1
00:00:09,110 --> 00:00:11,232
Większość ludzi kojarzy jego imię

2
00:00:11,232 --> 00:00:15,693
i wie, że słynie z czegoś, co powiedział.

3
00:00:15,693 --> 00:00:19,832
Nauki Konfucjusza wywarły
ogromny wpływ na świat,

4
00:00:19,832 --> 00:00:24,043
a mimo to mało kto wie, kim naprawdę był,

5
00:00:24,043 --> 00:00:25,720
co naprawdę powiedział

6
00:00:25,720 --> 00:00:27,612
i dlaczego.

7
00:00:27,612 --> 00:00:31,248
W VI wieku przed nasza erą
w Chinach panował chaos.

8
00:00:31,248 --> 00:00:35,574
Walce poszczególnych krajów
o przywództwo nie było widać końca.

9
00:00:35,574 --> 00:00:38,175
Władców często mordowano.

10
00:00:38,175 --> 00:00:40,491
Czasami czynili to ich krewni.

11
00:00:40,491 --> 00:00:44,205
Konfucjusz uosabiał dobroć i uczciwość.

12
00:00:44,205 --> 00:00:45,803
Dzięki swoim naukom stał się

13
00:00:45,803 --> 00:00:48,902
jednym z największych chińskich filozofów.

14
00:00:48,902 --> 00:00:52,857
Urodził się w szlacheckiej rodzinie,
ale wychowywał w nędzy

15
00:00:52,857 --> 00:00:55,520
po przedwczesnej śmierci ojca.

16
00:00:55,520 --> 00:00:57,348
Konfucjusz rozwinął w sobie

17
00:00:57,348 --> 00:01:01,557
na całe życie współczucie
dla cierpienia ludu.

18
00:01:01,557 --> 00:01:04,377
Z trudem mógł utrzymać matkę
i niepełnosprawnego brata.

19
00:01:04,377 --> 00:01:07,204
Pracował jako pasterz
i nadzorca w spichlerzu.

20
00:01:07,204 --> 00:01:08,875
Wykonywał też inne prace dorywcze.

21
00:01:08,875 --> 00:01:11,446
Tylko z pomocą bogatego przyjaciela

22
00:01:11,446 --> 00:01:15,302
mógł studiować w archiwach,

23
00:01:15,302 --> 00:01:18,122
gdzie ukształtował się jego światopogląd.

24
00:01:18,122 --> 00:01:20,913
Konfucjusz czytał starożytne teksty

25
00:01:20,913 --> 00:01:23,362
uważane niekiedy 
za zbędny relikt przeszłości

26
00:01:23,362 --> 00:01:25,859
i czerpał z nich inspirację.

27
00:01:25,859 --> 00:01:28,584
Poprzez studia i refleksję uznał,

28
00:01:28,584 --> 00:01:31,829
że charakter kształtuje rodzina,

29
00:01:31,829 --> 00:01:36,458
nauka obyczajów, literatury i historii.

30
00:01:36,458 --> 00:01:39,831
Ktoś tak wychowany pracuje,
żeby pomagać innym,

31
00:01:39,831 --> 00:01:43,946
będąc dla nich autorytetem
moralnym, a nie despotą.

32
00:01:43,946 --> 00:01:46,442
Żeby wprowadzić swoją filozofię w życie,

33
00:01:46,442 --> 00:01:51,496
został doradcą władcy w rodzinnym Lu.

34
00:01:51,496 --> 00:01:56,018
Kiedy jednak z innego państwa
przysłano władcy grupę tancerek,

35
00:01:56,018 --> 00:02:00,664
a on zaniedbał obowiązki
i zajął się tancerkami,

36
00:02:00,664 --> 00:02:03,533
zniesmaczony Konfucjusz
zrezygnował z posady.

37
00:02:03,533 --> 00:02:06,650
Przez następne lata
podróżował z kraju do kraju,

38
00:02:06,650 --> 00:02:12,334
szukając władcy, któremu mógłby służyć,
pozostając wiernym swoim zasadom.

39
00:02:12,334 --> 00:02:14,066
To nie było łatwe zadanie.

40
00:02:14,066 --> 00:02:17,947
Filozofia Konfucjusza diametralne
różniła się od ówczesnych przekonań.

41
00:02:17,947 --> 00:02:23,465
Namawiał władców do rezygnacji
ze srogich kar i silnej armii

42
00:02:23,465 --> 00:02:25,228
w ich rządach,

43
00:02:25,228 --> 00:02:26,996
bo uważał, że dobry władca

44
00:02:26,996 --> 00:02:30,075
pociągnie za sobą tłumy

45
00:02:30,075 --> 00:02:33,124
dzięki prawości i charyzmie.

46
00:02:33,124 --> 00:02:34,445
Konfucjusz sądził też,

47
00:02:34,445 --> 00:02:37,557
że skoro w rodzinie uczymy się
miłości i szacunku,

48
00:02:37,557 --> 00:02:40,131
które są podstawą innych cnót,

49
00:02:40,131 --> 00:02:45,573
obowiązki względem rodziny czasami
są ważniejsze niż te względem państwa.

50
00:02:45,573 --> 00:02:48,834
Kiedy jeden z władców szczycił się,
że jego obywatele są tak prawi,

51
00:02:48,834 --> 00:02:51,889
że syn zeznawał przeciwko ojcu,

52
00:02:51,889 --> 00:02:53,719
który ukradł owcę,

53
00:02:53,719 --> 00:02:55,617
Konfucjusz oznajmił księciu,

54
00:02:55,617 --> 00:03:00,460
że naprawdę prawi ojcowie i synowie
bronią się wzajemnie.

55
00:03:00,460 --> 00:03:03,127
Podczas podróży przymierał głodem,

56
00:03:03,127 --> 00:03:04,794
został nawet na krótko uwięziony,

57
00:03:04,794 --> 00:03:07,979
a jego życie bywało w niebezpieczeństwie.

58
00:03:07,979 --> 00:03:09,548
Jednak nie był zgorzkniały.

59
00:03:09,548 --> 00:03:13,082
Wierzył w boski plan dla tego świata.

60
00:03:13,082 --> 00:03:14,881
Nauczał, że cnotliwa osoba

61
00:03:14,881 --> 00:03:18,763
zawsze może znaleźć radość
w nauce i w muzyce.

62
00:03:18,763 --> 00:03:21,080
Nie udało mu się
znaleźć władcy, jakiego szukał,

63
00:03:21,080 --> 00:03:23,137
więc powrócił do Lu.

64
00:03:23,137 --> 00:03:26,319
Stał się tak wpływowym
nauczycielem i filozofem,

65
00:03:26,319 --> 00:03:29,008
że pomógł ukształtować chińską kulturę,

66
00:03:29,008 --> 00:03:32,991
a jego imię znane jest na całym świecie
nawet w dzisiejszych czasach.

67
00:03:32,991 --> 00:03:34,567
Uczniowie Konfucjusza

68
00:03:34,567 --> 00:03:39,680
uznawali go za mędrca, który prowadzi 
innych dzięki swoim cnotom.

69
00:03:39,680 --> 00:03:41,499
Zapisywali jego słowa,

70
00:03:41,499 --> 00:03:46,986
które ostatecznie zgromadzono w książce
znanej nam jako "Dialogi konfucjańskie".

71
00:03:46,986 --> 00:03:51,547
Dzisiaj miliony ludzi na świecie stara się
przestrzegać konfucjańskich zasad.

72
00:03:51,547 --> 00:03:55,584
Chociaż o dokładnym znaczeniu jego słów
dyskutuje się od tysiącleci,

73
00:03:55,584 --> 00:03:59,018
kiedy zapytano go o podsumowanie
swoich nauk jednym zdaniem,

74
00:03:59,018 --> 00:04:00,986
Konfucjusz odpowiedział:

75
00:04:00,986 --> 00:04:06,720
"Nie narzucaj innym tego,
czego sam byś nie chciał.".

76
00:04:06,720 --> 00:04:10,866
2500 lat później ta porada
pozostaje nadal aktualna.