1
00:00:06,634 --> 00:00:10,947
W 1977 roku fizyk Edward Purcell

2
00:00:10,947 --> 00:00:12,900
oszacował, że popchnięta bakteria

3
00:00:12,900 --> 00:00:14,198
oszacował, że popchnięta bakteria

4
00:00:14,198 --> 00:00:16,947
zatrzyma się w ciągu milionowej części sekundy.

5
00:00:16,947 --> 00:00:18,992
Przez ten czas przebędzie drogę

6
00:00:18,992 --> 00:00:21,173
równą szerokości pojedynczego atomu.

7
00:00:21,173 --> 00:00:23,203
Podobnie jest w przypadku plemnika

8
00:00:23,203 --> 00:00:24,664
i wielu innych mikrobów.

9
00:00:24,664 --> 00:00:27,615
Ma to związek z ich małymi rozmiarami.

10
00:00:27,615 --> 00:00:31,340
Mikroby żyją w świecie nam obcym,

11
00:00:31,340 --> 00:00:32,704
gdzie przemierzenie kilku centymetrów w wodzie

12
00:00:32,704 --> 00:00:34,723
jest nie lada sztuką.

13
00:00:34,723 --> 00:00:37,741
Dlaczego rozmiar ma taki wpływ na pływaka?

14
00:00:37,741 --> 00:00:39,365
Co sprawia, że świat plemnika

15
00:00:39,365 --> 00:00:40,765
tak bardzo rózni się

16
00:00:40,765 --> 00:00:42,621
od świata kaszalota?

17
00:00:42,621 --> 00:00:44,056
By się tego dowiedzieć,

18
00:00:44,056 --> 00:00:46,197
trzeba zagłębić się w fizyce płynów.

19
00:00:46,197 --> 00:00:47,955
Można to sobie wyobrazić następująco:

20
00:00:47,955 --> 00:00:49,855
załóżmy, że pływasz w basenie.

21
00:00:49,855 --> 00:00:52,618
Ty i masa cząsteczek wody,

22
00:00:52,618 --> 00:00:54,356
które przewyższają cię liczebnie

23
00:00:54,356 --> 00:00:57,152
tysiąc trylionów do jednego.

24
00:00:57,152 --> 00:00:58,439
Łatwo się przez nie przepchnąć

25
00:00:58,439 --> 00:01:00,526
wielkiemu ciału,

26
00:01:00,526 --> 00:01:02,910
ale gdybyśmy byli bardzo mali,

27
00:01:02,910 --> 00:01:04,626
powiedzmy rozmiaru cząsteczki wody,

28
00:01:04,626 --> 00:01:06,380
byłoby to jak pływanie

29
00:01:06,380 --> 00:01:07,965
w basenie pełnym ludzi.

30
00:01:07,965 --> 00:01:09,792
Zamiast sunąć pomiędzy

31
00:01:09,792 --> 00:01:11,599
małymi cząsteczkami,

32
00:01:11,599 --> 00:01:13,557
teraz każda cząsteczka wody

33
00:01:13,557 --> 00:01:16,069
jest jak inna osoba, obok której 
trzeba się przepchnąć,

34
00:01:16,069 --> 00:01:17,736
by gdziekolwiek dotrzeć.

35
00:01:17,736 --> 00:01:20,979
W 1883 r. fizyk Osborne Reynolds odkrył,

36
00:01:20,979 --> 00:01:23,102
że istnieje prosta liczba,

37
00:01:23,102 --> 00:01:26,016
pozwalająca oszacować zachowanie płynów.

38
00:01:26,016 --> 00:01:27,483
Zwana jest Liczbą Reynoldsa

39
00:01:27,483 --> 00:01:29,505
i zależy od prostych właściwości,

40
00:01:29,505 --> 00:01:31,238
na przykład rozmiaru pływaka,

41
00:01:31,238 --> 00:01:32,529
jego prędkości,

42
00:01:32,529 --> 00:01:33,598
gęstości i lepkości płynu.

43
00:01:33,598 --> 00:01:35,649
gęstości i lepkości płynu.

44
00:01:35,649 --> 00:01:36,905
gęstości i lepkości płynu.

45
00:01:36,905 --> 00:01:38,744
Oznacza to,

46
00:01:38,744 --> 00:01:40,742
że stworzenia różnych rozmiarów

47
00:01:40,742 --> 00:01:42,739
zamieszkują bardzo różne środowiska,

48
00:01:42,739 --> 00:01:44,708
Z uwagi na duże rozmiary,

49
00:01:44,708 --> 00:01:46,114
kaszalot zamieszkuje

50
00:01:46,114 --> 00:01:48,385
świat dużych liczb Reynoldsa.

51
00:01:48,385 --> 00:01:50,129
Pojedynczym ruchem ogona

52
00:01:50,129 --> 00:01:52,510
może przepłynąć niesamowity dystans.

53
00:01:52,510 --> 00:01:54,251
Tymczasem nasze plemniki

54
00:01:54,251 --> 00:01:56,208
zamieszkują niskie wartości liczby Reynoldsa.

55
00:01:56,208 --> 00:01:58,381
Jeśli plemnik przestałby poruszać ogonkiem,

56
00:01:58,381 --> 00:02:00,936
nie minąłby nawet pojedynczego atomu.

57
00:02:00,936 --> 00:02:03,102
Żeby wyobrazić sobie, 
jak to jest być plemnikiem,

58
00:02:03,102 --> 00:02:04,560
trzeba sprowadzić się

59
00:02:04,560 --> 00:02:06,010
do liczby Reynoldsa.

60
00:02:06,010 --> 00:02:08,151
Wyobraź sobie, że pływasz 
w wannie z melasą

61
00:02:08,151 --> 00:02:09,178
ruszając rękami tak powoli,

62
00:02:09,178 --> 00:02:12,142
jak minutowa wskazówka zegara

63
00:02:12,142 --> 00:02:13,596
i już masz pojęcie,

64
00:02:13,596 --> 00:02:15,614
na jakie przeciwności trafia plemnik.

65
00:02:15,614 --> 00:02:17,849
Jak mikrobom udaje się gdziekolwiek dotrzeć?

66
00:02:17,849 --> 00:02:20,186
Niektóre nawet nie próbują.

67
00:02:20,186 --> 00:02:22,796
Czekają, aż pokarm sam podpłynie.

68
00:02:22,796 --> 00:02:24,023
Coś jak leniwa krowa,

69
00:02:24,023 --> 00:02:27,073
która czeka, aż odrośnie trawa pod pyskiem.

70
00:02:27,073 --> 00:02:29,041
Wiele mikrobów jednak pływa

71
00:02:29,041 --> 00:02:32,009
i to tu mają miejsce niesamowite adaptacje.

72
00:02:32,009 --> 00:02:33,469
Jedną ze sztuczek

73
00:02:33,469 --> 00:02:35,827
jest deformowanie kształtu wiosła.

74
00:02:35,827 --> 00:02:37,550
Zmyślnie je wyginając,

75
00:02:37,550 --> 00:02:39,992
tworzą większy opór przy uderzeniu

76
00:02:39,992 --> 00:02:41,425
niż uderzeniu powrotnym.

77
00:02:41,425 --> 00:02:44,940
Organizmy jednokomórkowe, jak pantofelek,

78
00:02:44,940 --> 00:02:45,522
potrafią przebrnąć

79
00:02:45,522 --> 00:02:47,715
przez natłok cząsteczek wody.

80
00:02:47,715 --> 00:02:49,777
Jest jeszcze inne genialne rozwiązanie,

81
00:02:49,777 --> 00:02:52,496
rozwinięte u bakterii i plemników.

82
00:02:52,496 --> 00:02:54,897
Zamiast machać wiosełkami w przód i w tył,

83
00:02:54,897 --> 00:02:57,359
zawijają je jak korkociąg.

84
00:02:57,359 --> 00:02:59,206
Tak jak korkociąg w butelce wina

85
00:02:59,206 --> 00:03:01,992
zamienia ruch obrotowy na ruch postępowy,

86
00:03:01,992 --> 00:03:04,829
tak te małe stworzenia skręcają spiralne ogonki,

87
00:03:04,829 --> 00:03:06,627
by móc poruszać się do przodu

88
00:03:06,627 --> 00:03:10,255
w środowisku, gdzie woda 
jest gęsta jak korek.

89
00:03:10,255 --> 00:03:12,509
Inne strategie są nawet dziwniejsze.

90
00:03:12,509 --> 00:03:14,531
Niektóre bakterie stosują strategię Batmana.

91
00:03:14,531 --> 00:03:17,251
Podciągają się za pomocą 
haków abordażowych.

92
00:03:17,251 --> 00:03:18,808
Mogą nawet użyć tego haka

93
00:03:18,808 --> 00:03:21,767
jako procy i wystrzelić się do przodu.

94
00:03:21,767 --> 00:03:24,219
Inne stosują inżynierię chemiczną.

95
00:03:24,219 --> 00:03:27,508
H. Pylori to bakteria żyjąca tylko

96
00:03:27,508 --> 00:03:29,990
w lepkim kwasowym śluzie żołądka.

97
00:03:29,990 --> 00:03:30,399
Uwalnia substancję chemiczną,

98
00:03:30,399 --> 00:03:32,721
która rozcieńcza otaczający śluz,

99
00:03:32,721 --> 00:03:34,674
pozwalając mu przepływać przez osad.

100
00:03:34,674 --> 00:03:35,678
Może nie będzie to zaskoczeniem,

101
00:03:35,678 --> 00:03:37,147
że te bakterie odpowiedzialne są

102
00:03:37,147 --> 00:03:39,058
za wrzody żołądka.

103
00:03:39,058 --> 00:03:41,280
Jeśli bardzo dokładnie przyjrzymy się

104
00:03:41,280 --> 00:03:42,984
ciału i otaczającemu światu,

105
00:03:42,984 --> 00:03:45,112
zauważymy różnorodność 
mikroskopijnych stworzeń,

106
00:03:45,112 --> 00:03:47,121
znajdujących sprytne sposoby poruszania

107
00:03:47,121 --> 00:03:48,777
w trudnej sytuacji.

108
00:03:48,777 --> 00:03:50,124
Bez tych adaptacji,

109
00:03:50,124 --> 00:03:52,626
bakterie nigdy nie znalazłyby żywicieli,

110
00:03:52,626 --> 00:03:55,383
a plemniki nigdy nie dotarłyby 
do komórek jajowych,

111
00:03:55,383 --> 00:03:57,546
Nigdy nie mielibyśmy wrzodów żołądka,

112
00:03:57,546 --> 00:04:00,711
ale też nigdy byśmy się nie urodzili.