1
00:00:01,532 --> 00:00:03,899
Đã từng có một ngôi sao.

2
00:00:03,899 --> 00:00:06,427
Giống như mọi vật thể khác, 
nó được sinh ra;

3
00:00:06,427 --> 00:00:10,627
lớn lên gấp gần 30 lần so 
với khối lượng của mặt trời

4
00:00:10,633 --> 00:00:13,433
và tồn tại trong quãng thời gian rất dài.

5
00:00:13,433 --> 00:00:14,843
Chính xác là bao lâu

6
00:00:14,867 --> 00:00:16,702
thì con người không thể trả lời.

7
00:00:16,702 --> 00:00:18,845
Giống như vạn vật trong cuộc sống,

8
00:00:18,845 --> 00:00:22,414
nó tồn tại đến ngày cuối cùng
trong chu kì hoạt động của nó

9
00:00:22,438 --> 00:00:25,015
khi trái tim, nguồn sống của nó,

10
00:00:25,039 --> 00:00:26,505
cạn hết năng lượng.

11
00:00:26,725 --> 00:00:28,212
Nhưng đó chưa phải là dấu chấm hết.

12
00:00:28,236 --> 00:00:31,762
Nó biến thành một siêu tân tinh
và đang trong quá trình

13
00:00:31,786 --> 00:00:34,440
tỏa ra một lượng năng lượng cực lớn,

14
00:00:34,464 --> 00:00:37,172
chiếu sáng phần còn lại của thiên hà

15
00:00:37,196 --> 00:00:39,530
và lượng năng lượng tỏa ra của nó, 
trong một giây,

16
00:00:39,554 --> 00:00:43,627
bằng lượng năng lượng 
mà mặt trời tỏa ra trong 10 ngày.

17
00:00:43,651 --> 00:00:46,922
Và nó tiến hóa trong một vai trò khác
ở dải thiên hà.

18
00:00:47,783 --> 00:00:50,597
Những vụ nổ siêu tân tinh rất dữ dội.

19
00:00:50,638 --> 00:00:54,858
Nhưng những ngôi sao phát ra tia gam-ma
thậm chí còn dữ dội hơn.

20
00:00:55,417 --> 00:00:57,706
Trong quá trình trở thành một siêu tân tinh,

21
00:00:57,730 --> 00:01:01,153
ngôi sao sụp đổ vào tâm
dưới trọng lượng của chính nó

22
00:01:01,177 --> 00:01:04,065
và nó bắt đầu quay nhanh hơn,

23
00:01:04,089 --> 00:01:07,954
giống như khi người trượt tuyết 
kéo cánh tay về gần cơ thể.

24
00:01:08,592 --> 00:01:13,050
Theo đó, nó bắt đầu quay rất nhanh
và nó tăng từ trường của mình

25
00:01:13,074 --> 00:01:14,634
lên rất nhiều.

26
00:01:15,011 --> 00:01:18,100
Các vật chất quanh ngôi sao 
cũng bị kéo vòng quanh,

27
00:01:18,124 --> 00:01:19,424
và một phần năng lượng 
từ chuyển động quay đó

28
00:01:19,424 --> 00:01:21,466
sẽ được truyền cho vật chất

29
00:01:21,466 --> 00:01:24,874
và từ trường thì ngày càng lớn hơn.

30
00:01:25,477 --> 00:01:31,239
Như vậy, ngôi sao sẽ có thêm 
năng lượng để chiếu sáng cả thiên hà

31
00:01:31,263 --> 00:01:33,566
thông qua sự chiếu sáng 
và giải phóng tia gamma.

32
00:01:34,119 --> 00:01:36,608
Ngôi sao mà tôi nhắc tới 
trong câu chuyện của mình

33
00:01:36,632 --> 00:01:39,280
trở thành cái mà người ta gọi là 
một ngôi sao từ.

34
00:01:39,304 --> 00:01:40,985
Và bây giờ là thông tin cho bạn,

35
00:01:41,009 --> 00:01:44,890
từ trường của ngôi sao nhiễm từ là hơn
1.000 nghìn tỉ lần

36
00:01:44,914 --> 00:01:46,683
từ trường của Trái Đất.

37
00:01:47,953 --> 00:01:48,953
Những hiện tượng giải phóng 
năng lượng lớn nhất

38
00:01:48,953 --> 00:01:50,633
từng được các nhà thiên văn ghi nhận

39
00:01:50,633 --> 00:01:52,888
mang tên vụ nổ tia gamma

40
00:01:52,912 --> 00:01:56,519
bởi vì chúng tôi xem chúng
như những sự vỡ tung hay vụ nổ,

41
00:01:56,543 --> 00:01:59,076
vụ mạnh nhất ghi nhận được 
là của ánh sáng tia gamma.

42
00:01:59,886 --> 00:02:04,091
Ngôi sao của chúng ta, như trong câu chuyện này, đã trở thành một ngôi sao từ tính,

43
00:02:04,115 --> 00:02:06,186
được xem như một vụ nổ tia gamma

44
00:02:06,210 --> 00:02:08,770
trong thời gian mạnh nhất
của vụ nổ.

45
00:02:10,167 --> 00:02:15,468
Mặc dù những vụ nổ tia gamma là 
những hiện tượng có năng lượng lớn nhất

46
00:02:15,492 --> 00:02:17,581
mà các nhà thiên văn học từng đo được
từ trước đến nay,

47
00:02:17,605 --> 00:02:20,242
nhưng chúng ta không thể quan sát chúng 
bằng mắt thường.

48
00:02:20,266 --> 00:02:22,594
Chúng ta phải sử dụng 
những phương pháp khác

49
00:02:22,618 --> 00:02:25,407
để nghiên cứu về ánh sáng tia gamma này.

50
00:02:25,431 --> 00:02:27,278
Mắt thường không thể nhìn thấy chúng.

51
00:02:27,302 --> 00:02:30,372
Chúng ta chỉ có thể nhìn thấy 
một phần rất rất nhỏ

52
00:02:30,396 --> 00:02:34,122
trong quang phổ điện từ 
mà chúng ta gọi là ánh sáng khả kiến.

53
00:02:34,146 --> 00:02:36,418
Và xa hơn thế, chúng ta dựa vào 
những phương pháp khác.

54
00:02:36,442 --> 00:02:41,702
Còn với tư cách những nhà thiên văn học,
chúng ta nghiên cứu dải ánh sánh rộng hơn

55
00:02:41,726 --> 00:02:44,490
và chúng ta dựa vào 
những phương pháp khác để làm điều đó.

56
00:02:44,514 --> 00:02:47,090
Trên màn hình, nó trông giống như thế này.

57
00:02:47,812 --> 00:02:49,544
Bạn đang nhìn thấy một đồ thị.

58
00:02:49,568 --> 00:02:51,493
Đó là đường biểu diễn của ánh sáng.

59
00:02:51,517 --> 00:02:55,066
Đó là một đồ thị thể hiện mật độ 
của ánh sáng theo thời gian.

60
00:02:55,090 --> 00:02:57,554
Đó là biểu đồ ánh sáng của tia gamma.

61
00:02:58,013 --> 00:03:01,705
Các nhà thiên văn học dựa vào 
loại biểu đồ này

62
00:03:01,729 --> 00:03:06,401
để giải thích mật độ ánh sáng 
thay đổi thế nào theo thời gian.

63
00:03:06,933 --> 00:03:12,449
Ở phía bên trái, bạn sẽ nhìn thấy mật độ 
ánh sáng khi không có vụ nổ,

64
00:03:12,473 --> 00:03:16,628
và phía bên phải là 
mật độ ánh sáng khi vụ nổ xảy ra.

65
00:03:18,381 --> 00:03:22,082
Trước đây, 
tôi có thể nhìn được loại đồ thị này.

66
00:03:22,562 --> 00:03:25,290
Nhưng sau đó, tôi đã mất đi thị lực.

67
00:03:25,314 --> 00:03:28,466
Tôi đã hoàn toàn mất đi thị lực 
do căn bệnh kéo dài,

68
00:03:28,490 --> 00:03:32,175
và vì thế mà tôi mất đi khả năng 
nhìn đồ thị này

69
00:03:33,208 --> 00:03:35,965
và luôn cả cơ hội làm việc của mình.

70
00:03:36,002 --> 00:03:40,127
Đó là sự chuyển biến mạnh mẽ đối với tôi
về nhiều mặt.

71
00:03:41,295 --> 00:03:45,540
Theo chuyên môn mà nói, nó khiến tôi phải 
phải từ bỏ nghiên cứu khoa học.

72
00:03:45,564 --> 00:03:50,179
Tôi đã ao ước tiếp cận và nghiên cứu 
loại ánh sáng đầy năng lượng này

73
00:03:50,203 --> 00:03:52,889
và tìm ra nguồn gốc thiên văn của nó.

74
00:03:52,913 --> 00:03:56,375
Tôi muốn trải nghiệm sự kì thú của vũ trụ,
sự hào hứng

75
00:03:56,399 --> 00:04:00,848
và niềm vui bằng cách khám phá hiện tượng 
về một thiên thể khổng lồ.

76
00:04:01,352 --> 00:04:04,652
Tôi đã nghĩ rất lâu và rất nhiều về việc này,

77
00:04:04,676 --> 00:04:08,361
khi tôi bỗng nhiên nhận ra rằng
tất cả đồ thị của ánh sáng

78
00:04:08,385 --> 00:04:12,226
là một bảng các con số được chuyển thành
một biểu đồ có thể nhìn thấy được.

79
00:04:12,861 --> 00:04:14,762
Vì vậy, tôi cùng với các cộng sự

80
00:04:14,786 --> 00:04:18,994
đã cố gắng làm việc và 
chuyển tất cả các con số thành âm thanh.

81
00:04:19,765 --> 00:04:21,769
Tôi đã tiếp cận được các dữ liệu,

82
00:04:21,793 --> 00:04:26,806
và hôm nay tôi có thể nghiên cứu 
ở trình độ như một nhà thiên văn giỏi nhất,

83
00:04:26,830 --> 00:04:27,981
bằng cách sử dụng âm thanh.

84
00:04:28,005 --> 00:04:30,633
Và điều mọi người có thể làm,

85
00:04:30,657 --> 00:04:31,810
đa phần là bằng mắt,

86
00:04:31,834 --> 00:04:33,178
trong hàng trăm năm qua,

87
00:04:33,202 --> 00:04:35,544
thì giờ đây tôi có thể làm nó bằng âm thanh.

88
00:04:35,892 --> 00:04:36,929
(Tiếng vỗ tay)

89
00:04:36,953 --> 00:04:38,655
Lắng nghe vụ nổ tia gamma này,

90
00:04:38,679 --> 00:04:40,999
mà các bạn đang thấy --
(Vỗ tay)

91
00:04:41,023 --> 00:04:42,174
Cảm ơn các bạn.

92
00:04:42,198 --> 00:04:44,906
Nghe tiếng nổ
mà bạn đang nhìn thấy trên màn hình

93
00:04:44,930 --> 00:04:47,525
mang lại điều gì đó cho tai 
trên cả vụ nổ thực tế.

94
00:04:47,973 --> 00:04:49,908
Và bây giờ tôi sẽ cho chạy tiếng nổ.

95
00:04:49,932 --> 00:04:51,986
Nó không phải là âm nhạc, nó là âm thanh.

96
00:04:53,264 --> 00:04:56,515
(Âm thanh kĩ thuật)

97
00:04:56,539 --> 00:04:59,830
Đây là dữ liệu đã được chuyển thành
âm thanh

98
00:04:59,854 --> 00:05:01,088
và nó vẽ ra dao động âm thanh.

99
00:05:01,112 --> 00:05:03,531
Quá trình này gọi là âm thanh hóa.

100
00:05:06,958 --> 00:05:09,268
Nghe âm thanh này sẽ mang 
những thứ khác đến tai

101
00:05:09,292 --> 00:05:10,641
ngoài tiếng nổ thực tế.

102
00:05:10,665 --> 00:05:15,186
Khi tôi kiểm tra những khu vực có tần số thấp 
cực mạnh,

103
00:05:15,210 --> 00:05:20,082
hoặc dòng âm bass -- Tôi sẽ mở dòng bass 
ngay đây.

104
00:05:21,500 --> 00:05:27,019
Chúng ta thường chú ý những
đặc tính cộng hưởng của những khí mang điện

105
00:05:27,043 --> 00:05:28,645
như gió mặt trời.

106
00:05:28,669 --> 00:05:31,172
Và tôi muốn các bạn lắng nghe 
cái mà tôi đã nghe.

107
00:05:31,196 --> 00:05:34,977
Bạn sẽ nghe nó giống như 
một sự giảm âm lượng rất nhanh.

108
00:05:35,001 --> 00:05:37,764
Và bởi vì bạn có thể nhìn thấy nên 
tôi sẽ cho bạn một đường màu đỏ

109
00:05:37,788 --> 00:05:41,727
để báo hiệu rằng cường độ ánh sáng 
đang được đổi sang âm thanh.

110
00:05:43,672 --> 00:05:46,086
(Âm rền và tiếng huýt sáo)

111
00:05:46,110 --> 00:05:49,404
Tiếng (huýt sáo) là tiếng ếch ở nhà,
đừng quan tâm đến nó.

112
00:05:49,428 --> 00:05:51,274
(Cười)

113
00:05:51,298 --> 00:05:56,525
(Âm rền và tiếng huýt sáo)

114
00:05:56,549 --> 00:05:58,421
Tôi nghĩ là bạn đã nghe thấy nó, đúng không?

115
00:05:59,503 --> 00:06:00,780
Vậy cái chúng ta phát hiện

116
00:06:00,804 --> 00:06:05,718
là những tiếng nổ kéo dài 
đủ để hỗ trợ sóng cộng hưởng,

117
00:06:05,742 --> 00:06:09,959
là những thứ được tạo ra bởi những 
trao đổi năng lượng giữa các hạt

118
00:06:09,983 --> 00:06:11,301
bị kích thích,

119
00:06:11,325 --> 00:06:12,706
tùy vào âm lượng.

120
00:06:13,151 --> 00:06:16,241
Bạn có nhớ là tôi đã nói về
vấn đề ngôi sao

121
00:06:16,265 --> 00:06:17,921
bị kéo vòng quanh?

122
00:06:17,945 --> 00:06:21,759
Nó truyền năng lượng với sự phân bố
tần suất và từ trường

123
00:06:21,783 --> 00:06:23,505
được quyết định bởi kích thước.

124
00:06:24,434 --> 00:06:28,384
Bạn có thể nhớ là chúng ta đang nói về 
một ngôi sao siêu lớn

125
00:06:28,408 --> 00:06:31,576
đã trở thành một ngôi sao 
mang từ tính cực mạnh.

126
00:06:32,264 --> 00:06:36,637
Trong trường hợp đó thì dòng phun ra 
từ ngôi sao nổ

127
00:06:36,661 --> 00:06:39,144
có thể liên quan tới vụ nổ tia gamma này.

128
00:06:39,168 --> 00:06:40,736
Điều này có nghĩa gì?

129
00:06:40,760 --> 00:06:43,727
Nghĩa là sự hình thành của ngôi sao có thể
là một phần rất quan trọng

130
00:06:43,751 --> 00:06:45,495
trong các vụ nổ của những siêu tân tinh.

131
00:06:46,047 --> 00:06:50,434
Lắng nghe tiếng của vụ nổ tia gamma 
mang lại cho chúng ta khái niệm

132
00:06:50,458 --> 00:06:53,257
rằng việc sử dụng âm thanh như 
một tín hiệu hiển thị bổ sung

133
00:06:53,281 --> 00:06:55,506
có thể hỗ trợ các nhà thiên văn

134
00:06:55,530 --> 00:06:57,980
trong việc tìm kiếm nhiều dữ liệu hơn.

135
00:06:58,562 --> 00:07:03,880
Đồng thời, tôi cũng thực hiện phân tích,
đo đạc từ các kính thiên văn khác,

136
00:07:03,904 --> 00:07:06,107
và kinh nghiệm của tôi cho thấy rằng

137
00:07:06,131 --> 00:07:10,345
khi sử dụng âm thanh như 
một tín hiệu hiển thị bổ sung

138
00:07:10,369 --> 00:07:13,285
các nhà thiên văn có thể tìm thấy 
nhiều thông tin hơn trong đó

139
00:07:13,309 --> 00:07:16,176
và bây giờ thì có nhiều thông tin hơn 
được tiếp cận.

140
00:07:17,086 --> 00:07:20,830
Khả năng chuyển thông tin 
thành âm thanh này

141
00:07:20,854 --> 00:07:23,931
tạo ra một bước thay đổi to lớn 
trong ngành thiên văn học.

142
00:07:24,381 --> 00:07:28,322
Và thực tế thì một lĩnh vực khả kiến
có thể được tận dụng

143
00:07:28,346 --> 00:07:33,019
để những ai quan tâm có thể tìm hiểu
thứ gì ở trên thiên đường

144
00:07:33,043 --> 00:07:34,552
là một điều đáng mong chờ.

145
00:07:35,390 --> 00:07:37,279
Khi tôi mất đi thị lực,

146
00:07:37,303 --> 00:07:39,379
tôi nghĩ rằng mình không thể tiếp cận được

147
00:07:39,403 --> 00:07:42,029
số lượng và chất lượng thông tin

148
00:07:42,053 --> 00:07:43,449
như một nhà thiên văn bình thường.

149
00:07:44,220 --> 00:07:47,700
Mãi cho đến khi chúng tôi đổi mới 
với quy trình âm thanh hóa

150
00:07:47,724 --> 00:07:51,676
tôi mới tìm lại được hi vọng để trở nên 
có ích hơn trong lĩnh vực này

151
00:07:51,700 --> 00:07:54,310
tôi mới làm việc hết sức 
để là một phần trong đó.

152
00:07:55,429 --> 00:07:59,880
Việc tiếp cận thông tin không phải là 
nội dung duy nhất trong ngành thiên văn học

153
00:07:59,904 --> 00:08:02,088
mà nó là một phần quan trọng.

154
00:08:02,602 --> 00:08:05,126
Vấn đề nằm ở cả cơ thể,

155
00:08:05,150 --> 00:08:08,119
và khoa học thì không theo kịp.

156
00:08:08,825 --> 00:08:11,477
Cơ thể là thứ thay đổi --

157
00:08:11,501 --> 00:08:14,866
bất cứ ai cũng có thể gặp khuyết tật
vào bất kì thời điểm nào.

158
00:08:14,890 --> 00:08:17,128
Ví dụ là hãy nghĩ về,

159
00:08:17,152 --> 00:08:19,939
các nhà khoa học
đã đạt đến đỉnh cao sự nghiệp.

160
00:08:19,963 --> 00:08:22,803
Điều gì sẽ xảy ra 
nếu họ bị khuyết tật?

161
00:08:22,827 --> 00:08:25,244
Họ có cảm thấy khó giao tiếp 
như tôi đã từng?

162
00:08:25,839 --> 00:08:29,029
Việc tiếp cận thông tin thôi thúc chúng tôi
tiếp tục cố gắng.

163
00:08:29,499 --> 00:08:33,099
Nó tạo ra những cơ hội bình đẳng 
để thể hiện tài năng của chúng tôi

164
00:08:33,123 --> 00:08:35,986
và đưa ra điều chúng tôi muốn thực hiện
trong cuộc sống của mình,

165
00:08:36,010 --> 00:08:39,318
dựa vào niềm đam mê và 
không phụ thuộc vào những rào cản sắp tới.

166
00:08:40,294 --> 00:08:44,661
Khi chúng tôi trao cho mọi người 
cơ hội vươn tới thành công không giới hạn,

167
00:08:44,685 --> 00:08:49,243
điều đó sẽ mang lại một cuộc sống sung túc
và viên mãn.

168
00:08:49,267 --> 00:08:51,700
Và tôi nghĩ việc sử dụng âm thanh
trong thiên văn

169
00:08:51,724 --> 00:08:55,201
sẽ giúp chúng tôi đạt được điều đó
và cống hiến cho khoa học.

170
00:08:56,119 --> 00:09:00,651
Trong khi các nước khác nói rằng 
nghiên cứu bằng các kĩ thuật tri giác

171
00:09:00,675 --> 00:09:04,252
trong việc nghiên cứu dữ liệu 
không thích hợp với ngành thiên văn

172
00:09:04,276 --> 00:09:07,476
bởi vì không có nhà thiên văn khiếm thị 
trong lĩnh vực này,

173
00:09:07,500 --> 00:09:10,904
thì Nam Phi lại khẳng định rằng: "Chúng tôi muốn những người khuyết tật

174
00:09:10,928 --> 00:09:12,904
đóng góp cho khoa học."

175
00:09:12,928 --> 00:09:14,254
Và ngay bây giờ tôi đang làm việc

176
00:09:14,278 --> 00:09:17,010
tại Đài quan sát Thiên văn Nam Phi,

177
00:09:17,034 --> 00:09:20,119
tại Văn phòng Phát triển Thiên văn.

178
00:09:20,436 --> 00:09:25,177
Ở đó, chúng tôi nghiên cứu 
các kĩ thuật âm thanh hóa và các phương pháp phân tích

179
00:09:25,201 --> 00:09:28,647
có ảnh hưởng đến trẻ em khiếm thị
ở trường khiếm thị Athlone.

180
00:09:29,603 --> 00:09:32,089
Các học sinh sẽ học về thiên văn qua radio,

181
00:09:32,113 --> 00:09:35,351
và chúng sẽ học về 
phương pháp âm thanh hóa

182
00:09:35,375 --> 00:09:39,846
để nghiên cứu các hiện tượng thiên văn 
như sự phun trào năng lượng khổng lồ

183
00:09:39,870 --> 00:09:42,306
từ mặt trời, được biết đến 
như các siêu bão mặt trời.

184
00:09:43,194 --> 00:09:44,953
Điều mà chúng tôi học được cùng với các học sinh --

185
00:09:44,977 --> 00:09:48,774
những đứa trẻ khuyết tật 
với nhiều khiếm khuyết và hạn chế

186
00:09:48,798 --> 00:09:50,674
trong giải quyết vấn đề --

187
00:09:50,698 --> 00:09:53,537
điều mà chúng tôi học được cùng chúng 
sẽ ảnh hưởng trực tiếp

188
00:09:53,561 --> 00:09:56,718
đến cách mà mọi thứ đang được vận hành 
ở trình độ khoa học chuyên môn.

189
00:09:56,742 --> 00:09:58,801
Tôi xin mạn phép được gọi
đây là sự phát triển.

190
00:09:58,825 --> 00:10:01,081
Và nó đang xảy ra ngay lúc này đây.

191
00:10:02,350 --> 00:10:05,728
Tôi nghĩ rằng khoa học 
dành cho tất cả mọi người.

192
00:10:06,275 --> 00:10:07,723
Nó thuộc về con người,

193
00:10:07,747 --> 00:10:09,998
và nó phải đến được với mọi người,

194
00:10:10,022 --> 00:10:12,235
vì chúng ta tự nhiên đã là 
những nhà khám phá.


195
00:10:12,956 --> 00:10:18,136
Tôi nghĩ nếu chúng ta giới hạn
người khuyết tật

196
00:10:18,171 --> 00:10:20,000
trong nghiên cứu khoa học,

197
00:10:20,024 --> 00:10:23,672
thì chúng ta sẽ tách rời chính mình 
với lịch sử và xã hội.

198
00:10:23,696 --> 00:10:27,142
Tôi mơ đến một trình độ khoa học

199
00:10:27,166 --> 00:10:32,154
nơi mà mọi người đề cao sự tôn trọng 
và thật sự tôn trọng nhau,

200
00:10:32,178 --> 00:10:35,266
nơi mà mọi người trao đổi các dự án 
và cùng nhau nghiên cứu.

201
00:10:35,810 --> 00:10:40,107
Nếu những người khuyết tật 
được tham gia nghiên cứu khoa học,

202
00:10:40,131 --> 00:10:44,840
một vụ nổ, một vụ nổ cực lớn của kiến thức 
sẽ xảy ra,

203
00:10:44,864 --> 00:10:46,871
tôi chắc chắn là như vậy.

204
00:10:49,251 --> 00:10:51,100
(Âm thanh kĩ thuật)

205
00:10:51,124 --> 00:10:52,988
Đó là một vụ nổ cực lớn.

206
00:10:54,420 --> 00:10:55,571
Cảm ơn các bạn

207
00:10:55,595 --> 00:10:56,746
Cảm ơn các bạn.

208
00:10:56,770 --> 00:11:02,442
(Tiếng vỗ tay)