[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.63,0:00:10.95,Default,,0000,0000,0000,,W 1977 roku fizyk Edward Purcell
Dialogue: 0,0:00:10.95,0:00:12.90,Default,,0000,0000,0000,,oszacował, że popchnięta bakteria
Dialogue: 0,0:00:12.90,0:00:14.20,Default,,0000,0000,0000,,oszacował, że popchnięta bakteria
Dialogue: 0,0:00:14.20,0:00:16.95,Default,,0000,0000,0000,,zatrzyma się w ciągu milionowej części sekundy.
Dialogue: 0,0:00:16.95,0:00:18.99,Default,,0000,0000,0000,,Przez ten czas przebędzie drogę
Dialogue: 0,0:00:18.99,0:00:21.17,Default,,0000,0000,0000,,równą szerokości pojedynczego atomu.
Dialogue: 0,0:00:21.17,0:00:23.20,Default,,0000,0000,0000,,Podobnie jest w przypadku plemnika
Dialogue: 0,0:00:23.20,0:00:24.66,Default,,0000,0000,0000,,i wielu innych mikrobów.
Dialogue: 0,0:00:24.66,0:00:27.62,Default,,0000,0000,0000,,Ma to związek z ich małymi rozmiarami.
Dialogue: 0,0:00:27.62,0:00:31.34,Default,,0000,0000,0000,,Mikroby żyją w świecie nam obcym,
Dialogue: 0,0:00:31.34,0:00:32.70,Default,,0000,0000,0000,,gdzie przemierzenie kilku centymetrów w wodzie
Dialogue: 0,0:00:32.70,0:00:34.72,Default,,0000,0000,0000,,jest nie lada sztuką.
Dialogue: 0,0:00:34.72,0:00:37.74,Default,,0000,0000,0000,,Dlaczego rozmiar ma taki wpływ na pływaka?
Dialogue: 0,0:00:37.74,0:00:39.36,Default,,0000,0000,0000,,Co sprawia, że świat plemnika
Dialogue: 0,0:00:39.36,0:00:40.76,Default,,0000,0000,0000,,tak bardzo rózni się
Dialogue: 0,0:00:40.76,0:00:42.62,Default,,0000,0000,0000,,od świata kaszalota?
Dialogue: 0,0:00:42.62,0:00:44.06,Default,,0000,0000,0000,,By się tego dowiedzieć,
Dialogue: 0,0:00:44.06,0:00:46.20,Default,,0000,0000,0000,,trzeba zagłębić się w fizyce płynów.
Dialogue: 0,0:00:46.20,0:00:47.96,Default,,0000,0000,0000,,Można to sobie wyobrazić następująco:
Dialogue: 0,0:00:47.96,0:00:49.86,Default,,0000,0000,0000,,załóżmy, że pływasz w basenie.
Dialogue: 0,0:00:49.86,0:00:52.62,Default,,0000,0000,0000,,Ty i masa cząsteczek wody,
Dialogue: 0,0:00:52.62,0:00:54.36,Default,,0000,0000,0000,,które przewyższają cię liczebnie
Dialogue: 0,0:00:54.36,0:00:57.15,Default,,0000,0000,0000,,tysiąc trylionów do jednego.
Dialogue: 0,0:00:57.15,0:00:58.44,Default,,0000,0000,0000,,Łatwo się przez nie przepchnąć
Dialogue: 0,0:00:58.44,0:01:00.53,Default,,0000,0000,0000,,wielkiemu ciału,
Dialogue: 0,0:01:00.53,0:01:02.91,Default,,0000,0000,0000,,ale gdybyśmy byli bardzo mali,
Dialogue: 0,0:01:02.91,0:01:04.63,Default,,0000,0000,0000,,powiedzmy rozmiaru cząsteczki wody,
Dialogue: 0,0:01:04.63,0:01:06.38,Default,,0000,0000,0000,,byłoby to jak pływanie
Dialogue: 0,0:01:06.38,0:01:07.96,Default,,0000,0000,0000,,w basenie pełnym ludzi.
Dialogue: 0,0:01:07.96,0:01:09.79,Default,,0000,0000,0000,,Zamiast sunąć pomiędzy
Dialogue: 0,0:01:09.79,0:01:11.60,Default,,0000,0000,0000,,małymi cząsteczkami,
Dialogue: 0,0:01:11.60,0:01:13.56,Default,,0000,0000,0000,,teraz każda cząsteczka wody
Dialogue: 0,0:01:13.56,0:01:16.07,Default,,0000,0000,0000,,jest jak inna osoba, obok której \Ntrzeba się przepchnąć,
Dialogue: 0,0:01:16.07,0:01:17.74,Default,,0000,0000,0000,,by gdziekolwiek dotrzeć.
Dialogue: 0,0:01:17.74,0:01:20.98,Default,,0000,0000,0000,,W 1883 r. fizyk Osborne Reynolds odkrył,
Dialogue: 0,0:01:20.98,0:01:23.10,Default,,0000,0000,0000,,że istnieje prosta liczba,
Dialogue: 0,0:01:23.10,0:01:26.02,Default,,0000,0000,0000,,pozwalająca oszacować zachowanie płynów.
Dialogue: 0,0:01:26.02,0:01:27.48,Default,,0000,0000,0000,,Zwana jest Liczbą Reynoldsa
Dialogue: 0,0:01:27.48,0:01:29.50,Default,,0000,0000,0000,,i zależy od prostych właściwości,
Dialogue: 0,0:01:29.50,0:01:31.24,Default,,0000,0000,0000,,na przykład rozmiaru pływaka,
Dialogue: 0,0:01:31.24,0:01:32.53,Default,,0000,0000,0000,,jego prędkości,
Dialogue: 0,0:01:32.53,0:01:33.60,Default,,0000,0000,0000,,gęstości i lepkości płynu.
Dialogue: 0,0:01:33.60,0:01:35.65,Default,,0000,0000,0000,,gęstości i lepkości płynu.
Dialogue: 0,0:01:35.65,0:01:36.90,Default,,0000,0000,0000,,gęstości i lepkości płynu.
Dialogue: 0,0:01:36.90,0:01:38.74,Default,,0000,0000,0000,,Oznacza to,
Dialogue: 0,0:01:38.74,0:01:40.74,Default,,0000,0000,0000,,że stworzenia różnych rozmiarów
Dialogue: 0,0:01:40.74,0:01:42.74,Default,,0000,0000,0000,,zamieszkują bardzo różne środowiska,
Dialogue: 0,0:01:42.74,0:01:44.71,Default,,0000,0000,0000,,Z uwagi na duże rozmiary,
Dialogue: 0,0:01:44.71,0:01:46.11,Default,,0000,0000,0000,,kaszalot zamieszkuje
Dialogue: 0,0:01:46.11,0:01:48.38,Default,,0000,0000,0000,,świat dużych liczb Reynoldsa.
Dialogue: 0,0:01:48.38,0:01:50.13,Default,,0000,0000,0000,,Pojedynczym ruchem ogona
Dialogue: 0,0:01:50.13,0:01:52.51,Default,,0000,0000,0000,,może przepłynąć niesamowity dystans.
Dialogue: 0,0:01:52.51,0:01:54.25,Default,,0000,0000,0000,,Tymczasem nasze plemniki
Dialogue: 0,0:01:54.25,0:01:56.21,Default,,0000,0000,0000,,zamieszkują niskie wartości liczby Reynoldsa.
Dialogue: 0,0:01:56.21,0:01:58.38,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli plemnik przestałby poruszać ogonkiem,
Dialogue: 0,0:01:58.38,0:02:00.94,Default,,0000,0000,0000,,nie minąłby nawet pojedynczego atomu.
Dialogue: 0,0:02:00.94,0:02:03.10,Default,,0000,0000,0000,,Żeby wyobrazić sobie, \Njak to jest być plemnikiem,
Dialogue: 0,0:02:03.10,0:02:04.56,Default,,0000,0000,0000,,trzeba sprowadzić się
Dialogue: 0,0:02:04.56,0:02:06.01,Default,,0000,0000,0000,,do liczby Reynoldsa.
Dialogue: 0,0:02:06.01,0:02:08.15,Default,,0000,0000,0000,,Wyobraź sobie, że pływasz \Nw wannie z melasą
Dialogue: 0,0:02:08.15,0:02:09.18,Default,,0000,0000,0000,,ruszając rękami tak powoli,
Dialogue: 0,0:02:09.18,0:02:12.14,Default,,0000,0000,0000,,jak minutowa wskazówka zegara
Dialogue: 0,0:02:12.14,0:02:13.60,Default,,0000,0000,0000,,i już masz pojęcie,
Dialogue: 0,0:02:13.60,0:02:15.61,Default,,0000,0000,0000,,na jakie przeciwności trafia plemnik.
Dialogue: 0,0:02:15.61,0:02:17.85,Default,,0000,0000,0000,,Jak mikrobom udaje się gdziekolwiek dotrzeć?
Dialogue: 0,0:02:17.85,0:02:20.19,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre nawet nie próbują.
Dialogue: 0,0:02:20.19,0:02:22.80,Default,,0000,0000,0000,,Czekają, aż pokarm sam podpłynie.
Dialogue: 0,0:02:22.80,0:02:24.02,Default,,0000,0000,0000,,Coś jak leniwa krowa,
Dialogue: 0,0:02:24.02,0:02:27.07,Default,,0000,0000,0000,,która czeka, aż odrośnie trawa pod pyskiem.
Dialogue: 0,0:02:27.07,0:02:29.04,Default,,0000,0000,0000,,Wiele mikrobów jednak pływa
Dialogue: 0,0:02:29.04,0:02:32.01,Default,,0000,0000,0000,,i to tu mają miejsce niesamowite adaptacje.
Dialogue: 0,0:02:32.01,0:02:33.47,Default,,0000,0000,0000,,Jedną ze sztuczek
Dialogue: 0,0:02:33.47,0:02:35.83,Default,,0000,0000,0000,,jest deformowanie kształtu wiosła.
Dialogue: 0,0:02:35.83,0:02:37.55,Default,,0000,0000,0000,,Zmyślnie je wyginając,
Dialogue: 0,0:02:37.55,0:02:39.99,Default,,0000,0000,0000,,tworzą większy opór przy uderzeniu
Dialogue: 0,0:02:39.99,0:02:41.42,Default,,0000,0000,0000,,niż uderzeniu powrotnym.
Dialogue: 0,0:02:41.42,0:02:44.94,Default,,0000,0000,0000,,Organizmy jednokomórkowe, jak pantofelek,
Dialogue: 0,0:02:44.94,0:02:45.52,Default,,0000,0000,0000,,potrafią przebrnąć
Dialogue: 0,0:02:45.52,0:02:47.72,Default,,0000,0000,0000,,przez natłok cząsteczek wody.
Dialogue: 0,0:02:47.72,0:02:49.78,Default,,0000,0000,0000,,Jest jeszcze inne genialne rozwiązanie,
Dialogue: 0,0:02:49.78,0:02:52.50,Default,,0000,0000,0000,,rozwinięte u bakterii i plemników.
Dialogue: 0,0:02:52.50,0:02:54.90,Default,,0000,0000,0000,,Zamiast machać wiosełkami w przód i w tył,
Dialogue: 0,0:02:54.90,0:02:57.36,Default,,0000,0000,0000,,zawijają je jak korkociąg.
Dialogue: 0,0:02:57.36,0:02:59.21,Default,,0000,0000,0000,,Tak jak korkociąg w butelce wina
Dialogue: 0,0:02:59.21,0:03:01.99,Default,,0000,0000,0000,,zamienia ruch obrotowy na ruch postępowy,
Dialogue: 0,0:03:01.99,0:03:04.83,Default,,0000,0000,0000,,tak te małe stworzenia skręcają spiralne ogonki,
Dialogue: 0,0:03:04.83,0:03:06.63,Default,,0000,0000,0000,,by móc poruszać się do przodu
Dialogue: 0,0:03:06.63,0:03:10.26,Default,,0000,0000,0000,,w środowisku, gdzie woda \Njest gęsta jak korek.
Dialogue: 0,0:03:10.26,0:03:12.51,Default,,0000,0000,0000,,Inne strategie są nawet dziwniejsze.
Dialogue: 0,0:03:12.51,0:03:14.53,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre bakterie stosują strategię Batmana.
Dialogue: 0,0:03:14.53,0:03:17.25,Default,,0000,0000,0000,,Podciągają się za pomocą \Nhaków abordażowych.
Dialogue: 0,0:03:17.25,0:03:18.81,Default,,0000,0000,0000,,Mogą nawet użyć tego haka
Dialogue: 0,0:03:18.81,0:03:21.77,Default,,0000,0000,0000,,jako procy i wystrzelić się do przodu.
Dialogue: 0,0:03:21.77,0:03:24.22,Default,,0000,0000,0000,,Inne stosują inżynierię chemiczną.
Dialogue: 0,0:03:24.22,0:03:27.51,Default,,0000,0000,0000,,H. Pylori to bakteria żyjąca tylko
Dialogue: 0,0:03:27.51,0:03:29.99,Default,,0000,0000,0000,,w lepkim kwasowym śluzie żołądka.
Dialogue: 0,0:03:29.99,0:03:30.40,Default,,0000,0000,0000,,Uwalnia substancję chemiczną,
Dialogue: 0,0:03:30.40,0:03:32.72,Default,,0000,0000,0000,,która rozcieńcza otaczający śluz,
Dialogue: 0,0:03:32.72,0:03:34.67,Default,,0000,0000,0000,,pozwalając mu przepływać przez osad.
Dialogue: 0,0:03:34.67,0:03:35.68,Default,,0000,0000,0000,,Może nie będzie to zaskoczeniem,
Dialogue: 0,0:03:35.68,0:03:37.15,Default,,0000,0000,0000,,że te bakterie odpowiedzialne są
Dialogue: 0,0:03:37.15,0:03:39.06,Default,,0000,0000,0000,,za wrzody żołądka.
Dialogue: 0,0:03:39.06,0:03:41.28,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli bardzo dokładnie przyjrzymy się
Dialogue: 0,0:03:41.28,0:03:42.98,Default,,0000,0000,0000,,ciału i otaczającemu światu,
Dialogue: 0,0:03:42.98,0:03:45.11,Default,,0000,0000,0000,,zauważymy różnorodność \Nmikroskopijnych stworzeń,
Dialogue: 0,0:03:45.11,0:03:47.12,Default,,0000,0000,0000,,znajdujących sprytne sposoby poruszania
Dialogue: 0,0:03:47.12,0:03:48.78,Default,,0000,0000,0000,,w trudnej sytuacji.
Dialogue: 0,0:03:48.78,0:03:50.12,Default,,0000,0000,0000,,Bez tych adaptacji,
Dialogue: 0,0:03:50.12,0:03:52.63,Default,,0000,0000,0000,,bakterie nigdy nie znalazłyby żywicieli,
Dialogue: 0,0:03:52.63,0:03:55.38,Default,,0000,0000,0000,,a plemniki nigdy nie dotarłyby \Ndo komórek jajowych,
Dialogue: 0,0:03:55.38,0:03:57.55,Default,,0000,0000,0000,,Nigdy nie mielibyśmy wrzodów żołądka,
Dialogue: 0,0:03:57.55,0:04:00.71,Default,,0000,0000,0000,,ale też nigdy byśmy się nie urodzili.