WEBVTT

00:00:06.760 --> 00:00:09.160
Da li se plašite crnih mačaka?

00:00:09.160 --> 00:00:11.890
Da li biste otvorili kišobran
dok ste u kući?

00:00:11.890 --> 00:00:15.552
I kakav osećaj u vama budi broj 13?

00:00:15.552 --> 00:00:17.299
Bilo da verujete u njih ili ne,

00:00:17.299 --> 00:00:20.650
verovatno su vam poznata
neka od ovih sujeverja.

00:00:20.650 --> 00:00:23.600
Pa, kako se desilo da ljudi širom sveta

00:00:23.600 --> 00:00:25.200
kucaju u drvo

00:00:25.200 --> 00:00:28.749
ili izbegavaju da staju
na pukotine na trotoaru?

00:00:28.749 --> 00:00:31.711
Pa, iako nemaju uporište u nauci,

00:00:31.711 --> 00:00:35.020
mnogi od ovih začuđujuće
specifičnih uverenja i običaja

00:00:35.020 --> 00:00:39.400
imaju podjednako neobično
i specifično poreklo.

00:00:39.400 --> 00:00:41.850
Zato što uključuju natprirodne uzroke,

00:00:41.850 --> 00:00:45.501
ne iznenađuje što mnoga sujeverja
imaju uporište u religiji.

00:00:45.501 --> 00:00:50.550
Na primer, broj 13 je povezan
sa biblijskom Poslednjom večerom,

00:00:50.550 --> 00:00:53.682
kada je Isus večerao
sa svojih dvanaest učenika

00:00:53.682 --> 00:00:57.720
pre nego što je uhapšen i razapet.

00:00:57.720 --> 00:01:02.462
Iz toga je proistekla zamisao
da je loša sreća imati 13 ljudi za stolom

00:01:02.462 --> 00:01:08.142
i vremenom se proširila na to
da je broj 13 uopšteno nesrećan.

00:01:08.142 --> 00:01:12.821
Sad, ovaj strah od broja 13,
nazvan triskaidekafobija,

00:01:12.821 --> 00:01:18.262
toliko je zastupljen da mnoge zgrade
širom sveta preskaču 13 sprat,

00:01:18.262 --> 00:01:22.102
gde brojevi direktno prelaze
sa dvanaest na četrnaest.

00:01:22.102 --> 00:01:26.361
Naravno, mnogi ljudi smatraju
priču o poslednjoj večeri istinitom,

00:01:26.361 --> 00:01:29.360
ali druga sujeverja
potiču iz religijskih tradicija

00:01:29.360 --> 00:01:33.033
u koje veruje mali broj ljudi
ili ih se uopšte seća.

00:01:33.033 --> 00:01:37.793
Kucanje u drvo se smatra da potiče
iz folklora drevnih Indoevropljana

00:01:37.793 --> 00:01:40.733
ili možda ljudi koji su im prethodili,

00:01:40.733 --> 00:01:44.253
koji su verovali da je drveće
dom raznim duhovima.

00:01:44.253 --> 00:01:46.677
Dodirivanje drveta je prizivalo zaštitu

00:01:46.677 --> 00:01:49.957
ili blagoslov duha unutar njega.

00:01:49.957 --> 00:01:51.112
A iz nekog razloga,

00:01:51.112 --> 00:01:56.197
ova tradicija je preživela dugo nakon
što je verovanje u ove duhove izbledelo.

00:01:56.197 --> 00:02:00.237
Mnoga sujeverja koja su danas uobičajena
u zemljama od Rusije do Irske

00:02:00.237 --> 00:02:05.813
se smatraju ostacima paganskih religija
koje je zamenilo hrišćanstvo.

00:02:05.813 --> 00:02:08.693
Međutim, nisu sva sujeverja religijska.

00:02:08.693 --> 00:02:13.313
Neka su prosto zasnovana na nesrećnim
slučajnostima i asocijacijama.

00:02:13.313 --> 00:02:16.453
Na primer, mnogi Italijani
se plaše broja 17

00:02:16.453 --> 00:02:23.284
jer je rimska cifra XVII
mogla da se preformuliše u reč vixi,

00:02:23.284 --> 00:02:25.633
a to znači život mi je okončan.

00:02:25.633 --> 00:02:27.754
Slično, reč za broj četiri

00:02:27.754 --> 00:02:30.494
zvuči skoro identično reči smrt

00:02:30.494 --> 00:02:32.044
u kantonskom kineskom,

00:02:32.044 --> 00:02:33.774
kao i u jezicima, poput japanskog

00:02:33.774 --> 00:02:37.705
i koreanskog koji su pozajmili
kineske cifre.

00:02:37.705 --> 00:02:41.274
A kako broj jedan takođe
zvuči kao reč za morati,

00:02:41.274 --> 00:02:45.383
broj četrnaest zvuči
poput fraze "moraš umreti".

00:02:45.383 --> 00:02:50.294
To je mnogo brojeva za izbegavanje
u liftovima i međunarodnim hotelima.

00:02:50.294 --> 00:02:51.414
I, verovali ili ne,

00:02:51.414 --> 00:02:53.994
neka sujeverja zapravo imaju smisla

00:02:53.994 --> 00:02:58.174
ili su bar imala dok nismo zaboravili
njihovu prvobitnu namenu.

00:02:58.174 --> 00:03:03.185
Na primer, pozorišna scena se nekada
sastojala od velikih oslikanih kulisa,

00:03:03.185 --> 00:03:07.925
koje su dizali i spuštali scenski radnici
koji su zviždanjem međusobno davali znake.

00:03:07.925 --> 00:03:11.325
Rasejani zvižduci drugih ljudi
su mogli da izazovu nesreću.

00:03:11.325 --> 00:03:16.694
Međutim, tabu protiv zviždanja
iza scene postoji i danas,

00:03:16.694 --> 00:03:20.576
dugo nakon što su scenski radnici
počeli da koriste slušalice.

00:03:20.576 --> 00:03:24.345
Slično, zapaliti tri cigarete
istom šibicom

00:03:24.345 --> 00:03:29.565
zaista može da uzrokuje lošu sreću,
ako ste vojnik u rovu

00:03:29.565 --> 00:03:34.586
gde držanje zapaljene šibice predugo može
privući pažnju neprijateljskog snajpera.

00:03:34.586 --> 00:03:37.458
Mnogi pušači više ne moraju
da brinu zbog snajpera,

00:03:37.458 --> 00:03:39.636
ali sujeverje opstaje.

00:03:39.636 --> 00:03:42.596
Pa, zašto se judi drže
ovih delića zaboravljenih religija,

00:03:42.596 --> 00:03:43.486
slučajnosti

00:03:43.486 --> 00:03:45.376
i zastarelih saveta?

00:03:45.376 --> 00:03:48.137
Zar nisu potpuno iracionalni?

00:03:48.137 --> 00:03:50.077
Pa, jesu, ali za mnoge ljude

00:03:50.077 --> 00:03:54.816
sujeverja su zasnovana pre na stečenoj
navici nego na svesnom verovanju.

00:03:54.816 --> 00:03:59.027
Naposletku, niko nije rođen znajući
da izbegava hodanje ispod merdevina

00:03:59.027 --> 00:04:00.717
ili zviždanje u unutrašnjosti,

00:04:00.717 --> 00:04:04.743
ali ako vam tokom odrastanja
porodica govori da izbegavate sve to,

00:04:04.743 --> 00:04:06.846
sve su prilike
da ćete osećati nelagodnost,

00:04:06.846 --> 00:04:11.208
čak i nakon što ste logički razumeli
da se ništa loše neće desiti.

00:04:11.208 --> 00:04:14.838
A pošto postupak poput kucanja u drvo
ne iziskiva prevelik napor,

00:04:14.838 --> 00:04:19.946
praćenje sujeverja je često
lakše od svesnog odupiranja.

00:04:19.946 --> 00:04:23.696
Osim toga, čini se
da sujeverja često deluju.

00:04:23.696 --> 00:04:27.508
Možda se sećate da ste postigli
pobednički poen, noseći srećne čarape.

00:04:27.508 --> 00:04:29.947
To je prosto naša psihološka
pristrasnost na delu.

00:04:29.947 --> 00:04:33.417
Daleko su manje šanse da ćete se setiti
svih puta kada ste promašili

00:04:33.417 --> 00:04:35.448
noseći iste čarape.

00:04:35.448 --> 00:04:39.008
Međutim, zbog uverenja da deluju
zapravo možete bolje da igrate

00:04:39.008 --> 00:04:43.697
jer vam pružaju iluziju
da imate veću kontrolu nad zbivanjima.

00:04:43.697 --> 00:04:48.369
Pa, u situacijama u kojim to samopouzdanje
može da igra ulogu, kao u sportu,

00:04:48.369 --> 00:04:52.838
ta sumanuta sujeverja, naposletku,
možda i nisu toliko sumanuta.