1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Kwestia trudnych negocjacji przypomina mi

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
jedną z moich ulubionych baśni

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
Bliskiego Wschodu,

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
o człowieku, który zostawił 17 wielbłądów dla swoich trzech synów.

5
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Pierwszy syn miał dostać połowę wielbłądów,

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
drugi syn - jedną trzecią,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
zaś najmłodszy syn - jedną dziewiątą.

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
Synowie przystąpili do negocjacji.

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
17 nie dzieli się przez 2.

10
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Nie dzieli się przez 3.

11
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
Nie dzieli się przez 9.

12
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
Między braćmi zaczęło iskrzyć.

13
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
Zrozpaczeni, poszli w końcu

14
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
po radę do starej mądrej kobiety.

15
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Staruszka przez długi czas rozważała ich problem,

16
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
po czym wróciła i orzekła:

17
00:00:36,000 --> 00:00:38,000
"Nie wiem, czy to wam pomoże,

18
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
ale jeśli chcecie, możecie wziąć mojego wielbłąda".

19
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
Mieli zatem 18 wielbłądów.

20
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
Pierwszy syn wziął połowę - połowa z 18 to 9.

21
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
Drugi syn wziął trzecią część - jedna trzecia z 18 to 6.

22
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Najmłodszy syn wziął dziewiątą część -

23
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
- jedna dziewiąta z 18 to 2.

24
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
Łącznie 17.

25
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Został im jeden wielbłąd,

26
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
którego oddali staruszce.

27
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
(Śmiech)

28
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
Jeśli zastanowić się nad tą historią,

29
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
to podobna jest ona

30
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
do wielu trudnych negocjacji, jakie podejmujemy.

31
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
Zaczyna się od 17 wielbłądów i nie ma rozwiązania.

32
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Potrzeba nam

33
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
zrobić krok wstecz, wyjść z tej sytuacji, by mieć świeże spojrzenie,

34
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
jak tamta stara mądra kobieta,

35
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
i znaleźć osiemnastego wielbłąda.

36
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
Znajdowanie 18. wielbłąda

37
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
w konfliktach na całym świecie jest moją pasją.

38
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
Postrzegam ludzkość trochę jak tych trzech braci:

39
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
wszyscy jesteśmy jedną rodziną.

40
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Z naukowego punktu widzenia,

41
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
dzięki rewolucji w komunikacji,

42
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
wszystkie plemiona na Ziemi, wszystkie 15000 plemion,

43
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
jest w kontakcie ze sobą.

44
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
To niczym duży zjazd rodzinny.

45
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Jednak, jak na wielu zjazdach rodzinnych,

46
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
nie jest miło i przyjemnie.

47
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
Jest wiele zatargów.

48
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
Pytanie brzmi:

49
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
jak radzimy sobie z tym, co nas różni?

50
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
Jak radzimy sobie z najgłębszymi sporami,

51
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
wziąwszy pod uwagę ludzką skłonność

52
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
do walki i człowieczy talent

53
00:01:58,000 --> 00:02:01,000
do wymyślania broni masowego zniszczenia?

54
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
Oto jest pytanie.

55
00:02:03,000 --> 00:02:06,000
Jako że większość ostatnich trzydziestu -

56
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
- prawie czterdziestu -

57
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
- lat spędziłem podróżując

58
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
po świecie, pracując, angażując się w konflikty

59
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
od Jugosławii do Bliskiego Wschodu,

60
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
od Czeczenii do Wenezueli,

61
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
w niektóre z najtrudniejszych konfliktów na świecie,

62
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
zadawałem sobie to pytanie.

63
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
I chyba odkryłem,

64
00:02:25,000 --> 00:02:27,000
co jest sekretem pokoju.

65
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
To zaskakująco proste.

66
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Nie łatwe do wykonania, ale zasadniczo proste.

67
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Pomysł nie jest nawet nowy.

68
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Może to scheda po naszych praprzodkach.

69
00:02:37,000 --> 00:02:40,000
Sekretem pokoju jesteśmy my.

70
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
My -

71
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
- jako społeczność wokół konfliktu

72
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
możemy odegrać w nim

73
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
konstruktywną rolę.

74
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
Podam wam jako przykład pewną historię.

75
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
Około 20 lat temu byłem w RPA

76
00:02:54,000 --> 00:02:56,000
pracując ze stronami tamtejszego konfliktu.

77
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
Miałem dodatkowy miesiąc,

78
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
więc spędziłem jakiś czas

79
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
żyjąc z kilkoma grupami Buszmenów San.

80
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
Byłem ciekaw ich oraz ich sposobów rozwiązywania konfliktów.

81
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
Jak daleko sięga pamięć,

82
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
byli oni myśliwymi i zbieraczami,

83
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
żyjąc niemal dokładnie tak,

84
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
jak nasi przodkowie żyli przez 99% historii ludzkości.

85
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
A mężczyźni używają do polowania zatrutych strzał -

86
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
- są one śmiertelne.

87
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
Jak więc sobie radzą z konfliktami?

88
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
Odkryłem,

89
00:03:24,000 --> 00:03:27,000
że gdy nastroje w społeczności się psują,

90
00:03:27,000 --> 00:03:30,000
jedna z osób idzie schować zatrute strzały gdzieś w gęstwinie

91
00:03:30,000 --> 00:03:34,000
a potem wszyscy siadają w kręgu

92
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
aby rozmawiać.

93
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
To może trwać dwa, trzy, cztery dni,

94
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
ale oni nie udadzą się na spoczynek,

95
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
póki nie znajdą rozwiązania,

96
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
albo jeszcze lepiej - zgody.

97
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
A jeśli napięcie nie opadnie,

98
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
wysyła się człowieka w odwiedziny do krewnych,

99
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
żeby ochłonął.

100
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Zważywszy na nasze skłonności,

101
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
to chyba taki system pozwolił nam przetrwać do tej pory.

102
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Nazywam tę metodę

103
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
"trzecią stroną".

104
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
Pomyślcie o tym:

105
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
kiedy myślimy o konflikcie,

106
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
opisujemy jego dwie strony.

107
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
Są Arabowie przeciw Izraelczykom,

108
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
robotnicy przeciw kierownikom, mąż przeciw żonie,

109
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
Republikanie przeciw Demokratom,

110
00:04:15,000 --> 00:04:17,000
ale nie dostrzegamy, że zawsze jest

111
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
trzecia strona. Trzecia strona konfliktu

112
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
to my, społeczność, przyjaciele,

113
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
sprzymierzeńcy,

114
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
członkowie rodziny, sąsiedzi.

115
00:04:25,000 --> 00:04:28,000
I możemy odegrać nieprawdopodobnie konstruktywną rolę.

116
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Być może najbardziej istotny sposób,

117
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
w jaki trzecia strona może pomóc,

118
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
to przypomnieć stronom, co jest na szali.

119
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
W imię dzieci, w imię rodziny,

120
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
w imię wspólnoty, w imię przyszłości

121
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
przestańmy na chwilę walczyć i porozmawiajmy.

122
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Ponieważ,

123
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
gdy jesteśmy w konflikcie,

124
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
bardzo łatwo jest stracić perspektywę.

125
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
Najłatwiej przeprowadzić kontratak.

126
00:04:52,000 --> 00:04:55,000
Ludzie są maszynami zaprogramowanymi na działanie.

127
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
Jest takie powiedzenie:

128
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
w gniewie wygłosisz najlepszą mowę

129
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
spośród tych, których będziesz żałować.

130
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
O tym przypomina nam trzecia strona.

131
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Pomaga nam wejść na balkon,

132
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
który jest metaforą szerszej perspektywy,

133
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
by nie stracić z oczu nagrody.

134
00:05:13,000 --> 00:05:16,000
Pozwólcie, że przytoczę historię z mojego doświadczenia

135
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
jako negocjatora. Parę lat temu byłem rozjemcą

136
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
w kilku bardzo trudnych

137
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
rozmowach między przywódcami

138
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
Rosji i Czeczenii.

139
00:05:25,000 --> 00:05:27,000
Jak wiecie, trwała wojna.

140
00:05:27,000 --> 00:05:29,000
Spotkaliśmy się w Hadze,

141
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
w Pałacu Pokoju,

142
00:05:31,000 --> 00:05:34,000
w tym samym miejscu, w którym obradował trybunał do spraw

143
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
zbrodni wojennych w byłej Jugosławii.

144
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
Zaczęły się tarcia,

145
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
gdy wiceprezydent Czeczenii

146
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
zwrócił się do Rosjan, mówiąc:

147
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
"Możecie już nie wstawać z siedzeń,

148
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
bo będziecie odpowiadać przed trybunałem

149
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
do spraw zbrodni wojennych".

150
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
Potem obrócił się do mnie i rzekł:

151
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
"Jesteś Amerykaninem. Patrz, co Amerykanie robią w Puerto Rico".

152
00:05:54,000 --> 00:05:57,000
Moje myśli wystartowały: "Puerto Rico? Co ja wiem o Puerto Rico?".

153
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
Już miałem zareagować,

154
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
ale przypomniałem sobie o wejściu na balkon.

155
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Kiedy on zrobił przerwę,

156
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
a inni spojrzeli na mnie

157
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
oczekując odpowiedzi, z perspektywy balkonu mogłem podziękować mu

158
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
za jego uwagę i powiedzieć: "Uznaję krytykę mojego kraju

159
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
i biorę ją za znak tego, że jesteśmy

160
00:06:14,000 --> 00:06:17,000
wśród przyjaciół i możemy mówić szczerze.

161
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
Ale nie jesteśmy tu, by mówić o Puerto Rico albo o przeszłości.

162
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
Mamy zastanowić się, jak ukrócić cierpienia

163
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
i rozlew krwi w Czeczenii".

164
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
Rozmowa wróciła na właściwe tory.

165
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
To jest rola trzeciej strony:

166
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
pomóc stronom konfliktu stanąć na balkonie.

167
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
A teraz zabiorę was na chwilę do -

168
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
- jak się uważa - centrum najgorętszego,

169
00:06:38,000 --> 00:06:40,000
najtrudniejszego do rozwiązania

170
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
konfliktu na świecie: na Bliski Wschód.

171
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
Zapytajmy: gdzie jest trzecia strona?

172
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Czy można stanąć na balkonie?

173
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Nie będę udawać, że znam

174
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
rozwiązanie dla konfliktu

175
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
na Bliskim Wschodzie;

176
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
znam pierwszy ku niemu krok,

177
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
coś, co możemy uczynić jako trzecia strona.

178
00:06:58,000 --> 00:07:00,000
Lecz najpierw zadam wam jedno pytanie.

179
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
Ilu z was

180
00:07:02,000 --> 00:07:04,000
martwiło się w ostatnich latach

181
00:07:04,000 --> 00:07:07,000
konfliktem na Bliskim Wschodzie i zastanawiało,

182
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
co moglibyście zrobić?

183
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Pytam z ciekawości: ilu?

184
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
Dobrze, zatem większość.

185
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
A przecież to tak daleko.

186
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
Czemu poświęcamy tyle uwagi temu konfliktowi?

187
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
Chodzi o liczbę zgonów?

188
00:07:21,000 --> 00:07:23,000
Setki razy więcej ludzi ginie w konfliktach

189
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
w Afryce niż na Bliskim Wschodzie.

190
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
Nie, powodem jest historia,

191
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
ponieważ czujemy się

192
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
osobiście zaangażowani.

193
00:07:31,000 --> 00:07:33,000
Chrześcijanie, muzułmanie czy Żydzi,

194
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
religijni czy bezwyznaniowi,

195
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
czujemy, że mamy w tym osobisty udział.

196
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Historie mają znaczenie. Wiem to jako antropolog.

197
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Używamy historii, by przekazywać wiedzę.

198
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Nadają znaczenie naszemu życiu.

199
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
To robimy w ramach TED - opowiadamy historie.

200
00:07:47,000 --> 00:07:49,000
Historie to klucz.

201
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
Powiadam więc:

202
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
tak, spróbujmy rozwiązać problemy polityczne

203
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
na Bliskim Wschodzie

204
00:07:56,000 --> 00:07:59,000
ale przyjrzyjmy się też historii.

205
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
Spróbujmy sięgnąć do najgłębszych przyczyn.

206
00:08:01,000 --> 00:08:03,000
Zobaczmy, czy można zastosować zasadę

207
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
trzeciej strony. Co by to zmieniło? Jaka jest tamtejsza historia?

208
00:08:06,000 --> 00:08:08,000
Antropolodzy wiedzą, że

209
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
każda kultura ma historię swojego początku.

210
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Co jest historią początku Bliskiego Wschodu?

211
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
W skrócie:

212
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
4000 lat temu pewien człowiek przewędrował

213
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
ze swoją rodziną przez Bliski Wschód

214
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
i odmienił świat na zawsze.

215
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
Ten człowiek

216
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
to oczywiście Abraham.

217
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
Symbolizował on

218
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
jedność rodziny.

219
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
Jest ojcem nas wszystkich.

220
00:08:33,000 --> 00:08:35,000
Nie tylko to symbolizował, ale również taką ideę krzewił.

221
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
Jego podstawowym przesłaniem była jedność,

222
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
wzajemna zależność i jedność wszystkich.

223
00:08:41,000 --> 00:08:44,000
Podstawową wartością - uszanowanie

224
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
okazywane obcym.

225
00:08:46,000 --> 00:08:49,000
Z tego właśnie jest znany, ze swej gościnności.

226
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
Tak to ujmując,

227
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
staje się on symboliczną trzecią

228
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
stroną dla Bliskiego Wschodu.

229
00:08:55,000 --> 00:08:58,000
To on przypomina nam, że jesteśmy

230
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
częścią czegoś większego.

231
00:09:00,000 --> 00:09:02,000
Jak byście zatem...

232
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
Pomyślcie o tym.

233
00:09:04,000 --> 00:09:07,000
Dzisiaj nęka nas terroryzm.

234
00:09:07,000 --> 00:09:09,000
Czym on jest?

235
00:09:09,000 --> 00:09:12,000
Terroryzm jest wtedy, gdy niewinnego obcego człowieka

236
00:09:12,000 --> 00:09:15,000
traktuje się jak wroga i zabija go,

237
00:09:15,000 --> 00:09:17,000
by wywołać strach.

238
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Co jest przeciwieństwem terroryzmu?

239
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
Potraktować niewinnego obcego człowieka

240
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
jak przyjaciela,

241
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
którego zapraszasz do swojego domu

242
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
by siać i stwarzać zrozumienie,

243
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
szacunek, miłość.

244
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Gdybyśmy wzięli teraz

245
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
historię Abrahama,

246
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
historię trzeciej strony,

247
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
to co, gdyby okazała się ona -

248
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
- ponieważ Abraham symbolizuje gościnność -

249
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
- co gdyby okazała się antidotum na terroryzm?

250
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
Szczepionką przeciw

251
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
religijnej nietolerancji?

252
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Jak można by wskrzesić tamtą opowieść?

253
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
Nie wystarczy ją opowiedzieć -

254
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
- ma to siłę,

255
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
ale ludzie potrzebują tej historii

256
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
doświadczyć. Muszą móc nią żyć. Jak tego dokonać?

257
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
Rozmyślałem nad tym.

258
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Dochodzimy do pierwszego kroku.

259
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Najprostszym sposobem

260
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
jest ruszyć w drogę

261
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
śladami Abrahama.

262
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
Odtworzyć przeszłość jego kroków.

263
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Podróż ma realną moc.

264
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
Z punktu widzenia antropologa, chodzenie uczyniło nas ludźmi.

265
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
To zabawne, gdy idziecie,

266
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
poruszacie się ramię w ramię

267
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
we wspólnym kierunku.

268
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Gdybym stanął z wami twarzą w twarz

269
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
i podszedł blisko,

270
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
czulibyście się zagrożeni.

271
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Ale gdy idę ramię w ramię,

272
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
nawet dotykając,

273
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
nikomu to nie przeszkadza.

274
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
Kto by walczył podczas wspólnej wędrówki?

275
00:10:47,000 --> 00:10:50,000
Dlatego często w negocjacjach, gdy sprawy się nie układają,

276
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
ludzie muszą pochodzić z problemem.

277
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
Naszedł mnie więc pomysł,

278
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
by ożywić ten szlak -

279
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
- niczym jedwabny szlak,

280
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
czy szlak Appalachów -

281
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
- który biegłby śladami

282
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Abrahama.

283
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
Ludzie mówili: "To szaleństwo. Nie da się.

284
00:11:07,000 --> 00:11:10,000
Nie możesz odtworzyć szlaku Abrahama. To niebezpieczne.

285
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
Trzeba przekroczyć tyle granic.

286
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
Biegnie on przez 10 krajów na Bliskim Wschodzie

287
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
i łączy je wszystkie".

288
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
Z należytą starannością rozważyliśmy

289
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
ten pomysł na Harvardzie.

290
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
A potem, kilka lat temu,

291
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
grupa około 25 osób z 10 krajów

292
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
zdecydowała się sprawdzić, czy można wskrzesić szlak Abrahama,

293
00:11:26,000 --> 00:11:29,000
wychodząc z miejsca jego narodzin w mieście Urfa

294
00:11:29,000 --> 00:11:32,000
w południowej Turcji, północnej Mezopotamii.

295
00:11:32,000 --> 00:11:35,000
Potem kawałek pojechaliśmy autobusem, kawałek przeszliśmy pieszo

296
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
i dotarliśmy do Harran,

297
00:11:37,000 --> 00:11:40,000
skąd według Biblii Abraham wyruszył w podróż.

298
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
Przekroczyliśmy granicę Syrii, doszliśmy do Aleppo,

299
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
które okazało się mieć swą nazwę po Abrahamie.

300
00:11:44,000 --> 00:11:46,000
Poszliśmy do Damaszku,

301
00:11:46,000 --> 00:11:48,000
silnie związanego z Abrahamem.

302
00:11:48,000 --> 00:11:51,000
Następnie udaliśmy się do północnej Jordanii,

303
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
do Jerozolimy,

304
00:11:53,000 --> 00:11:56,000
w której wszystko dotyczy Abrahama, do Betlejem

305
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
i w końcu do Hebronu,

306
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
miejsca pochówku.

307
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
Przeszliśmy jego drogę od kołyski do grobu.

308
00:12:02,000 --> 00:12:05,000
Pokazaliśmy, że się da. To była cudowna podróż.

309
00:12:05,000 --> 00:12:07,000
Zadam wam pytanie.

310
00:12:07,000 --> 00:12:09,000
Ilu z was miało takie doświadczenie,

311
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
w którym byliście w obcym otoczeniu

312
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
czy w innym kraju

313
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
i ktoś całkowicie wam obcy

314
00:12:16,000 --> 00:12:19,000
podszedł i okazał wam życzliwość,

315
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
może zaprosił do swojego domu,

316
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
napoił, nakarmił?

317
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Ilu z was tego doświadczyło?

318
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
To jest istota ścieżki,

319
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
którą szedł Abraham.

320
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
A odkryjesz, że gdy przybywasz do tych wiosek na Bliskim Wschodzie,

321
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
gdzie spodziewałbyś się wrogości,

322
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
to spotka cię niesłychana gościnność

323
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
związana z Abrahamem.

324
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
"W imię ojca Abrahama, pozwól,

325
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
że przygotuję ci posiłek".

326
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
Okazało się,

327
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
że Abraham nie jest dla tych ludzi jedynie postacią na kartce papieru,

328
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
on jest żywy i wciąż obecny.

329
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
Koniec końców,

330
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
w ciągu ostatnich lat

331
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
tysiące ludzi

332
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
wstąpiło na ścieżkę, którą Abraham szedł

333
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
przez Bliski Wschód,

334
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
ciesząc się gościnnością tamtejszych ludzi.

335
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
Ludzie zaczęli chodzić

336
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
po Izraelu i Palestynie,

337
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
Jordanii, Turcji, Syrii.

338
00:13:08,000 --> 00:13:10,000
To zdumiewające doświadczenie.

339
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
Mężczyźni, kobiety, ludzie młodzi i starzy -

340
00:13:12,000 --> 00:13:15,000
- w istocie więcej kobiet niż mężczyzn, co ciekawe.

341
00:13:15,000 --> 00:13:17,000
Dla tych, którzy nie mogą chodzić

342
00:13:17,000 --> 00:13:19,000
lub którzy nie są w stanie dostać się

343
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
tam teraz, zaczęto organizować spacery

344
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
w miastach, w ich własnych środowiskach.

345
00:13:23,000 --> 00:13:25,000
Jak na przykład w Cincinnati, gdzie zorganizowano

346
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
przemarsz z kościoła poprzez meczet do synagogi,

347
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
po czym wszyscy zjedli razem Abrahamowy posiłek.

348
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
To był dzień ścieżki Abrahama.

349
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
W Sao Paulo w Brazylii, dla tysięcy ludzi

350
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
rokrocznym wydarzeniem stał się

351
00:13:35,000 --> 00:13:37,000
bieg po wyobrażonej ścieżce Abrahama

352
00:13:37,000 --> 00:13:39,000
i jednoczenie w ten sposób różnych społeczności.

353
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
Media to lubią, naprawdę uwielbiają.

354
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Nie szczędzą na to uwagi

355
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
ponieważ jest poglądowe

356
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
i rozpowszechnia ideę

357
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
Abrahamowej gościnności

358
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
i dobroci w stosunku do obcych ludzi.

359
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
Kilka tygodni temu

360
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
mówili o tym w radio.

361
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
W zeszłym miesiącu

362
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
opisano to

363
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
na dwóch stronach

364
00:14:03,000 --> 00:14:06,000
w "The Guardian".

365
00:14:06,000 --> 00:14:09,000
Cytowano mieszkańca tamtejszej wioski,

366
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
który mówił: "Ten spacer łączy nas ze światem".

367
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
Powiedział, że to jak światło, które ponieśli dalej w życie.

368
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
Że dało im nadzieję.

369
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
I o to właśnie chodzi.

370
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
Nie koniec jednak na psychologii,

371
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
chodzi też o ekonomię, gdyż

372
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
w czasie tych marszów ludzie wydają pieniądze.

373
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
Weźmy Um Ahmad,

374
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
kobietę żyjącą na szlaku w północnej Jordanii.

375
00:14:32,000 --> 00:14:34,000
Jest rozpaczliwie biedna.

376
00:14:34,000 --> 00:14:37,000
Jest częściowo ślepa, jej mąż nie może pracować,

377
00:14:37,000 --> 00:14:40,000
mają siedmioro dzieci.

378
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
Ale może gotować.

379
00:14:42,000 --> 00:14:45,000
Toteż zaczęła gotować dla grup piechurów,

380
00:14:45,000 --> 00:14:48,000
posilają się w jej domu gdy przechodzą przez wieś.

381
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
Siedzą na podłodze,

382
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
nie ma nawet obrusa.

383
00:14:52,000 --> 00:14:54,000
Um robi jednak wyśmienite jedzenie,

384
00:14:54,000 --> 00:14:57,000
doprawione okolicznymi ziołami.

385
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
Przychodziło coraz więcej piechurów,

386
00:14:59,000 --> 00:15:01,000
a ostatnio zaczęła na tym zarabiać

387
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
i może wesprzeć rodzinę.

388
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
Powiedziała naszemu zespołowi:

389
00:15:06,000 --> 00:15:09,000
"Uczyniliście mnie widocznym

390
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
we wsi, w której wcześniej wstydzili się

391
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
na mnie patrzeć".

392
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
To jest potencjał ścieżki Abrahama.

393
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
Na tej drodze przez Bliski Wschód

394
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
są setki takich społeczności.

395
00:15:22,000 --> 00:15:25,000
Mają potencjał, by zmienić reguły gry.

396
00:15:25,000 --> 00:15:27,000
By to zrobić, trzeba zmienić

397
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
punkt widzenia -

398
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
- z wrogości na gościnność,

399
00:15:31,000 --> 00:15:34,000
z terroryzmu na turystykę.

400
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
W tym sensie

401
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
ścieżka Abrahama

402
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
może odmienić ich los.

403
00:15:41,000 --> 00:15:43,000
Zwrócę waszą uwagę na pewną rzecz.

404
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Mam tu małego żołędzia,

405
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
którego podniosłem w tym roku

406
00:15:47,000 --> 00:15:49,000
na trasie.

407
00:15:49,000 --> 00:15:51,000
Żołądź oczywiście wyrośnie na dąb,

408
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
który możemy sobie wyobrazić

409
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
jako Abrahama.

410
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
Jego ścieżka jest teraz jak ten żołądź:

411
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
jeszcze we wczesnej fazie rozwoju.

412
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
A jak będzie wyglądać dąb?

413
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Cofam się myślą do czasów dzieciństwa,

414
00:16:03,000 --> 00:16:05,000
które w większości - choć urodziłem się w Chicago -

415
00:16:05,000 --> 00:16:07,000
- spędziłem w Europie.

416
00:16:07,000 --> 00:16:09,000
Jeśli widzieliście

417
00:16:09,000 --> 00:16:11,000
ruiny Londynu czy Berlinu

418
00:16:11,000 --> 00:16:14,000
w 1945

419
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
a ktoś by wam wtedy powiedział:

420
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
"Za 60 lat to będzie

421
00:16:18,000 --> 00:16:20,000
najspokojniejszy, dobrze prosperujący zakątek globu",

422
00:16:20,000 --> 00:16:22,000
uznalibyście go

423
00:16:22,000 --> 00:16:24,000
za nienormalnego.

424
00:16:24,000 --> 00:16:28,000
A jednak to się stało, ludzie osiągnęli to dzięki wspólnej europejskiej tożsamości

425
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
i wspólnej ekonomii.

426
00:16:30,000 --> 00:16:33,000
Pytam zatem: skoro udało się w Europie,

427
00:16:33,000 --> 00:16:35,000
dlaczego nie na Bliskim Wschodzie?

428
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
Dlaczego nie, skoro jest wspólna tożsamość

429
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
w postaci historii Abrahama

430
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
i może istnieć wspólna ekonomia,

431
00:16:41,000 --> 00:16:44,000
w dużej mierze oparta na turystyce?

432
00:16:45,000 --> 00:16:47,000
Zakończę stwierdzeniem,

433
00:16:47,000 --> 00:16:50,000
iż w ciągu ubiegłych 35 lat,

434
00:16:50,000 --> 00:16:52,000
gdy pracowałem

435
00:16:52,000 --> 00:16:54,000
nad paroma najniebezpieczniejszymi i najtrudniejszymi

436
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
do rozwiązania konfliktami na świecie,

437
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
nie widziałem ani jednego,

438
00:16:59,000 --> 00:17:02,000
który uznałbym za niemożliwy do zmiany.

439
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
Czasem zmiana nie jest łatwA,

440
00:17:04,000 --> 00:17:06,000
ale zawsze możliwa.

441
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
Zrobiliśmy to w RPA.

442
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
Zrobiliśmy to w Irlandii Północnej.

443
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
Moglibyśmy dokonać tego wszędzie,

444
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
to zależy po prostu od nas,

445
00:17:14,000 --> 00:17:17,000
jako od trzeciej strony.

446
00:17:17,000 --> 00:17:19,000
Zapraszam was zatem

447
00:17:19,000 --> 00:17:21,000
do stanięcia po trzeciej stronie, nawet

448
00:17:21,000 --> 00:17:23,000
gdyby to miał być mały krok.

449
00:17:23,000 --> 00:17:25,000
Za chwilę rozpocznie się przerwa.

450
00:17:25,000 --> 00:17:27,000
Podejdźcie do kogoś

451
00:17:27,000 --> 00:17:30,000
z innej kultury, innego kraju,

452
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
będącego innej narodowości

453
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
czy jakkolwiek różnego od was i zacznijcie rozmawiać. Słuchajcie ich.

454
00:17:35,000 --> 00:17:37,000
To jest stawanie po trzeciej stronie.

455
00:17:37,000 --> 00:17:39,000
Tak kroczy się ścieżką Abrahama.

456
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Czemuż nie TEDWalk,

457
00:17:41,000 --> 00:17:43,000
skoro mieliśmy TEDTalk?

458
00:17:43,000 --> 00:17:45,000
Trzy rzeczy na koniec:

459
00:17:45,000 --> 00:17:47,000
kluczem do pokoju

460
00:17:47,000 --> 00:17:50,000
jest trzecia strona;

461
00:17:50,000 --> 00:17:53,000
trzecia strona to my,

462
00:17:53,000 --> 00:17:55,000
każdy z nas,

463
00:17:55,000 --> 00:17:57,000
każdy nasz krok

464
00:17:57,000 --> 00:17:59,000
może przybliżyć

465
00:17:59,000 --> 00:18:02,000
świat do pokoju;

466
00:18:02,000 --> 00:18:05,000
jest takie stare afrykańskie przysłowie,

467
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
które brzmi:

468
00:18:07,000 --> 00:18:09,000
"Kiedy pajęczyny się połączą,

469
00:18:09,000 --> 00:18:12,000
mogą powstrzymać nawet lwa".

470
00:18:12,000 --> 00:18:14,000
Jeśli połączymy

471
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
pokojowe sieci trzecich stron,

472
00:18:16,000 --> 00:18:19,000
możemy powstrzymać nawet lwa wojny.

473
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Dziękuję bardzo.

474
00:18:21,000 --> 00:18:23,000
(Brawa)