0:00:06.760,0:00:09.160
Boisz się czarnych kotów?

0:00:09.160,0:00:11.890
Otworzyłbyś parasol w domu?

0:00:11.890,0:00:15.362
A co z liczbą 13?

0:00:15.362,0:00:17.469
Niezależnie od tego,[br]czy wierzysz w przesądy,

0:00:17.469,0:00:20.429
na pewno znasz ich kilka.

0:00:20.429,0:00:23.600
Jak to się stało, [br]że ludzie na całym świecie

0:00:23.600,0:00:25.200
pukają w drewno

0:00:25.200,0:00:28.569
czy omijają przerwy w chodniku?

0:00:28.569,0:00:31.711
Chociaż przesądy nie mają[br]podstaw naukowych,

0:00:31.711,0:00:35.020
wiele z tych dziwnych praktyk i wierzeń

0:00:35.020,0:00:39.400
ma równie dziwne pochodzenie.

0:00:39.400,0:00:41.850
Ponieważ obejmują one siły nadprzyrodzone,

0:00:41.850,0:00:45.501
nic dziwnego, że wiele z nich[br]ma religijne pochodzenie.

0:00:45.501,0:00:50.550
Liczbę 13 utożsamiano[br]z Ostatnią Wieczerzą,

0:00:50.550,0:00:53.682
gdy Jezus spożywał posiłek z 12 apostołami

0:00:53.682,0:00:57.650
przed swoim pojmaniem i ukrzyżowaniem.

0:00:57.650,0:01:02.462
Przekonanie, że 13 osób [br]przy stole przynosi pecha,

0:01:02.462,0:01:08.012
przerodziło się w ogólne postrzeganie[br]tej liczby jako pechowej.

0:01:08.012,0:01:12.821
Strach przed liczbą 13, [br]zwany triskaidekafobią,

0:01:12.821,0:01:18.052
jest teraz tak powszechny, [br]że w wielu budynkach nie ma 13. piętra.

0:01:18.052,0:01:22.102
Po 12. jest od razu 14. piętro.

0:01:22.102,0:01:26.361
Wielu ludzi wierzy w opowieść [br]o Ostatniej Wieczerzy,

0:01:26.361,0:01:29.360
jednak inne przesądy[br]wywodzą się z religii,

0:01:29.360,0:01:33.033
w które już nikt nie wierzy[br]i nikt już nie pamięta.

0:01:33.033,0:01:37.793
Odpukiwanie w drewno było elementem[br]folkloru starożytnych Indoeuropejczyków

0:01:37.793,0:01:40.493
lub ich przodków,

0:01:40.493,0:01:43.993
wierzących, że rozmaite dusze [br]zamieszkiwały drzewa.

0:01:43.993,0:01:46.677
Dotknięcie drzewa miało przywołać ochronę

0:01:46.677,0:01:49.922
lub błogosławieństwo [br]mieszkającej tam duszy.

0:01:49.922,0:01:56.137
Tradycja ta przetrwała samą wiarę.

0:01:56.137,0:02:00.237
Uważa się, że wiele przesądów[br]znanych od Rosji po Irlandię

0:02:00.237,0:02:05.813
pochodzi z przedchrześcijańskich [br]pogańskich wierzeń.

0:02:05.813,0:02:08.573
Jednak nie wszystkie przesądy[br]mają religijne podłoże.

0:02:08.573,0:02:13.103
Niektóre oparte są na skojarzeniach[br]i nieszczęśliwych zbiegach okoliczności.

0:02:13.103,0:02:16.453
Wielu Włochów boi się liczby 17,

0:02:16.453,0:02:22.754
ponieważ jej rzymski zapis[br]może utworzyć słowo "vixi",

0:02:22.754,0:02:25.403
co oznacza "moje życie się skończyło".

0:02:25.403,0:02:27.754
Podobnie jest ze słowem "cztery",

0:02:27.754,0:02:30.494
które brzmi prawie jak "śmierć"

0:02:30.494,0:02:31.894
w języku kantońskim,

0:02:31.894,0:02:34.544
a także w językach japońskim i koreańskim,

0:02:34.544,0:02:37.525
w których liczebniki[br]zapożyczono z chińskiego.

0:02:37.525,0:02:41.184
Ponieważ "jeden" oznacza też przymus,

0:02:41.184,0:02:45.173
liczba czternaście [br]brzmi jak "musisz umrzeć".

0:02:45.173,0:02:50.294
Istnieje więc wiele liczb, których lepiej [br]unikać w windach i hotelach.

0:02:50.294,0:02:51.414
Można wierzyć lub nie,

0:02:51.414,0:02:53.994
ale pewne przesądy mają sens,

0:02:53.994,0:02:58.174
a przynajmniej miały, zanim ludzie[br]zapomnieli o ich pierwotnym przeznaczeniu.

0:02:58.174,0:03:03.185
Dawniej scenografia w teatrze składała się[br]z dużych malowanych fragmentów tła.

0:03:03.185,0:03:07.755
Opuszczali je i podnosili inspicjenci,[br]którzy porozumiewali się gwiżdżąc.

0:03:07.755,0:03:11.325
Nierozważne gwizdanie innych [br]mogło spowodować wypadek.

0:03:11.325,0:03:16.454
Jednak gwizdanie za kulisami[br]wciąż stanowi tabu,

0:03:16.454,0:03:20.386
mimo że inspicjenci od dawna[br]używają zestawów słuchawkowych.

0:03:20.386,0:03:24.345
Podobnie było w przypadku zapalania[br]trzech papierosów tą samą zapalniczką.

0:03:24.345,0:03:29.345
Mogło to skończyć się nieszczęściem [br]dla żołnierzy w okopach,

0:03:29.345,0:03:34.416
gdyby snajper wroga dostrzegł[br]światło długo palącej się zapałki.

0:03:34.416,0:03:37.458
Większość palaczy nie musi się [br]już martwić o snajperów,

0:03:37.458,0:03:39.526
jednak przesąd nadal istnieje.

0:03:39.526,0:03:42.446
Dlaczego więc ludzie trzymają się[br]strzępów dawnych religii,

0:03:42.446,0:03:43.486
zbiegów okoliczności,

0:03:43.486,0:03:45.236
przestarzałych rad?

0:03:45.236,0:03:47.997
Czy są one całkowicie irracjonalne?

0:03:47.997,0:03:50.077
Tak, jednak dla wielu ludzi

0:03:50.077,0:03:54.816
przesądy mają charakter[br]bardziej kulturowy niż religijny.

0:03:54.816,0:03:59.027
W końcu nikt nie rodzi się z wiedzą,[br]żeby unikać przechodzenia pod drabiną

0:03:59.027,0:04:00.717
albo nie gwizdać w pokoju.

0:04:00.717,0:04:04.693
Jeśli jednak dorasta się wśród ludzi,[br]którzy przed tym przestrzegają,

0:04:04.693,0:04:06.906
możliwe, że człowiek[br]będzie się czuł nieswojo,

0:04:06.906,0:04:11.178
nawet jeśli logika mówi,[br]że nic złego się nie zdarzy.

0:04:11.178,0:04:14.838
Ponieważ pukanie w drewno [br]nie wymaga wysiłku,

0:04:14.838,0:04:19.946
łatwiej jest przestrzegać przesądów [br]niż świadomie się im przeciwstawiać.

0:04:19.946,0:04:23.606
Poza tym przesądy[br]często zdają się spełniać.

0:04:23.606,0:04:27.398
Może pamiętasz, jak osiągnąłeś zwycięstwo[br]w swoich szczęśliwych skarpetkach.

0:04:27.398,0:04:29.947
Tak działa psychologia uprzedzeń.

0:04:29.947,0:04:32.787
Pewnie nie będziesz pamiętał[br]wszystkich goli

0:04:32.787,0:04:35.448
zdobytych w tych skarpetkach.

0:04:35.448,0:04:38.928
Jednak wiara w ich moc[br]może pomóc ci lepiej zagrać

0:04:38.928,0:04:43.697
poprzez iluzję kontroli [br]nad biegiem wydarzeń.

0:04:43.697,0:04:48.369
W sytuacjach, gdzie liczy się [br]pewność siebie, jak na przykład w sporcie,

0:04:48.369,0:04:52.838
te szalone przesądy[br]wcale nie muszą być takie szalone.