0:00:06.769,0:00:09.708
Słyszysz delikatny szum fal,

0:00:09.708,0:00:11.913
odległe krzyki mewy.

0:00:11.913,0:00:15.820
Nagle spokój zakłóca [br]denerwujące bzyczenie,

0:00:15.820,0:00:19.459
jest coraz bliżej, i bliżej, i bliżej.

0:00:19.459,0:00:21.568
I nagle... plask!

0:00:21.568,0:00:26.617
Pozbywasz się uciążliwego komara[br]i spokój wraca.

0:00:26.617,0:00:31.730
Jak namierzyłeś hałas i jego źródło[br]z taką dokładnością?

0:00:31.730,0:00:35.466
Zdolność rozpoznawania[br]dźwięków i ich lokalizacji

0:00:35.466,0:00:38.518
jest możliwa dzięki układowi słuchowemu.

0:00:38.518,0:00:43.160
Jego dwie główne składowe to ucho i mózg.

0:00:43.160,0:00:47.374
Rolą ucha jest przełożenie energii[br]fali dźwiękowej na impuls nerwowy.

0:00:47.374,0:00:52.079
Mózgu - odebranie i przetworzenie [br]informacji zawartych w impulsie.

0:00:52.079,0:00:53.898
Żeby zrozumieć jak ten proces działa,

0:00:53.898,0:00:56.927
prześledzimy drogę dźwięku do ucha.

0:00:56.927,0:00:59.621
Wytworzone u źródła [br]wibracje niosące dźwięk

0:00:59.621,0:01:03.323
podróżują jako fale dźwiękowe w powietrzu,

0:01:03.323,0:01:04.221
cieczach

0:01:04.221,0:01:05.725
lub ciałach stałych.

0:01:05.725,0:01:08.346
Nasze ucho wewnętrzne, [br]nazywane ślimakiem,

0:01:08.346,0:01:11.966
wypełnia płyn przypominający słoną wodę.

0:01:11.966,0:01:15.852
Pierwszym wyzwaniem[br]jest zamiana fal dźwiękowych,

0:01:15.852,0:01:17.532
niezależnie od ich źródła,

0:01:17.532,0:01:20.249
na ruchy płynu.

0:01:20.249,0:01:23.833
Z pomocą przychodzi błona bębenkowa,[br]czyli membrana tympani,

0:01:23.833,0:01:27.230
i małe kosteczki ucha środkowego.

0:01:27.230,0:01:30.170
Przenoszą one ruchy z błony bębenkowej

0:01:30.170,0:01:33.668
na płyn w ślimaku, tworząc fale.

0:01:33.668,0:01:35.986
Kiedy dźwięk dostaje się [br]do kanału słuchowego,

0:01:35.986,0:01:40.013
uderza membranę jak w bęben,[br]wprawiając ją w wibracje.

0:01:40.013,0:01:43.939
Wibrująca błona wprawia w ruch[br]kostkę nazywaną młoteczkiem,

0:01:43.939,0:01:48.677
która porusza kowadełko,[br]a ta trzecią kość - strzemiączko.

0:01:48.677,0:01:53.042
Wprawia ona w ruch płyn[br]w długich kanałach ślimaka.

0:01:53.759,0:01:58.679
Fala dźwiękowa jest[br]przekształcana na ruch płynu,

0:01:58.679,0:02:03.254
dzięki czemu impuls dociera[br]na drugi koniec ślimaka.

0:02:03.254,0:02:07.684
Całą powierzchnię ślimaka[br]pokrywa błona podstawowa.

0:02:07.684,0:02:11.913
Zawiera ona komórki włoskowate [br]ze specjalnymi wypustkami,

0:02:11.913,0:02:13.343
zwanymi stereocilia,

0:02:13.343,0:02:17.726
które są poruszane przez płyn[br]w ślimaku i błonę podstawową.

0:02:17.766,0:02:22.426
Ruch ten generuje sygnał[br]przekazywany przez komórki włoskowate

0:02:22.426,0:02:24.055
do nerwu słuchowego,

0:02:24.055,0:02:28.474
a następnie do mózgu,[br]który interpretuje go jako dźwięk.

0:02:29.224,0:02:31.951
Kiedy dźwięk wprawia[br]membranę podstawową w wibracje,

0:02:31.951,0:02:34.370
nie każda komórka włosowa się porusza.

0:02:34.370,0:02:38.919
Aktywne są tylko wybrane komórki[br]w zależności od częstotliwości dźwięku.

0:02:38.919,0:02:41.644
To piękny przykład inżynierii.

0:02:42.184,0:02:45.465
Na jednym końcu[br]membrana podstawowa jest sztywna,

0:02:45.465,0:02:49.828
wibruje tylko pod wpływem[br]krótkich fal wysokich dźwięków.

0:02:50.568,0:02:52.896
Na drugim końcu jest elastyczna,

0:02:52.896,0:02:57.525
wibruje tylko pod wpływem[br]długich fal o niskiej częstotliwości.

0:02:57.525,0:03:00.533
Także dźwięki wydawane przez mewy i komary

0:03:00.533,0:03:03.801
odbierane są przez inne[br]rejony błony podstawowej.

0:03:03.801,0:03:06.817
Jak granie na różnych klawiszach pianina.

0:03:06.817,0:03:08.781
Ale to nie wszystko.

0:03:08.781,0:03:12.463
Mózg ma inne ważne zadanie do wykonania:

0:03:12.463,0:03:15.789
identyfikację kierunku,[br]z którego dociera dźwięk.

0:03:15.789,0:03:19.846
W tym celu zestawia dźwięki[br]dochodzące z obojga uszu,

0:03:19.846,0:03:22.563
by zlokalizować źródło.

0:03:22.563,0:03:27.076
Dźwięk wprost przed nami będzie[br]dochodził do obojga uszu jednocześnie,

0:03:27.076,0:03:30.620
z takim samym natężeniem w każdym uchu.

0:03:30.620,0:03:34.374
Dźwięk o niskiej częstotliwości [br]dochodzący z boku

0:03:34.374,0:03:38.845
dotrze do bliższego ucha o mikrosekundy[br]wcześniej niż do dalszego.

0:03:38.845,0:03:42.637
Dźwięki o wysokiej częstotliwości [br]będą głośniejsze w bliższym uchu,

0:03:42.637,0:03:45.905
ponieważ głowa blokuje[br]ich dostęp do drugiego ucha.

0:03:45.905,0:03:49.820
Te informacje docierają[br]do specjalnych części mózgu,

0:03:49.820,0:03:53.755
które analizują różnice[br]w intensywności dźwięku z każdego ucha.

0:03:53.755,0:03:58.134
Rezultaty analizy przesyłają [br]do kory słuchowej.

0:03:58.504,0:04:01.667
Teraz mózg ma wszystkie informacje,[br]których potrzebuje:

0:04:01.667,0:04:04.713
wzorzec aktywności mówiący,[br]co to za rodzaj dźwięku,

0:04:04.713,0:04:07.579
oraz informacje, skąd dochodzi.

0:04:08.529,0:04:10.803
Nie każdy słyszy w takim samym stopniu.

0:04:10.803,0:04:14.744
Utrata słuchu jest trzecią najczęstszą[br]chorobą przewlekłą na świecie.

0:04:14.744,0:04:17.569
Ekspozycja na głośne dźwięki[br]oraz niektóre narkotyki

0:04:17.569,0:04:19.479
mogą zabić komórki włoskowate

0:04:19.479,0:04:22.525
dostarczające sygnały z ucha do mózgu.

0:04:23.285,0:04:27.612
Choroby, jak stwardnienie kości,[br]unieruchamiają kostki w uchu,

0:04:27.612,0:04:29.551
przez co nie mogą więcej wibrować.

0:04:29.551,0:04:31.161
Gdy pojawi się szum w uszach,

0:04:31.161,0:04:32.975
mózg podaje nam błędną informację,

0:04:32.975,0:04:36.124
sugerując dźwięk tam, gdzie go nie ma.

0:04:36.784,0:04:38.212
Gdy wszystko działa sprawnie,

0:04:38.212,0:04:40.898
nasz słuch jest niesamowity.

0:04:40.958,0:04:44.470
Uszy to niezwykle dopracowana[br]biologiczna struktura,

0:04:44.470,0:04:48.503
która przekształca chaos wibracji[br]otaczającego nas powietrza

0:04:48.503,0:04:51.407
w precyzyjne impulsy elektryczne,

0:04:51.427,0:04:56.237
dzięki którym rozróżniamy klaśnięcia,[br]kapanie, westchnienia czy bzyczenie much.