Return to Video

Neden diller ölür? | The Economist

  • 0:01 - 0:05
    ♪ (klasik müzik) ♪
    Neden diller ölür?
  • 0:06 - 0:07
    Irankarapte
  • 0:07 - 0:10
    (Merhaba)
    Aynular, Japonya
  • 0:10 - 0:11
    Iishu
  • 0:11 - 0:13
    (Merhaba)
    Eyak, Alaska
  • 0:13 - 0:14
    Dydh da
  • 0:14 - 0:16
    (Merhaba)
    Cornwall, İngiltere
  • 0:16 - 0:18
    Bu dilleri konuşamıyorum.
  • 0:18 - 0:19
    Hatta, çok az insan konuşuyor.
  • 0:20 - 0:22
    Onları sadece çok az insan konuşuyor
  • 0:22 - 0:25
    ve tüm bu diller yok olma
    tehlikesiyle karşı karşıya.
  • 0:26 - 0:29
    Bugün dünyada 7.000'den fazla
    dil konuşuluyor
  • 0:29 - 0:33
    fakat bunların yaklaşık üçte biri
    1.000'den az konuşana sahip
  • 0:33 - 0:34
    ve UNESCO'ya göre
  • 0:34 - 0:38
    bu dillerin %40'tan fazlası
    yok olma tehlikesi içinde.
  • 0:38 - 0:40
    Hatta, her 2 haftada bir
  • 0:40 - 0:42
    dünya dillerinden biri sonsuza dek
    kayboluyor.
  • 0:43 - 0:46
    "Ölü dil" denince, bir çok insan
    Latince'yi düşünür.
  • 0:47 - 0:49
    Ama Latince aslında
    hiç ölmedi.
  • 0:49 - 0:52
    Sezar döneminden bu yana
    sürekli olarak konuşuldu
  • 0:52 - 0:55
    fakat bu dil 2.000 yıl boyunca
    giderek değişti
  • 0:55 - 0:59
    sonunda Fransızca, İspanyolca ve diğer
    Roman dillerine dönüştü.
  • 1:00 - 1:01
    Gerçek dil ölümü
  • 1:01 - 1:04
    toplumlar başka dillere geçtiğinde
  • 1:04 - 1:08
    ve aileler çocuklarını eski dillerini
    konuşmadan büyüttüğünde gerçekleşir.
  • 1:08 - 1:10
    Son yaşlı konuşan öldüğünde
  • 1:10 - 1:14
    dilin artık akıcı bir şekilde tekrar
    konuşulması pek mümkün değildir.
  • 1:15 - 1:21
    Dünya dillerini büyüklük ve dirlik durumu
    açısından ölçen bu grafiğe bakarsanız
  • 1:21 - 1:24
    çoğu dilin orta sıralarda yer aldığını
    görebilirsiniz.
  • 1:25 - 1:27
    İngilizce, diğer birkaç
    baskın diller gibi
  • 1:27 - 1:29
    sol üst köşede yer alıyor.
  • 1:29 - 1:31
    Gerçekten çok güçlü bir konumda.
  • 1:32 - 1:33
    Ama diliniz aşağıda
  • 1:33 - 1:36
    grafiğin sağ alt tarafındaysa
  • 1:36 - 1:39
    örneğin Endonezya'daki Kayapulau dili
    veya Brazilya'daki Kuruaya dili gibi
  • 1:39 - 1:41
    çok ciddi tehlike altındasınız.
  • 1:42 - 1:43
    Eski kötü günlerde
  • 1:43 - 1:46
    hükümetler sevmedikleri dilleri
    yasaklıyolardı.
  • 1:46 - 1:48
    Ama bazen baskı daha kurnazca oldu.
  • 1:48 - 1:49
    (tank top atışı)
  • 1:49 - 1:52
    Sovyetler Birliği'nde büyüyen
    herhangi bir genç
  • 1:52 - 1:55
    evde hangi dili konuşursa konuşsun
  • 1:55 - 1:58
    Rusça öğrenmenin başarının
    anahtarı olacağını çabucak fark ederdi.
  • 1:59 - 2:01
    Bugün Tibetliler dahil Çin vatandaşları
  • 2:01 - 2:04
    Şangaylılar veya Kantonca konuşanlar da
    dahil olmak üzere
  • 2:04 - 2:08
    Mandarin diline benzer baskılarla
    karşı karşıya kalıyorlar.
  • 2:08 - 2:09
    ♪ (klasik müzik) ♪
  • 2:09 - 2:10
    Bir dil öldüğünde
  • 2:10 - 2:13
    genellikle dodo'nun yolundan gider.
  • 2:13 - 2:14
    (dodo ciyaklıyor)
  • 2:14 - 2:17
    Şimdiye kadar sadece tek bir dil
    ölümden geri döndü:
  • 2:17 - 2:19
    İbranice.
  • 2:19 - 2:21
    Bu dil iki bin yıl boyunca yok olmuştu
  • 2:21 - 2:24
    ama 20. yüzyılın başlarında Fiilistin'e
    yerleşen Yahudiler
  • 2:24 - 2:27
    Avrupa'da farklı diller konuşuyorlardı
  • 2:27 - 2:31
    ve Filistin'e yerleşmeleriyle
    ortak dil olarak İbranice'yi benimsediler.
  • 2:31 - 2:32
    İbranice, İsrail'in resmi dil haline
  • 2:32 - 2:35
    1948'de ülke tam olarak
    kurulduğunda geldi
  • 2:35 - 2:37
    ve şuan da 7 milyon konuşanı var.
  • 2:38 - 2:40
    Şu an, İbranice dünyadaki tek
    tam canlandırılmış dil olsa da
  • 2:40 - 2:42
    diğer diller de deniyor.
  • 2:42 - 2:45
    Güneybatı İngiltere'de konuşulan
    Kernevekçe
  • 2:45 - 2:47
    iki yüzyıl önce yok oldu.
  • 2:47 - 2:51
    Bugün, canlandırılan dilin birkaç yüz
    konuşanı var.
  • 2:51 - 2:52
    (inek böğürmesi)
  • 2:52 - 2:56
    Gerçekler bir yana, insan çeşitliliği
    özünde iyi bir şeydir.
  • 2:56 - 2:58
    Heyecanlı bir tatile gittiğinizi düşünün
  • 2:58 - 3:03
    ancak yemekler, giysiler,
    binalar, insanlar
  • 3:03 - 3:05
    ve evet, dil de
  • 3:05 - 3:07
    tamamen her şey evdekiyle aynı.
  • 3:07 - 3:09
    Oliver Wendell Holmess iyi söylemiş:
  • 3:09 - 3:13
    "Her dil, onu konuşanların ruhlarının
    yerleştirildiği bir tapınaktır."
  • 3:14 - 3:19
    İnsanların ruhunu taşıyan o dili,
    bir tapınaktan bir müzeye taşımak
  • 3:19 - 3:20
    aynı şey değildir.
  • 3:20 - 3:21
    ♪ (klasik müzik) ♪
Title:
Neden diller ölür? | The Economist
Description:

7.000'den fazla dil vardır. İngilizce, İspanyolca ve Mandarin konuşan insanların sayısı artmaya devam etmekte, fakat her iki haftada bir, bir dil sonsuza kadar kayboluyor. The Economist'in dil uzmanı Lane Greene, nedenini açıklıyor.

The Economist'in YouTube kanalına abone olmak için burayı tıklayın: https://econ.st/2xvTKdy

Günlük İzleme: çalışma haftası boyunca zihin açıcı kısa filmler.

Economist Films'ten daha fazlası için ziyaret edin: http://films.economist.com/
The Economist'in tam video kataloğuna göz atın: http://econ.st/20IehQk
The Economist'i Facebook'ta beğenin: https://www.facebook.com/TheEconomist/
The Economist'i Twitter'da takip edin: https://twitter.com/theeconomist
Bizi Instagram'da takip edin: https://www.instagram.com/theeconomist/
Bizi Medium'da takip edin: https://medium.com/@the_economist
more » « less
Video Language:
English
Team:
Amplifying Voices
Project:
Endangered Languages
Duration:
03:27

Turkish subtitles

Incomplete

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.