1
00:00:06,760 --> 00:00:09,160
Da li se plašite crnih mačaka?

2
00:00:09,160 --> 00:00:11,890
Da li biste otvorili kišobran
dok ste u kući?

3
00:00:11,890 --> 00:00:15,552
I kakav osećaj u vama budi broj 13?

4
00:00:15,552 --> 00:00:17,299
Bilo da verujete u njih ili ne,

5
00:00:17,299 --> 00:00:20,650
verovatno su vam poznata
neka od ovih sujeverja.

6
00:00:20,650 --> 00:00:23,600
Pa, kako se desilo da ljudi širom sveta

7
00:00:23,600 --> 00:00:25,200
kucaju u drvo

8
00:00:25,200 --> 00:00:28,749
ili izbegavaju da staju
na pukotine na trotoaru?

9
00:00:28,749 --> 00:00:31,711
Pa, iako nemaju uporište u nauci,

10
00:00:31,711 --> 00:00:35,020
mnogi od ovih začuđujuće
specifičnih uverenja i običaja

11
00:00:35,020 --> 00:00:39,400
imaju podjednako neobično
i specifično poreklo.

12
00:00:39,400 --> 00:00:41,850
Zato što uključuju natprirodne uzroke,

13
00:00:41,850 --> 00:00:45,501
ne iznenađuje što mnoga sujeverja
imaju uporište u religiji.

14
00:00:45,501 --> 00:00:50,550
Na primer, broj 13 je povezan
sa biblijskom Poslednjom večerom,

15
00:00:50,550 --> 00:00:53,682
kada je Isus večerao
sa svojih dvanaest učenika

16
00:00:53,682 --> 00:00:57,720
pre nego što je uhapšen i razapet.

17
00:00:57,720 --> 00:01:02,462
Iz toga je proistekla zamisao
da je loša sreća imati 13 ljudi za stolom

18
00:01:02,462 --> 00:01:08,142
i vremenom se proširila na to
da je broj 13 uopšteno nesrećan.

19
00:01:08,142 --> 00:01:12,821
Sad, ovaj strah od broja 13,
nazvan triskaidekafobija,

20
00:01:12,821 --> 00:01:18,262
toliko je zastupljen da mnoge zgrade
širom sveta preskaču 13 sprat,

21
00:01:18,262 --> 00:01:22,102
gde brojevi direktno prelaze
sa dvanaest na četrnaest.

22
00:01:22,102 --> 00:01:26,361
Naravno, mnogi ljudi smatraju
priču o poslednjoj večeri istinitom,

23
00:01:26,361 --> 00:01:29,360
ali druga sujeverja
potiču iz religijskih tradicija

24
00:01:29,360 --> 00:01:33,033
u koje veruje mali broj ljudi
ili ih se uopšte seća.

25
00:01:33,033 --> 00:01:37,793
Kucanje u drvo se smatra da potiče
iz folklora drevnih Indoevropljana

26
00:01:37,793 --> 00:01:40,733
ili možda ljudi koji su im prethodili,

27
00:01:40,733 --> 00:01:44,253
koji su verovali da je drveće
dom raznim duhovima.

28
00:01:44,253 --> 00:01:46,677
Dodirivanje drveta je prizivalo zaštitu

29
00:01:46,677 --> 00:01:49,957
ili blagoslov duha unutar njega.

30
00:01:49,957 --> 00:01:51,112
A iz nekog razloga,

31
00:01:51,112 --> 00:01:56,197
ova tradicija je preživela dugo nakon
što je verovanje u ove duhove izbledelo.

32
00:01:56,197 --> 00:02:00,237
Mnoga sujeverja koja su danas uobičajena
u zemljama od Rusije do Irske

33
00:02:00,237 --> 00:02:05,813
se smatraju ostacima paganskih religija
koje je zamenilo hrišćanstvo.

34
00:02:05,813 --> 00:02:08,693
Međutim, nisu sva sujeverja religijska.

35
00:02:08,693 --> 00:02:13,313
Neka su prosto zasnovana na nesrećnim
slučajnostima i asocijacijama.

36
00:02:13,313 --> 00:02:16,453
Na primer, mnogi Italijani
se plaše broja 17

37
00:02:16,453 --> 00:02:23,284
jer je rimska cifra XVII
mogla da se preformuliše u reč vixi,

38
00:02:23,284 --> 00:02:25,633
a to znači život mi je okončan.

39
00:02:25,633 --> 00:02:27,754
Slično, reč za broj četiri

40
00:02:27,754 --> 00:02:30,494
zvuči skoro identično reči smrt

41
00:02:30,494 --> 00:02:32,044
u kantonskom kineskom,

42
00:02:32,044 --> 00:02:33,774
kao i u jezicima, poput japanskog

43
00:02:33,774 --> 00:02:37,705
i koreanskog koji su pozajmili
kineske cifre.

44
00:02:37,705 --> 00:02:41,274
A kako broj jedan takođe
zvuči kao reč za morati,

45
00:02:41,274 --> 00:02:45,383
broj četrnaest zvuči
poput fraze "moraš umreti".

46
00:02:45,383 --> 00:02:50,294
To je mnogo brojeva za izbegavanje
u liftovima i međunarodnim hotelima.

47
00:02:50,294 --> 00:02:51,414
I, verovali ili ne,

48
00:02:51,414 --> 00:02:53,994
neka sujeverja zapravo imaju smisla

49
00:02:53,994 --> 00:02:58,174
ili su bar imala dok nismo zaboravili
njihovu prvobitnu namenu.

50
00:02:58,174 --> 00:03:03,185
Na primer, pozorišna scena se nekada
sastojala od velikih oslikanih kulisa,

51
00:03:03,185 --> 00:03:07,925
koje su dizali i spuštali scenski radnici
koji su zviždanjem međusobno davali znake.

52
00:03:07,925 --> 00:03:11,325
Rasejani zvižduci drugih ljudi
su mogli da izazovu nesreću.

53
00:03:11,325 --> 00:03:16,694
Međutim, tabu protiv zviždanja
iza scene postoji i danas,

54
00:03:16,694 --> 00:03:20,576
dugo nakon što su scenski radnici
počeli da koriste slušalice.

55
00:03:20,576 --> 00:03:24,345
Slično, zapaliti tri cigarete
istom šibicom

56
00:03:24,345 --> 00:03:29,565
zaista može da uzrokuje lošu sreću,
ako ste vojnik u rovu

57
00:03:29,565 --> 00:03:34,586
gde držanje zapaljene šibice predugo može
privući pažnju neprijateljskog snajpera.

58
00:03:34,586 --> 00:03:37,458
Mnogi pušači više ne moraju
da brinu zbog snajpera,

59
00:03:37,458 --> 00:03:39,636
ali sujeverje opstaje.

60
00:03:39,636 --> 00:03:42,596
Pa, zašto se judi drže
ovih delića zaboravljenih religija,

61
00:03:42,596 --> 00:03:43,486
slučajnosti

62
00:03:43,486 --> 00:03:45,376
i zastarelih saveta?

63
00:03:45,376 --> 00:03:48,137
Zar nisu potpuno iracionalni?

64
00:03:48,137 --> 00:03:50,077
Pa, jesu, ali za mnoge ljude

65
00:03:50,077 --> 00:03:54,816
sujeverja su zasnovana pre na stečenoj
navici nego na svesnom verovanju.

66
00:03:54,816 --> 00:03:59,027
Naposletku, niko nije rođen znajući
da izbegava hodanje ispod merdevina

67
00:03:59,027 --> 00:04:00,717
ili zviždanje u unutrašnjosti,

68
00:04:00,717 --> 00:04:04,743
ali ako vam tokom odrastanja
porodica govori da izbegavate sve to,

69
00:04:04,743 --> 00:04:06,846
sve su prilike
da ćete osećati nelagodnost,

70
00:04:06,846 --> 00:04:11,208
čak i nakon što ste logički razumeli
da se ništa loše neće desiti.

71
00:04:11,208 --> 00:04:14,838
A pošto postupak poput kucanja u drvo
ne iziskiva prevelik napor,

72
00:04:14,838 --> 00:04:19,946
praćenje sujeverja je često
lakše od svesnog odupiranja.

73
00:04:19,946 --> 00:04:23,696
Osim toga, čini se
da sujeverja često deluju.

74
00:04:23,696 --> 00:04:27,508
Možda se sećate da ste postigli
pobednički poen, noseći srećne čarape.

75
00:04:27,508 --> 00:04:29,947
To je prosto naša psihološka
pristrasnost na delu.

76
00:04:29,947 --> 00:04:33,417
Daleko su manje šanse da ćete se setiti
svih puta kada ste promašili

77
00:04:33,417 --> 00:04:35,448
noseći iste čarape.

78
00:04:35,448 --> 00:04:39,008
Međutim, zbog uverenja da deluju
zapravo možete bolje da igrate

79
00:04:39,008 --> 00:04:43,697
jer vam pružaju iluziju
da imate veću kontrolu nad zbivanjima.

80
00:04:43,697 --> 00:04:48,369
Pa, u situacijama u kojim to samopouzdanje
može da igra ulogu, kao u sportu,

81
00:04:48,369 --> 00:04:52,838
ta sumanuta sujeverja, naposletku,
možda i nisu toliko sumanuta.