[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.90,0:00:04.74,Default,,0000,0000,0000,,Er wordt eindeloos over religie gepraat.
Dialogue: 0,0:00:04.74,0:00:06.71,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:00:06.71,0:00:08.96,Default,,0000,0000,0000,,De inmiddels overleden\NChristopher Hitchens
Dialogue: 0,0:00:08.96,0:00:10.93,Default,,0000,0000,0000,,schreef 'God is niet groot',
Dialogue: 0,0:00:10.93,0:00:13.91,Default,,0000,0000,0000,,met als ondertitel\N'religie vergiftigt alles'.
Dialogue: 0,0:00:13.91,0:00:15.75,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:00:15.75,0:00:20.02,Default,,0000,0000,0000,,Afgelopen maand in Time magazine
Dialogue: 0,0:00:20.02,0:00:24.43,Default,,0000,0000,0000,,zei rabbijn David Wolpe, ook wel\Nbekend als dé rabbijn van Amerika,
Dialogue: 0,0:00:24.43,0:00:28.03,Default,,0000,0000,0000,,teneinde iets goeds tegenover die\Nnegatieve typering te zetten,
Dialogue: 0,0:00:28.03,0:00:30.66,Default,,0000,0000,0000,,dat belangrijke sociale veranderingen
Dialogue: 0,0:00:30.66,0:00:34.56,Default,,0000,0000,0000,,alleen gerealiseerd kunnen worden\Ndoor georganiseerde religie.
Dialogue: 0,0:00:35.28,0:00:40.01,Default,,0000,0000,0000,,Dit soort opmerkingen, zowel negatief\Nals positief, zijn niet nieuw.
Dialogue: 0,0:00:40.01,0:00:45.73,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb er hier een in mijn broekzak\Nvan voor het begin van onze jaartelling
Dialogue: 0,0:00:45.73,0:00:51.23,Default,,0000,0000,0000,,door Lucretius, auteur van\N'De natuur der dingen', die zei:
Dialogue: 0,0:00:51.23,0:00:55.51,Default,,0000,0000,0000,,"Tantum religio potuit suadere malorum" --
Dialogue: 0,0:00:55.51,0:00:58.77,Default,,0000,0000,0000,,Ik zou het uit mijn hoofd moeten kennen --
Dialogue: 0,0:00:58.78,0:01:03.35,Default,,0000,0000,0000,,Ofwel: "Dat is hoezeer religie\Nin staat is om mensen slecht te maken."
Dialogue: 0,0:01:03.35,0:01:06.95,Default,,0000,0000,0000,,Hij doelde op het feit\Ndat Agamemnon bereid was
Dialogue: 0,0:01:06.95,0:01:10.38,Default,,0000,0000,0000,,om zijn dochter Iphigenia\Nte offeren op een altaar
Dialogue: 0,0:01:10.38,0:01:14.16,Default,,0000,0000,0000,,teneinde de toekomst\Nvan zijn leger veilig te stellen.
Dialogue: 0,0:01:15.02,0:01:16.86,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn dus enorm lange discussies,
Dialogue: 0,0:01:16.86,0:01:19.95,Default,,0000,0000,0000,,al eeuwenlang,\Nsoms millennia, over religie.
Dialogue: 0,0:01:19.95,0:01:22.43,Default,,0000,0000,0000,,Mensen hebben er veel over gezegd,
Dialogue: 0,0:01:22.43,0:01:24.23,Default,,0000,0000,0000,,soms goede en soms slechte dingen,
Dialogue: 0,0:01:24.23,0:01:26.52,Default,,0000,0000,0000,,soms onverschillige dingen.
Dialogue: 0,0:01:27.11,0:01:30.45,Default,,0000,0000,0000,,Ik wil jullie vandaag overtuigen\Nvan een simpele bewering,
Dialogue: 0,0:01:30.45,0:01:35.16,Default,,0000,0000,0000,,en wel dat deze debatten\Nin zekere zin belachelijk zijn.
Dialogue: 0,0:01:35.89,0:01:41.06,Default,,0000,0000,0000,,Er bestaat namelijk niet zoiets\Nals religie om over te debatteren.
Dialogue: 0,0:01:41.08,0:01:45.51,Default,,0000,0000,0000,,Religie bestaat niet\Nen kan dus niet goed of slecht zijn;
Dialogue: 0,0:01:45.53,0:01:47.68,Default,,0000,0000,0000,,het kan niet eens onverschillig zijn.
Dialogue: 0,0:01:49.04,0:01:53.51,Default,,0000,0000,0000,,Als je wilt bewijzen dat iets niet bestaat,
Dialogue: 0,0:01:54.73,0:01:59.78,Default,,0000,0000,0000,,is er een voor de hand liggende manier\Nom dat te proberen:
Dialogue: 0,0:01:59.78,0:02:01.48,Default,,0000,0000,0000,,je geeft er een definitie van
Dialogue: 0,0:02:01.48,0:02:03.99,Default,,0000,0000,0000,,en dan probeer je iets te vinden\Ndat daaraan voldoet.
Dialogue: 0,0:02:03.99,0:02:08.10,Default,,0000,0000,0000,,Ik zal op die manier beginnen.
Dialogue: 0,0:02:09.45,0:02:10.99,Default,,0000,0000,0000,,Als je in woordenboeken kijkt
Dialogue: 0,0:02:10.99,0:02:12.14,Default,,0000,0000,0000,,en erover nadenkt,
Dialogue: 0,0:02:12.14,0:02:14.51,Default,,0000,0000,0000,,is de natuurlijke definitie van religie
Dialogue: 0,0:02:14.51,0:02:20.32,Default,,0000,0000,0000,,dat het draait om het geloof\Nin god of in spirituele wezens.
Dialogue: 0,0:02:20.32,0:02:21.88,Default,,0000,0000,0000,,Dat staat in vele woordenboeken,
Dialogue: 0,0:02:21.88,0:02:24.58,Default,,0000,0000,0000,,maar zo vind je het trouwens ook
Dialogue: 0,0:02:24.58,0:02:26.21,Default,,0000,0000,0000,,in het werk van Sir Edward Tylor,
Dialogue: 0,0:02:26.21,0:02:28.44,Default,,0000,0000,0000,,Oxford's eerste antropologie professor,
Dialogue: 0,0:02:28.44,0:02:30.43,Default,,0000,0000,0000,,één van de eerste moderne antropologen.
Dialogue: 0,0:02:30.43,0:02:32.66,Default,,0000,0000,0000,,In zijn boek over primitieve cultuur
Dialogue: 0,0:02:32.66,0:02:35.68,Default,,0000,0000,0000,,noemt hij animisme\Nde kern van het geloof,
Dialogue: 0,0:02:35.68,0:02:37.40,Default,,0000,0000,0000,,het geloof in spirituele instanties,
Dialogue: 0,0:02:37.40,0:02:39.78,Default,,0000,0000,0000,,het geloof in de ziel.
Dialogue: 0,0:02:39.78,0:02:41.79,Default,,0000,0000,0000,,Het eerste probleem met die definitie
Dialogue: 0,0:02:41.79,0:02:44.53,Default,,0000,0000,0000,,komt uit de recente roman\Nvan Paul Beatty, genaamd 'Tuff'.
Dialogue: 0,0:02:44.53,0:02:45.95,Default,,0000,0000,0000,,Een man praat met een rabbijn.
Dialogue: 0,0:02:45.95,0:02:48.33,Default,,0000,0000,0000,,De rabbijn zegt\Ndat hij niet in God gelooft.
Dialogue: 0,0:02:48.33,0:02:50.76,Default,,0000,0000,0000,,De man zegt: "Hoe kun jij nou\Nniet in God geloven?"
Dialogue: 0,0:02:50.76,0:02:54.15,Default,,0000,0000,0000,,En het antwoord is:\N"Daarom is het zo fijn
 om joods te zijn.
Dialogue: 0,0:02:54.15,0:02:56.11,Default,,0000,0000,0000,,Je hoeft niet in een God te geloven,
Dialogue: 0,0:02:56.11,0:02:57.72,Default,,0000,0000,0000,,je moet geloven in het joods zijn."
Dialogue: 0,0:02:57.72,0:02:59.38,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:02:59.38,0:03:01.60,Default,,0000,0000,0000,,Als dit een rabbijn is,\Neen joodse rabbijn,
Dialogue: 0,0:03:01.60,0:03:04.79,Default,,0000,0000,0000,,en je moet in God geloven\Nom religieus te kunnen zijn,
Dialogue: 0,0:03:04.79,0:03:08.07,Default,,0000,0000,0000,,dan komen we op een onlogische conclusie.
Dialogue: 0,0:03:08.07,0:03:10.26,Default,,0000,0000,0000,,Namelijk dat, aangezien je\Neen joodse rabbijn kunt zijn
Dialogue: 0,0:03:10.26,0:03:12.15,Default,,0000,0000,0000,,zonder in God te geloven,
Dialogue: 0,0:03:12.15,0:03:14.50,Default,,0000,0000,0000,,het jodendom geen religie is.
Dialogue: 0,0:03:14.50,0:03:17.97,Default,,0000,0000,0000,,Dat lijkt mij een nogal\Nonlogische gedachte.
Dialogue: 0,0:03:17.97,0:03:21.23,Default,,0000,0000,0000,,Hier is nog een argument\Ntegen deze opvatting.
Dialogue: 0,0:03:21.23,0:03:23.40,Default,,0000,0000,0000,,Een Indiase vriend van me
Dialogue: 0,0:03:23.40,0:03:25.59,Default,,0000,0000,0000,,ging als kind naar zijn opa
Dialogue: 0,0:03:25.59,0:03:26.72,Default,,0000,0000,0000,,en zei tegen hem:
Dialogue: 0,0:03:26.72,0:03:28.84,Default,,0000,0000,0000,,"Ik wil met jou over religie praten."
Dialogue: 0,0:03:28.84,0:03:30.08,Default,,0000,0000,0000,,Opa zei: "Je bent te jong,
Dialogue: 0,0:03:30.08,0:03:31.62,Default,,0000,0000,0000,,kom terug als je ouder bent."
Dialogue: 0,0:03:31.82,0:03:33.46,Default,,0000,0000,0000,,Toen hij ouder was, ging hij terug
Dialogue: 0,0:03:33.46,0:03:35.16,Default,,0000,0000,0000,,en zei tegen zijn opa:
Dialogue: 0,0:03:35.16,0:03:36.48,Default,,0000,0000,0000,,"Het kan al te laat zijn,
Dialogue: 0,0:03:36.48,0:03:39.60,Default,,0000,0000,0000,,want ik heb ontdekt\Ndat ik niet in de goden geloof."
Dialogue: 0,0:03:40.49,0:03:42.25,Default,,0000,0000,0000,,Zijn opa, een wijze man, antwoordde:
Dialogue: 0,0:03:42.25,0:03:44.43,Default,,0000,0000,0000,,"Oh, je behoort dus\Ntot de atheïstische tak
Dialogue: 0,0:03:44.43,0:03:45.96,Default,,0000,0000,0000,,van de hindoe traditie."
Dialogue: 0,0:03:45.96,0:03:47.62,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:03:47.62,0:03:51.32,Default,,0000,0000,0000,,Tenslotte is er deze man,
Dialogue: 0,0:03:51.32,0:03:53.78,Default,,0000,0000,0000,,beroemd omdat hij niet in God gelooft.
Dialogue: 0,0:03:53.78,0:03:55.59,Default,,0000,0000,0000,,Dat is de Dalai Lama.
Dialogue: 0,0:03:55.59,0:03:58.24,Default,,0000,0000,0000,,Hij grapt vaak dat hij\Neen beroemde atheïst is.
Dialogue: 0,0:03:58.24,0:04:00.02,Default,,0000,0000,0000,,Het klopt helemaal.
Dialogue: 0,0:04:00.02,0:04:03.97,Default,,0000,0000,0000,,Het geloof van de Dalai Lama\Ndraait niet om het geloof in God.
Dialogue: 0,0:04:03.97,0:04:05.66,Default,,0000,0000,0000,,Nu zul je denken dat dit laat zien
Dialogue: 0,0:04:05.66,0:04:08.60,Default,,0000,0000,0000,,dat ik een foute definitie\Naan jullie heb gegeven.
Dialogue: 0,0:04:08.60,0:04:10.72,Default,,0000,0000,0000,,Dat ik een andere definitie moet bedenken
Dialogue: 0,0:04:10.72,0:04:12.42,Default,,0000,0000,0000,,om te testen tegen deze gevallen,
Dialogue: 0,0:04:12.42,0:04:14.99,Default,,0000,0000,0000,,om op die manier iets te vinden
Dialogue: 0,0:04:14.99,0:04:17.91,Default,,0000,0000,0000,,dat atheïstisch jodendom,\Natheïstisch hindoeïsme
Dialogue: 0,0:04:17.91,0:04:21.18,Default,,0000,0000,0000,,en atheïstisch boeddhisme\Nals vormen van godsdienst kan vastleggen.
Dialogue: 0,0:04:21.18,0:04:22.97,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik vind dat een slecht idee.
Dialogue: 0,0:04:22.97,0:04:25.30,Default,,0000,0000,0000,,De reden dat ik dat een slecht idee vind,
Dialogue: 0,0:04:25.30,0:04:28.57,Default,,0000,0000,0000,,is omdat ik denk dat ons concept\Nvan religie anders werkt.
Dialogue: 0,0:04:28.57,0:04:31.52,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dat het als volgt werkt.
Dialogue: 0,0:04:32.09,0:04:37.34,Default,,0000,0000,0000,,We hebben een lijst\Nvan modelreligies en hun stromingen.
Dialogue: 0,0:04:38.89,0:04:40.92,Default,,0000,0000,0000,,Als er iets nieuws de kop opsteekt
Dialogue: 0,0:04:40.92,0:04:42.44,Default,,0000,0000,0000,,dat beweert een religie te zijn
Dialogue: 0,0:04:42.44,0:04:44.89,Default,,0000,0000,0000,,vragen we ons af:\Nlijkt het op een van deze?
Dialogue: 0,0:04:45.39,0:04:46.67,Default,,0000,0000,0000,,Toch?
Dialogue: 0,0:04:47.14,0:04:50.11,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dat we zo over meer zaken denken.
Dialogue: 0,0:04:51.25,0:04:54.89,Default,,0000,0000,0000,,Vanuit ons oogpunt moet\Nalles op die lijst een religie zijn.
Dialogue: 0,0:04:54.89,0:04:58.72,Default,,0000,0000,0000,,Daarom zal een idee over religie,\Ndat boeddhisme en het jodendom uitsluit,
Dialogue: 0,0:04:58.72,0:05:01.22,Default,,0000,0000,0000,,geen kans maken.
Dialogue: 0,0:05:01.22,0:05:03.92,Default,,0000,0000,0000,,Die staan immers op onze lijst.
Dialogue: 0,0:05:03.92,0:05:05.90,Default,,0000,0000,0000,,Maar waarom hebben we die lijst?
Dialogue: 0,0:05:05.90,0:05:07.15,Default,,0000,0000,0000,,Wat is er aan de hand?\N
Dialogue: 0,0:05:07.15,0:05:09.92,Default,,0000,0000,0000,,Hoe zijn we aan deze lijst gekomen?
Dialogue: 0,0:05:09.92,0:05:13.49,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dat het antwoord simpel is
Dialogue: 0,0:05:13.49,0:05:15.90,Default,,0000,0000,0000,,en daarom onvriendelijk en omstreden.
Dialogue: 0,0:05:15.90,0:05:18.94,Default,,0000,0000,0000,,Velen zullen het niet met me eens zijn,\Nmaar zo zie ik het.
Dialogue: 0,0:05:19.50,0:05:23.71,Default,,0000,0000,0000,,En of het waar is of niet,\Nik denk dat het een goed idee geeft
Dialogue: 0,0:05:23.74,0:05:25.79,Default,,0000,0000,0000,,van hoe deze lijst kan zijn ontstaan.
Dialogue: 0,0:05:25.79,0:05:28.43,Default,,0000,0000,0000,,Zo helpt het ons na te denken\Nover het nut van de lijst.
Dialogue: 0,0:05:28.43,0:05:31.47,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dat het antwoord\Nbij Europese reizigers ligt
Dialogue: 0,0:05:31.47,0:05:34.94,Default,,0000,0000,0000,,die vanaf de tijd van Columbus\Nde wereld gingen verkennen.
Dialogue: 0,0:05:34.94,0:05:37.21,Default,,0000,0000,0000,,Ze kwamen uit een christelijke cultuur
Dialogue: 0,0:05:37.21,0:05:39.84,Default,,0000,0000,0000,,en als ze op een nieuwe plek aankwamen,
Dialogue: 0,0:05:39.84,0:05:41.90,Default,,0000,0000,0000,,merkten ze dat niet iedereen christen was.
Dialogue: 0,0:05:41.90,0:05:44.23,Default,,0000,0000,0000,,Dus vroegen ze zichzelf af:
Dialogue: 0,0:05:44.23,0:05:47.14,Default,,0000,0000,0000,,wat hebben ze dan\Nin plaats van het christendom?
Dialogue: 0,0:05:47.54,0:05:50.50,Default,,0000,0000,0000,,Zo is de lijst ontstaan.
Dialogue: 0,0:05:50.50,0:05:52.78,Default,,0000,0000,0000,,Het bestaat uit dingen die anderen hebben
Dialogue: 0,0:05:52.78,0:05:55.37,Default,,0000,0000,0000,,in plaats van het christendom.
Dialogue: 0,0:05:56.09,0:05:58.74,Default,,0000,0000,0000,,Op die manier denken kan gevaarlijk zijn,
Dialogue: 0,0:05:58.74,0:06:02.83,Default,,0000,0000,0000,,omdat het christendom,\Nzelfs voor die lijst,
Dialogue: 0,0:06:02.83,0:06:05.59,Default,,0000,0000,0000,,een extreem specifieke traditie is.
Dialogue: 0,0:06:05.59,0:06:09.50,Default,,0000,0000,0000,,Het heeft allerlei\Nenorm uitgesproken kenmerken,
Dialogue: 0,0:06:09.50,0:06:11.57,Default,,0000,0000,0000,,het gevolg van alle specifieke details
Dialogue: 0,0:06:11.57,0:06:14.26,Default,,0000,0000,0000,,van de christelijke geschiedenis.
Dialogue: 0,0:06:14.26,0:06:15.86,Default,,0000,0000,0000,,Eén kernpunt ervan,
Dialogue: 0,0:06:15.86,0:06:18.66,Default,,0000,0000,0000,,een kernpunt van bijna alles\Nuit het christendom
Dialogue: 0,0:06:18.66,0:06:20.99,Default,,0000,0000,0000,,als gevolg van de specifieke geschiedenis,
Dialogue: 0,0:06:20.99,0:06:24.13,Default,,0000,0000,0000,,is dat er een extreme kerkleer geldt.
Dialogue: 0,0:06:24.13,0:06:26.81,Default,,0000,0000,0000,,Het is een religie waarin\Nmensen oprecht bezorgd zijn
Dialogue: 0,0:06:26.81,0:06:29.55,Default,,0000,0000,0000,,of je wel in de juiste dingen gelooft.
Dialogue: 0,0:06:29.55,0:06:31.81,Default,,0000,0000,0000,,De interne geschiedenis\Nvan het christendom
Dialogue: 0,0:06:31.81,0:06:33.68,Default,,0000,0000,0000,,is het verhaal van elkaar doden,
Dialogue: 0,0:06:33.68,0:06:35.80,Default,,0000,0000,0000,,vanwege het geloven\Nin de verkeerde dingen.
Dialogue: 0,0:06:35.80,0:06:39.90,Default,,0000,0000,0000,,Ook is het betrokken geweest\Nin worstelingen met andere religies.
Dialogue: 0,0:06:39.90,0:06:43.23,Default,,0000,0000,0000,,Dit startte natuurlijk in de middeleeuwen
Dialogue: 0,0:06:43.23,0:06:44.62,Default,,0000,0000,0000,,met de strijd tegen de Islam.
Dialogue: 0,0:06:44.62,0:06:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Ook daar ging het om het ongeloof:
Dialogue: 0,0:06:47.74,0:06:49.77,Default,,0000,0000,0000,,dat ze niet in de juiste dingen geloofden,
Dialogue: 0,0:06:49.77,0:06:53.15,Default,,0000,0000,0000,,was te aanstootgevend\Nvoor de christelijke wereld.
Dialogue: 0,0:06:53.15,0:06:55.79,Default,,0000,0000,0000,,Dat is de specifieke\Nen bijzondere geschiedenis
Dialogue: 0,0:06:55.79,0:06:58.15,Default,,0000,0000,0000,,van het christendom.
Dialogue: 0,0:06:59.57,0:07:03.50,Default,,0000,0000,0000,,Niet alles wat ooit\Nop deze lijst heeft gestaan,
Dialogue: 0,0:07:03.50,0:07:04.88,Default,,0000,0000,0000,,heeft dat soort kenmerken.
Dialogue: 0,0:07:05.36,0:07:06.75,Default,,0000,0000,0000,,Maar er is nog een probleem.
Dialogue: 0,0:07:06.75,0:07:08.19,Default,,0000,0000,0000,,Er gebeurde iets specifieks --
Dialogue: 0,0:07:08.19,0:07:09.64,Default,,0000,0000,0000,,het is al eerder aangestipt --
Dialogue: 0,0:07:09.64,0:07:11.17,Default,,0000,0000,0000,,Er gebeurde iets heel specifieks
Dialogue: 0,0:07:11.17,0:07:14.65,Default,,0000,0000,0000,,in de geschiedenis\Nvan het hedendaagse christendom,
Dialogue: 0,0:07:14.65,0:07:16.100,Default,,0000,0000,0000,,met name zoals we dat zien\Nin de Verenigde Staten.
Dialogue: 0,0:07:16.100,0:07:20.10,Default,,0000,0000,0000,,Het gebeurde aan het eind\Nvan de 19e eeuw.
Dialogue: 0,0:07:20.10,0:07:22.56,Default,,0000,0000,0000,,Wat er precies gebeurde\Naan het eind van de 19e eeuw
Dialogue: 0,0:07:22.56,0:07:25.74,Default,,0000,0000,0000,,was dat er een soort\Nafspraak gemaakt werd
Dialogue: 0,0:07:25.75,0:07:27.98,Default,,0000,0000,0000,,tussen de wetenschap,
Dialogue: 0,0:07:27.98,0:07:33.79,Default,,0000,0000,0000,,de nieuwe manier om kennis\Nen macht te organiseren,
Dialogue: 0,0:07:33.79,0:07:34.87,Default,,0000,0000,0000,,en religie.
Dialogue: 0,0:07:34.87,0:07:36.76,Default,,0000,0000,0000,,Vergelijk het eens met de 18e eeuw,
Dialogue: 0,0:07:36.76,0:07:40.58,Default,,0000,0000,0000,,met het intellectuele leven\Nvan voor eind 19e eeuw.
Dialogue: 0,0:07:40.59,0:07:43.76,Default,,0000,0000,0000,,Wat je toen ook deed,\Nwaarover je ook dacht,
Dialogue: 0,0:07:43.76,0:07:48.50,Default,,0000,0000,0000,,of het nou de stoffelijke wereld was,\Nde menselijke wereld,
Dialogue: 0,0:07:48.50,0:07:51.45,Default,,0000,0000,0000,,de biologische wereld\Nbuiten de mensen, of moraliteit,
Dialogue: 0,0:07:51.45,0:07:57.57,Default,,0000,0000,0000,,wat je ook dacht zou worden afgezet\Ntegen de religieuze christelijke aannames.
Dialogue: 0,0:07:57.57,0:08:01.73,Default,,0000,0000,0000,,Je kon geen overzicht geven van de natuur
Dialogue: 0,0:08:01.73,0:08:06.04,Default,,0000,0000,0000,,zonder iets te zeggen over de samenhang\Nmet het scheppingsverhaal
Dialogue: 0,0:08:06.04,0:08:07.58,Default,,0000,0000,0000,,uit de abrahamitische traditie,
Dialogue: 0,0:08:07.58,0:08:10.30,Default,,0000,0000,0000,,het scheppingsverhaal\Nuit het eerste boek van de Thora.
Dialogue: 0,0:08:11.21,0:08:13.61,Default,,0000,0000,0000,,Alles werd op die manier afgebakend.
Dialogue: 0,0:08:14.18,0:08:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Dit veranderde in de late 19e eeuw.
Dialogue: 0,0:08:16.04,0:08:18.35,Default,,0000,0000,0000,,Voor het eerst\Nwerd het mogelijk voor mensen
Dialogue: 0,0:08:18.35,0:08:20.90,Default,,0000,0000,0000,,om een serieuze intellectuele\Ncarrière te ontwikkelen,
Dialogue: 0,0:08:20.90,0:08:22.94,Default,,0000,0000,0000,,zoals natuurhistoricus Darwin deed.
Dialogue: 0,0:08:23.38,0:08:24.78,Default,,0000,0000,0000,,Darwin maakte zich zorgen\N
Dialogue: 0,0:08:24.78,0:08:27.48,Default,,0000,0000,0000,,over hoe zijn standpunten\Nzich verhielden tot het geloof,
Dialogue: 0,0:08:27.48,0:08:28.66,Default,,0000,0000,0000,,maar hij kon verder.
Dialogue: 0,0:08:28.66,0:08:31.19,Default,,0000,0000,0000,,Hij kon boeken schrijven\Nover zijn onderwerpen
Dialogue: 0,0:08:31.19,0:08:33.89,Default,,0000,0000,0000,,zonder de samenhang te hoeven duiden
Dialogue: 0,0:08:33.89,0:08:35.36,Default,,0000,0000,0000,,met religieuze beweringen.
Dialogue: 0,0:08:35.36,0:08:37.74,Default,,0000,0000,0000,,Geologen konden ook\Nsteeds meer hun ideeën kwijt.
Dialogue: 0,0:08:37.74,0:08:41.46,Default,,0000,0000,0000,,Als een geoloog in de vroege 19e eeuw\Niets over de leeftijd van de aarde zei,
Dialogue: 0,0:08:41.46,0:08:44.69,Default,,0000,0000,0000,,moest hij zeggen hoe het overeenkwam met,\Nof hoe het verschilde van,
Dialogue: 0,0:08:44.69,0:08:47.66,Default,,0000,0000,0000,,de leeftijd van de aarde\Nvolgens het boek Genesis.
Dialogue: 0,0:08:47.66,0:08:50.48,Default,,0000,0000,0000,,Eind 19e eeuw kon je gewoon\Neen boek over geologie schrijven
Dialogue: 0,0:08:50.48,0:08:52.57,Default,,0000,0000,0000,,en daarin beargumenteren\Nhoe oud de aarde is.
Dialogue: 0,0:08:52.57,0:08:54.61,Default,,0000,0000,0000,,Er vond dus een grote verandering plaats,
Dialogue: 0,0:08:54.61,0:08:58.98,Default,,0000,0000,0000,,een intellectuele deling van arbeid\Ndie in stand bleef,
Dialogue: 0,0:08:58.98,0:09:02.56,Default,,0000,0000,0000,,zodat aan het eind\Nvan de 19e eeuw in Europa
Dialogue: 0,0:09:03.04,0:09:05.52,Default,,0000,0000,0000,,er een echte intellectuele\Nverdeling van arbeid was.
Dialogue: 0,0:09:05.52,0:09:07.52,Default,,0000,0000,0000,,Dus kon je allerlei serieuze dingen doen,
Dialogue: 0,0:09:07.52,0:09:11.42,Default,,0000,0000,0000,,waaronder zelfs ook steeds meer filosofie,
Dialogue: 0,0:09:11.42,0:09:14.28,Default,,0000,0000,0000,,zonder beperkt te worden\Ndoor de gedachte:
Dialogue: 0,0:09:14.28,0:09:16.56,Default,,0000,0000,0000,,wat ik te zeggen heb, moet overeenkomen
Dialogue: 0,0:09:16.56,0:09:19.24,Default,,0000,0000,0000,,met de diepe waarheden\Ndie me gegeven worden
Dialogue: 0,0:09:19.24,0:09:21.71,Default,,0000,0000,0000,,door onze religieuze traditie.
Dialogue: 0,0:09:21.71,0:09:25.99,Default,,0000,0000,0000,,Stel je voor dat iemand vanuit die wereld,
Dialogue: 0,0:09:25.99,0:09:27.73,Default,,0000,0000,0000,,uit de late 19e-eeuwse wereld,
Dialogue: 0,0:09:27.73,0:09:31.48,Default,,0000,0000,0000,,naar het land komt\Nwaarin ik opgroeide, Ghana,
Dialogue: 0,0:09:31.48,0:09:33.74,Default,,0000,0000,0000,,naar mijn samenleving, de Asante.
Dialogue: 0,0:09:33.74,0:09:37.18,Default,,0000,0000,0000,,En dat hij in de Asante terechtkomt\Nrond het begin van de 20e eeuw
Dialogue: 0,0:09:37.18,0:09:39.19,Default,,0000,0000,0000,,en die vraag stelt die de lijst maakt:
Dialogue: 0,0:09:39.19,0:09:42.95,Default,,0000,0000,0000,,"Wat is hier in plaats\Nvan het christendom?"
Dialogue: 0,0:09:42.95,0:09:46.67,Default,,0000,0000,0000,,Hier zie je iets\Ndat hen opgevallen zou zijn.
Dialogue: 0,0:09:46.68,0:09:48.15,Default,,0000,0000,0000,,Iemand deed dit ook echt,
Dialogue: 0,0:09:48.15,0:09:49.59,Default,,0000,0000,0000,,zijn naam was Kapitein Rattray,
Dialogue: 0,0:09:49.59,0:09:51.78,Default,,0000,0000,0000,,werkte als antropoloog\Nvoor de Britse regering
Dialogue: 0,0:09:51.78,0:09:53.78,Default,,0000,0000,0000,,en schreef een boek\Nover de Asante-religie.
Dialogue: 0,0:09:53.78,0:09:56.04,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een zielenschijf.
Dialogue: 0,0:09:56.04,0:09:58.24,Default,,0000,0000,0000,,Het Britse Museum heeft er vele.
Dialogue: 0,0:09:58.24,0:09:59.67,Default,,0000,0000,0000,,Ook een interessant verhaal is
Dialogue: 0,0:09:59.67,0:10:04.95,Default,,0000,0000,0000,,hoe het kan dat veel dingen\Nuit mijn samenleving daar liggen,
Dialogue: 0,0:10:04.95,0:10:06.94,Default,,0000,0000,0000,,maar daar heb ik geen tijd voor.
Dialogue: 0,0:10:06.94,0:10:09.59,Default,,0000,0000,0000,,Dit is dus een zielenschijf.\NWat ís een zielenschijf?
Dialogue: 0,0:10:09.60,0:10:11.40,Default,,0000,0000,0000,,Het werd om de nek gedragen
Dialogue: 0,0:10:11.40,0:10:13.97,Default,,0000,0000,0000,,door de zielenwassers\Nvan de Asante koning.
Dialogue: 0,0:10:13.97,0:10:17.22,Default,,0000,0000,0000,,Wat was hun taak?\NDe ziel van de koning wassen.
Dialogue: 0,0:10:18.53,0:10:22.98,Default,,0000,0000,0000,,Het zou lang duren om uit te leggen\Nhoe je een ziel zou kunnen wassen,
Dialogue: 0,0:10:22.98,0:10:28.26,Default,,0000,0000,0000,,maar Rattray wist dat dit religieus was,\Nomdat het over zielen ging.
Dialogue: 0,0:10:29.76,0:10:33.23,Default,,0000,0000,0000,,En zo waren er ook vele andere gebruiken.
Dialogue: 0,0:10:33.23,0:10:35.56,Default,,0000,0000,0000,,Bijvoorbeeld iedere keer\Nals iemand drinkt,
Dialogue: 0,0:10:35.56,0:10:37.58,Default,,0000,0000,0000,,schudden ze een beetje op de grond --
Dialogue: 0,0:10:37.58,0:10:39.31,Default,,0000,0000,0000,,dit wordt het plengoffer genoemd --
Dialogue: 0,0:10:39.31,0:10:41.09,Default,,0000,0000,0000,,en zo offeren ze aan de voorouders.
Dialogue: 0,0:10:41.09,0:10:43.35,Default,,0000,0000,0000,,Mijn vader deed dit met whiskey,
Dialogue: 0,0:10:43.35,0:10:44.87,Default,,0000,0000,0000,,wat hij gelukkig vaak dronk.
Dialogue: 0,0:10:44.87,0:10:48.75,Default,,0000,0000,0000,,Hij opende de fles\Nen schudde wat op de grond.
Dialogue: 0,0:10:48.75,0:10:53.63,Default,,0000,0000,0000,,Hij praatte met Akroma-Ampim,\Nonze stamvader,
Dialogue: 0,0:10:53.64,0:10:55.24,Default,,0000,0000,0000,,of met Yao Antony, mijn oudoom.
Dialogue: 0,0:10:55.24,0:10:58.88,Default,,0000,0000,0000,,Hij sprak met hen en gaf hen wat whiskey.
Dialogue: 0,0:10:59.35,0:11:02.24,Default,,0000,0000,0000,,Tot slot waren er de openbare ceremoniën.
Dialogue: 0,0:11:02.24,0:11:05.26,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een 19e-eeuwse tekening\Ndoor een andere Britse officier
Dialogue: 0,0:11:05.26,0:11:09.10,Default,,0000,0000,0000,,van zo'n ceremonie\Nwaar de koning bij betrokken was.
Dialogue: 0,0:11:09.10,0:11:10.50,Default,,0000,0000,0000,,De taak van de koning,
Dialogue: 0,0:11:10.50,0:11:14.65,Default,,0000,0000,0000,,zijn voornaamste taak\Nop het voeren van oorlog na,
Dialogue: 0,0:11:14.65,0:11:17.99,Default,,0000,0000,0000,,was om op de graftomben\Nvan zijn voorouders te letten.
Dialogue: 0,0:11:18.53,0:11:21.60,Default,,0000,0000,0000,,En als een koning stierf\Nwerd zijn troon zwart gemaakt
Dialogue: 0,0:11:21.60,0:11:24.77,Default,,0000,0000,0000,,en in de koninklijke familietempel gezet.
Dialogue: 0,0:11:24.77,0:11:27.82,Default,,0000,0000,0000,,Elke 40 dagen moet de koning\Nvan de Asante ernaartoe
Dialogue: 0,0:11:27.82,0:11:29.69,Default,,0000,0000,0000,,voor een eredienst aan zijn voorouders.
Dialogue: 0,0:11:29.69,0:11:31.19,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een belangrijke taak
Dialogue: 0,0:11:31.19,0:11:33.19,Default,,0000,0000,0000,,en velen denken dat als hij dit niet doet
Dialogue: 0,0:11:33.19,0:11:34.84,Default,,0000,0000,0000,,alles verkeerd zal gaan.
Dialogue: 0,0:11:35.34,0:11:37.21,Default,,0000,0000,0000,,Hij is dus een religieus figuur,
Dialogue: 0,0:11:37.21,0:11:38.54,Default,,0000,0000,0000,,zo zou Rattray beweren,
Dialogue: 0,0:11:38.54,0:11:41.16,Default,,0000,0000,0000,,maar ook een politiek figuur.
Dialogue: 0,0:11:42.18,0:11:45.84,Default,,0000,0000,0000,,Dit alles zou voor Rattray\Nals religie tellen,
Dialogue: 0,0:11:45.84,0:11:49.17,Default,,0000,0000,0000,,maar mijn punt is dat wanneer je kijkt\Nnaar de levens van die mensen,
Dialogue: 0,0:11:49.17,0:11:51.91,Default,,0000,0000,0000,,je ziet dat bij alles wat ze doen,
Dialogue: 0,0:11:51.91,0:11:53.94,Default,,0000,0000,0000,,ze zich bewust zijn van hun voorouders.
Dialogue: 0,0:11:53.94,0:11:57.81,Default,,0000,0000,0000,,Elke ochtend voor het ontbijt\Nkun je voor je huis
Dialogue: 0,0:11:57.81,0:12:01.99,Default,,0000,0000,0000,,iets offeren aan de boomgod, nyame dua.
Dialogue: 0,0:12:02.00,0:12:04.46,Default,,0000,0000,0000,,Je praat tegen de goden,\Nde hoge en lage goden,
Dialogue: 0,0:12:04.46,0:12:06.08,Default,,0000,0000,0000,,tegen de voorouders,\Nenzovoorts.
Dialogue: 0,0:12:06.55,0:12:10.73,Default,,0000,0000,0000,,In deze wereld heeft de scheiding\Ntussen religie en wetenschap
Dialogue: 0,0:12:10.73,0:12:12.09,Default,,0000,0000,0000,,nog niet plaatsgevonden.
Dialogue: 0,0:12:12.53,0:12:14.91,Default,,0000,0000,0000,,Religie staat nog niet los\Nvan andere zaken in het leven.
Dialogue: 0,0:12:14.92,0:12:18.76,Default,,0000,0000,0000,,En wat vooral belangrijk is\Nom deze wereld te begrijpen
Dialogue: 0,0:12:18.76,0:12:21.51,Default,,0000,0000,0000,,is dat het werk wat hier\Ndoor de wetenschap wordt gedaan,
Dialogue: 0,0:12:21.51,0:12:24.43,Default,,0000,0000,0000,,door Rattray religie zou worden genoemd.
Dialogue: 0,0:12:24.43,0:12:26.37,Default,,0000,0000,0000,,Want als zij iets willen begrijpen,
Dialogue: 0,0:12:26.37,0:12:28.20,Default,,0000,0000,0000,,of weten waarom de oogst is mislukt,
Dialogue: 0,0:12:28.20,0:12:29.67,Default,,0000,0000,0000,,of waarom het regent, of niet,
Dialogue: 0,0:12:29.67,0:12:31.90,Default,,0000,0000,0000,,als ze regen nodig hebben,
Dialogue: 0,0:12:31.90,0:12:36.86,Default,,0000,0000,0000,,of als ze willen begrijpen\Nwaarom hun opa overleden is,
Dialogue: 0,0:12:36.86,0:12:39.20,Default,,0000,0000,0000,,ze een beroep zullen doen\Nop dezelfde entiteiten
Dialogue: 0,0:12:39.20,0:12:40.64,Default,,0000,0000,0000,,en in dezelfde taal,
Dialogue: 0,0:12:40.64,0:12:43.25,Default,,0000,0000,0000,,ze zullen het dezelfde goden vragen.
Dialogue: 0,0:12:43.25,0:12:45.17,Default,,0000,0000,0000,,Met andere woorden:
Dialogue: 0,0:12:45.17,0:12:48.61,Default,,0000,0000,0000,,die belangrijke scheiding van religie\Nen wetenschap is nog niet gebeurd.
Dialogue: 0,0:12:48.61,0:12:53.61,Default,,0000,0000,0000,,Dit zou natuurlijk toeval\Nkunnen zijn, ware het niet
Dialogue: 0,0:12:53.61,0:12:57.04,Default,,0000,0000,0000,,dat in grote delen van de wereld\Ndit nog steeds het geval is.
Dialogue: 0,0:12:57.70,0:13:00.43,Default,,0000,0000,0000,,Ik had laatst het voorrecht\Neen bruiloft te mogen bijwonen
Dialogue: 0,0:13:00.43,0:13:01.78,Default,,0000,0000,0000,,in het noorden van Namibië,
Dialogue: 0,0:13:01.78,0:13:04.41,Default,,0000,0000,0000,,ongeveer 35 km ten zuiden\Nvan de grens met Angola
Dialogue: 0,0:13:04.41,0:13:06.14,Default,,0000,0000,0000,,in een dorp met 200 bewoners.
Dialogue: 0,0:13:06.14,0:13:07.31,Default,,0000,0000,0000,,Dit waren moderne mensen.
Dialogue: 0,0:13:07.31,0:13:09.20,Default,,0000,0000,0000,,Oona Chaplin was bij ons --
Dialogue: 0,0:13:09.20,0:13:10.61,Default,,0000,0000,0000,,sommigen zullen haar kennen --
Dialogue: 0,0:13:10.61,0:13:12.69,Default,,0000,0000,0000,,en een van de dorpelingen kwam op haar af
Dialogue: 0,0:13:12.69,0:13:15.42,Default,,0000,0000,0000,,en zei: "Ik ken je van 'Game of Thrones'."
Dialogue: 0,0:13:15.42,0:13:19.25,Default,,0000,0000,0000,,Niet echt een afgelegen dorp dus,
Dialogue: 0,0:13:19.25,0:13:23.34,Default,,0000,0000,0000,,echter voor hen zijn goden\Nen zielen nog steeds aanwezig.
Dialogue: 0,0:13:23.34,0:13:27.17,Default,,0000,0000,0000,,Toen we met de bus op en neer reden\Nnaar de locaties van de ceremonie,
Dialogue: 0,0:13:27.17,0:13:30.86,Default,,0000,0000,0000,,deden ze geen algemeen gebed,\Nmaar ze beden om een veilige reis.
Dialogue: 0,0:13:30.86,0:13:32.41,Default,,0000,0000,0000,,En ze meenden het.
Dialogue: 0,0:13:32.41,0:13:36.61,Default,,0000,0000,0000,,En toen ze zeiden dat mijn moeder,\Nde moeder van de bruidegom,
Dialogue: 0,0:13:36.62,0:13:39.18,Default,,0000,0000,0000,,bij ons was, bedoelden ze dat letterlijk.
Dialogue: 0,0:13:39.18,0:13:41.94,Default,,0000,0000,0000,,Ze geloofden dat, hoewel ze dood is,
Dialogue: 0,0:13:41.94,0:13:44.52,Default,,0000,0000,0000,,ze nog altijd bij ons was.
Dialogue: 0,0:13:44.52,0:13:47.07,Default,,0000,0000,0000,,Vandaag de dag heeft\Nin grote delen van de wereld
Dialogue: 0,0:13:47.07,0:13:50.91,Default,,0000,0000,0000,,die scheiding tussen wetenschap en religie\Nnog niet plaatsgevonden.
Dialogue: 0,0:13:50.91,0:13:53.55,Default,,0000,0000,0000,,En zoals ik al zei, dit zijn geen --
Dialogue: 0,0:13:55.04,0:13:59.44,Default,,0000,0000,0000,,Deze man heeft voor Chase\Nen de Wereldbank gewerkt.
Dialogue: 0,0:13:59.44,0:14:02.15,Default,,0000,0000,0000,,Dit zijn ook wereldburgers,
Dialogue: 0,0:14:02.15,0:14:05.87,Default,,0000,0000,0000,,maar ze komen uit plaatsen\Nwaar religie een hele andere rol speelt.
Dialogue: 0,0:14:05.87,0:14:10.79,Default,,0000,0000,0000,,Bedenk dus de volgende keer\Nwanneer iemand religie generaliseert,
Dialogue: 0,0:14:10.79,0:14:15.84,Default,,0000,0000,0000,,dat er misschien helemaal\Nniet zoiets als religie bestaat
Dialogue: 0,0:14:15.84,0:14:19.51,Default,,0000,0000,0000,,en dat wat ze zeggen\Ndaarom helemaal niet waar kan zijn.
Dialogue: 0,0:14:20.31,0:14:22.81,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)