WEBVTT

00:00:06.760 --> 00:00:09.160
Φοβάσαι τις μαύρες γάτες;

00:00:09.160 --> 00:00:11.890
Θα άνοιγες ποτέ ομπρέλα σε κλειστό χώρο;

00:00:11.890 --> 00:00:15.072
Πώς σου φαίνεται το νούμερο δεκατρία;

00:00:15.552 --> 00:00:17.299
Είτε τις πιστεύεις είτε όχι,

00:00:17.299 --> 00:00:20.329
μάλλον γνωρίζεις κάποιες
από αυτές τις προλήψεις.

00:00:20.669 --> 00:00:23.600
Πώς έγινε και όλοι στον κόσμο

00:00:23.600 --> 00:00:25.200
χτυπάνε ξύλο,

00:00:25.200 --> 00:00:28.319
ή αποφεύγουν να πατούν
στους αρμούς του πεζοδρομίου;

00:00:28.749 --> 00:00:31.711
Παρόλο που δεν έχουν
καμία επιστημονική βάση,

00:00:31.711 --> 00:00:35.310
πολλές από αυτές τις παράξενα
ιδιαίτερες πεποιθήσεις και τακτικές

00:00:35.310 --> 00:00:39.120
έχουν εξίσου περίεργες
και ιδιαίτερες προελεύσεις.

00:00:39.400 --> 00:00:41.850
Εφόσον επιτελούν υπερφυσικούς σκοπούς,

00:00:41.850 --> 00:00:45.391
δεν αποτελεί έκπληξη το ότι πολλές 
προλήψεις βασίζονται στη θρησκεία.

00:00:45.501 --> 00:00:50.550
Για παράδειγμα, το νούμερο 13 συσχετιζόταν
με το βιβλικό Μυστικό Δείπνο,

00:00:50.550 --> 00:00:53.682
όπου ο Χριστός γευμάτισε
με τους δώδεκα μαθητές του

00:00:53.682 --> 00:00:57.390
ακριβώς πριν τη σύλληψη και σταύρωσή Του.

00:00:57.720 --> 00:01:02.462
Η αρχική ιδέα του ότι είναι κακοτυχία
να υπάρχουν 13 άνθρωποι σε ένα τραπέζι

00:01:02.462 --> 00:01:07.852
στη συνέχεια επεκτάθηκε στο να θεωρείται
το 13 κακότυχος αριθμός γενικά.

00:01:08.142 --> 00:01:12.821
Τώρα, αυτός ο φόβος του αριθμού 13,
που ονομάζεται τρεις-και-δεκα-φοβία,

00:01:12.821 --> 00:01:18.262
είναι τόσο κοινός που σε πολλά κτίρια
παραλείπεται ο δέκατος τρίτος όροφος,

00:01:18.262 --> 00:01:21.842
με τα νούμερα να πηγαίνουν από το 12
κατευθείαν στο 14.

00:01:22.102 --> 00:01:26.361
Πολλοί θεωρούν αληθινή
την ιστορία του Μυστικού Δείπνου

00:01:26.361 --> 00:01:29.360
αλλά άλλες προλήψεις προέρχονται
από θρησκευτικές παραδόσεις

00:01:29.360 --> 00:01:32.673
που λίγοι άνθρωποι πιστεύουν ή θυμούνται.

00:01:33.033 --> 00:01:37.793
Το χτυπάω-ξύλο θεωρείται ότι πηγάζει
από παραδόσεις των αρχαίων Ινδοευρωπαίων,

00:01:37.793 --> 00:01:40.733
ή πιθανώς προγενέστερων ανθρώπων,

00:01:40.733 --> 00:01:44.023
οι οποίοι πίστευαν ότι τα δέντρα
ήταν σπίτια διάφορων πνευμάτων.

00:01:44.253 --> 00:01:46.677
Το άγγιγμα του δέντρου
θα επικαλούσε την προστασία

00:01:46.677 --> 00:01:49.467
ή την ευλογία του πνεύματος μέσα του.

00:01:50.107 --> 00:01:51.252
Και κάπως,

00:01:51.252 --> 00:01:55.957
αυτή η παράδοση διατηρήθηκε πολύ μετά
την εγκατάλειψη της πίστης στα πνεύματα.

00:01:56.197 --> 00:02:00.237
Πολλές προλήψεις, συνηθισμένες σήμερα,
σε χώρες από τη Ρωσία ως την Ιρλανδία

00:02:00.237 --> 00:02:03.213
θεωρούνται απομεινάρια
παγανιστικών θρησκειών

00:02:03.213 --> 00:02:05.513
που αντικαταστάθηκαν από το Χριστιανισμό.

00:02:05.813 --> 00:02:08.693
Αλλά δεν είναι όλες οι προλήψεις
βασισμένες στη θρησκεία.

00:02:08.693 --> 00:02:12.753
Μερικές είναι απλώς βασισμένες σε ατυχείς
συμπτώσεις και συσχετισμούς.

00:02:13.313 --> 00:02:16.453
Για παράδειγμα, πολλοί Ιταλοί
φοβούνται τον αριθμό 17

00:02:16.453 --> 00:02:20.334
επειδή ο Ρωμαϊκός αριθμός XVII
μπορεί να αναγραμματιστεί

00:02:20.334 --> 00:02:22.864
έτσι ώστε να σχηματίζεται η λέξη vixi,

00:02:22.864 --> 00:02:25.253
που σημαίνει «η ζωή μου τελείωσε».

00:02:25.543 --> 00:02:27.754
Παρόμοια, η λέξη για τον αριθμό 4

00:02:27.754 --> 00:02:30.494
ακούγεται σχεδόν όμοια
με τη λέξη για το θάνατο

00:02:30.494 --> 00:02:32.044
στα Καντονέζικα,

00:02:32.044 --> 00:02:34.794
όπως και σε γλώσσες
όπως τα Ιαπωνικά και Κορεάτικα

00:02:34.794 --> 00:02:37.025
που έχουν δανειστεί
τους Κινέζικους αριθμούς.

00:02:37.705 --> 00:02:41.274
Και εφόσον το νούμερο 1 ακούγεται
επιπλέον σαν τη λέξη «πρέπει»,

00:02:41.274 --> 00:02:45.083
το νούμερο 14 ακούγεται
σαν τη φράση «πρέπει να πεθάνει».

00:02:45.383 --> 00:02:49.724
Πολλοί τελικά οι αριθμοί προς αποφυγή
σε ασανσέρ και διεθνή ξενοδοχεία.

00:02:49.734 --> 00:02:51.414
Και είτε το πιστεύετε είτε όχι,

00:02:51.414 --> 00:02:53.994
κάποιες προλήψεις πράγματι έχουν νόημα,

00:02:53.994 --> 00:02:57.834
ή τουλάχιστον είχαν μέχρι που ξεχάσαμε
τον αρχικό τους σκοπό.

00:02:58.174 --> 00:03:02.735
Για παράδειγμα, τα θεατρικά σκηνικά
αποτελούνταν από μεγάλα υφασμάτινα φόντα,

00:03:02.735 --> 00:03:05.375
τα οποία σήκωναν και χαμήλωναν
μηχανικοί σκηνής

00:03:05.375 --> 00:03:07.925
που σφύριζαν 
για να συνεννοηθούν μεταξύ τους.

00:03:07.925 --> 00:03:11.325
Άσχετα σφυρίγματα άλλων
μπορούσαν να γίνουν αιτία ατυχήματος.

00:03:11.325 --> 00:03:16.694
Αλλά το ταμπού του σφυρίγματος
στα παρασκήνια συνεχίζει να υφίσταται,

00:03:16.694 --> 00:03:20.546
παρότι οι μηχανικοί σκηνής χρησιμοποιούν
εδώ και πολλά χρόνια ασύρματα ακουστικά.

00:03:20.576 --> 00:03:24.345
Με τον ίδιο τρόπο, το άναμμα
τριών τσιγάρων με το ίδιο σπίρτο

00:03:24.345 --> 00:03:26.565
μπορούσε πραγματικά 
να προκαλέσει κακή τύχη

00:03:26.565 --> 00:03:29.055
αν ήσουν στρατιώτης στα χαρακώματα,

00:03:29.055 --> 00:03:31.586
όπου το να κρατήσεις αναμμένο
ένα σπίρτο για πολλή ώρα

00:03:31.586 --> 00:03:34.616
μπορούσε να τραβήξει την προσοχή
ελεύθερων σκοπευτών του εχθρού.

00:03:34.616 --> 00:03:37.546
Οι περισσότεροι καπνιστές
δεν ανησυχούν πια για σκοπευτές,

00:03:37.546 --> 00:03:39.636
αλλά η πρόληψη συνεχίζει να υφίσταται.

00:03:39.636 --> 00:03:42.596
Τότε, γιατί οι άνθρωποι προσκολλώνται
σε ξεχασμένες θρησκείες,

00:03:42.596 --> 00:03:43.486
συμπτώσεις,

00:03:43.486 --> 00:03:45.206
και απαρχαιωμένες συμβουλές;

00:03:45.376 --> 00:03:47.617
Δε φέρονται τελείως παράλογα;

00:03:48.137 --> 00:03:50.077
Λοιπόν, ναι, αλλά τους περισσότερους,

00:03:50.077 --> 00:03:52.086
οι προλήψεις είναι βασισμένες περισσότερο

00:03:52.086 --> 00:03:54.616
σε πολιτιστικές συνήθειες
παρά σε συνειδητά πιστεύω.

00:03:54.816 --> 00:03:59.067
Στο κάτω κάτω, κανείς δε γεννιέται
αποφεύγοντας να περνά κάτω από σκάλες

00:03:59.067 --> 00:04:00.717
ή να σφυρίζει σε κλειστούς χώρους,

00:04:00.717 --> 00:04:04.743
όμως αν μεγαλώσεις σε μια οικογένεια που
σε ωθεί να αποφεύγεις αυτά τα πράγματα,

00:04:04.743 --> 00:04:06.846
είναι πολύ πιθανό να νιώθεις άβολα,

00:04:06.846 --> 00:04:10.908
ακόμα και αν καταλαβαίνεις με τη λογική
ότι τίποτα κακό δε θα συμβεί.

00:04:11.208 --> 00:04:14.838
Και αφού κάτι σαν το χτυπάω-ξύλο
δεν απαιτεί μεγάλη προσπάθεια,

00:04:14.838 --> 00:04:19.516
είναι συνήθως πιο εύκολο να ακολουθήσεις
την πρόληψη παρά να αντισταθείς συνειδητά.

00:04:19.946 --> 00:04:23.496
Εξάλλου, οι προλήψεις
πολύ συχνά φαίνεται πως πιάνουν.

00:04:23.696 --> 00:04:27.128
Ίσως θυμάσαι να σκοράρεις
φορώντας τις τυχερές σου κάλτσες.

00:04:27.508 --> 00:04:29.947
Αυτό είναι απλά ψυχολογική προκατάληψη.

00:04:29.947 --> 00:04:33.417
Είναι πολύ λιγότερο πιθανό να θυμάσαι
όλες τις φορές που απέτυχες

00:04:33.417 --> 00:04:35.258
φορώντας τις ίδιες κάλτσες.

00:04:35.258 --> 00:04:39.008
Αλλά η πίστη στο ότι θα πιάσει μπορεί
όντως να σε κάνει να παίξεις καλύτερα

00:04:39.008 --> 00:04:43.197
επειδή σου δίνει την ψευδαίσθηση
ότι έχεις μεγαλύτερο έλεγχο στα γεγονότα.

00:04:43.697 --> 00:04:48.369
Οπότε, σε καταστάσεις όπου η αυτοπεποίθηση
κάνει όλη τη διαφορά, όπως τα αθλήματα,

00:04:48.369 --> 00:04:52.838
αυτές οι τρελές προλήψεις μπορεί τελικά
και να μην είναι και τόσο τρελές.