WEBVTT

00:00:03.083 --> 00:00:07.067
Benim işimde görselleştirme çok önemli

00:00:07.067 --> 00:00:10.054
'Küresel sağlık' dersi veriyorum

00:00:10.054 --> 00:00:13.023
Ve biliyorum ki, veriye sahip olmak yetmez.

00:00:13.023 --> 00:00:17.092
İnsanların hem anlayacağı hem de hoşlanacağı bir şekilde sunmam gerekli

00:00:17.092 --> 00:00:22.003
Şimdi daha önce yapmadığım bir şey deneyeceğim:

00:00:22.003 --> 00:00:25.018
veriyi mekânda, burada canlandırmak,

00:00:25.018 --> 00:00:29.031
tabii teknik ekipten de biraz destek alarak

00:00:29.031 --> 00:00:33.037
Başlıyoruz: önce sağlık için bir dik eksen

00:00:33.037 --> 00:00:38.064
Ortalama yaşam süresi 25 ila 75 yıl

00:00:38.064 --> 00:00:41.017
Aşağıda da 'refah' için bir yatay eksen

00:00:41.017 --> 00:00:46.054
Kişi başına düşen gelir: 400, 4.000 ve 40.000 dolar

00:00:46.054 --> 00:00:50.033
Yani burada aşağıda, fakir ve hasta olanlar var

00:00:50.033 --> 00:00:53.047
Yukarıda ise zengin ve sağlıklı olanlar

00:00:53.047 --> 00:00:58.052
Şimdi size dünyanın 200 yıl önceki halini göstereyim

00:00:58.052 --> 00:01:00.029
1810'da

00:01:00.029 --> 00:01:01.096
İşte bütün ülkeler:

00:01:01.096 --> 00:01:08.009
Avrupa kahverengi, Asya kırmızı, Orta Doğu yeşil, Afrika, Sahara'nın güneyi mavi,

00:01:08.009 --> 00:01:09.062
ve Amerika kıtası sarı

00:01:09.062 --> 00:01:13.029
Her bir ülkenin balon büyüklüğü de nüfusunun büyüklüğünü gösterir

00:01:13.029 --> 00:01:17.037
1810'da aşağısı baya kalabalık değil mi

00:01:17.037 --> 00:01:19.004
Bütün ülkeler hasta ve fakir,

00:01:19.004 --> 00:01:23.015
yaşam beklentisi bütün ülkelerde 40'ın altında

00:01:23.015 --> 00:01:26.095
yalnızca Birleşik Krallık ve Hollanda biraz daha iyi durumda,

00:01:26.095 --> 00:01:28.055
fakat çok da fazla degil

00:01:28.055 --> 00:01:31.097
ve şimdi dünyayı başlatıyorum.

00:01:31.097 --> 00:01:36.006
Sanayi devrimi Avrupa'yı ve diğer ülkeleri

00:01:36.006 --> 00:01:38.057
geri kalanlardan koparıp ayırıyor,

00:01:38.057 --> 00:01:41.043
fakat Asya ve Afrika'daki sömürge ülkeleri

00:01:41.043 --> 00:01:43.061
alt tarafta sıkışmış kalmış durumda.

00:01:43.061 --> 00:01:47.046
Batılı ülkeler zaman içinde daha da sağlıklı oluyor

00:01:47.046 --> 00:01:51.031
Şimdi de Birinci Dünya Savaşı'nın ve İspanyol grip salgınının

00:01:51.031 --> 00:01:52.093
etkisini göstermek icin yavaşlayalım

00:01:52.093 --> 00:01:57.067
Ne büyük bir facia!

00:01:57.067 --> 00:02:02.004
ve şimdi 1920'li ve 30'lu yıllarda hızlanalım

00:02:02.004 --> 00:02:04.011
ve Büyük Bunalım'a rağmen,

00:02:04.011 --> 00:02:05.088
Batılı ülkeler

00:02:05.088 --> 00:02:07.042
daha sağlıklı ve zengin olma yolunda ilerliyor

00:02:07.042 --> 00:02:09.053
Japonya ve diğer bazı ülkeler de takip etmeye çalışıyor

00:02:09.053 --> 00:02:11.043
fakat coğu ülke aşağıda kalıyor.

00:02:11.043 --> 00:02:15.011
Şimdi, İkinci Dünya Savaşı trajedilerinden sonra,

00:02:15.011 --> 00:02:18.051
Dünya'nın 1948'deki haline bakmak için biraz duralım

00:02:18.051 --> 00:02:22.092
1948 çok iyi bir yıldı: savaş bitmişti,

00:02:22.092 --> 00:02:26.009
Isveç, Kış Olimpiyatlarında en tepedeydi,

00:02:26.009 --> 00:02:27.067
ve ben doğmuştum.

00:02:27.067 --> 00:02:30.076
Fakat dünya ülkeleri arasındaki uzaklık

00:02:30.076 --> 00:02:32.046
eskisinden de fazlaydı.

00:02:32.046 --> 00:02:36.055
ABD en öndeydi, Japonya arayı kapatıyordu,

00:02:36.055 --> 00:02:38.069
Brezilya çok daha gerideydi

00:02:38.069 --> 00:02:42.074
İran petrolden kazandığı parayla bir parça zenginleşse de ortalama yaşam süresi hala kısaydı.

00:02:42.074 --> 00:02:45.055
Ve Asya devleri:

00:02:45.055 --> 00:02:47.094
Çin, Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Endonezya,

00:02:47.094 --> 00:02:50.034
hâlâ aşağıda, fakir ve hastaydılar.

00:02:50.034 --> 00:02:52.037
fakat bakın neler olmak üzere!

00:02:52.037 --> 00:02:53.096
Tekrar başlıyoruz!

00:02:53.096 --> 00:02:57.038
Benim hayatım süresince, eski sömürgeler bağımsızlıklarını kazandılar,

00:02:57.038 --> 00:03:00.018
ve sonunda daha sağlıklı olmaya başladılar,

00:03:00.018 --> 00:03:00.094
ve daha sağlıklı,

00:03:00.094 --> 00:03:02.004
ve daha da sağlıklı.

00:03:02.004 --> 00:03:06.013
1970'lerde, Asya ve Latin ülkeleri

00:03:06.013 --> 00:03:08.056
Batı ülkelerini yakalamaya başladı:

00:03:08.056 --> 00:03:10.071
'yükselen ekonomiler' oldular.

00:03:10.071 --> 00:03:12.041
Afrika'daki bazı ülkeler de arkadan geldi,

00:03:12.041 --> 00:03:14.045
bazı Afrika ülkeleri ise iç savaşın pençesindeydi,

00:03:14.045 --> 00:03:15.095
diğerleri AIDS yüzünden geride kaldılar.

00:03:15.095 --> 00:03:18.045
Şimdi de bugünkü dünyayı görüyoruz,

00:03:18.045 --> 00:03:22.085
elimizdeki en güncel verilerle.

00:03:22.085 --> 00:03:25.043
Çoğu insan bu orta alanda yaşıyor

00:03:25.043 --> 00:03:28.006
Ama en iyi ülkeler ile en kötü ülkeler arasında

00:03:28.006 --> 00:03:30.023
büyük farklılıklar var

00:03:30.023 --> 00:03:34.009
ve ülkelerin kendi içinde de büyük eşitsizlikler var.

00:03:34.009 --> 00:03:36.056
Bu balonlar ülke ortalamalarını gösteriyor,

00:03:36.056 --> 00:03:38.012
fakat onları bölebilirim.

00:03:38.012 --> 00:03:41.015
Mesela Çin'i bölgelerine ayırabilirim

00:03:41.015 --> 00:03:44.005
İşte Shanghai.

00:03:44.005 --> 00:03:47.068
Bugün İtalya ile aynı sağlık ve zenginlik seviyesine sahip.

00:03:47.068 --> 00:03:51.007
ve bu da iç taraflardaki fakir eyaletlerden Gansu,

00:03:51.007 --> 00:03:52.004
Pakistan'la aynı durumda

00:03:52.004 --> 00:03:54.091
ve daha da bölersem

00:03:54.091 --> 00:04:01.009
kırsal bölgeler Afrika'daki Gana ile aynı düzeyde.

00:04:01.009 --> 00:04:05.013
ve bugün ülkeler arasındaki büyük eşitsizliklere rağmen

00:04:05.013 --> 00:04:06.008
200 yıllık kayda değer bir gelişme gördük

00:04:06.008 --> 00:04:08.074
Batı ile diğer ülkeler arasındaki

00:04:08.074 --> 00:04:10.044
devasa fark bugün artık giderek kapanıyor.

00:04:10.044 --> 00:04:15.021
Gittikçe birbirine yakınlaşan bir dünya var artık,

00:04:15.021 --> 00:04:17.006
ve geleceğe dönük çok belirgin bir eğilim görüyorum

00:04:17.006 --> 00:04:20.049
yardımlaşma, ticaret, yeşil teknoloji ve barış yönünde.

00:04:20.049 --> 00:04:24.038
Artık herkesin

00:04:24.038 --> 00:04:27.068
zenginler-sağlıklılar köşesine ulaşması mümkün.

00:04:27.068 --> 00:04:30.071
Evet son bir kaç dakika içinde

00:04:30.071 --> 00:04:33.006
200 ülkenin öyküsüne şahit oldunuz,

00:04:33.006 --> 00:04:36.016
200 yıllık bir zaman dilimine ve ötesine.

00:04:36.016 --> 00:04:40.025
120.000 sayının grafiğe dökülmesinden oluşuyordu.

00:04:40.025 --> 99:59:59.999
Baya derli toplu, değil mi?