0:00:00.592,0:00:04.584
Ο κόσμος λέει συνέχεια διάφορα[br]για τη θρησκεία.

0:00:04.584,0:00:06.578
(Γέλια)

0:00:06.578,0:00:08.706
Ο εκλιπών, εξαιρετικός[br]Κρίστοφερ Χίτσενς

0:00:08.706,0:00:11.190
έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο[br]«Ο Θεός δεν είναι μεγάλος»,

0:00:11.190,0:00:13.790
με υπότιτλο, [br]«Η θρησκεία δηλητηριάζει τα πάντα»

0:00:13.790,0:00:15.351
(Γέλια)

0:00:15.351,0:00:19.393
Αλλά τον προηγούμενο μήνα,[br]στο περιοδικό Time,

0:00:19.393,0:00:23.466
ο ραβίνος Ντέιβιντ Γουόλπε, που[br]αναφέρεται ως ο Ραβίνος της Αμερικής,

0:00:23.466,0:00:27.750
είπε, για να το εξισορροπήσει έναντι[br]αυτού του αρνητικού χαρακτηρισμού,

0:00:27.750,0:00:30.543
ότι καμία σημαντική μορφή[br]κοινωνικής αλλαγής

0:00:30.543,0:00:34.961
δε μπορεί να συμβεί χωρίς τη συμμετοχή[br]της οργανωμένης θρησκείας.

0:00:34.961,0:00:39.555
Τέτοιες παρατηρήσεις για την αρνητική[br]και τη θετική πλευρά είναι παλιές.

0:00:39.555,0:00:42.313
Έχω μία στην τσέπη μου εδώ

0:00:42.313,0:00:48.237
από τον 1ο αιώνα π.Κ.Χ., του Λουκρήτιου,

0:00:48.237,0:00:50.521
συγγραφέα[br]του «Περί της φύσεως των πραγμάτων».

0:00:50.521,0:00:55.496
που είπε,[br]«Tantum religio potuit suadere malorum»

0:00:55.496,0:00:57.999
--θα έπρεπε να το είχα μάθει απ' έξω --

0:00:57.999,0:01:03.382
σημαίνει, «Οποία δεινά επεφύλαξε[br]στην ανθρωπότητα η θρησκεία»,

0:01:03.382,0:01:06.852
και μιλούσε για την απόφαση του Αγαμέμνονα

0:01:06.852,0:01:10.322
να θυσιάσει τελετουργικά[br]την κόρη του, Ιφιγένεια

0:01:10.322,0:01:13.794
ώστε να διατηρηθούν[br]οι προοπτικές του στρατού του.

0:01:13.794,0:01:16.925
Υπήρξαν μακρές συζητήσεις περί θρησκείας

0:01:16.925,0:01:20.315
ανά τους αιώνες, τις χιλιετίες [br]μπορούμε να πούμε στη εν λόγω περίπτωση.

0:01:20.315,0:01:22.580
Οι άνθρωποι έχουν μιλήσει πολύ γι'αυτό

0:01:22.580,0:01:26.579
και έχουν πει καλά, κακά[br]και αδιάφορα πράγματα.

0:01:26.579,0:01:28.587
Αυτό για το οποίο θέλω[br]να σας πείσω σήμερα

0:01:28.587,0:01:30.446
είναι ο πολύ απλός ισχυρισμός

0:01:30.446,0:01:32.691
ότι αυτές οι συζητήσεις

0:01:32.691,0:01:35.511
είναι κατά κάποιο τρόπο παράλογες,

0:01:35.511,0:01:38.551
γιατί η θρησκεία δεν υπάρχει,

0:01:38.551,0:01:41.151
για να μπορούμε να ισχυριζόμαστε[br]διάφορα για αυτήν.

0:01:41.151,0:01:45.575
Δεν υπάρχει θρησκεία, οπότε[br]δεν μπορεί να είναι καλή ή κακή.

0:01:45.580,0:01:47.968
Δεν μπορεί καν να είναι αδιάφορη.

0:01:47.968,0:01:53.999
Αν αναλογιστείτε θεωρίες [br]της ανυπαρξίας πραγμάτων,

0:01:54.010,0:01:56.659
ένας προφανής τρόπος[br]για να προσπαθήσουμε να καθορίσουμε

0:01:56.659,0:01:58.877
την ανυπαρξία ενός υποτιθέμενου πράγματος

0:01:58.877,0:02:01.429
θα ήταν να δώσουμε έναν ορισμό[br]αυτού του πράγματος

0:02:01.429,0:02:03.741
και να δούμε αν κάτι τον καλύπτει.

0:02:03.741,0:02:08.549
Θα ξεκινήσω από την εν λόγω διαδρομή[br]για αρχή.

0:02:08.549,0:02:12.302
Αν κοιτάξετε στα λεξικά[br]και αν το σκεφτείτε,

0:02:12.302,0:02:14.798
ένας πολύ φυσικός ορισμός της θρησκείας

0:02:14.798,0:02:19.928
είναι ότι περιλαμβάνει πίστη σε θεούς[br]ή σε πνευματικά όντα.

0:02:19.928,0:02:23.587
Αυτό υπάρχει σε πολλά λεξικά,[br]αλλά θα το βρείτε επίσης

0:02:23.587,0:02:26.320
στο έργο του Σερ Έντουαρντ Τάιλορ,

0:02:26.320,0:02:28.421
πρώτου καθηγητή ανθρωπολογίας[br]στην Οξφόρδη,

0:02:28.421,0:02:30.758
ενός από τους πρώτους[br]μοντέρνους ανθρωπολόγους.

0:02:30.758,0:02:32.675
Στο βιβλίο του[br]για τον πρωτόγονο πολιτισμό,

0:02:32.675,0:02:35.911
λέει ότι στην καρδιά της θρησκείας[br]είναι αυτό που αποκαλεί ανιμισμό,

0:02:35.911,0:02:40.155
πίστη σε πνευματικούς[br]παράγοντες, σε πνεύματα.

0:02:40.155,0:02:41.903
Το πρώτο πρόβλημα αυτού του ορισμού

0:02:41.903,0:02:44.410
είναι από ένα μυθιστόρημα του Πολ Μπέιτι,[br]το «Tuff».

0:02:44.410,0:02:46.198
Κάποιος μιλάει σε έναν ραβίνο.

0:02:46.198,0:02:48.398
Ο ραβίνος λέει ότι δεν πιστεύει στον Θεό.

0:02:48.398,0:02:51.034
Αυτός του λέει, «Είσαι ραβίνος,[br]πώς γίνεται να μην πιστεύεις στον Θεό;»

0:02:51.034,0:02:53.930
Και απαντάει,[br]«Αυτό είναι το καλό του να είσαι Εβραίος.

0:02:53.930,0:02:56.300
Δε χρειάζεται να πιστεύεις[br]σε ένα Θεό καθ' εαυτόν,

0:02:56.300,0:02:58.671
απλώς στο ότι είσαι Εβραίος». [br](Γέλια)

0:02:58.671,0:03:01.894
Αν αυτός είναι Εβραίος ραβίνος,[br]

0:03:01.894,0:03:04.680
και αν πρέπει να πιστεύεις στον Θεό[br]για να είσαι θρήσκος,

0:03:04.680,0:03:07.698
τότε έχουμε ένα αντιφατικό συμπέρασμα,

0:03:07.698,0:03:10.220
ότι αφού είναι πιθανό[br]να είσαι Εβραίος ραβίνος

0:03:10.220,0:03:12.243
χωρίς να πιστεύεις στον Θεό,

0:03:12.243,0:03:14.495
τότε ο Ιουδαισμός δεν είναι θρησκεία.

0:03:14.495,0:03:17.474
Αυτή είναι μια αρκετά αντιφατική σκέψη.

0:03:17.474,0:03:20.724
Εδώ είναι ένα άλλο επιχείρημα[br]κατά αυτής της άποψης.

0:03:20.724,0:03:23.070
Ένας φίλος μου, Ινδός,

0:03:23.070,0:03:26.233
όταν ήταν πολύ μικρός,[br]πήγε στον παππού του και του είπε,

0:03:26.233,0:03:29.436
«Θέλω να σου μιλήσω για τη θρησκεία»,[br]και ο παππούς του του είπε,

0:03:29.436,0:03:31.930
«Είσαι πολύ μικρός.[br]Ξαναέλα όταν θα γίνεις έφηβος».

0:03:31.930,0:03:35.105
Κι έτσι πήγε πάλι όταν ήταν έφηβος,[br]και είπε στον παππού του,

0:03:35.106,0:03:36.989
«Μπορεί να είναι λίγο αργά τώρα

0:03:36.989,0:03:40.205
γιατί ανακάλυψα ότι δεν πιστεύω[br]στους θεούς».

0:03:40.205,0:03:42.191
Ο παππούς του, που ήταν σοφός, του είπε,

0:03:42.191,0:03:44.601
«Α, άρα ανήκεις στον κλάδο των άθεων

0:03:44.601,0:03:47.378
της Ινδουιστικής παράδοσης». [br](Γέλια)

0:03:47.378,0:03:51.072
Και τέλος, υπάρχει αυτός ο τύπος,

0:03:51.072,0:03:53.638
που ως γνωστόν δεν πιστεύει στον Θεό.

0:03:53.638,0:03:55.360
Το όνομά του είναι Δαλάι Λάμα.

0:03:55.360,0:03:58.316
Συχνά αστειεύεται ότι είναι ένας[br]από τους κορυφαίους άθεους.

0:03:58.316,0:04:01.054
Αλλά είναι αλήθεια,[br]γιατί η θρησκεία του Δαλάι Λάμα

0:04:01.054,0:04:03.672
δεν περιλαμβάνει πίστη στον Θεό.

0:04:03.672,0:04:08.526
Μπορεί να σας φαίνεται[br]ότι σας έχω δώσει λάθος ορισμό

0:04:08.526,0:04:12.209
και ότι θα έπρεπε να σκεφτώ άλλον ορισμό[br]και να τον δοκιμάσω[br]

0:04:12.219,0:04:15.348
και να προσπαθήσω να βρω[br]κάτι που να συμπεριλαμβάνει

0:04:15.348,0:04:18.156
τον αθεϊστικό Ιουδαϊσμό,[br]τον αθεϊστικό Ινδουισμό,

0:04:18.156,0:04:20.907
και τον αθεϊστικό Βουδισμό[br]σαν μορφές θρησκευτικότητας,

0:04:20.907,0:04:23.383
αλλά νομίζω ότι αυτό είναι κακή ιδέα,

0:04:23.383,0:04:25.296
και ο λόγος που το νομίζω αυτό

0:04:25.296,0:04:28.479
είναι πως νομίζω ότι η αντίληψή μας[br]για τη θρησκεία δε λειτουργεί έτσι.

0:04:28.479,0:04:30.804
Θεωρώ ότι η αντίληψή μας για τη θρησκεία

0:04:30.804,0:04:34.845
λειτουργεί επειδή έχουμε μια λίστα[br]πρότυπων θρησκειών

0:04:34.845,0:04:37.626
και των υποτμημάτων τους,

0:04:37.626,0:04:38.507
-σωστά;-

0:04:38.507,0:04:42.529
και αν εμφανιστεί κάτι καινούριο[br]που υποτίθεται ότι είναι θρησκεία,

0:04:42.529,0:04:46.792
ρωτάμε, «Μοιάζει με κάποιο από αυτά;»

0:04:46.792,0:04:49.782
Νομίζω ότι δεν είναι μόνο[br]το πώς σκεφτόμαστε για τη θρησκεία,

0:04:49.782,0:04:54.764
έτσι ώστε από τη δική μας άποψη, όλα[br]αυτά στη λίστα πρέπει να είναι θρησκείες

0:04:54.764,0:04:57.350
και γι' αυτό δεν νομίζω[br]ότι ένας ορισμός της θρησκείας

0:04:57.350,0:04:59.613
που αποκλείει τον Βουδισμό[br]και τον Ιουδαϊσμό

0:04:59.613,0:05:04.231
έχει πιθανότητες να είναι μια καλή αρχή,[br]γιατί είναι στη λίστα.

0:05:04.231,0:05:06.456
Αλλά γιατί έχουμε τέτοια λίστα;

0:05:06.456,0:05:10.150
Τι συμβαίνει;[br]Πώς προέκυψε αυτή η λίστα;

0:05:10.150,0:05:12.800
Νομίζω η απάντηση είναι απλή

0:05:12.800,0:05:15.717
και ως εκ τούτου, ωμή και αμφιλεγόμενη.

0:05:15.717,0:05:19.022
Σίγουρα πολλοί θα διαφωνήσουν,[br]αλλά αυτή είναι η ιστορία μου,

0:05:19.022,0:05:21.529
και αληθής ή όχι,[br]είναι μια ιστορία που νομίζω

0:05:21.529,0:05:24.984
θα σας δώσει μια αίσθηση του πώς[br]προέκυψε αυτή η λίστα,[br]

0:05:24.984,0:05:28.311
και έτσι σας βοηθάει να σκεφτείτε[br]τι χρησιμότητα μπορεί να έχει.

0:05:28.311,0:05:31.330
Νομίζω ότι η απάντηση είναι,[br]Ευρωπαίοι ταξιδιώτες,

0:05:31.330,0:05:33.444
χοντρικά από την εποχή του Κολόμβου,

0:05:33.444,0:05:35.222
άρχισαν να γυρίζουν τον κόσμο.

0:05:35.222,0:05:37.285
Προέρχονταν από Χριστιανική κουλτούρα,

0:05:37.285,0:05:39.540
και όταν έφταναν σε ένα νέο μέρος,

0:05:39.540,0:05:42.230
παρατηρούσαν ότι μερικοί άνθρωποι[br]δεν ήταν Χριστιανοί,

0:05:42.230,0:05:44.140
κι έτσι αναρωτήθηκαν --

0:05:44.140,0:05:47.365
Τι έχουν στη θέση του Χριστιανισμόυ;

0:05:47.365,0:05:50.580
Και δημιουργήθηκε [br]--κατασκευάστηκε-- αυτή η λίστα.

0:05:50.580,0:05:52.870
Αποτελείται από τα πράγματα[br]που άλλοι άνθρωποι

0:05:52.870,0:05:55.413
είχαν αντί του Χριστιανισμού.

0:05:55.413,0:05:58.659
Τώρα υπάρχει μια δυσκολία[br]αν συνεχίσουμε έτσι,

0:05:58.659,0:06:01.510
η οποία είναι ότι ο Χριστιανισμός είναι,

0:06:01.510,0:06:05.588
ακόμα και σε αυτή τη λίστα,[br]μια εξαιρετικά συγκεκριμένη παράδοση.

0:06:05.588,0:06:09.478
Συμπεριλαμβάνει πολλά πράγματα,[br]που είναι πολύ συγκεκριμένα,

0:06:09.478,0:06:14.340
που είναι τα αποτελέσματα[br]των γεγονότων της χριστιανικής Ιστορίας

0:06:14.351,0:06:18.713
και αυτό που βρίσκεται στην καρδιά των[br]περισσοτέρων αντιλήψεων του Χριστιανισμού,

0:06:18.713,0:06:21.497
το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης[br]Ιστορίας του Χριστιανισμού,

0:06:21.497,0:06:24.450
είναι ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά[br]δογματικό θρήσκευμα.

0:06:24.450,0:06:27.560
Είναι μια θρησκεία στην οποία[br]οι άνθρωποι ανησυχούν πραγματικά

0:06:27.560,0:06:29.533
για το αν πιστεύετε στα σωστά πράγματα.

0:06:29.533,0:06:33.292
Η εσωτερική Ιστορία του Χριστιανισμού[br]αποτελείται κυρίως από ανθρώπους

0:06:33.292,0:06:36.244
που σκότωναν ο ένας τον άλλον[br]επειδή πίστευε στο λάθος πράγμα,

0:06:36.244,0:06:39.800
και επίσης εμπλέκεται[br]σε μάχες με άλλες θρησκείες,

0:06:39.800,0:06:43.339
που προφανώς ξεκινούν τον Μεσαίωνα,

0:06:43.339,0:06:45.001
μια μάχη με το Ισλάμ,

0:06:45.001,0:06:47.680
στην οποία, και πάλι,[br]ήταν η απιστία,

0:06:47.680,0:06:49.970
το γεγονός ότι δεν πίστευαν[br]τα σωστά πράγματα,

0:06:49.970,0:06:53.140
που φάνηκε τόσο προσβλητικό[br]στον χριστιανικό κόσμο.

0:06:53.140,0:06:58.200
Ο Χριστιανισμός έχει μια πολύ συγκεκριμένη[br]και ιδιαίτερη ιστορία

0:06:58.200,0:07:04.928
και όσα βρίσκονται σε αυτή τη λίστα[br]δεν της μοιάζουν απόλυτα.

0:07:04.928,0:07:06.761
Και ένα άλλο πρόβλημα, νομίζω.

0:07:06.761,0:07:09.612
Συνέβη κάτι πολύ συγκεκριμένο.[br]Αναφέρθηκε νωρίτερα,

0:07:09.612,0:07:11.760
αλλά ένα πολύ συγκεκριμένο πράγμα[br]που συνέβη

0:07:11.760,0:07:13.902
στην ιστορία του είδους[br]του Χριστιανισμού

0:07:13.902,0:07:17.032
που βλέπουμε γύρω μας,[br]κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες,

0:07:17.032,0:07:20.073
στα τέλη του 19ου αιώνα.

0:07:20.073,0:07:22.610
Αυτό που συνέβη

0:07:22.610,0:07:25.499
ήταν ένα είδος συμφωνίας που έγινε

0:07:25.499,0:07:27.958
μεταξύ της επιστήμης,

0:07:27.958,0:07:33.963
αυτού του νέου τρόπου οργάνωσης[br]της διανοητικής αυθεντίας,

0:07:33.963,0:07:35.183
και της θρησκείας.

0:07:35.183,0:07:37.156
Εάν σκεφτείτε τον 18ο αιώνα,

0:07:37.156,0:07:40.474
αν σκεφτείτε την πνευματική ζωή[br]πριν από τα τέλη του 19ου αιώνα,

0:07:40.474,0:07:43.824
οτιδήποτε έκανες και σκεφτόσουν,

0:07:43.824,0:07:46.710
είτε αυτό ήταν ο φυσικός κόσμος,

0:07:46.710,0:07:48.140
ο ανθρώπινος κόσμος,

0:07:48.140,0:07:50.350
ο φυσικός κόσμος[br]ξεχωριστά από τον ανθρώπινο,

0:07:50.350,0:07:52.541
ή η ηθική, οτιδήποτε έκανες

0:07:52.541,0:07:55.241
ήταν διαμορφωμένο στα πλαίσια[br]μιας σειράς υποθέσεων --

0:07:55.241,0:07:57.984
θρησκευτικών,[br]χριστιανικών υποθέσεων.

0:07:57.984,0:08:01.287
Δεν μπορούσες να [br]περιγράψεις τον φυσικό κόσμο

0:08:01.287,0:08:03.936
χωρίς να συμπεριλάβεις τη θρησκεία,

0:08:03.936,0:08:06.232
πχ. την ιστορία της Δημιουργίας

0:08:06.232,0:08:08.234
κατά την παράδοση του Αβραάμ,

0:08:08.234,0:08:10.642
στο πρώτο βιβλίο της Τορά.

0:08:10.642,0:08:13.892
Όλα πλαισιώνονταν έτσι.

0:08:13.892,0:08:16.086
Αλλά αυτό άλλαξε[br]στο τέλος του 19ου αιώνα,

0:08:16.086,0:08:18.583
και για πρώτη φορά,[br]οι άνθρωποι μπορούσαν

0:08:18.583,0:08:20.945
να αναπτύξουν σοβαρές[br]πνευματικές σταδιοδρομίες

0:08:20.945,0:08:23.360
ως φυσικοί ιστορικοί,[br]όπως ο Δαρβίνος.

0:08:23.360,0:08:25.579
Ο Δαρβίνος ανησυχούσε[br]για τη σχέση όσων είπε

0:08:25.579,0:08:29.033
με τις θρησκευτικές αλήθειες,[br]αλλά μπορούσε να προχωρήσει,

0:08:29.033,0:08:31.208
μπορούσε να γράψει βιβλία[br]για το θέμα του,

0:08:31.208,0:08:35.176
χωρίς να χρειάζεται να πει ποια ήταν[br]η σχέση του με τις θρησκευτικές αξιώσεις,

0:08:35.176,0:08:37.926
και οι γεωλόγοι μπορούσαν να μιλήσουν[br]γι' αυτό περισσότερο.

0:08:37.926,0:08:39.868
Στις αρχές του 19ου αιώνα,[br]αν ήσουν γεωλόγος

0:08:39.868,0:08:42.290
και διατύπωνες έναν ισχυρισμό[br]για την ηλικία της Γης,

0:08:42.290,0:08:44.895
θα έπρεπε να εξηγήσεις[br]πώς αυτό ήταν συνεπές ή όχι

0:08:44.895,0:08:47.317
με την ηλικία της Γης στη Γένεση.

0:08:47.317,0:08:48.879
Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα,

0:08:48.879,0:08:50.952
δεν μπορούσες απλά να γράψεις ένα βιβλίο

0:08:50.952,0:08:53.157
με επιχειρήματα [br]για το πόσο παλιά είναι η Γη.

0:08:53.157,0:08:58.170
Έτσι, υπάρχει μια μεγάλη αλλαγή, και[br]αυτή η πνευματική διαίρεση της εργασίας,

0:08:58.170,0:09:00.380
κατά κάποιο τρόπο στερεοποιείται,

0:09:00.380,0:09:03.405
ώστε μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα[br]στην Ευρώπη,

0:09:03.405,0:09:05.810
υπάρχει ένας πνευματικός[br]καταμερισμός εργασίας,

0:09:05.810,0:09:08.068
και μπορείς να κάνεις[br]πολλά σοβαρά πράγματα,

0:09:08.068,0:09:11.949
συμπεριλαμβανομένης, όλο και περισσότερο,[br]ακόμα και της φιλοσοφίας,

0:09:11.949,0:09:14.579
χωρίς να περιορίζεσαι από τη σκέψη,

0:09:14.579,0:09:17.201
«Αυτό που θα πω[br]θα πρέπει να είναι συνεπές

0:09:17.201,0:09:19.849
με τις βαθιές αλήθειες που μου δίνονται

0:09:19.849,0:09:21.910
από τη θρησκευτική μου παράδοση».

0:09:21.910,0:09:27.969
Έτσι, φανταστείτε κάποιον να φεύγει[br]από αυτόν τον κόσμο του 19ου αιώνα

0:09:27.969,0:09:31.453
να έρχεται στη χώρα που μεγάλωσα,[br]την Γκάνα,

0:09:31.453,0:09:33.870
την κοινωνία στην οποία μεγάλωσα,[br]την Ασάντι,

0:09:33.870,0:09:36.982
να έρχεται εκεί[br]στην αλλαγή του 20ου αιώνα

0:09:36.982,0:09:39.258
με την ερώτηση [br]που δημιούργησε αυτή τη λίστα:

0:09:39.258,0:09:43.084
Τι έχουν αντί του Χριστιανισμού;

0:09:43.084,0:09:46.527
Ένα πράγμα που θα παρατηρούσε,

0:09:46.527,0:09:48.324
-- ο άνθρωπος που το έκανε αυτό

0:09:48.324,0:09:51.191
ήταν ο Βρετανός κυβερνητικός[br]ανθρωπολόγος Καπετάνιος Ράτρεϊ,

0:09:51.191,0:09:53.659
που έγραψε ένα βιβλίο[br]για τη θρησκεία της Ασάντι.

0:09:53.659,0:09:56.192
Αυτό είναι ένας δίσκος ψυχής.

0:09:56.192,0:09:58.605
Υπάρχουν πολλοί από αυτούς[br]στο Βρετανικό Μουσείο.

0:09:58.605,0:10:00.885
Θα μπορούσα να σας πω[br]μια ενδιαφέρουσα ιστορία

0:10:00.885,0:10:03.488
για το πώς πολλά από τα πράγματα[br]από την κοινωνία μου

0:10:03.488,0:10:05.738
κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο,

0:10:05.738,0:10:07.383
αλλά δεν έχουμε χρόνο γι' αυτό.

0:10:07.383,0:10:09.104
Έτσι, αυτό είναι ένας δίσκος ψυχής.

0:10:09.104,0:10:11.887
Τι είναι ο δίσκος ψυχής;[br]Τον φορούσαν γύρω από το λαιμό

0:10:11.887,0:10:14.205
οι καθαριστές της ψυχής [br]του βασιλιά Ασάντι.

0:10:14.205,0:10:18.224
Τί δουλειά έκαναν; [br]Έπλεναν την ψυχή του βασιλιά.

0:10:18.224,0:10:20.659
Θα έπαιρνε πολύ χρόνο[br]να εξηγήσω πώς η ψυχή

0:10:20.659,0:10:22.954
θα μπορούσε να πλένεται,

0:10:22.954,0:10:26.241
αλλά ο Ράτρεϊ ήξερε ότι αυτό ήταν θρησκεία

0:10:26.241,0:10:29.011
επειδή συμπεριλάμβανε ψυχές.

0:10:29.011,0:10:32.300
Και ομοίως,[br]υπήρχαν πολλά ακόμα πράγματα,

0:10:32.300,0:10:33.733
πολλές άλλες πρακτικές.

0:10:33.733,0:10:36.329
Για παράδειγμα, κάθε φορά[br]που κάποιος έπινε κάτι,

0:10:36.329,0:10:39.259
έχυνε λίγο στο έδαφος,[br]κάτι που ονομάζεται σπονδή,

0:10:39.259,0:10:41.321
και έδινανε λίγο στους προγόνους του.

0:10:41.321,0:10:44.070
Ο πατέρας μου, κάθε φορά[br]που άνοιγε ένα μπουκάλι ουίσκι,

0:10:44.070,0:10:45.879
--πολύ συχνά--,

0:10:45.879,0:10:48.888
έβγαζε το καπάκι[br]και έχυνε λίγο στο έδαφος,

0:10:48.888,0:10:53.638
και μιλούσε στον Ακρομά-αμπιμ,[br]τον ιδρυτή της γραμμής μας,

0:10:53.638,0:10:55.759
ή στον Γιάο Αντόνι, το θείο του,

0:10:55.759,0:10:59.489
τους μιλούσε, τους προσέφερε[br]λίγο από το ουίσκι του.

0:10:59.509,0:11:02.660
Τέλος, υπήρχαν[br]τεράστια δημόσια τελετουργικά.

0:11:02.660,0:11:06.173
Αυτό το σχέδιο είναι του 19ου αιώνα,[br]ενός άλλου βρετανού αξιωματικού,

0:11:06.173,0:11:09.604
ενός τέτοιου τελετουργικού,[br]που αφορούσε το βασιλιά,

0:11:09.607,0:11:11.887
και η δουλειά του βασιλιά,

0:11:11.887,0:11:14.681
εκτός από το οργανώνει πολέμους[br]και άλλα τέτοια,

0:11:14.681,0:11:18.710
ήταν να προσέχει τους τάφους[br]των προγόνων του,

0:11:18.710,0:11:20.331
και όταν ένας βασιλιάς πέθαινε,

0:11:20.331,0:11:22.407
το σκαμπό στο οποίο καθόταν βαφόταν μαύρο

0:11:22.407,0:11:24.934
και τοποθετούνταν στον βασιλικό ναό,

0:11:24.934,0:11:26.618
και κάθε 40 ημέρες,

0:11:26.618,0:11:29.962
ο βασιλιάς της Ασάντι πρέπει[br]να πάει να λατρέψει τους προγόνους του.[br]

0:11:29.962,0:11:32.493
Είναι μεγάλο μέρος της θέσης του,[br]και ο κόσμος πίστευε

0:11:32.493,0:11:35.233
ότι αν δεν το κάνει, [br]τα πάντα θα κατέρρεαν.

0:11:35.233,0:11:37.573
Είναι λοιπόν μια θρησκευτική φιγούρα,

0:11:37.573,0:11:41.054
όπως θα έλεγε ο Ράτρεϊ,[br]καθώς και μια πολιτική προσωπικότητα.

0:11:41.490,0:11:45.905
Έτσι, όλα αυτά ο Ράτρεϊ[br]τα θεωρούσε θρησκεία,

0:11:45.905,0:11:49.504
αλλά θέλω να πω ότι όταν εξετάζεις[br]τις ζωές αυτών των ανθρώπων,

0:11:49.504,0:11:52.023
θα συνειδητοποιήσεις ότι κάθε φορά[br]που κάνουν κάτι,

0:11:52.023,0:11:53.805
σκέφτονται τους προγόνους τους.

0:11:53.805,0:11:55.980
Κάθε μέρα στο πρωινό,

0:11:55.980,0:11:58.254
μπορείς να πας στο[br]μπροστινό μέρος του σπιτιού

0:11:58.254,0:12:01.967
και να κάνεις μια προσφορά[br]στο δέντρο-θεό, το «νιαμί ντουά»

0:12:01.967,0:12:06.339
και να μιλήσεις στους μεγάλους[br]και μικρούς θεούς, τους προγόνους κ.ο.κ.

0:12:06.353,0:12:11.876
Σε αυτόν τον κόσμο δεν έχει γίνει[br]διαχωρισμός μεταξύ θρησκείας και επιστήμης.

0:12:11.876,0:12:15.201
Η θρησκεία δεν έχει διαχωριστεί[br]από τους άλλους τομείς της ζωής,

0:12:15.201,0:12:18.024
και ειδικότερα, [br]είναι σημαντικό να καταλάβουμε

0:12:18.024,0:12:19.985
πως σε έναν τέτοιο κόσμο,

0:12:19.985,0:12:24.636
τη δουλειά της επιστήμης την κάνει[br]αυτό που ο Ράτρεϊ αποκαλεί θρησκεία,

0:12:24.636,0:12:27.088
γιατί αν θέλουν μια εξήγηση για κάτι,

0:12:27.088,0:12:29.392
αν θέλουν να ξέρουν[br]γιατί η καλλιέργεια απέτυχε,

0:12:29.392,0:12:32.220
γιατί βρέχει ή δε βρέχει,[br]αν χρειάζονται βροχή,

0:12:32.220,0:12:36.346
αν θέλουν να ξέρουν γιατί[br]πέθανε ο παππούς τους,

0:12:36.346,0:12:40.768
θα απευθυνθούν στις ίδιες τις υπάρξεις,[br]την ίδια τη γλώσσα,

0:12:40.768,0:12:43.645
θα ρωτήσουν τους ίδιους τους θεούς.

0:12:43.645,0:12:45.977
Αυτός ο μεγάλος διαχωρισμός, [br]με άλλα λόγια,

0:12:45.977,0:12:48.693
ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη[br]δεν έχει συμβεί.

0:12:48.693,0:12:52.022
Αυτό θα ήταν μια απλή ιστορική αλλοκοτιά,

0:12:52.022,0:12:57.843
αν δεν ίσχυε μέχρι και σήμερα[br]σε πολλά μέρη του κόσμου.

0:12:57.843,0:13:01.830
Είχα το προνόμιο να πάω σε έναν γάμο [br]τις προάλλες, στη βόρεια Ναμίμπια

0:13:01.844,0:13:05.742
20 μίλια νότια από τα σύνορα της Ανγκόλα, [br]σε ένα χωριό 200 κατοίκων,

0:13:05.747,0:13:07.732
σύχρονων ανθρώπων.

0:13:07.732,0:13:11.445
Ήταν εκεί η Ούνα Τσάπλιν, [br]μπορεί να την έχετε ακουστά,

0:13:11.445,0:13:15.954
και ένας χωρικός την πλησίασε και είπε,[br]«Σε έχω δει στο Game of Thrones».

0:13:15.963,0:13:19.042
Άρα δε μιλάμε για απομονωμένους ανθρώπους,

0:13:19.042,0:13:21.043
αλλά παρ' όλα αυτά, γι' αυτούς,

0:13:21.043,0:13:23.431
οι θεοί και τα πνεύματα είναι ακόμα εκεί,

0:13:23.431,0:13:27.170
και όταν ήμασταν στο λεωφορείο καθ' οδόν[br]για τα διάφορα μέρη της τελετής

0:13:27.170,0:13:32.349
δεν προσεύχονταν γενικά,[br]αλλά για την ασφάλεια του ταξιδιού,

0:13:32.349,0:13:37.607
και όταν μου είπαν πως [br]η γιαγιά των νεόνυμφων ήταν μαζί μας,

0:13:37.607,0:13:39.405
δεν το έλεγαν συμβολικά.

0:13:39.405,0:13:44.403
Εννοούσαν ότι παρόλο που είναι νεκρή,[br]ήταν ακόμα γύρω μας.

0:13:44.415,0:13:47.610
Σε πολλά μέρη του κόσμου σήμερα,

0:13:47.610,0:13:49.908
ο διαχωρισμός μεταξύ[br]θρησκείας και επιστήμης

0:13:49.908,0:13:53.827
δεν έχει συμβεί.

0:13:54.719,0:13:58.350
Αυτός ο άντρας δούλευε στην Chase[br]και την World Bank.

0:13:59.710,0:14:02.028
Αυτοί είναι πολίτες του κόσμου, [br]όπως εσείς,

0:14:02.028,0:14:04.410
αλλά προέρχονται από ένα μέρος[br]στο οποίο η θρησκεία

0:14:04.410,0:14:06.317
καταλαμβάνει έναν πολύ διαφορετικό ρόλο.

0:14:06.317,0:14:10.495
Την επόμενη φορά που θα ακούσετε[br]μια μεγάλη γενίκευση για τη θρησκεία

0:14:10.495,0:14:15.763
θέλω να σκεφτείτε[br]πως ίσως η θρησκεία δεν υπάρχει,

0:14:15.763,0:14:17.914
και, άρα, όσα λένε για αυτήν

0:14:17.914,0:14:21.335
δε γίνεται να είναι αλήθεια.

0:14:21.335,0:14:23.527
(Χειροκρότημα)