WEBVTT

00:00:00.509 --> 00:00:04.736
Ljudi stalno govore
razne stvari o religiji.

00:00:04.736 --> 00:00:06.710
(Smeh)

00:00:06.710 --> 00:00:08.960
Sada već pokojni, veliki Kristofer Hičens

00:00:08.960 --> 00:00:11.111
napisao je knjigu
po imenu "Bog nije velik".

00:00:11.111 --> 00:00:13.913
čiji je podnaslov bio
"Religija truje sve."

00:00:13.913 --> 00:00:15.286
(Smeh)

00:00:15.286 --> 00:00:19.380
Ali prošlog meseca, u časopisu Tajm,

00:00:19.380 --> 00:00:23.393
rabin Dejvid Volp, koga ja smatram
američkim rabinom,

00:00:23.393 --> 00:00:28.031
rekao je, kako bi ublažio
negativnu karakterizaciju,

00:00:28.031 --> 00:00:30.655
da nijedan važan oblik društvene promene

00:00:30.655 --> 00:00:34.995
ne može biti ostvaren nikako
osim kroz organizovanu religiju.

NOTE Paragraph

00:00:34.995 --> 00:00:36.973
Primedbe na ovaj oblik negativne

00:00:36.973 --> 00:00:40.010
i pozitivne strane su veoma stare.

00:00:40.010 --> 00:00:42.451
Imam u svom džepu,

00:00:42.451 --> 00:00:48.366
iz prvog veka pre nove ere, Lukrecijovu

00:00:48.366 --> 00:00:51.229
"O prirodi stvari", gde je autor rekao:

00:00:51.229 --> 00:00:55.512
"Tantum religio potuit suadere malorum" -

00:00:55.512 --> 00:00:58.134
Trebalo bi da znam ovo napamet -

00:00:58.134 --> 00:01:00.822
što znači, da koliko je religija

00:01:00.822 --> 00:01:03.332
u mogućnosti da ubedi ljude da čine zlo,

00:01:03.332 --> 00:01:05.119
a govorio je o činjenici

00:01:05.119 --> 00:01:08.164
Agamemnonove odluke
da smesti svoju ćerku

00:01:08.164 --> 00:01:10.075
Ifigeniju na žrtveni oltar

00:01:10.075 --> 00:01:13.575
kako bi osigurao uspeh svoje vojske.

00:01:13.575 --> 00:01:16.471
Postojale su velike rasprave,

00:01:16.471 --> 00:01:18.360
vekovima, i u tom slučaju,
zapravo možemo

00:01:18.360 --> 00:01:20.116
govoriti o milenijumima, o religiji.

00:01:20.116 --> 00:01:21.799
Ljudi su govorili o tome mnogo,

00:01:21.799 --> 00:01:23.597
i rekli su dobre i loše

00:01:23.597 --> 00:01:27.106
i ravnodušne stvari o tome.

NOTE Paragraph

00:01:27.106 --> 00:01:28.918
Danas želim da vas uverim

00:01:28.918 --> 00:01:30.444
u veoma jednostavnu tvrdnju,

00:01:30.444 --> 00:01:32.681
a to je da su te debate

00:01:32.681 --> 00:01:35.174
u neku ruku besmislene,

00:01:35.174 --> 00:01:39.345
jer ne postoji nijedna stvar kao religija

00:01:39.345 --> 00:01:41.080
o kojoj se grade takve tvrdnje.

00:01:41.080 --> 00:01:43.068
Ne postoji stvar pod imenom "religija",

00:01:43.068 --> 00:01:45.519
pa ne može biti dobra ili loša.

00:01:45.519 --> 00:01:47.680
Ne može čak biti ni neutralna.

00:01:47.680 --> 00:01:50.139
Ako razmislite o tvrdnjama

00:01:50.139 --> 00:01:54.127
o nepostojanju stvari,

00:01:54.127 --> 00:01:56.319
očigledan način da se pokuša i postavi

00:01:56.319 --> 00:01:58.771
nepostojanje smislene stvari

00:01:58.771 --> 00:02:01.229
bi bilo pružanje definicije te stvari

00:02:01.229 --> 00:02:03.990
i videti da li ju je bilo šta zadovoljilo.

00:02:03.990 --> 00:02:07.202
Počeću sa tom premisom

00:02:07.202 --> 00:02:08.411
za početak.

NOTE Paragraph

00:02:08.411 --> 00:02:10.788
Ako pogledate u rečnike

00:02:10.788 --> 00:02:12.138
i ako razmisilite o tome,

00:02:12.138 --> 00:02:14.507
veoma prirodna definicija religije

00:02:14.507 --> 00:02:19.689
je da ona uključuje verovanje u bogove
ili duhovna bića.

00:02:19.689 --> 00:02:21.830
Kao što rekoh, to stoji u mnogim rečnicima,

00:02:21.830 --> 00:02:24.581
ali ćete zapravo pronaći

00:02:24.581 --> 00:02:25.988
u radu Ser Edvarda Tajlora,

00:02:25.988 --> 00:02:28.435
koji je bio prvi profesor antropologije
na Oksfordu,

00:02:28.435 --> 00:02:30.431
jedan od prvih modernih antropologa.

00:02:30.431 --> 00:02:32.665
U njegovoj knjizi o primitivnoj kulturi,

00:02:32.665 --> 00:02:35.685
kaže da je srce religije
ono što on zove animizam,

00:02:35.685 --> 00:02:37.403
što je verovanje u duhovni organ,

00:02:37.403 --> 00:02:39.780
verovanje u duhovnost.

00:02:39.780 --> 00:02:41.788
Prvi problem za tu definiciju

00:02:41.788 --> 00:02:44.528
potiče od skorašnjeg romana Pola Betija
pod imenom "Taf".

00:02:44.528 --> 00:02:45.934
Čovek priča sa rabinom.

00:02:45.934 --> 00:02:48.330
Rabin kaže da ne veruje u boga.
Čovek kaže:

00:02:48.330 --> 00:02:50.760
"Ti si rabin, kako možeš da
ne veruješ u boga?"

00:02:50.760 --> 00:02:54.151
On odgovara:
"Zato je tako dobro biti Jevrej.

00:02:54.151 --> 00:02:56.114
Ne moraš da veruješ
u boga samog po sebi,

00:02:56.114 --> 00:02:58.570
samo zato što si Jevrej."
(Smeh)

00:02:58.570 --> 00:03:01.598
Ako je čovek rabin i Jevrej rabin

00:03:01.598 --> 00:03:04.790
i ako morate da verujete u boga
da biste bili religiozni,

00:03:04.790 --> 00:03:08.073
onda imamo kontraintuitivni zaključak

00:03:08.073 --> 00:03:10.265
da pošto je moguće biti jevrejski rabin

00:03:10.265 --> 00:03:12.154
bez verovanja u boga,

00:03:12.154 --> 00:03:14.504
judaizam nije religija.

00:03:14.504 --> 00:03:17.970
To izgleda kao prilično
kontraintuitivna misao.

NOTE Paragraph

00:03:17.970 --> 00:03:21.231
Evo drugog argumenta
protiv ovakvog viđenja.

00:03:21.231 --> 00:03:23.403
Moj prijatelj, Indijac,

00:03:23.403 --> 00:03:25.586
išao je kod svog dede
kad je bio veoma mlad

00:03:25.586 --> 00:03:26.721
kao dete, i rekao mu:

00:03:26.721 --> 00:03:28.550
"Želim da pričam sa tobom o religiji."

00:03:28.550 --> 00:03:30.105
a deda mu je rekao: "Premlad si.

00:03:30.105 --> 00:03:31.616
Dođi kad budeš tinejdžer."

00:03:31.616 --> 00:03:33.459
Došao je kad je postao tinejdžer,

00:03:33.459 --> 00:03:35.155
i rekao je dedi:

00:03:35.155 --> 00:03:36.481
"Možda je sad malo kasno

00:03:36.481 --> 00:03:40.221
jer sam otkrio da ne verujem u bogove."

00:03:40.221 --> 00:03:42.248
Deda, koji je bio mudar čovek, reče mu:

00:03:42.248 --> 00:03:44.432
"Dakle, ti pripadaš ateističkoj branši

00:03:44.432 --> 00:03:47.618
Hindu tradicije."
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:03:47.618 --> 00:03:51.320
Na kraju, postoji jedan čovek

00:03:51.320 --> 00:03:53.776
koji uopšte ne veruje u boga.

00:03:53.776 --> 00:03:55.594
Njegovo ime je Dalaj Lama.

00:03:55.594 --> 00:03:58.412
Često se šali da je on jedan
od najvećih svetskih ateista.

00:03:58.412 --> 00:04:01.186
Ali to je istina, jer religija Dalaj Lame

00:04:01.186 --> 00:04:03.966
ne uključuje verovanje u boga.

NOTE Paragraph

00:04:03.966 --> 00:04:05.949
Možete misliti da to samo pokazuje

00:04:05.949 --> 00:04:08.599
da sam vam dao pogrešnu definiciju

00:04:08.599 --> 00:04:10.718
i da bi trebalo da imam drugu

00:04:10.718 --> 00:04:12.586
i da je testiram sa ovim slučajevima

00:04:12.586 --> 00:04:14.987
i pokušam da nađem nešto što obuhvata

00:04:14.987 --> 00:04:17.913
ateistički judaizam, ateistički hinduizam,

00:04:17.913 --> 00:04:21.176
i ateistički budizam kao forme
religioznosti, ali zapravo

00:04:21.176 --> 00:04:22.970
verujem da je to loša ideja,

00:04:22.970 --> 00:04:25.299
a razlog zbog kojeg mislim
da je to loša ideja

00:04:25.299 --> 00:04:26.784
je da ne verujem da je to način

00:04:26.784 --> 00:04:28.725
na koji naš koncept religije funkcioniše.

00:04:28.725 --> 00:04:30.165
Mislim da naš koncept religije

00:04:30.165 --> 00:04:33.203
funkcioniše tako što imamo listu

00:04:33.203 --> 00:04:35.129
paradigmi religija

00:04:35.129 --> 00:04:38.368
i njihove poddelove

00:04:38.368 --> 00:04:40.922
i ako se nešto novo pojavi

00:04:40.922 --> 00:04:42.428
što nagoveštava religiju,

00:04:42.428 --> 00:04:44.892
ono što pitamo je:
"Da li je nešto poput ovih?"

00:04:44.892 --> 00:04:47.144
Zar ne?

00:04:47.144 --> 00:04:49.719
Mislim da to nije jedini način
kako mislimo o religiji.

00:04:49.719 --> 00:04:51.019
To je, kao što je bilo,

00:04:51.019 --> 00:04:52.560
sa naše tačke gledišta,

00:04:52.560 --> 00:04:54.893
bilo bi dobro da išta
na toj listi bude religija,

00:04:54.893 --> 00:04:56.661
zbog čega mislim da prikaz religije

00:04:56.661 --> 00:04:58.516
koji isključuje budizam i judaizam

00:04:58.516 --> 00:05:01.216
nema šanse da bude dobar početak,

00:05:01.216 --> 00:05:03.920
jer su na našoj listi.

00:05:03.920 --> 00:05:05.900
Ali zašto imamo tu listu?

00:05:05.900 --> 00:05:07.125
Šta se dešava?

00:05:07.125 --> 00:05:09.917
Kako je došlo do toga da imamo listu?

NOTE Paragraph

00:05:09.917 --> 00:05:12.832
Mislim da je odgovor prilično jednostavan

00:05:12.832 --> 00:05:15.600
i stoga sirov i sporan.

00:05:15.600 --> 00:05:17.349
Siguran sam da se dosta ljudi neće

00:05:17.349 --> 00:05:19.103
složiti sa time, ali evo moje priče,

00:05:19.103 --> 00:05:21.314
i istinita ili ne, to je priča koja vam

00:05:21.314 --> 00:05:23.742
daje dobar osećaj za to kako je

00:05:23.742 --> 00:05:25.431
lista možda nastala i stoga vam

00:05:25.431 --> 00:05:26.740
pomaže da razmislite o tome

00:05:26.740 --> 00:05:28.484
koja upotreba liste može postojati.

00:05:28.484 --> 00:05:31.472
Mislim da je odgovor ovde,
kada su evropski putnici,

00:05:31.472 --> 00:05:33.305
počevši otprilike u vreme Kolumba,

00:05:33.305 --> 00:05:34.930
krenuli na put oko sveta.

00:05:34.930 --> 00:05:37.210
Potekli su iz hrišćanske kulture,

00:05:37.210 --> 00:05:39.020
i kada su stigli na novo mesto

00:05:39.020 --> 00:05:41.905
primetili su da neki ljudi
nemaju hrišćanstvo

00:05:41.905 --> 00:05:43.950
i pitali su se sledeće:

00:05:43.950 --> 00:05:47.140
šta imaju umesto hrišćanstva?

00:05:47.140 --> 00:05:50.503
A onda je lista nastala.

00:05:50.503 --> 00:05:52.779
Sastoji se od stvari
koje su drugi ljudi imali

00:05:52.779 --> 00:05:55.370
umesto hrišćanstva.

NOTE Paragraph

00:05:55.370 --> 00:05:58.738
Postoji poteškoća
sa napretkom u tom smeru

00:05:58.738 --> 00:06:01.178
a to je da je hrišćanstvo ekstremno,

00:06:01.178 --> 00:06:05.590
čak i na toj listi,
ekstremno specifična tradicija.

00:06:05.590 --> 00:06:07.151
U sebi ima svakakve stvari

00:06:07.151 --> 00:06:09.277
koje su izuzetno posebne

00:06:09.277 --> 00:06:11.573
i koje su posledice specifičnosti

00:06:11.573 --> 00:06:14.260
hrišćanske istorije i jedna stvar

00:06:14.260 --> 00:06:15.857
koja je u srcu toga,

00:06:15.857 --> 00:06:18.660
jedna stvar koja je
u srcu većine shvatanja hrišćanstva,

00:06:18.660 --> 00:06:20.990
što je posledica specifične
istorije hrišćanstva,

00:06:20.990 --> 00:06:24.133
a to je da je to veoma ubedljiva religija.

00:06:24.133 --> 00:06:26.813
To je religija u kojoj su ljudi
veoma zabrinuti

00:06:26.813 --> 00:06:29.552
za to da li verujete u prave stvari.

00:06:29.552 --> 00:06:31.808
Interna istorija hrišćanstva
je većinom istorija

00:06:31.808 --> 00:06:33.684
ljudi koji su ubijali jedni druge

00:06:33.684 --> 00:06:35.800
jer su verovali u pogrešne stvari,

00:06:35.800 --> 00:06:37.879
i takođe je uključena

00:06:37.879 --> 00:06:39.631
u borbe sa ostalim religijama,

00:06:39.631 --> 00:06:43.230
očigledno počevši od Srednjeg veka,

00:06:43.230 --> 00:06:44.620
borba sa Islamom,

00:06:44.620 --> 00:06:47.740
u kojem je, ponovo, nevera,

00:06:47.740 --> 00:06:49.770
činjenica da nisu verovali u prave stvari,

00:06:49.770 --> 00:06:53.150
to je delovalo veoma uvredljivo
za hrišćanski svet.

00:06:53.150 --> 00:06:55.788
To je veoma specifična i posebna istorija

00:06:55.788 --> 00:06:58.153
koju hrišćanstvo ima,

00:06:58.153 --> 00:07:01.371
i nije svuda sve

00:07:01.371 --> 00:07:05.365
što je ikada bilo stavljeno
na ovakvu vrstu liste.

00:07:05.365 --> 00:07:06.572
Evo i drugog problema.

00:07:06.572 --> 00:07:08.110
Dogodila se veoma posebna stvar.

00:07:08.110 --> 00:07:09.562
Zapravo je spomenuto ranije,

00:07:09.562 --> 00:07:11.293
ali veoma posebna stvar se dogodila

00:07:11.293 --> 00:07:13.292
u istoriji vrste hrišćanstva

00:07:13.292 --> 00:07:14.813
koju vidimo oko sebe

00:07:14.813 --> 00:07:16.997
većinom danas u Americi

00:07:16.997 --> 00:07:20.100
i desila se krajem 19. veka,

00:07:20.100 --> 00:07:21.779
a ta posebna stvar koja se dogodila

00:07:21.779 --> 00:07:22.788
krajem 19. veka

00:07:22.788 --> 00:07:25.473
je bila vrsta dogovora koji je postignut

00:07:25.473 --> 00:07:27.983
između nauke,

00:07:27.983 --> 00:07:33.676
novog načina organizovanja
intelektualnog autoriteta,

00:07:33.676 --> 00:07:34.873
i religije.

00:07:34.873 --> 00:07:36.764
Ako pomislite na 18. vek, recimo,

00:07:36.764 --> 00:07:38.234
ako mislite

00:07:38.234 --> 00:07:40.590
o intelektualnom životu
pre kraja 19. veka,

00:07:40.590 --> 00:07:43.760
sve što ste uradili,
sve o čemu ste mislili

00:07:43.760 --> 00:07:46.490
bilo da je fizički svet,

00:07:46.490 --> 00:07:48.021
ljudski svet,

00:07:48.021 --> 00:07:50.251
prirodni svet van ljudskog,

00:07:50.251 --> 00:07:52.218
ili moralnost, bilo šta što ste radili

00:07:52.218 --> 00:07:53.894
bi se uokvirilo u pozadinu

00:07:53.894 --> 00:07:56.357
grupe religioznih pretpostavki,

00:07:56.357 --> 00:07:57.560
hrišćanskih pretpostavki.

00:07:57.560 --> 00:07:59.226
Ne biste mogli da ispričate

00:07:59.226 --> 00:08:00.822
o prirodnom svetu,

00:08:00.822 --> 00:08:03.744
a da ne kažete nešto o njegovoj vezi,

00:08:03.744 --> 00:08:05.552
na primer, za priču o postanju

00:08:05.552 --> 00:08:07.092
u avramskoj tradiciji,

00:08:07.092 --> 00:08:10.296
priču o postanju u prvoj knjizi Tore.

00:08:10.296 --> 00:08:13.613
Sve je bilo uokvireno na taj način.

NOTE Paragraph

00:08:13.613 --> 00:08:16.045
To se menja krajem 19. veka

00:08:16.045 --> 00:08:18.370
i po prvi put, moguće je da ljudi

00:08:18.370 --> 00:08:20.749
razviju ozbiljne intelektualne karijere

00:08:20.749 --> 00:08:22.943
kao prirodni istoričari poput Darvina.

00:08:22.943 --> 00:08:24.928
Darvin je bio zabrinut za vezu između

00:08:24.928 --> 00:08:27.481
onoga što je rekao i istina religije

00:08:27.481 --> 00:08:29.406
ali je mogao da nastavi, da piše knjige

00:08:29.406 --> 00:08:31.190
o svojoj temi,

00:08:31.190 --> 00:08:33.886
a da ne mora da objasni
kakva je bila veza

00:08:33.886 --> 00:08:35.358
sa religijskim tvrdnjama

00:08:35.358 --> 00:08:37.640
i takođe, geolozi su mogli
da o tome govore.

00:08:37.640 --> 00:08:39.542
U ranom 19. veku, ako biste bili geolog

00:08:39.542 --> 00:08:41.035
i izneli tvrdnju o dobu Zemlje,

00:08:41.035 --> 00:08:43.307
morali biste da objasnite
da li je bila saglasna

00:08:43.307 --> 00:08:44.907
ili kako jeste ili nije saglasna

00:08:44.907 --> 00:08:45.909
sa dobom Zemlje

00:08:45.909 --> 00:08:47.462
koje se navodi u Postanju.

00:08:47.462 --> 00:08:48.807
Krajem 19. veka, mogli ste

00:08:48.807 --> 00:08:50.510
da napišete udžbenik o geologiji

00:08:50.510 --> 00:08:52.789
u kojem dajete argumente
koliko je Zemlja stara.

00:08:52.789 --> 00:08:54.610
Dakle, postoji velika promena

00:08:54.610 --> 00:08:57.545
i ta intelektualna podela rada se javlja

00:08:57.545 --> 00:09:00.370
i učvršćuje tako da krajem

00:09:00.370 --> 00:09:03.528
19. veka u Evropi

00:09:03.528 --> 00:09:05.519
nastaje intelektualna podela rada,

00:09:05.519 --> 00:09:07.519
i možete da radite
svakakve ozbiljne stvari

00:09:07.519 --> 00:09:11.421
uključujući, čak i filozofiju,

00:09:11.421 --> 00:09:14.279
a da ne budete ograničeni mišlju:

00:09:14.279 --> 00:09:16.560
"Ono što moram da kažem
mora biti u saglasnosti

00:09:16.560 --> 00:09:19.239
sa dubokim istinama koje mi je dala

00:09:19.239 --> 00:09:21.749
religijska tradicija."

NOTE Paragraph

00:09:21.749 --> 00:09:23.913
Zamislite nekoga ko izlazi

00:09:23.913 --> 00:09:27.730
iz tog sveta, tog sveta iz kraja 19. veka,

00:09:27.730 --> 00:09:31.482
ulazi u zemlju
gde sam ja odrastao, Ganu,

00:09:31.482 --> 00:09:33.742
društvo u kojem sam odrastao, Asante,

00:09:33.742 --> 00:09:35.148
ulazi u taj svet

00:09:35.148 --> 00:09:37.164
na prekretnici 20. veka

00:09:37.164 --> 00:09:39.187
sa pitanjem koje je sačinilo listu:

00:09:39.187 --> 00:09:42.950
šta oni imaju umesto hrišćanstva?

NOTE Paragraph

00:09:42.950 --> 00:09:45.807
Evo jedne stvari koju bi primetio,

00:09:45.807 --> 00:09:48.151
i inače, postojala je osoba 
koja je uradila to.

00:09:48.151 --> 00:09:49.450
To je bio kapetan Ratrej,

00:09:49.450 --> 00:09:51.602
i bio je poslat
kao antropolog britanske vlade

00:09:51.602 --> 00:09:53.495
i napisao je knjigu o Asante religiji.

NOTE Paragraph

00:09:53.495 --> 00:09:55.725
Ovo je disk duše.

00:09:55.725 --> 00:09:58.308
Ima ih gomila u Britanskom muzeju.
Mogao bih da vam dam

00:09:58.308 --> 00:09:59.838
zanimljivu, različitu istoriju

00:09:59.838 --> 00:10:02.003
o tome kako je došlo
da toliko mnogo stvari

00:10:02.003 --> 00:10:05.134
iz mog društva završi u Britanskom muzeju,

00:10:05.134 --> 00:10:06.945
ali nemamo vremena za to.

00:10:06.945 --> 00:10:08.437
Ovaj predmet je disk duše.

00:10:08.437 --> 00:10:09.575
Šta je to disk duše?

00:10:09.575 --> 00:10:11.404
Nošen je oko vrata

00:10:11.404 --> 00:10:13.974
čistača duše Asante kralja.

00:10:13.974 --> 00:10:17.529
Šta je bilo njihov posao?
Da čiste kraljevu dušu.

00:10:17.529 --> 00:10:19.434
Trebalo je dosta vremena

00:10:19.434 --> 00:10:21.661
da se objasni kako duša može biti stvar

00:10:21.661 --> 00:10:22.961
koja se može čistiti,

00:10:22.961 --> 00:10:25.740
ali je Ratrej znao da je ovo religija

00:10:25.740 --> 00:10:29.243
jer su duše bile u igri.

NOTE Paragraph

00:10:29.243 --> 00:10:30.989
I takođe,

00:10:30.989 --> 00:10:33.196
bilo je mnogo drugih stvari,
mnogo običaja.

00:10:33.196 --> 00:10:35.559
Na primer, skoro svaki put
kad bi neko pio piće,

00:10:35.559 --> 00:10:37.581
prosuli bi malo na zemlju

00:10:37.581 --> 00:10:39.540
nazivajući to prolivanjem u slavu boga,

00:10:39.540 --> 00:10:40.739
i dali bi nešto precima.

00:10:40.739 --> 00:10:43.548
Moj otac je to radio.
Svaki put kad bi otvorio bocu viskija,

00:10:43.548 --> 00:10:44.869
što je srećom bilo često,

00:10:44.869 --> 00:10:48.748
skinuo bi čep i prosuo
veoma malo na zemlju,

00:10:48.748 --> 00:10:50.099
i govorio bi,

00:10:50.099 --> 00:10:53.639
obraćao bi se Akromi-Ampimu,
osnivaču naše loze,

00:10:53.639 --> 00:10:55.235
ili Jao Entoniju, mom pradedi,

00:10:55.235 --> 00:10:57.130
govorio bi im,

00:10:57.130 --> 00:10:59.353
nudeći malo toga.

NOTE Paragraph

00:10:59.353 --> 00:11:02.158
I konačno, bile su ogromne
javne ceremonije.

00:11:02.158 --> 00:11:03.654
Ovo je crtež iz ranog 19. veka

00:11:03.654 --> 00:11:05.517
koji je nacrtao drugi britanski oficir

00:11:05.517 --> 00:11:07.247
i koji prikazuje takvu ceremonju,

00:11:07.247 --> 00:11:09.105
gde je uključen kralj,

00:11:09.105 --> 00:11:10.511
i kraljevski posao,

00:11:10.511 --> 00:11:12.370
jedan od većih delova njegovog posla,

00:11:12.370 --> 00:11:14.651
pored organizovanja rata
i sličnih stvari,

00:11:14.651 --> 00:11:17.997
bilo je da nadgleda
grobove svojih predaka

00:11:17.997 --> 00:11:19.994
i kada je kralj umro,
tron na kom je sedeo

00:11:19.994 --> 00:11:21.508
bio je zacrnjen

00:11:21.508 --> 00:11:24.392
i odnešen u kraljevski hram predaka.

00:11:24.392 --> 00:11:26.521
I svakih 40 dana kralj Asantea

00:11:26.521 --> 00:11:28.376
morao je da ode i izvrši kult

00:11:28.376 --> 00:11:29.738
za svoje pretke.

00:11:29.738 --> 00:11:31.240
To je veliki deo posla

00:11:31.240 --> 00:11:33.113
i ljudi smatraju da ako ne uradi to,

00:11:33.113 --> 00:11:34.844
stvari će se raspasti.

00:11:34.844 --> 00:11:37.210
Dakle, on je religiozna figura,

00:11:37.210 --> 00:11:38.535
kao što bi Ratrej rekao,

00:11:38.535 --> 00:11:41.160
kao i politička figura.

NOTE Paragraph

00:11:41.160 --> 00:11:45.844
Sve ovo bi se računalo
kao religija za Ratreja.

00:11:45.844 --> 00:11:47.783
ali moje mišljenje je da kada gledate

00:11:47.783 --> 00:11:49.165
u živote tih ljudi,

00:11:49.165 --> 00:11:51.910
otkrivate da svaki put kad urade nešto

00:11:51.910 --> 00:11:53.944
svesni su svojih predaka.

00:11:53.944 --> 00:11:55.977
Svako jutro na doručku

00:11:55.977 --> 00:11:57.803
odete napolje ispred kuće

00:11:57.803 --> 00:12:00.899
i date ponudu božjem drvetu, nima due

00:12:00.899 --> 00:12:02.083
van vaše kuće, i ponovo,

00:12:02.083 --> 00:12:03.400
razgovaraćete sa bogovima,

00:12:03.400 --> 00:12:04.686
visokim i niskim bogovima,

00:12:04.686 --> 00:12:06.084
precima i tako dalje.

00:12:06.084 --> 00:12:07.620
Ovo nije svet

00:12:07.620 --> 00:12:10.527
u kojem se desilo razdvajanje

00:12:10.527 --> 00:12:12.101
između religije i nauke.

00:12:12.101 --> 00:12:13.584
Religija se nije razdvojila

00:12:13.584 --> 00:12:14.920
od bilo koje oblasti života,

00:12:14.920 --> 00:12:16.917
i posebno,

00:12:16.917 --> 00:12:18.612
što je ključno za razumevanje sveta,

00:12:18.612 --> 00:12:20.150
je to da je to svet u kojem posao

00:12:20.150 --> 00:12:21.468
koji nauka obavlja za nas

00:12:21.468 --> 00:12:24.432
urađen onim što će
Ratrej nazvati religijom,

00:12:24.432 --> 00:12:26.372
jer ako žele da objasne nešto,

00:12:26.372 --> 00:12:28.200
da znaju zašto usev nije uspeo,

00:12:28.200 --> 00:12:29.486
da znaju zašto pada kiša

00:12:29.486 --> 00:12:31.904
ili ne pada, ako im treba kiša,

00:12:31.904 --> 00:12:34.428
ako žele da znaju zašto

00:12:34.428 --> 00:12:36.287
im je deda umro,

00:12:36.287 --> 00:12:39.195
pozvaće se na ista imena,

00:12:39.195 --> 00:12:40.637
iste jezike,

00:12:40.637 --> 00:12:43.253
govoriće istim bogovima o tome.

00:12:43.253 --> 00:12:45.342
Ovo veliko razdvajanje, drugim rečima,

00:12:45.342 --> 00:12:47.273
između religije i nauke
se nije dogodilo.

NOTE Paragraph

00:12:47.273 --> 00:12:51.598
Ovo bi bila samo istorijska zanimljivost,

00:12:51.598 --> 00:12:55.050
samo što je to u velikom delu sveta

00:12:55.050 --> 00:12:57.794
i dalje istina.

00:12:57.794 --> 00:12:59.802
Imao sam privilegiju da idem na venčanje

00:12:59.802 --> 00:13:01.567
pre neki dan u severnoj Namibiji,

00:13:01.567 --> 00:13:04.412
oko 30km južno od granice sa Angolom

00:13:04.412 --> 00:13:06.145
u selu od 200 ljudi.

00:13:06.145 --> 00:13:07.493
Ovo su bili moderni ljudi.

00:13:07.493 --> 00:13:09.204
Sa nama je bilaUna Čaplin,

00:13:09.204 --> 00:13:10.693
za koju ste neki od vas i čuli

00:13:10.693 --> 00:13:12.692
i jedan od ljudi iz sela joj je prišao

00:13:12.692 --> 00:13:15.423
i rekao: "Video sam te u Igri prestola."

00:13:15.423 --> 00:13:19.251
To nisu bili ljudi koji su se izolovali
iz našeg sveta,

00:13:19.251 --> 00:13:20.780
ali ipak za njih,

00:13:20.780 --> 00:13:23.281
bogovi i duše su još uvek tu

00:13:23.281 --> 00:13:25.159
i kada smo bili u autobusu,
vozeći se između

00:13:25.159 --> 00:13:26.821
različitih delova ceremonije,

00:13:26.821 --> 00:13:29.398
nisu se molili samo na opšti način

00:13:29.398 --> 00:13:30.859
već za sigurnost putovanja

00:13:30.859 --> 00:13:31.770
i to su i mislili

00:13:31.770 --> 00:13:34.932
i kada su mi rekli da je majka,

00:13:34.932 --> 00:13:36.623
mladina baba,

00:13:36.623 --> 00:13:39.185
sa nama, nisu mislili figurativno.

00:13:39.185 --> 00:13:41.940
Mislili su, čak i ako je
bila mrtva osoba,

00:13:41.940 --> 00:13:44.518
mislili su da je i dalje živa.

00:13:44.518 --> 00:13:47.067
U većini delova sveta danas,

00:13:47.067 --> 00:13:49.229
to razdvajnje između nauke i religije

00:13:49.229 --> 00:13:50.910
nije se dogodilo,

00:13:50.910 --> 00:13:54.638
i kao što sam rekao, to nisu -

00:13:54.638 --> 00:13:59.440
Ovaj momak je radio
za Čejs i Svetsku banku.

00:13:59.440 --> 00:14:02.147
Ovo su stanovnici sveta zajedno sa vama

00:14:02.147 --> 00:14:03.956
ali dolaze iz mesta u kojem religija

00:14:03.956 --> 00:14:05.867
igra veoma različitu ulogu.

NOTE Paragraph

00:14:05.867 --> 00:14:07.993
Sledeći put kad neko želi

00:14:07.993 --> 00:14:10.473
da napravi široku
generalizaciju o religiji

00:14:10.473 --> 00:14:13.214
želim da pomislite da možda
ne postoji religija,

00:14:13.214 --> 00:14:15.845
religija kao takva,

00:14:15.845 --> 00:14:17.501
i stoga ono što kažu

00:14:17.501 --> 00:14:20.314
ne može sigurno biti istina.

NOTE Paragraph

00:14:20.314 --> 00:14:22.863
(Aplauz)