WEBVTT 00:00:00.259 --> 00:00:02.233 Videonu dayandırın və bu iki 00:00:02.233 --> 00:00:04.601 rasional ifadəni toplamağa çalışın. 00:00:04.601 --> 00:00:06.343 Yaxşı, məncə həll edə bildiniz. 00:00:06.343 --> 00:00:09.082 İndi isə gəlin birlikdə işləyək. 00:00:09.082 --> 00:00:10.777 Bunu həll etmək üçün öncə 00:00:10.777 --> 00:00:12.101 kəsrlərin məxrəclərinin 00:00:12.101 --> 00:00:14.493 müxtəlif olduğuna baxmalısınız. 00:00:14.493 --> 00:00:15.932 Kəsrlərin məxrəcləri müxtəlif 00:00:15.932 --> 00:00:17.766 olduqda onları toplamaq çətin olur. 00:00:17.766 --> 00:00:18.695 Ortaq məxrəcə gətirmək 00:00:18.695 --> 00:00:21.017 üçün yenidən yazmalısınız. 00:00:21.017 --> 00:00:23.269 Ortaq məxrəcə gətirməyin ən asan yolu 00:00:23.269 --> 00:00:25.336 iki məxrəci bir-birinə vurmaqdır. 00:00:25.336 --> 00:00:26.474 Xüsusilə də, ortaq 00:00:26.474 --> 00:00:28.958 vuruqları yoxdursa. 00:00:28.958 --> 00:00:31.257 Bunların hər ikisi sadələşmiş haldadır 00:00:31.257 --> 00:00:33.486 və ortaq vuruqları yoxdur. 00:00:33.486 --> 00:00:36.667 Elə isə gəlin ortaq məxrəcə gətirək. 00:00:36.667 --> 00:00:39.222 Belə ki, 00:00:39.222 --> 00:00:42.682 bu bərabərdir 00:00:42.682 --> 00:00:44.261 gəlin baxaq, bu bərabərdir 00:00:44.261 --> 00:00:46.118 ortaq məxrəci yazaq. 00:00:46.118 --> 00:00:47.574 Gəlin ortaq məxrəci 00:00:47.574 --> 00:00:49.454 2x.... 00:00:49.454 --> 00:00:50.987 Bunu başqa rənglə yazım. 00:00:50.987 --> 00:00:54.903 Beləliklə, biz ortaq məxrəci 2x-3 00:00:54.903 --> 00:00:57.666 vurulsun 00:00:57.666 --> 00:01:00.961 3x+1 00:01:00.961 --> 00:01:03.771 və üstəgəl 00:01:03.771 --> 00:01:07.315 hansısa bir hədd 00:01:07.315 --> 00:01:10.240 bölünsün 2x-3 00:01:10.240 --> 00:01:13.096 2x-3 00:01:13.096 --> 00:01:14.872 vurulsun 3x+1. 00:01:14.872 --> 00:01:19.202 Vurulsun 3x+1. 00:01:19.202 --> 00:01:21.287 Belə ki, 2x-3-dən 00:01:21.287 --> 00:01:24.328 (2x-3)(3x+1) məxrəcinə 00:01:24.328 --> 00:01:27.416 gətirmək üçün sadəcə olaraq 00:01:27.416 --> 00:01:29.844 məxrəci 3x+1-ə vurduq. 00:01:29.844 --> 00:01:31.082 Əgər biz rasional ifadənin 00:01:31.082 --> 00:01:32.455 qiymətini dəyişmək istəmiriksə, 00:01:32.455 --> 00:01:33.593 bunu məxrəcə tətbiq etdikdə 00:01:33.593 --> 00:01:36.216 surətə də tətbiq etməliyik. 00:01:36.216 --> 00:01:39.849 Belə ki, surət 5x-dir. 00:01:39.849 --> 00:01:41.683 Bunu mavi rənglə edəcəyəm. 00:01:41.683 --> 00:01:45.119 Belə ki, surət 5x-dir və 00:01:45.119 --> 00:01:47.952 onu 3x+1-ə vurmalıyıq. 00:01:47.952 --> 00:01:50.831 Vurulsun 3x+1. 00:01:50.831 --> 00:01:53.525 Baxın, ifadənin qiymətini dəyişmədim. 00:01:53.525 --> 00:01:57.512 Sadəcə 3x+1-ə vurdum və böldüm. 00:01:57.512 --> 00:02:02.232 Bu da 3x+1 sıfıra bərabər olmadığı halda 1 edir. 00:02:02.232 --> 00:02:04.438 Elə isə gəlin bunu buraya da tətbiq edək. 00:02:04.438 --> 00:02:08.640 Burada məxrəc 3x+1-dir 00:02:08.640 --> 00:02:10.962 və onu 2x-3-ə vurmuşam. 00:02:10.962 --> 00:02:12.286 Elə isə mən surəti 00:02:12.286 --> 00:02:15.652 yəni -4x² -nı 00:02:15.652 --> 00:02:19.321 2x-3-ə vurmalıyam. 00:02:19.321 --> 00:02:22.270 2x-3. 00:02:22.270 --> 00:02:24.081 Gəlin buraya mötərizə qoyaq 00:02:24.081 --> 00:02:27.726 ki, 4x² -nı çıxırıq kimi görünməsin. 00:02:27.726 --> 00:02:30.094 Beləliklə, bunların hamısını surətdə 00:02:30.094 --> 00:02:33.042 yenidən yazaq. 00:02:33.042 --> 00:02:35.118 Surətdə 00:02:35.118 --> 00:02:38.647 5x vurulsun 3x 00:02:38.647 --> 00:02:42.269 15x² edir. 00:02:42.269 --> 00:02:47.215 5x vurulsun 1, +5x edir. 00:02:47.215 --> 00:02:49.412 Burada isə 00:02:49.412 --> 00:02:51.107 gəlin bunu yaşıl rənglə yazaq. 00:02:51.107 --> 00:02:55.727 Burada -4x vurulsun 2x 00:02:55.727 --> 00:02:59.860 -8x² edir 00:02:59.860 --> 00:03:02.542 və -4x vurulsun -3 00:03:02.542 --> 00:03:05.592 +12x² edir. 00:03:05.592 --> 00:03:06.924 Bunu düz etdim? 00:03:06.924 --> 00:03:08.224 Mənfi... 00:03:08.224 --> 00:03:09.547 Diqqətli olmalıyıq. 00:03:09.547 --> 00:03:12.984 -4, sanki nəyisə səhv etdim. 00:03:12.984 --> 00:03:14.934 Yenə də, videonu dayandırıb 00:03:14.934 --> 00:03:17.395 nəyi səhv etdiyimi tapa bilərsiniz. 00:03:17.395 --> 00:03:20.792 Belə ki, -4x² vurulsun 2x 00:03:20.792 --> 00:03:23.722 -8x -in kubu edir. 00:03:23.722 --> 00:03:28.534 - 8x³. 00:03:28.534 --> 00:03:32.720 Sonra isə -4x² vurulsun -3, 12x² edir. 00:03:32.720 --> 00:03:36.064 Beləliklə, 00:03:36.064 --> 00:03:37.201 ümumi məxrəc, 00:03:37.201 --> 00:03:38.548 ortaq məxrəcimiz var. 00:03:38.548 --> 00:03:40.777 Artıq hamısını toplaya bilərik. 00:03:40.777 --> 00:03:43.426 2x-3 00:03:43.426 --> 00:03:46.064 vurulsun 00:03:46.064 --> 00:03:49.004 3x+1 00:03:49.004 --> 00:03:51.871 vurulsun 3x+1. 00:03:51.871 --> 00:03:54.123 Gəlin baxaq bunu necə sadələşdirə bilərik? 00:03:54.123 --> 00:03:57.350 Bu ümumilikdə bərabərdir. 00:03:57.350 --> 00:03:59.022 Rasional ifadə olduğunu bildirmək 00:03:59.022 --> 00:04:01.762 üçün gəlin kəsr xəttini çəkək. 00:04:01.762 --> 00:04:05.291 Gəlin baxaq. 00:04:05.291 --> 00:04:09.796 Ən böyük dərəcəli hədd -8x³-dur. 00:04:09.796 --> 00:04:11.894 mənfi 8... 00:04:11.894 --> 00:04:15.404 -8x³. 00:04:15.404 --> 00:04:18.688 Sonra isə 15x² 00:04:18.688 --> 00:04:21.057 və 12x² var. 00:04:21.057 --> 00:04:22.143 Bunları toplayaq və 00:04:23.143 --> 00:04:24.143 27x² alırıq. 00:04:26.843 --> 00:04:29.553 İndi isə buna baxaq. 00:04:30.653 --> 00:04:33.031 Gəlin bunu yaşıl rənglə işarə edək. 00:04:33.031 --> 00:04:35.880 Bunu və bu ikisini həll etdik, 00:04:35.880 --> 00:04:38.301 qaldı 5x. 00:04:38.801 --> 00:04:42.887 Elə bunu da + 5x yazırıq 00:04:42.887 --> 00:04:45.457 və bunların hamısı bölünsün 00:04:45.457 --> 00:04:51.981 2x-3 vurulsun 3x+1 00:04:51.981 --> 00:04:53.731 3x+1. 00:04:53.731 --> 00:04:55.380 Budur, tamamladıq. 00:04:55.380 --> 00:04:57.684 Bitdi. 00:04:57.684 --> 00:05:00.215 Bunu daha da sadələşdirmənin 00:05:00.215 --> 00:05:01.805 başqa asan yolu yoxdur. 00:05:01.805 --> 00:05:03.606 Siz sadəcə surətdə x-i vuruq olaraq ayıra bilərsiniz. 00:05:03.606 --> 00:05:05.417 Lakin, bu məxrəclə 00:05:05.417 --> 00:05:06.317 ixtisar olunmur. 00:05:06.317 --> 00:05:07.657 Beləliklə, bitirdik.