hiç görmediği
bir şekilde resmediyorlar. -
0:18 - 0:22Burada sizlerin çok tanıdık olduğu
bir fotoğrafı görebilirsiniz. -
0:22 - 0:26Yeterince yaşlıyım aslına bakarsanız
bu resmi görmemizden önce doğdum. -
0:26 - 0:29Açıkçası ilk kelimelerim
"moona, moona" imiş, -
0:29 - 0:32fakat ben bunun, annemin minik oğlunun
titreyen siyah-beyaz TV ekranında -
0:32 - 0:35ne görüyor olabileceği ile ilgili
-
0:35 - 0:38bir fantazisi olduğunu düşünüyorum.
-
0:39 - 0:41Bizim, aslında çoğumuzun,
gezegenimizin -
0:41 - 0:45yuvarlak olduğunu düşünmemiz
yalnızca birkaç yüzyıllık bir mesele. -
0:46 - 0:49Bu fotoğrafları 1960'larda
ilk kez gördüğümüzde -
0:49 - 0:53dünyamız inanılmaz
bir şekilde değişiyordu. -
0:54 - 0:58Benim alanım olan sosyal coğrafya
bilim dalında, -
0:59 - 1:01Waldo Tobler adındaki haritacı
-
1:01 - 1:04dünyanın yeni haritalarını çiziyordu
-
1:04 - 1:05ve bu haritalar şimdi yayıldı
-
1:05 - 1:08ve ben bunlardan bir tanesini
şimdi sizlere göstereceğim. -
1:08 - 1:11Bu harita bir dünya haritasıdır,
-
1:12 - 1:14fakat bu harita size
-
1:14 - 1:16biraz tuhaf görünecektir.
-
1:16 - 1:20Bu bazı bölgeleri genişleterek
gösterdiğimiz bir haritadır, -
1:20 - 1:25bu nedenle çok fazla insan barındıran
yerler geniş olarak çizilmiş -
1:25 - 1:28ve çok az insanın yaşadığı Sahra
ve Himalalyalar gibi yerler -
1:28 - 1:30daraltılmış durumdadır.
-
1:31 - 1:34Dünyadaki herkese eşit alan verilmiştir.
-
1:35 - 1:38Şehirler parlayan ışıklarla
gösterilmiştir. -
1:39 - 1:42Çizgiler denizaltı kabloları ve
ticaret yollarını gösteriyor. -
1:42 - 1:46Ve Çin'in Dalian limanından
-
1:46 - 1:48Singapur'a geçen
-
1:48 - 1:49Süveyş Kanalından
-
1:49 - 1:53Akdeniz'e geçen ve oradan dönüp
Rotterdam'a ulaşan belirli bir hat vardır. -
1:53 - 1:54Bu hat geçen sene dünyanın
-
1:54 - 1:57en büyük gemisinin izlediği
rotayı göstermektedir, -
1:57 - 2:03bu gemi o kadar fazla sayıda
konteyner dolusu yük taşıyordu ki -
2:03 - 2:05gemideki yükler boşaltıldığında,
-
2:05 - 2:09tüm kamyonlar konvoy halinde gitselerdi
bu konvoy 100 km uzunluğunda olurdu. -
2:11 - 2:13İşte bu, dünyamızın şu anda nasıl
bağlantılı olduğudur. -
2:13 - 2:19Bu dünyada dolaştırdığımız
taşıdığımız malzeme miktarıdır, -
2:19 - 2:22sadece bir gemiyle, bir seferde
-
2:22 - 2:23beş haftada.
-
2:26 - 2:29Çok uzun zamandır şehirlerde yaşıyoruz,
-
2:30 - 2:32fakat çoğumuz
şehirlerde yaşamamıştır. -
2:32 - 2:35Burası dünyanın ilk şehirlerinden
biri olan Çatalhöyük. -
2:35 - 2:399000 yıl önce, şehrin en parlak
zamanlarında, insanlar diğer insanların -
2:39 - 2:45evlerinin çatıları üzerinden yürüyerek
kendi evlerine gitmek zorundaydı. -
2:46 - 2:49Şehrin haritasına dikkatli
şekilde bakarsanız -
2:49 - 2:51sokaklarının olmadığını göreceksiniz,
-
2:52 - 2:55çünkü sokaklar bizim
icat ettiğimiz bir şeydir. -
2:56 - 2:58Dünya değişiyor.
-
2:58 - 3:01Deneme ve yanılma ile değişiyor.
-
3:01 - 3:04Nasıl daha iyi yaşayacağımıza
-
3:04 - 3:07yavaş yavaş ve adım adım ulaştık.
-
3:07 - 3:12Ve son zamanlarda dünya
inanılmaz bir hızda değişti. -
3:14 - 3:18Sadece son altı, yedi veya
sekiz nesil içinde -
3:18 - 3:21aslında bir canlı türü
olduğumuzun farkına vardık. -
3:22 - 3:24Sadece son yirmi-otuz yıl içinde
-
3:25 - 3:28bunun gibi bir harita çizilebildi.
-
3:30 - 3:34Yine, gördüğünüz bu harita
dünya nüfusu haritasıdır, -
3:36 - 3:40fakat üzerinde gördüğünüz oklar belirli
zamanlarda ulaştığımızı düşündüğümüz -
3:40 - 3:45yerleri tarihlerle belirterek
Afrika'dan dünyaya nasıl -
3:45 - 3:47yayıldığımızı göstermektedir.
-
3:48 - 3:52Bu haritayı her birkaç ayda bir
yeniden çizmek zorundayım, -
3:52 - 3:57çünkü birileri belirli tarihlerin yanlış
olduğunun keşifini yapıyor. -
3:57 - 4:01Kendi hakkımızda inanılmaz derecede
hızlı bir şekilde bir şeyler öğreniyoruz. -
4:04 - 4:05Ve değişiyoruz.
-
4:07 - 4:09Değişimin büyük kısmı adım adım oluyor.
-
4:09 - 4:10Bu bir birikim.
-
4:10 - 4:13Değişimi fark etmiyoruz,
-
4:13 - 4:15çünkü kısa hayatlarımız var,
-
4:15 - 4:1870, 80, şanslı isek 90 yıl.
-
4:19 - 4:21Bu grafik size
-
4:21 - 4:23dünyanın yıllık nüfus büyümesi oranını
göstermektedir. -
4:24 - 4:281850 civarına kadar bu oran çok
düşüktü, -
4:28 - 4:31ve ardından nüfus büyüme oranı
-
4:31 - 4:32artmaya başladı
-
4:33 - 4:35bu nedenle benim doğduğum zamanlarda
-
4:35 - 4:40ilk defa gezegenimizin Ay'dan çekilmiş
görüntülerini gördüğümüzde -
4:41 - 4:44global nüfusumuz yılda
yüzde iki oranında büyüyordu. -
4:45 - 4:49Eğer yüzde iki büyüme oranı devam etseydi
-
4:51 - 4:53sadece birkaç yüzyıl için,
-
4:55 - 4:57tüm dünya birbirine değen
-
4:57 - 5:00insan vücudu kütleleriyle
-
5:00 - 5:02kaplanacaktı.
-
5:03 - 5:05Ve insanlar korktu.
-
5:05 - 5:07İnsanlar nüfus artışından korktu
-
5:07 - 5:10ve bunu 1968 nüfus patlaması
olarak adlandırdılar. -
5:10 - 5:12Fakat ardından, grafiğin
sonuna baktığınızda -
5:13 - 5:16büyüme yavaşlamaya başlıyor.
-
5:17 - 5:21---70, 80, 90 ve 2000'ler
-
5:21 - 5:22on yıllık dönemler
-
5:22 - 5:24ve bu on yılda, hatta daha hızlı şekilde--
-
5:25 - 5:26nüfus artışımız yavaşlıyor.
-
5:26 - 5:27Gezegenimiz sabitleniyor.
-
5:28 - 5:31Yüzyılın sonuna doğru
-
5:31 - 5:329, 10 veya 11 milyara doğru gidiyoruz
-
5:32 - 5:36Bu değişim içinde,
hengâmeyi görebilirsiniz. -
5:36 - 5:38İkinci Dünya Savaşını görebilirsiniz.
-
5:38 - 5:421918'deki büyük grip salgınını
görebilirsiniz. -
5:42 - 5:44Büyük Çin açlığını görebilirsiniz.
-
5:44 - 5:47Bunlar bizim konsantre olmaya
meyilli olduğumuz olaylar. -
5:47 - 5:51Haberlerdeki korkunç olaylara
konsantre olmaya meyilliyiz. -
5:51 - 5:54Yavaş değişimlere veya güzel hikâyelere
-
5:54 - 5:56konsantre olmaya meyilli değiliz.
-
5:57 - 5:59Biz insanlar hakkında endişeleniriz.
-
5:59 - 6:01Ne kadar insan olduğu hakkında
endişeleniriz. -
6:01 - 6:05İnsanlardan nasıl kaçılabileceği
hakkında endişeleniriz. -
6:05 - 6:09Fakat bu, alanı genişletmek için tekrar
değiştirilmiş dünya haritasıdır, -
6:10 - 6:14daha da ileride insanlar
her bir bölgedendir. -
6:14 - 6:18Eğer herkesten kaçmak için nereye
gitmek istediğini bilmek istiyorsan -
6:18 - 6:21burası gidebileceğin en iyi yer.
-
6:21 - 6:24Ve her yıl, bu alanlar daha da büyümekte,
-
6:24 - 6:27çünkü her yıl,
küresel olarak kırsaldan çıkıyoruz -
6:27 - 6:28ve şehirlere gidiyoruz.
-
6:28 - 6:30Daha sıkışık bir paket oluyoruz.
-
6:31 - 6:32Avrupa'da yine kurtlar var
-
6:32 - 6:36ve bu kurtlar kıta boyunca
batıya doğru hareket ediyor. -
6:37 - 6:39Dünyamız değişiyor.
-
6:41 - 6:43Endişeleriniz var.
-
6:44 - 6:49Bu harita gezegenimizdeki
yağış miktarını gösteriyor. -
6:49 - 6:50Bunu biliyoruz.
-
6:50 - 6:54Ve Çatalhöyük'ün olduğu yere,
-
6:54 - 6:58Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının
birleştiği yere -
6:58 - 7:01çok az suyu bulunan alanlarda
ne kadar fazla insanın yaşadığını -
7:01 - 7:02görebilirsiniz.
-
7:02 - 7:05Ve aynı zamanda yağmurun en fazla
yağdığı alanları da görebilirsiniz. -
7:05 - 7:07Ve biraz daha ileri gidebiliriz.
-
7:08 - 7:12İnsanlar tarafından şekillendirilen
bir harita yapmaktansa, -
7:12 - 7:14haritayı su ile şekillendirebiliriz,
-
7:14 - 7:16ve ardından gezegenin her bir küçük
parçasına düşen -
7:16 - 7:18su miktarını göstermek için
-
7:18 - 7:21bunu her ay değiştirebiliriz.
-
7:22 - 7:25Gezegenin etrafında dolaşan
musonları görürsünüz -
7:25 - 7:29ve gezegen neredeyse bir kalp atışı
varmış gibi görünür. -
7:30 - 7:33Ve bunların hepsi nerede yaşadığımızı
-
7:33 - 7:37görebilmemizi mümkün kılan bu şeyler
-
7:37 - 7:40benim yaşamım süresinde gerçekleşti.
-
7:41 - 7:43Yeterince suyumuz var.
-
7:44 - 7:48Bu dünyada yiyeceklerimizi nerede
yetiştirdiğimizi gösteren haritadır. -
7:49 - 7:54Bu çoğunlukla pirinç, mısır ve tahıla
bağlı olacağımız alanlar. -
7:55 - 7:59İnsanlar yeterince yiyecek olmayacağından
endişeli, fakat biz biliyoruz ki, -
7:59 - 8:03eğer az et yesek ve daha az ürün ile
hayvanları beslerdik, -
8:03 - 8:06kendimizi bir grup insan olarak,
bir bütün olarak -
8:06 - 8:10düşündüğümüz sürece
herkes için yeterli yiyecek var. -
8:12 - 8:13Ve ayrıca
-
8:15 - 8:17bugünlerde yaptığımız
-
8:17 - 8:20korkunç derecede yanlış şeyler
hakkında bilgimiz var. -
8:21 - 8:26Dünyanın bu haritasını daha önce
görmüşsünüzdür. -
8:27 - 8:31Bu, uydu resimlerinden ortaya çıkarılan
-
8:31 - 8:33bir harita,
-
8:33 - 8:36eğer en başta göstermiş olduğum
-
8:36 - 8:39slayttaki dünya etrafında dönen ve gece
dünyanın nasıl göründüğünü gösteren -
8:39 - 8:42resimleri üreten uyduyu
hatırlarsanız. -
8:44 - 8:46Normalde bu haritayı gördüğünüzde,
-
8:46 - 8:49normal bir haritada, çoğunuzun alışkın
olduğu bir çeşit haritada, -
8:50 - 8:54insanların nerede yaşadığını gösteren
bir haritaya baktığınızı düşünürsünüz. -
8:54 - 8:57Nerede ışıklar parlıyor ise orada
insanlar yaşıyordur. -
8:57 - 9:02Fakat burada, dünyanın bu resminde,
-
9:02 - 9:05hatırlayın, haritayı tekrar genişletmiştik
-
9:05 - 9:10bu haritada her yer aynı
insan yoğunluğuna sahip. -
9:10 - 9:13Eğer alanda insanlar yok ise,
-
9:13 - 9:15görünmez yapmak için bu alanı
-
9:15 - 9:16daraltırız.
-
9:16 - 9:18Bu nedenle herkesi eşit önemde
-
9:18 - 9:20gösteriyoruz.
-
9:21 - 9:25Şimdi, ışıklar artık size insanların
yaşadığı yerleri göstermiyor, -
9:25 - 9:27çünkü insanlar her yerde.
-
9:27 - 9:29Şimdi haritanın ışıkları,
-
9:29 - 9:32Londra'daki ışıklar, Kahire'deki ışıklar,
Tokyo'daki ışıklar -
9:32 - 9:35Amerika'nın doğu sahilindeki ışıklar
-
9:35 - 9:38insanların nerede yaşadığını
gösteren ışıklar -
9:38 - 9:40ki bu insanlar enerji konusunda
o kadar savurgan ki -
9:40 - 9:44gökyüzünde parlamaları için
ışıkları güçlendirmeye -
9:44 - 9:45para harcamaya
-
9:45 - 9:49gücü yetebilmektedir,
-
9:49 - 9:52böylece uydu bu şekilde
bir resmi gösterebilir. -
9:53 - 9:55Ve haritada karanlık olan alanlar
-
9:56 - 9:59ya insanların çok fazla enerjiye
ulaşımının olmadığı yerler -
10:00 - 10:02ya da olduğu yerler,
-
10:03 - 10:07fakat gökyüzünde ışıkların parlatılmasının
durdurulmasını öğrendiler. -
10:08 - 10:11Ve eğer size bu haritanın zamanla
canlandırıldığını gösterebilseydim -
10:12 - 10:15Tokyo'nun aslında daha karanlık
olduğunu görecektiniz, -
10:15 - 10:18çünkü Japonya'da tsunami olduğundan beri
-
10:19 - 10:21Japonya çeyrek oranda az enerji
ile yetinmek zorunda -
10:21 - 10:24çünkü tsunami nükleer santralleri kapattı.
-
10:25 - 10:27Ve dünyanın sonu gelmedi.
-
10:27 - 10:30Gökyüzünde
-
10:30 - 10:33sadece daha az ışık yakıyorsunuz.
-
10:33 - 10:36Dünyada çok sayıda iyi haber
-
10:36 - 10:39var.
-
10:40 - 10:43Bebek ölümleri düşüyor,
-
10:43 - 10:47ve inanılmaz bir oranda düşüyor.
-
10:48 - 10:49Birkaç yıl önce,
-
10:50 - 10:54dünyadaki daha ilk yıllarında
ölen bebeklerin sayısı -
10:54 - 10:57sadece bir yılda yüzde 5 oranında düştü.
-
11:00 - 11:02Daha fazla çocuk okula gidiyor
-
11:02 - 11:05ve okuma yazma ögreniyor
-
11:05 - 11:08ve internete bağlanıyor
-
11:08 - 11:11ve üniversiteye devam ediyor
-
11:11 - 11:15öncesinden inanılmaz oranda
daha fazla sayıda -
11:15 - 11:20ve dünyada üniversiteye giden
gençlere baktığımızda -
11:20 - 11:22yüksek sayıda olan kadınlar,
erkekler değil. -
11:23 - 11:27Gezegende neler olduğuna dair
size ardı ardına iyi haberler verebilirim -
11:27 - 11:30nelerin daha iyi olduğuna dair,
-
11:30 - 11:32fakat biz ani kötü haberlere
-
11:33 - 11:37konsantre olma eğilimindeyiz.
-
11:37 - 11:40Rebecca Solnit :[ ''Artan ve fark
edilmeyen değişikliklerin birikimi -
11:40 - 11:46ki bunlar ilerlemeyi oluşturabilir ve
bizim dönemimizi geçmişten -
11:47 - 11:49aşırı derecede farklı kılar"]
diyerek -
11:49 - 11:52bence muhteşem bir şekilde
ortaya koymuştur -
11:52 - 11:55--geçmiş çok daha durağandı--
-
11:56 - 12:01[" adım adım dönüşümün dikkat çekmeyen
doğası ile gizlenen zıtlık, -
12:01 - 12:04ara sıra hengâme ile noktalandı."]
-
12:04 - 12:07Ara sıra kötü şeyler oluyor.
-
12:07 - 12:12Bu kötü şeyler size,
haftanın her gecesinde -
12:12 - 12:14haberlerde gösteriliyor.
-
12:14 - 12:18Size nüfusun yavaşlamasından
bahsedilmiyor. -
12:18 - 12:21Dünyanın daha bağlantılı olmasından
bahsedilmiyor. -
12:21 - 12:25Dünyayı anlamak açısından gerçekleşen
inanılmaz gelişmelerden bahsedilmiyor. -
12:25 - 12:28Az harcamaya ve az tüketmeye başlamayı
nasıl öğreniyor olduğumuzdan -
12:28 - 12:30bahsedilmiyor.
-
12:30 - 12:31Bu benim son haritam.
-
12:32 - 12:35Bu haritada, denizleri ve okyanusları
-
12:35 - 12:37çıkarttık.
-
12:37 - 12:42Şimdi yaklaşık 7.4 milyar insana
-
12:42 - 12:45ve bu insanların dağılımının
gösterildiği -
12:45 - 12:46bir haritaya bakıyorsunuz.
-
12:47 - 12:49Bir milyarın üzerindeki Çin'e
bakıyorsunuz -
12:49 - 12:52ve dünyadaki ve Çin'deki
en büyük şehri görebilirsiniz, -
12:52 - 12:54fakat onun ismini bilmiyorsunuz.
-
12:55 - 12:57Hindistan'nın dünyanın merkezinde
-
12:57 - 12:59olduğunu görebilirsiniz.
-
13:00 - 13:03Avrupa'nın kenarda olduğunu
görebilirsiniz. -
13:03 - 13:06Ve bugün Exeter'de
-
13:06 - 13:09dünyanın en uzak kenarındayız.
-
13:09 - 13:12Biz küçük bir parça kayanın üstündeyiz,
-
13:12 - 13:14Avrupa'nın açığıda
-
13:14 - 13:16ki burası dünyadaki yetişkinlerin
%1'den azını -
13:16 - 13:18dünyadaki çocukların
-
13:18 - 13:21%0,5'ten azını
-
13:21 - 13:23içermektedir.
-
13:24 - 13:28Biz durağanlaşan bir dünyada,
şehirleşen bir dünyada -
13:28 - 13:30yaşlanan bir dünyada,
-
13:30 - 13:32bağlanan bir dünyada yaşıyoruz.
-
13:32 - 13:36Korkulması gereken çok, çok fazla şey var,
-
13:36 - 13:40fakat elimizden geldiğince birbirimizi
korkutmamıza hiç gerek yok -
13:40 - 13:47ve şimdi yeni bir dünyada
yaşadığımızı görmeliyiz. -
13:47 - 13:49Çok teşekkür ederim.
-
13:49 - 13:52(Alkış)
- Title:
- Sadece nerede olduğumuzu değil aynı zamanda kim olduğumuzu gösteren haritalar
- Speaker:
- Danny Dorling
- Description:
-
Siz verileri kullanarak haritalaştırdığınızda dünya nasıl görünüyor? Sosyal coğrafyacı Danny Dorling bizi dünyanın yeni halini görmeye davet ediyor, büyüleyici ve içgörülü haritası bize dünyayı bağlantılı, her daim değişen ve hepimizin ait olduğu büyüleyici bir yer olarak gösteriyor. Bir daha hiçbir haritaya aynı şekilde bakamayacaksınız.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:07
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Maps that show us who we are (not just where we are) |