MİKRO İKTİSAT - Ünite 7 Konu Anlatımı 2

Uzun dönemde, firmanın kullandığı tüm girdiler değişkendir.

Firma iki ya da daha fazla değişken girdiyi, aynı zaman diliminde talep ettiği için,

girdi talebine yönelik analiz zorlaşır.

Çünkü girdilerin birisinin fiyatı değiştiğinde, diğer girdinin talebi değişebilmektedir.

İki girdi durumu için, firma uzun dönemde, hem emek

hem de sermaye girdisinin miktarını ayarlayabilir.

Böyle bir durumda emek girdisi fiyatı azaldığında, talep edilen

emek miktarı üzerinde iki tür etki oluşur.

Bunlardan ilki, kısa dönemde de gözlenen çıktı etkisidir.

İkinci etki ise, sadece uzun dönemde gözlenen ikame etkisidir.

Rekabetçi piyasada uzun dönem üretim faktörü talebinin tartışılacağı bu programda,

sorularına yanıt bulabileceksiniz.

Rekabetçi piyasada uzun dönem üretim faktörü talebini grafiğimiz

üzerinden açıklamaya çalışalım.

Başlangıçta ücret düzeyi w1 iken, talep edilen emek miktarı L1 kadardır.

Bu durumda, kısa ve uzun dönem emek talep eğrileri üzerinde A noktasında olduğu görülür.

Ücret düzeyinin w2’ ye düşmesi durumunda, kısa dönemde sermaye girdisi

sabit olduğu için, emek talep eğrisi olan üzerinde B noktasına gelinecektir.

Ancak uzun dönemde sermayenin marjinal verimliliği yüksek olduğu için,

firma daha fazla sermaye girdisi satın alır yada kiralar.

Bu ise, sonuçta daha fazla emek girdisi kullanımını teşvik eder.

Bunun nedeni ise, daha fazla sermaye ile emeğin marjinal verimliliği artması

ve emeğin marjinal ürün hasılatı eğrisi sağa kayarak Mrpl 2 düzeyine ulaşmasıdır.

Firma w2 ücret seviyesinde, L2 düzeyinde emek talep ederek C noktasına ulaşır.

C noktası hem marjinal verimliliğin Mpl2 olması durumundaki kısa dönem talep eğrisi,

hem de uzun dönem emek talep eğrisi yani Mrpl 2 üzerindeki bir başka noktadır.

A ve C noktalarını birleştirerek uzun dönem emek talep eğrisi elde edilir.

Uzun dönem emek talep eğrisi, kısa dönem için çizilen emek talep eğrisinden

daha yatıktır.

Farklı bir şekilde ifade etmek istersek, ücret değişikliklerine karşı daha duyarlıdır.

Bu duyarlılığın nedeni ise, üretim sürecinde, girdiler arasında ikamenin yapılabilmesidir.

Firmanın belli bir çıktı düzeyini, mümkün olan en düşük maliyet ile gerçekleştirmesi

ekonomik etkinlik olarak adlandırılır. Ve firmanın ekonomik etkinliği,

maliyet minimizasyonu koşulu olarak bilinir.

Bu koşul, girdilerin marjinal verimlilikleri oranının,

girdi fiyatları oranına eşit olmasını gerektirir.

Yani eş maliyet doğrusunun, eş ürün eğrisine teğet olduğu

optimal seçimin yapılması gerekir.

Aslında optimal seçim ile, bu çıktı düzeyi için ne miktarda girdi gerekli olduğu da belirlenir.

Girdi fiyatları değiştiğinde ise, optimal seçim noktaları farklılaşmakta

ve talep edilen girdilerin miktarı değişmektedir.

Bu değişikliği ayrıntılı analiz edebilmek için, emek girdisi fiyatındaki

artışın incelenmesi gerekir.

Ücret artışı, hem çıktı etkisi, hem de faktör ikame etkisi yolu ile, talep edilen

emek miktarını ve emek talebinin konumunu belirler.

Üretici dengesi analizinde, her bir üretim düzeyi için,

optimal girdi bileşimleri belirlenebilir.

Burada faktör fiyatları, veri olarak alınır.

X1üretim düzeyini gerçekleştirebilmek için, emek için w1 ve sermaye için

r1 girdi fiyatları veri iken, firma L1 kadar emek girdisi ve K1 kadar

sermaye girdisi kullanır.

E1 noktasında dengededir.

Denge koşulu gereği, eş maliyet doğrusunun eğimi, eş ürün eğrisinin eğimine eşittir.

Ücret düzeyinin w1’den w2’ ye arttığı durumda ise, ücret artışının talep edilen

emek miktarı üzerinde oluşturduğu toplam etki, iki kısımdan oluşur.

Bunlar, faktör ikame etkisi ve çıktı ya da ürün etkisidir.

Faktör ikame etkisini anlayabilmek için, emek girdisi fiyatı w2’ ye yükseldiğinde,

X1 üretim düzeyinde kalabilmek için, firmanın girdi kullanımını nasıl ayarladığına bakılır.

İlk olarak ücret düzeyi w2 olduğunda, yeni bir eş maliyet doğruları seti ile karşılaşılır.

Eş maliyet doğrusu eğimi -w2/r1 olduğundan daha dik bir hal alır ve başlangıç

maliyet düzeyi ile artık TC1+X1 üretim seviyesi gerçekleşemez.

Ancak X1 çıktı düzeyini üretebilmek için, yeni girdi fiyatları çerçevesinde

maliyetin TC2 düzeyine yükseltilmesi gerekir.

Yeni nispi fiyatlarla,TC2 eş maliyet doğrusunun,

X1 eş ürün eğrisine teğet olduğu E2 noktası, yeni optimal

girdi bileşimini gösteren denge noktasıdır.

E2 denge noktasının E1 ’in solunda olması gerekir.

Çünkü, eş ürün eğrisi dışbükeyken, eş maliyet doğrusu, daha dik bir konumda

teğet koşulunu sağlar.

Ve faktör ikame etkisi negatiftir.

Yeni denge noktasında daha az L2 düzeyinde emek kullanılırken,

sermaye kullanımı K2 düzeyine çıkmaktadır.

İşte, emek miktarındaki azalmanın nedeni,

bu girdi yerine, sermaye girdisinin ikame edilmesidir.

Buna faktör ikame etkisi denir.

Bir girdinin fiyatı, diğerlerine kıyasla arttığında, diğer girdiler,

fiyatı artan girdinin yerine ikame edilir.

Ancak bu ikamenin elverdiği ölçüde yapılır. Faktör ikame etkisi negatif yönlü işler,

bu ise, talep eğrisinin uzun dönemde negatif eğimli oluşunu açıklar.

Kısa dönemde olduğu gibi, firma, uzun dönemde de,

girdi fiyatındaki değişime karşı, çıktı miktarında ayarlama yapabilir.

Buna, çıktı ya da ürün etkisi denir.

Ücret düzeyindeki artışa bağlı olarak ortaya çıkan çıktı etkisi, farklı adımlardan oluşur.

Bu adımları şu şeklide sıralayabiliriz.

Şimdi de, çıktı etkisinin işleyişini grafik üzerinde açıklamaya çalışalım.

Başlangıçta E1 denge noktasında, X1 düzeyinde üretim gerçekleştirilmektedir.

Girdi ve ürün fiyatları veri iken, L1 düzeyinde emek girdisi kullanılır.

Ücret w2’ ye yükseldiğinde, üretim X2 düzeyine düşmekte,

denge E3 noktasında sağlanmaktadır. E1’den E3’e geçiş, hem faktör ikame etkisi,

hem de ürün etkisiyle gerçekleşir.

E1 denge noktasında iken, ücret düzeyi w2 olduğunda,

eş maliyet doğrusunun eğimi dikleştiği için, artık farklı bir eş maliyet setini kullanılır.

E2’den E3’e hareket, çıktı etkisinin sonucudur.

Burada dikkat etmemiz gereken, TC1 başlangıç maliyet düzeyini

sabit bırakacak şekilde üretim ayarlanmamış olmasıdır.

Çünkü, firmanın kâr maksimizasyonu kadar üretim yapacağını biliyoruz.

Bu nedenle, girdi gereksinimleri, bu üretim kararına bağlı olarak belirlenir.

Grafiğimizin, b panelinde, ücretteki artış, nisbi faktör fiyatını

ve firmanın marjinal maliyet eğrisini değiştirir.

Marjinal maliyetteki sola kayma neticesinde, kârı maksimize eden

üretim miktarı X2 dir.

Tekrarlarsak, X2 üretim düzeyinin, TC1 seviyesindeki maliyetle

üretilebileceğine dair her hangi bir fikir yürütmemiz zor.

Bu yüzden yeni nisbi faktör fiyatlarına göre çizilen

eş maliyet doğrularından TC3, X2 üretim düzeyini etkin olarak gerçekleştirir.

Bu üretim düzeyi, optimal düzeydir.

Sonuç olarak, bir girdinin fiyatı arttığında, faktör ikame etkisi negatiftir.

Ancak, çıktı etkisi, negatif ya da pozitif olabilir.

Uzun dönem emek talep eğrisi, firmanın kısa dönem,

emeğin marjinal fizik ürün değeri eğrilerinden yararlanılarak elde edilebilir.

Bununla birlikte, faktör ikame ve çıktı etkilerini kullanarak da,

emek talep eğrisini çizmek mümkündür.

Faktör ikame etkisi daima negatiftir.

Çıktı ya da ürün etkisi negatif yönlü işleyebileceği gibi,

uzun dönemde pozitif yönlü de işleyebilir.

Ancak faktör ikame etkisinden küçük olduğundan,

uzun dönem emek talep eğrisi daima negatiftir.

Bu programda,

talebi konusuna değinildi.

Konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyi Mikro İktisat ders kitabının 7.ünitesinde bulabilirsiniz.