WEBVTT

00:00:06.413 --> 00:00:08.554
Ben je bang van zwarte katten?

00:00:08.566 --> 00:00:11.484
Zou je een paraplu binnen openen?

00:00:11.484 --> 00:00:14.654
En wat vind je van het nummer dertien?

00:00:14.819 --> 00:00:16.866
Of je er nu in gelooft of niet,

00:00:16.866 --> 00:00:19.992
enkele van deze bijgeloven 
zijn je vast niet onbekend.

00:00:20.003 --> 00:00:23.851
Hoe komt het dat mensen overal ter wereld

00:00:23.851 --> 00:00:25.034
op hout afkloppen

00:00:25.041 --> 00:00:28.114
of niet op de barstjes
in de stoep willen lopen?

00:00:28.121 --> 00:00:31.511
Hoewel ze niet 
wetenschappelijk gegrond zijn,

00:00:31.536 --> 00:00:34.671
hebben veel van deze vreemde, 
specifieke geloven en handelingen

00:00:34.687 --> 00:00:38.899
al even vreemde en specifieke oorsprongen.

00:00:38.919 --> 00:00:41.436
Omdat bovennatuurlijke
krachten een rol spelen,

00:00:41.441 --> 00:00:45.212
is het geen verrassing dat veel bijgeloven
hun oorsprong vonden in religie.

00:00:45.237 --> 00:00:50.303
Het nummer 13 komt bijvoorbeeld
van het Bijbelse Laatste Avondmaal,

00:00:50.307 --> 00:00:53.516
het avondmaal van Jezus Christus 
en zijn twaalf apostelen

00:00:53.516 --> 00:00:57.009
net voor hij opgepakt en gekruisigd werd.

00:00:57.023 --> 00:01:02.348
Daardoor dacht men dat 13 mensen 
aan een tafel ongeluk bracht,

00:01:02.348 --> 00:01:07.633
wat uiteindelijk uitgroeide tot angst 
voor het nummer in het algemeen.

00:01:07.636 --> 00:01:13.724
Nu is angst voor het nummer 13, 
of triskaidekafobie, zo gebruikelijk

00:01:13.724 --> 00:01:17.632
dat gebouwen wereldwijd
geen 13de etage hebben,

00:01:17.654 --> 00:01:21.589
en het dus van de 12de verdieping
meteen naar de 14de gaat.

00:01:21.596 --> 00:01:25.841
Natuurlijk beschouwen velen 
het Laatste Avondmaal als echt gebeurd,

00:01:25.852 --> 00:01:29.210
maar andere bijgeloven zijn ontstaan 
uit religieuze tradities

00:01:29.210 --> 00:01:32.235
die maar weinig mensen geloven
of zich zelfs herinneren.

00:01:32.254 --> 00:01:37.367
Afkloppen zou van de oude
Indo-Europeaanse folklore komen

00:01:37.381 --> 00:01:39.724
of mogelijk van een nog ouder volk

00:01:39.728 --> 00:01:43.261
dat geloofde dat verschillende
zielen in bomen huisden.

00:01:43.731 --> 00:01:46.143
Een boom aanraken
zou bescherming oproepen

00:01:46.154 --> 00:01:48.876
of de zegening
van de ziel die er in woont.

00:01:49.025 --> 00:01:52.064
En op de een of andere manier
hield deze traditie stand,

00:01:52.064 --> 00:01:54.621
lang nadat het geloof
in deze zielen was uitgedoofd.

00:01:55.834 --> 00:01:59.937
Veel van de huidige bijgeloven
die je van Rusland tot Ierland terugvindt,

00:01:59.963 --> 00:02:03.188
zouden restanten zijn
van de heidense religies

00:02:03.188 --> 00:02:05.608
die door het christendom werden vervangen.

00:02:05.608 --> 00:02:08.315
Maar niet alle bijgeloven zijn religieus.

00:02:08.329 --> 00:02:09.796
Sommige zijn gewoon gebaseerd

00:02:09.796 --> 00:02:12.436
op onfortuinlijke
toevalligheden en verbanden.

00:02:12.436 --> 00:02:16.326
Veel Italianen zijn bijvoorbeeld
bang voor het nummer 17,

00:02:16.342 --> 00:02:22.528
omdat het Romeinse cijfer XVII
een anagram is van het woord VIXI,

00:02:22.530 --> 00:02:25.254
wat 'mijn leven was voorbij' betekent.

00:02:25.254 --> 00:02:27.455
Het woord voor het cijfer vier

00:02:27.455 --> 00:02:30.139
klinkt bijna net als het woord voor 'dood'

00:02:30.149 --> 00:02:31.505
in het Cantonees,

00:02:31.527 --> 00:02:33.497
maar ook in het Japans

00:02:33.516 --> 00:02:36.994
en het Koreaans, 
dat Chinese cijfers gebruikt.

00:02:37.005 --> 00:02:40.408
En aangezien het cijfer één klinkt
als het woord voor 'moet',

00:02:40.418 --> 00:02:45.258
klinkt het nummer 14 als 'moet dood'.

00:02:45.260 --> 00:02:49.498
Liften en internationale hotels 
moeten dus al een pak nummers vermijden.

00:02:49.538 --> 00:02:51.155
En geloof het of niet,

00:02:51.169 --> 00:02:53.646
sommige bijgeloven zijn zelfs zinvol

00:02:53.681 --> 00:02:57.144
of dat waren ze toch tot we
hun oorspronkelijke doel vergaten.

00:02:57.930 --> 00:03:02.817
In theatersettings bijvoorbeeld
werden grote geschilderde doeken gebruikt

00:03:02.819 --> 00:03:07.385
en verwisseld door de toneelknechten,
die hiervoor fluitsignalen gebruikten.

00:03:07.633 --> 00:03:10.931
Als er toevallig iemand anders floot,
kon dit voor ongelukken zorgen.

00:03:11.452 --> 00:03:16.222
Het taboe van fluiten achter de set
leeft vandaag echter nog steeds,

00:03:16.252 --> 00:03:19.649
terwijl de toneelknechten
nu al lang praten via headsets.

00:03:20.236 --> 00:03:26.175
Het aansteken van drie sigaretten
met één en dezelfde lucifer bracht ongeluk

00:03:26.175 --> 00:03:31.282
als je soldaat was in de loopgraven, 
want door een lucifer die te lang brandde


00:03:31.282 --> 00:03:34.516
kon een vijandige sluipschutter
je misschien spotten.

00:03:34.516 --> 00:03:37.568
De meeste rokers hoeven zich hier
geen zorgen meer om te maken,

00:03:37.568 --> 00:03:39.486
maar het bijgeloof leeft nog wel.

00:03:39.486 --> 00:03:42.316
Waarom houden de mensen dan vast
aan deze vergeten religies,

00:03:42.316 --> 00:03:43.486
toevalligheden

00:03:43.486 --> 00:03:45.376
en verouderd advies?

00:03:45.376 --> 00:03:48.137
Is dat niet volslagen irrationeel?

00:03:48.137 --> 00:03:50.077
Nou, ja, maar voor veel mensen

00:03:50.077 --> 00:03:54.816
is een bijgeloof meer 
een culturele gewoonte dan religie.

00:03:54.816 --> 00:03:59.027
Tenslotte word je niet geboren wetende
dat je niet onder ladders mag lopen,

00:03:59.027 --> 00:04:00.717
of binnen fluiten,

00:04:00.717 --> 00:04:04.743
maar als ze je dit meegeven
tijdens je opvoeding

00:04:04.743 --> 00:04:06.846
zal je het wellicht toch liever niet doen,

00:04:06.846 --> 00:04:11.208
zelfs wanneer je begrijpt
dat er je niks zal gebeuren.

00:04:11.208 --> 00:04:14.838
En aangezien op hout afkloppen
niet veel moeite vergt,

00:04:14.838 --> 00:04:19.946
is het volgen van een bijgeloof vaak 
makkelijker dan er bewust tegenin te gaan.

00:04:19.946 --> 00:04:23.696
Daarnaast lijken bijgeloven
soms wel te werken.

00:04:23.696 --> 00:04:27.508
Misschien maakte je ooit de winnende goal
toen je je gelukssokken droeg?

00:04:27.508 --> 00:04:29.947
Dat is iets puur psychologisch.

00:04:29.947 --> 00:04:33.417
De keren dat die sokken je niet
aan een winnend doelpunt geholpen hebben,

00:04:33.417 --> 00:04:35.448
zul je je waarschijnlijk amper herinneren.

00:04:35.448 --> 00:04:39.008
Maar als je er echt in gelooft, 
kan het je helpen beter te spelen,

00:04:39.008 --> 00:04:43.697
omdat je gelooft dat je meer
controle hebt over wat er gebeurt.

00:04:43.697 --> 00:04:48.369
Dus in situaties waar die zelfzekerheid 
een verschil kan maken, zoals bij sport,

00:04:48.369 --> 00:04:52.569
zijn die bijgeloven nog lang zo gek niet.