0:00:05.000,0:00:08.000
Asante sana Chris. Kila mtu aliyekuja hapa

0:00:08.000,0:00:12.000
alisema kuwa anaogopa. Sijui kama na mimi ninaogopa,

0:00:12.000,0:00:16.000
lakini hii ni mara yangu ya kwanza kuhutubia hadhara kama hii.

0:00:16.000,0:00:20.000
Na sina teknolojia yeyote ya kisasa kwa ajili yenu ili muweze kuiangalia.

0:00:20.000,0:00:23.000
Hakuna kielezopicha, kwa hiyo itabidi mnivumilie.

0:00:23.000,0:00:26.000
(Kicheko).

0:00:26.000,0:00:32.000
Ninachotaka kufanya asubuhi hii ni kuwasimulia hadithi kadhaa

0:00:32.000,0:00:35.000
na kuongelea kuhusu Afrika iliyo tofauti.

0:00:35.000,0:00:39.000
Tayari asubuhi hii kulikuwa na madokezo kuhusu Afrika

0:00:39.000,0:00:44.000
unayoyasikia kila mara: Afrika ya VVU/UKIMWI,

0:00:44.000,0:00:50.000
Afrika ya malaria, Afrika ya umaskini, Afrika ya migongano,

0:00:50.000,0:00:53.000
na Afrika ya maafa.

0:00:53.000,0:00:57.000
Ingawa kuna ukweli kwamba mambo hayo yanatokea,

0:00:57.000,0:01:01.000
kuna Afrika ambayo hamuisikii sana.

0:01:01.000,0:01:05.000
Na saa nyingine nashangazwa na kujiuliza kwanini.

0:01:05.000,0:01:09.000
Hii ni Afrika ambayo inabadilika, ambayo Chris ameidokezea.

0:01:09.000,0:01:11.000
Hii ni Afrika yenye fursa.

0:01:11.000,0:01:14.000
Hii ni Afrika ambayo watu wanataka kuchukua hatua juu ya

0:01:14.000,0:01:16.000
maisha na uwezo wao.

0:01:16.000,0:01:19.000
Na hii ndio Afrika ambayo watu wanatafuta kuingia ubia

0:01:19.000,0:01:23.000
kufanya hivyo. Na hili haswa ndilo ninalotaka kuzungumzia leo.

0:01:23.000,0:01:25.000
Ningependa kuanza kwa kuwaambia

0:01:25.000,0:01:27.000
habari kuhusu mabadiliko hayo Afrika.

0:01:28.000,0:01:33.000
Mnamo 15 Septemba 2005, Bwana Diepreye Alamieyeseigha,

0:01:33.000,0:01:37.000
Gavana wa jimbo moja lenye utajiri wa mafuta huko Nigeria,

0:01:37.000,0:01:44.000
alikamatwa na Polisi wa mji wa London alipokuwa matembizini mjini London.

0:01:44.000,0:01:49.000
Alikamatwa kwasababu kulikuwa na hamisho la kiasi cha dola za kimarekani milioni 8

0:01:49.000,0:01:52.000
ambazo zilienda katika akaunti hewa

0:01:52.000,0:01:55.000
ambazo alikuwa akizimiliki yeye pamoja na familia yake.

0:01:56.000,0:01:58.000
Kukamatwa kwake kuliwezekana kwasababu kulikuwa na ushirikiano

0:01:58.000,0:02:01.000
baina ya Polisi wa mji wa London

0:02:01.000,0:02:04.000
na Tume ya Uhalifu wa Kiuchumi na Fedha ya Nigeria --

0:02:04.000,0:02:11.000
inayoongozwa na mtu wenye uwezo na ujasiri: Bwana Nuhu Ribadu.

0:02:11.000,0:02:14.000
Alamieyeseigha alikamatwa mjini London.

0:02:14.000,0:02:18.000
Kutokana na udhaifu, alifanikiwa kutoroka akiwa amevalia kama mwanamke

0:02:18.000,0:02:21.000
na kukimbia kutoka London kurudi Nigeria ambako,

0:02:21.000,0:02:25.000
kwa mujibu wa katiba, wale walio madarakani

0:02:25.000,0:02:27.000
kama magavana, rais – kama ilivyo kwenye nchi nyingi --

0:02:27.000,0:02:32.000
wana kinga na hawawezi kushtakiwa. Lakini nini kilitokea:

0:02:32.000,0:02:36.000
watu walikasirishwa sana na tabia hii na iliwezekana

0:02:36.000,0:02:42.000
kwa sheria za jimbo lake kumvua madaraka.

0:02:43.000,0:02:45.000
Leo, Alams – kama tumuitavyo kwa kifupi – yuko jela.

0:02:46.000,0:02:51.000
Hii ni hadithi kuhusu ukweli kwamba watu wa Afrika

0:02:51.000,0:02:56.000
hawako tayari tena kuvumilia rushwa kutoka kwa viongozi wao.

0:02:57.000,0:03:02.000
Hii ni hadithi kuhusu ukweli kwamba watu wanataka rasilimali zao

0:03:02.000,0:03:07.000
zidhibitiwe vizuri kwa manufaa yao, na sio kupelekwa sehemu

0:03:07.000,0:03:10.000
ambako itawanufaisha mabwanyenye wachache.

0:03:10.000,0:03:14.000
Kwa hiyo, unaposikia kuhusu Afrika ya rushwa --

0:03:14.000,0:03:18.000
rushwa kila mara – Ninataka mfahamu kuwa watu

0:03:18.000,0:03:21.000
na serikali wanajitahidi sana kupambana na tatizo hili

0:03:21.000,0:03:25.000
katika baadhi ya nchi, na kwamba mafanikio yanaanza kuonekana.

0:03:25.000,0:03:28.000
Inamaana kuwa tatizo limekwisha? Jibu ni hapana.

0:03:28.000,0:03:32.000
Bado kuna safari ndefu, lakini pia kuna nia.

0:03:32.000,0:03:36.000
Mafanikio yanaandikwa juu ya mapigano ya jambo hili muhimu.

0:03:36.000,0:03:38.000
Kwa hiyo mnaposikia kuhusu rushwa,

0:03:38.000,0:03:41.000
msifikiri kwamba hakuna linalotendeka kuhusu hili --

0:03:41.000,0:03:44.000
na kwamba hamuwezi kufanya kazi katika nchi yeyote Afrika

0:03:44.000,0:03:47.000
kwasababu ya rushwa. Hiyo si kweli.

0:03:47.000,0:03:53.000
Kuna nia ya kupambana na rushwa, na katika nchi nyingi, mapambano hayo yanaendelea

0:03:53.000,0:03:57.000
na mafanikio yanaonekana. Katika nchi nyingine, kama yangu,

0:03:57.000,0:04:00.000
ambako kumekuwa na historia ndefu ya kidikteta nchini Nigeria,

0:04:00.000,0:04:04.000
mapambano bado yanaendelea, na bado tuna safari ndefu.

0:04:04.000,0:04:08.000
Ukweli wa mambo ni kwamba mapambano bado yanaendelea.

0:04:09.000,0:04:11.000
Matokeo yanaonekana:

0:04:11.000,0:04:15.000
tathmini huru ya Benki ya Dunia na mashirika mengine

0:04:15.000,0:04:19.000
inaonyesha kuwa mwelekeo juu ya rushwa unapungua

0:04:19.000,0:04:22.000
na utawala unarekebika.

0:04:22.000,0:04:26.000
Utafiti uliofanywa na Tume ya Uchumi ya Afrika unaonyesha

0:04:26.000,0:04:30.000
wazi mwelekeo mzuri wa utawala katika nchi 28 za Afrika.

0:04:30.000,0:04:32.000
Ngoja niseme kitu kimoja zaidi

0:04:32.000,0:04:34.000
kabla sijamaliza kuzungumzia kuhusu utawala bora.

0:04:34.000,0:04:37.000
Na ni kitu ambacho watu wanazungumzia kuhusu rushwa, rushwa.

0:04:37.000,0:04:39.000
Kila mara wanapo zungumzia kuhusu hili

0:04:39.000,0:04:41.000
mara moja unafikiria Afrika.

0:04:41.000,0:04:45.000
Hiyo ndio picha: Nchi za Afrika. Lakini ngoja niseme hili:

0:04:45.000,0:04:51.000
iwapo Alams alifanikiwa kuhamisha dola za kimarekani milioni 8 kwenye akaunti mjini London --

0:04:53.000,0:04:57.000
kama watu wengine waliochukukua pesa wakikadiria kuwa

0:04:57.000,0:05:01.000
kati ya bilioni 20 na 40 za pesa za nchi zinazoendelea

0:05:01.000,0:05:04.000
ziko nje ya nchi katika nchi zilizoendelea – kama wanaweza kufanyi hivi,

0:05:04.000,0:05:07.000
hiyo ni nini? Hiyo siyo rushwa?

0:05:08.000,0:05:12.000
Katika nchi hii, kama ukipokea vitu vya wizi, haushitakiwi?

0:05:13.000,0:05:16.000
Kwa hiyo tukiongelea kuhusu aina hii ya rushwa, hebu pia tufikirie kuhusu

0:05:16.000,0:05:19.000
nini kinatokea katika upande mwingine wa dunia --

0:05:19.000,0:05:23.000
ambako pesa hizo zinakwenda na nini kifanyike ili kuweza kuzuia hili.

0:05:23.000,0:05:26.000
Kuna jambo ninalifanyia kazi kwa sasa, pamoja na Benki ya Dunia,

0:05:26.000,0:05:29.000
kuhusu kurudisha rasilimali, tunajaribu tuwezalo

0:05:29.000,0:05:32.000
kurudisha pesa ambazo zimepelekwa nje ya nchi --

0:05:32.000,0:05:35.000
pesa za nchi zinazoendelea -- ili ziweze kurudishwa.

0:05:35.000,0:05:38.000
Kama tutaweza kurudisha dola bilioni 20 ambazo ziko nje,

0:05:38.000,0:05:41.000
litakuwa jambo zuri sana kwa baadhi ya nchi hizi

0:05:41.000,0:05:44.000
kuliko misaada yote ikiwekwa pamoja.

0:05:44.000,0:05:51.000
(Makofi).

0:05:51.000,0:05:55.000
Kitu cha pili ninachotaka kuzungumzia ni nia ya mageuzi.

0:05:55.000,0:05:59.000
Afrika, baada – wamechoka, tumechoka

0:05:59.000,0:06:04.000
kuwa kitovu cha misaada kutoka kwa kila mtu.

0:06:04.000,0:06:08.000
Tunashukuru, ila tunajua kuwa

0:06:08.000,0:06:12.000
tunaweza kuchukua hatua juu ya uwezo wetu na kama tuna nia ya kufanya mabadiliko.

0:06:13.000,0:06:17.000
Na kinachotokea katika nchi nyingi za Afrika sasa ni utambuzi kwamba

0:06:17.000,0:06:21.000
hakuna anayeweza kufanya lolote ila sisi wenyewe. Ni lazima tufanye.

0:06:21.000,0:06:25.000
Tunaweza kuwakaribisha washirika ambao wanaweza kutuunga mkono, lakini lazima tuanze wenyewe.

0:06:25.000,0:06:28.000
Ni lazima turekebishe uchumi wetu, tubadilishe uongozi,

0:06:28.000,0:06:34.000
tuwe na demokrasia zaidi, tuwe wazi kupokea mabadiliko na taarifa.

0:06:34.000,0:06:36.000
Na hiki ndicho tumeanza kukifanya

0:06:36.000,0:06:39.000
katika mojawapo kati ya nchi kubwa kabisa katika bara, Nigeria.

0:06:39.000,0:06:42.000
Hakika, kama hauko Nigeria, hauko Afrika.

0:06:42.000,0:06:43.000
Ninataka kuwaambia kuwa.

0:06:43.000,0:06:44.000
(Kicheko).

0:06:44.000,0:06:46.000
Mmoja kati ya waafrika wanne walio kusini mwa jangwa la Sahara ni Mnigeria,

0:06:48.000,0:06:53.000
na ina watu milioni 140 – watu wenye pilika --

0:06:54.000,0:06:58.000
lakini watu wenye kuvutia. Hauwezi kuchoka.

0:06:58.000,0:06:59.000
(Kicheko).[br]

0:06:59.000,0:07:01.000
Tulichoanza kufanya ni kujua kwamba

0:07:01.000,0:07:03.000
tunaweza kuchukua hatua na kujibadili wenyewe.

0:07:04.000,0:07:06.000
Na kwa msaada wa kiongozi

0:07:06.000,0:07:09.000
ambaye alikuwa na nia, kwa wakati ule, ya kufanya mabadiliko,

0:07:09.000,0:07:11.000
tunaandaa mpango madhubuti wa mabadiliko

0:07:11.000,0:07:13.000
ambao tumeuandika wenyewe.

0:07:13.000,0:07:16.000
Si Shirika la Kimataifa la Fedha. Wala Benki ya Dunia,

0:07:16.000,0:07:19.000
ambako nilifanya kazi kwa miaka 21 na kufikia cheo cha makamu wa rais.

0:07:20.000,0:07:22.000
Hakuna mtu anaweza kukufanyia. Inabidi ufanye mwenyewe.

0:07:22.000,0:07:26.000
Tukaandaa mpango ambao kwanza, utafanya: kuiondoa serikali

0:07:26.000,0:07:30.000
kwenye shughuli zisizo na manufaa -- zisizoihusu --

0:07:30.000,0:07:32.000
Serikali haitakiwi kufanya biashara

0:07:32.000,0:07:33.000
ya uzalishaji na utoaji huduma

0:07:33.000,0:07:36.000
kwasababu haina ufanisi na haina ujuzi.

0:07:36.000,0:07:40.000
Kwa hiyo tuliamua kubinafsisha mashirika yetu mengi.

0:07:40.000,0:07:44.000
(Makofi).

0:07:45.000,0:07:49.000
Sisi -- matokeo yake, tuliamua kuwa na soko huria.

0:07:49.000,0:07:52.000
Unaweza kuamini kuwa kabla ya mabadiliko haya --

0:07:52.000,0:07:56.000
ambayo yalianza mwishoni mwa mwaka 2003, wakati nilipoondoka Washington

0:07:56.000,0:07:58.000
kwenda kushika nafasi ya Waziri wa Fedha --

0:08:00.000,0:08:04.000
tulikuwa na kampuni ya simu ambayo iliweza kutoa huduma za simu za mezani

0:08:04.000,0:08:09.000
4,500 katika historia yake ya miaka 30?

0:08:09.000,0:08:11.000
(Kicheko).

0:08:11.000,0:08:14.000
Kuwa na simu katika nchi yangu lilikuwa ni jambo la kifahari sana.

0:08:14.000,0:08:16.000
Usingeweza kupata. Ilibidi uhonge.

0:08:16.000,0:08:18.000
Ilibidi ufanye kila uwezalo ili kupata simu.

0:08:18.000,0:08:21.000
Rais Obasanjo aliunga mkono na kuzindua

0:08:21.000,0:08:25.000
kulegezwa kwa masharti katika sekta ya mawasiliano

0:08:26.000,0:08:34.000
tumepanda kutoka simu 4,500 za mezani kufikia simu milioni 32 zenye GSM, na zinaongezeka.

0:08:34.000,0:08:39.000
Soko la mawasiliano la Nigeria ni la pili kwa ukuaji duniani kote,♪

0:08:39.000,0:08:44.000
ikiwa imetanguliwa na China. Tunapata uwekezaji wa takriban dola bilioni 1 kwa mwaka

0:08:44.000,0:08:50.000
katika mawasiliano. Na hakuna mtu anayejua, isipokuwa kwa wajanja wachache.

0:08:50.000,0:08:53.000
(Kicheko).

0:08:53.000,0:08:57.000
Wajanja wa kwanza kuja

0:08:57.000,0:08:59.000
walikuwa ni kampuni ya MTN ya Afrika Kusini.

0:08:59.000,0:09:03.000
Katika miaka mitatu niliyokuwa Waziri wa Fedha,

0:09:03.000,0:09:06.000
wamepata wastani wa dola milioni 360 kwa mwaka.

0:09:08.000,0:09:14.000
milioni 360 katika soko – katika nchi ambayo ni maskini,

0:09:14.000,0:09:18.000
yenye wastani wa pato la taifa chini ya dola 500.

0:09:19.000,0:09:21.000
Kwahiyo soko lipo hapo.

0:09:21.000,0:09:24.000
Walilifanya hili siri, lakini baadae wengine nao walianza kujua.

0:09:25.000,0:09:28.000
Wanageria wenyewe walianzisha

0:09:28.000,0:09:30.000
makampuni ya mawasiliano ya simu zisizotumia waya

0:09:30.000,0:09:32.000
na wengine kama watatu wane hivi wameingia.

0:09:32.000,0:09:35.000
Lakini bado kuna soko kubwa sana,

0:09:35.000,0:09:38.000
na watu hawajui kuhusu hili, au hawataki kujua.

0:09:40.000,0:09:42.000
Kwa hiyo ubinafsishaji ni jambo mojawapo tulilofanya.

0:09:43.000,0:09:49.000
Kitu kingine tulichofanya ni kusimamia vizuri masuala yetu ya fedha.

0:09:50.000,0:09:52.000
Kwasababu hakuna atakayekusaidia na kukuongoza

0:09:53.000,0:09:56.000
iwapo hudhibiti fedha zako vizuri.

0:09:56.000,0:10:00.000
Na Nigeria, ikiwa na sekta ya mafuta, ilikuwa na sifa

0:10:00.000,0:10:05.000
ya rushwa na kutosimamia vizuri masuala ya fedha za umma.

0:10:05.000,0:10:09.000
Je tulijaribu kufanya nini? Tulianzisha sheria ya fedha

0:10:10.000,0:10:12.000
ambayo ilitenganisha bajeti yetu na bei ya mafuta.

0:10:12.000,0:10:16.000
Zamani tulikuwa tumezoea kubajeti kutokana na kipato ambacho tulikipata kutokana na mafuta,

0:10:16.000,0:10:21.000
kwasababu mafuta ndiyo sekta kuu ya mapato

0:10:21.000,0:10:24.000
katika uchumi: asilimia 70 ya mapato yetu yanatokana na mafuta.

0:10:24.000,0:10:28.000
Tulitenganisha hilo, na tulipofanya hivyo tulianza kubajeti

0:10:28.000,0:10:31.000
kwa bei ambayo ilikuwa chini kidogo ya bei ya mafuta

0:10:31.000,0:10:35.000
na kuhifadhi chochote cha ziada juu ya bei hiyo.

0:10:36.000,0:10:39.000
Hatukuweza kujua kama tungeweza kufanikisha, ilikuwa ni utata sana.®

0:10:39.000,0:10:42.000
Lakini kitu ambacho kilitokea haraka ilikuwa ni mabadiliko

0:10:42.000,0:10:45.000
ambayo yalikuwepo kwa maendeleo yetu ya uchumi --

0:10:45.000,0:10:49.000
ambapo, hata kama bei ya mafuta ingekuwa juu, tungekuwa haraka sana.

0:10:49.000,0:10:51.000
Wakati zilipoanguka, tulianguka.

0:10:51.000,0:10:55.000
Na tulikuwa tunashindwa kulipia chochote, hata mishahara, katika uchumi.

0:10:56.000,0:11:00.000
Hii ilisawazisha. Tuliweza kuweka akiba, kabla sijaondoka,

0:11:00.000,0:11:06.000
dola bilioni 27. Ambapo – hii ilienda kwenye hazina yetu --

0:11:06.000,0:11:10.000
wakati nilipofika mwaka 2003, tulikuwa na dola billion 7 kwenye akiba.

0:11:11.000,0:11:14.000
Na wakati naondoka, tulikuwa na karibu dola bilioni 30. Na

0:11:14.000,0:11:17.000
tunavyoongea sasa, tuna dola bilioni 40 kwenye akiba

0:11:18.000,0:11:22.000
hii ni kutokana na usimamizi mzuri wa fedha zetu.

0:11:23.000,0:11:26.000
Hii inasaidia kutuliza uchumi wetu, kuufanya uwe imara.

0:11:26.000,0:11:29.000
Thamani ya fedha yetu ilikuwa ikibadilika kila mara

0:11:29.000,0:11:33.000
kwa sasa ipo angalau imara na kusimamiwa, ili wafanyabiashara

0:11:33.000,0:11:38.000
wawe na uhakika wa bei katika uchumi.

0:11:40.000,0:11:44.000
Tuliweza kudhibiti mfumuko bei kutoka asilimia 28 mpaka karibu asilimia 11.

0:11:46.000,0:11:52.000
Na pato letu la taifa liliongezeka kutoka wastani wa asilimia 2.3 kwa muongo uliopita

0:11:52.000,0:11:55.000
mpaka kufikia asilimia 6.5 sasa.

0:11:56.000,0:11:59.000
Kwa hiyo mabadiliko yote tuliyoweza kufanya

0:11:59.000,0:12:02.000
yameweza kuonekana kwa vitendo ambavyo vinaweza kuonekana katika uchumi.

0:12:02.000,0:12:06.000
Na kitu cha muhimu zaidi, ni kwasababu tunataka kuondokana na mafuta

0:12:06.000,0:12:08.000
na kupanua wigo zaidi – na kuna fursa nyingi sana

0:12:08.000,0:12:11.000
katika nchi hii kubwa, kama ilivyo katika nchi nyingine za Afrika --

0:12:13.000,0:12:16.000
kilichotia fora zaidi ni huu ukuaji haukutoka

0:12:16.000,0:12:19.000
kwenye sekta mafuta pekee, bali sekta nyingine pia.

0:12:19.000,0:12:22.000
Kilimo kilikuwa kwa wastani wa asilimi 8.

0:12:22.000,0:12:26.000
Sekta ya mawasiliano ilikuwa, makazi na ujenzi,

0:12:26.000,0:12:31.000
na ninaweza kuendelea zaidi na zaidi. Na hii ni kuwaonyesha kwamba

0:12:31.000,0:12:33.000
uchumi wako unaporekebishika,

0:12:33.000,0:12:37.000
fursa katika sekta nyingine zipo nyingi.

0:12:38.000,0:12:41.000
Tuna frusa katika kilimo, kama nilivyosema.

0:12:41.000,0:12:45.000
Tuna fursa katika madini. Tuna madini mengi

0:12:45.000,0:12:48.000
ambako hakuna mtu amewekeza katika utafutaji. Tumegundua

0:12:48.000,0:12:51.000
kuwa bila kuwa na sera sahihi za kuwezesha,

0:12:51.000,0:12:54.000
hilo halitawezekana. Sasa tuna sheria ya uchimbaji madini

0:12:54.000,0:12:57.000
ambayo inalinganishwa na sheria nyingine bora duniani.

0:12:58.000,0:13:00.000
Tuna fursa katika makazi na usimamizi wa majumba.

0:13:00.000,0:13:03.000
Kulikuwa hakuna chochote katika nchi ya watu milioni 140 --

0:13:04.000,0:13:09.000
hakuna maduka makubwa kama myajuavyo hapa.

0:13:10.000,0:13:13.000
Hii inaweza kuwa fursa kwa mtu fulani

0:13:13.000,0:13:15.000
ambayo ilitia chachu ya kufikiria kwa watu.

0:13:16.000,0:13:19.000
Sasa tuna mazingira ambayo biashara katika maduka haya makubwa

0:13:19.000,0:13:22.000
yanapata faida mara nne ya ilivyokadiriwa.

0:13:23.000,0:13:26.000
Kwa hiyo mambo makubwa kwenye ujenzi, mali isiyohamishika,

0:13:26.000,0:13:28.000
Masoko ya rehani. Huduma za fedha

0:13:29.000,0:13:33.000
tulikuwa na Benki 89. Nyingi hazifanyi biashara iliyokusudiwa.

0:13:33.000,0:13:37.000
Tulizizatiti kutoka 89 kufikia Benki 25 kwa

0:13:37.000,0:13:42.000
waongeze mtaji wao -- gawio la mtaji.

0:13:42.000,0:13:47.000
Ilikuwa kutoka dola milioni 25 mpaka dola milioni 150.

0:13:47.000,0:13:51.000
Benki, Benki hizi sasa zimejizatiti na kuimarishwa

0:13:51.000,0:13:55.000
mfumo wa Benki umevutia wamekezaji wengi kutoka nje.

0:13:55.000,0:13:59.000
Benki ya Barclays kutoka Uingereza inaingiza milioni 500.

0:13:59.000,0:14:03.000
Standard Chartered imeingiza milioni 140.

0:14:03.000,0:14:06.000
Ninaweza kuendelea zaidi. Dola zaidi na zaidi, ndani ya mfumo.

0:14:06.000,0:14:08.000
Tunafanya hivyo hivyo kwenye sekta ya bima.

0:14:08.000,0:14:11.000
Kwa hiyo kwenye huduma za fedha, kuna fursa kubwa zaidi.

0:14:11.000,0:14:17.000
Kwenye utalii, katika nchi nyingi za Kiafrika, ni fursa kubwa.

0:14:17.000,0:14:20.000
Na hii ndiyo sababu kubwa ya kuwa watu wengi wanaifahamu Afrika Mashariki kwa:

0:14:21.000,0:14:24.000
wanyama pori, tembo na kadhalika.

0:14:24.000,0:14:26.000
Lakini kusimimamia soko la utalii ili

0:14:26.000,0:14:29.000
liweze kuwanufaisha watu ni muhimu sana.

0:14:30.000,0:14:33.000
Sasa ninachojaribu kusema ni nini? Najaribu kuwaambia

0:14:33.000,0:14:36.000
kuna wimbi jipya katika bara.

0:14:36.000,0:14:41.000
Wimbi la uwazi na demokrasia ambapo tangu mwaka 2000,

0:14:41.000,0:14:43.000
zaidi ya theluthi mbili ya nchi za Afrika zimefanya

0:14:43.000,0:14:45.000
uchaguzi wa kidemokrasia wa vyama vingi.

0:14:46.000,0:14:49.000
Si zote zilikuwa kamilifu, au zitakuwa,

0:14:49.000,0:14:51.000
lakini mwelekeo uko wazi.

0:14:51.000,0:14:55.000
Ninajaribu kuwaelezea kwamba toka miaka mitatu iliyopita

0:14:55.000,0:14:58.000
wastani wa ukuaji wa uchumi katika bara umeongezeka

0:14:58.000,0:15:02.000
kutoka karibu asilimia 2.5 mpaka asilimia 5 kwa mwaka.

0:15:02.000,0:15:06.000
Hii ni bora zaidi ya ufanisi wa nchi nyingi za OECD.

0:15:07.000,0:15:11.000
Kwahiyo ni wazi kwamba mambo yanabadilika.

0:15:11.000,0:15:13.000
Migogoro imepungua barani;

0:15:14.000,0:15:16.000
kutoka migogoro 12 kwa muongo uliopita,

0:15:16.000,0:15:18.000
kufikia migogoro mitatu au minne,

0:15:18.000,0:15:21.000
Mojawapo ya migogoro mibaya zaidi, kwa hakika, ni ule wa Darfur.

0:15:21.000,0:15:24.000
Na kama ujuavyo, kuna athari kwa majirani, iwapo

0:15:24.000,0:15:26.000
kuna jambo linatokea upande mmoja wa bara,

0:15:26.000,0:15:29.000
inaonekana kama bara zima limeathirika.

0:15:29.000,0:15:32.000
Lakini ni vema muelewe kwamba hili bara --

0:15:32.000,0:15:38.000
ni bara lenye nchi nyingi na si nchi moja.

0:15:38.000,0:15:40.000
Na iwapo tuna migogoro mitatu minne hivi,

0:15:40.000,0:15:43.000
ina maana kuwa kuna fursa nyingi za kuwekeza

0:15:43.000,0:15:50.000
katika uchumi ulio imara, unaokua na wenye kusisimua

0:15:50.000,0:15:53.000
ambako kuna fursa nyingi sana.

0:15:54.000,0:15:58.000
Ningependa kutoa dokezo moja kuhusu uwekezaji huu.

0:15:59.000,0:16:01.000
Namna nzuri ya kuisaidia Afrika sasa

0:16:02.000,0:16:05.000
ni kuwasaidia waweze kusimama wenyewe.

0:16:05.000,0:16:09.000
Na namna nzuri ya kufanya hivyo ni kusaidia kuleta ajira.

0:16:10.000,0:16:14.000
Hakuna tatizo katika kupambana na malaria na kuwekeza pesa kwenye hilo

0:16:14.000,0:16:18.000
na kuokoa maisha ya watoto. Sina maana hiyo. Hilo ni sawa.

0:16:19.000,0:16:23.000
Lakini fikiria tofauti itakayokuwa kwenye familia: iwapo wazazi wanaweza kuwa na ajira

0:16:23.000,0:16:25.000
na wakahakikisha watoto wao wanakwenda shule,

0:16:25.000,0:16:28.000
kwamba wanaweza kununua dawa za kupambana na magonjwa wao wenyewe.

0:16:28.000,0:16:32.000
Kama tunaweza kuwekeza kwenye maeneo ambayo nyinyi wenyewe mnapata faida

0:16:32.000,0:16:37.000
wakati huo huo mkitengeneza ajira na kuwasaidia watu wasimame wenyewe,

0:16:37.000,0:16:42.000
hii siyo fursa nzuri? Hii si ndiyo njia ya kufuata?

0:16:42.000,0:16:45.000
Na nataka kusema jambo kuhusu watu bora zaidi wa kuwawekezea

0:16:45.000,0:16:47.000
katika bara hili ni wanawake.

0:16:48.000,0:16:55.000
(Makofi).

0:16:55.000,0:17:00.000
Nina CD hapa. Samahani sikusema kwa wakati muafaka.

0:17:00.000,0:17:02.000
Lakini, ningependa mngekuwa mmeiangalia.

0:17:02.000,0:17:05.000
Inasema, "Afrika: Iko wazi kwa Biashara."

0:17:06.000,0:17:09.000
Na video hii imeshinda tuzo

0:17:09.000,0:17:11.000
kama makala bora ya mwaka.

0:17:11.000,0:17:13.000
Elewa kwamba mwanamke aliyetengeneza makala hii

0:17:13.000,0:17:18.000
atakuwa Tanzania, ambako watakuwa na kongamano mwezi Juni.

0:17:19.000,0:17:24.000
Lakini hii inakuonyesha kwamba Waafrika, na hususani wanawake wa Afrika, ambao

0:17:24.000,0:17:29.000
pamoja na matatizo yote wameweza kuanzisha biashara, nyingine ni za kiwango cha kimataifa.

0:17:29.000,0:17:32.000
Mmoja kati ya wanawake katika video hii, Adenike Ogunlesi,

0:17:32.000,0:17:34.000
anashona nguo za watoto

0:17:34.000,0:17:39.000
kitu ambacho alianza kama kujifurahisha na ikakua na kuwa biashara.

0:17:39.000,0:17:42.000
Akichanganya vitambaa vya Kiafrika ambavyo tunavyo,

0:17:43.000,0:17:44.000
na vitambaa vingine kutoka sehemu nyingine.

0:17:44.000,0:17:49.000
Na hivyo, atatengeneza suruali kwa kutumia vitambaa vizito,

0:17:49.000,0:17:53.000
ikiwa imechanganywa na vitambaa vya kiafrika. Ni ubunifu mzuri sana.

0:17:55.000,0:17:58.000
Amefikai hatua ambapo anapata zabuni kutoka Wal-Mart.

0:17:59.000,0:18:00.000
(Kicheko).

0:18:01.000,0:18:03.000
Kwa nguo 10,000

0:18:04.000,0:18:08.000
Kwa hiyo hii inawaonyesha kuwa tuna watu wenye uwezo wa kufanya mambo.

0:18:08.000,0:18:13.000
Wanawake wana juhudi, wako makini; wanachapa kazi.

0:18:13.000,0:18:15.000
Naweza kuendelea kwa kutoa mifano:

0:18:15.000,0:18:19.000
Beatrice Gakuba wa Rwanda, alifungua biashara ya maua

0:18:19.000,0:18:24.000
na sasa anayasafirisha kwenye mnada wa udachi huko Amsterdam kila asubuhi,

0:18:24.000,0:18:28.000
na ameajiri wanawake na wanaume takriban 200 kumsaidia kazi.

0:18:29.000,0:18:33.000
Hata hivyo, wengi wao, wana kiu ya kupata mtaji wa kupanua biashara zao,

0:18:34.000,0:18:37.000
kwasababu hakuna anayeamini nje ya nchi zetu

0:18:37.000,0:18:42.000
tunaweza kufanya mambo ya maana. Hakuna mtu anayefikiria kwa mtazamo wa masoko.

0:18:42.000,0:18:45.000
Hakuna anyefikiria kuna fursa

0:18:45.000,0:18:48.000
Nimesimama hapa kuwaambia wale waliochelewa jahazi kwa sasa,

0:18:48.000,0:18:50.000
watalikosa milele.

0:18:50.000,0:18:56.000
Kwa hiyo iwapo unataka kuwa Afrika, fikiria kuwekeza.

0:18:57.000,0:19:03.000
Wafikirie akina Beatrice, wafikirie kina Adenike wa dunia hii.

0:19:03.000,0:19:06.000
ambao wanafanya mambo makubwa ambayo yanawasogeza

0:19:06.000,0:19:09.000
katika uchumi wa dunia, wakati huo huo wakihakikisha

0:19:09.000,0:19:12.000
wanawake wenzao na wanaume wanapata ajira.

0:19:12.000,0:19:14.000
na kwamba watoto katika familia hizo wanapata elimu

0:19:14.000,0:19:17.000
kwa sababu wazazi wao wanapata kipato cha kuridhisha

0:19:18.000,0:19:22.000
Kwa hiyo nina wakaribisha kuja kutafuta fursa

0:19:23.000,0:19:27.000
Mtakapo kwenda Tanzania, sikilizeni kwa makini,

0:19:27.000,0:19:31.000
kwasababu nina hakika mtasikia kuhusu fursa mbalimbali zilizopo

0:19:31.000,0:19:36.000
ili muweze kushiriki katika kufanya mambo mazuri

0:19:36.000,0:19:41.000
kwa bara hili, kwa watu wake na kwenu wenyewe

0:19:41.000,0:19:42.000
Asanteni sana.

0:19:42.000,0:19:50.000
(Makofi)