0:00:07.230,0:00:10.820
Bộ binh vững chãi tiến công,

0:00:10.820,0:00:14.980
Voi của họ đã phá vỡ tuyến phòng ngự.

0:00:14.980,0:00:19.990
Nhà vua cố rút quân, nhưng kỵ binh địch [br]đã phục sẵn từ phía sau.

0:00:19.990,0:00:23.010
Không lối thoát.

0:00:23.010,0:00:25.200
Nhưng đây chẳng phải [br]chiến trận thực

0:00:25.200,0:00:27.250
cũng không đơn thuần [br]là một trò chơi.

0:00:27.250,0:00:32.000
Tồn tại trong hơn 1500 năm,

0:00:32.000,0:00:35.897
cờ vua từng được xem như [br]một công cụ luận bàn quân lược,

0:00:35.897,0:00:41.497
phép ẩn dụ chuyện đời[br]và là thước đo bậc anh tài.

0:00:41.497,0:00:45.376
Những ghi chép sớm nhất[br]về cờ vua là ở thế kỷ 7,

0:00:45.376,0:00:47.686
nhưng huyền sử lại cho rằng [br]

0:00:47.686,0:00:50.076
nguồn gốc trò chơi [br]có từ một thế kỷ trước đó.

0:00:50.076,0:00:55.696
Được cho rằng khi hoàng tử trẻ nhất [br]của đế quốc Gupta tử trận,

0:00:55.696,0:01:00.622
anh của chàng đã nghĩ cách bày lại trận đó[br]cho người mẹ đau buồn của họ xem.

0:01:00.622,0:01:06.801
Đặt trên một bàn vuông 64 ô (ashtapada)[br]vốn dùng để chơi các trò phổ biến khác,

0:01:06.801,0:01:10.894
trò chơi mới [br]có hai đặc tính mấu chốt:

0:01:10.894,0:01:14.319
những quân khác nhau [br]có luật đi khác nhau,

0:01:14.319,0:01:19.179
và số phận của quân vua [br]quyết định kết cục của ván cờ.

0:01:19.179,0:01:23.283
Ban đầu trò chơi được gọi [br]dưới tên "chaturanga",

0:01:23.283,0:01:26.344
trong tiếng Phạn có nghĩa là "tứ phân."

0:01:26.344,0:01:28.894
Nhưng khi được truyền bá [br]tới Tân Đế quốc Ba Tư,

0:01:28.894,0:01:31.774
nó có tên như hiện nay[br]và thuật ngữ "cờ vua",

0:01:31.774,0:01:38.804
bắt nguồn từ "shah" nghĩa là vua,[br]và "chiếu tướng" từ "shah mat"

0:01:38.804,0:01:41.744
nghĩa là "vị vua cô thế."

0:01:41.744,0:01:45.534
Sau cuộc chinh phạt Ba Tư [br]của người Hồi ở thế kỷ 7,

0:01:45.534,0:01:48.184
cờ vua được giới thiệu tới thế giới Ả Rập.

0:01:48.184,0:01:51.304
Vượt khỏi vai trò mô phỏng chiến lược,

0:01:51.304,0:01:54.984
cờ vua, thậm chí, trở thành nguồn cảm hứng[br]dồi dào cho hình tượng thơ ca.

0:01:54.984,0:02:00.154
Các nhà ngoại giao dùng thuật ngữ cờ vua[br]để mô tả quyền lực chính trị.

0:02:00.154,0:02:03.765
Các vị vua Hồi trở thành[br]những người chơi nhiệt thành.

0:02:03.765,0:02:09.115
Nhà sử học Al-Masudi coi đó là minh chứng[br]cho ý chí tự do của con người

0:02:09.115,0:02:11.679
so với những trò có tính may rủi.

0:02:11.679,0:02:17.289
Thời Trung cổ, con đường tơ lụa đã mang[br]cờ vua đến với Đông Á và Đông Nam Á,

0:02:17.289,0:02:20.316
phát triển thành nhiều biến thể.

0:02:20.316,0:02:25.026
Ở Trung Quốc, thay vì đặt vào trong ô,[br]quân cờ được đặt ở giao điểm,

0:02:25.026,0:02:29.496
như môn cờ vây có xuất xứ từ đây.

0:02:29.496,0:02:34.408
Dưới thời của vua Thiếp Mộc Nhi,[br]ta sẽ thấy bàn cờ 11x10 ô,

0:02:34.408,0:02:37.428
có ô an toàn được gọi là thành.

0:02:37.428,0:02:43.188
Ở biến thể shogi ở Nhật, người chơi [br]có thể dùng quân cờ ăn được từ đối thủ.

0:02:43.188,0:02:47.518
Tuy nhiên, hình thức cờ vua hiện đại[br]chỉ mới bắt đầu phát triển ở châu Âu.

0:02:47.518,0:02:52.512
Năm 1000 sau công nguyên, trò chơi [br]trở thành một phần của giáo dục hoàng tộc

0:02:52.512,0:02:54.982
Cờ vua từng tượng trưng

0:02:54.982,0:02:58.572
cho những tầng lớp xã hội khác nhau[br]nhằm phô diễn đúng vai trò của họ,

0:02:58.572,0:03:02.439
và những quân cờ cũng được thể hiện lại[br]để hợp với bối cảnh mới.

0:03:02.439,0:03:06.949
Cùng lúc đó,[br]giáo hội vẫn còn nghi ngờ trò chơi.

0:03:06.949,0:03:10.713
Các nhà đạo đức cảnh báo [br]việc bỏ ra quá nhiều thì giờ cho nó,

0:03:10.713,0:03:14.643
thậm chí, cờ vua bị cấm [br]một thời gian ở Pháp.

0:03:14.643,0:03:17.003
Thế nhưng, trò chơi vẫn phát triển,

0:03:17.003,0:03:21.603
đến thế kỷ 15 hợp nhất [br]thành dạng mà ta biết ngày nay.

0:03:21.603,0:03:27.195
Quân cố vấn tương đối yếu [br]đã được thay thành quân hậu mạnh hơn,

0:03:27.195,0:03:31.952
có lẽ được truyền cảm hứng [br]từ làn sóng nữ lãnh tụ mạnh mẽ hiện thời.

0:03:31.952,0:03:34.723
Thay đổi này đã đẩy nhanh [br]đà phát triển của trò chơi,

0:03:34.723,0:03:36.953
và khi các quy tắc khác [br]trở nên phổ biến,

0:03:36.953,0:03:41.663
những luận thuyết phân tích [br]về khai cuộc và tàn cuộc xuất hiện.

0:03:41.663,0:03:44.646
Lý thuyết cờ vua được hình thành.

0:03:44.646,0:03:49.986
Vào thời Khai sáng, trò chơi chuyển dần[br]từ cung điện ra quán cà phê.

0:03:49.986,0:03:53.796
Cờ vua, giờ đây, được nhìn nhận [br]là một biểu hiện của sức sáng tạo,

0:03:53.796,0:03:57.376
khuyến khích những nước đi táo bạo[br]và lối chơi kịch tính.

0:03:57.376,0:04:03.796
Đỉnh cao của phong cách "lãng mạn"[br]thể hiện ở Ván cờ bất tử năm 1851,

0:04:03.796,0:04:07.078
khi Adolf Anderssen [br]chiếu tướng đối phương

0:04:07.078,0:04:11.408
bằng cách thí quân hậu [br]và cả hai quân xe.

0:04:11.408,0:04:15.963
Nhưng đến cuối thế kỷ 19[br]mới xuất hiện những cuộc thi chính thức,

0:04:15.963,0:04:21.157
nghĩa là người có chiến thuật [br]rồi sẽ đánh bại người chơi kịch tính.

0:04:21.157,0:04:23.585
Với sự trỗi dậy [br]của sự cạnh tranh mang tầm quốc tế,

0:04:23.585,0:04:27.495
cờ vua đảm nhận tầm quan trọng mới[br]về địa chính trị.

0:04:27.495,0:04:29.275
Trong chiến tranh lạnh,

0:04:29.275,0:04:33.585
Liên bang Xô Viết ra sức đầu tư[br]bồi dưỡng cho nhân tài cờ vua,

0:04:33.585,0:04:37.457
và dù đã đoạt chức vô địch [br]trong suốt cả thế kỷ,

0:04:37.457,0:04:40.907
người chơi thực sự đã lật đổ[br]thế độc tôn của kỳ thủ người Nga

0:04:40.907,0:04:43.347
chẳng phải là công dân [br]của một nước nào,

0:04:43.347,0:04:47.697
mà là một máy điện toán IBM [br]tên là Deep Blue.

0:04:47.697,0:04:50.862
Máy chơi cờ đã được phát triển[br]trong hàng thập kỷ,

0:04:50.862,0:04:55.462
nhưng việc Deep Blue hạ[br]Garry Kasparov vào năm 1997

0:04:55.465,0:05:00.475
là lần đầu tiên một cỗ máy đánh bại[br]một nhà vô địch là con người.

0:05:00.484,0:05:04.794
Ngày nay, phần mềm cờ vua [br]luôn có khả năng đánh bại

0:05:04.799,0:05:06.639
người chơi giỏi nhất.

0:05:06.639,0:05:08.759
Nhưng giống như trò chơi[br]mà nó đã thông thạo,

0:05:08.759,0:05:12.149
những cổ máy này đều do [br]tài trí của con người tạo ra.

0:05:12.149,0:05:19.689
Và có lẽ một tài trí như thế sẽ dẫn ta [br]thoát khỏi thế chiếu tướng này.