1
00:00:00,371 --> 00:00:03,139
Ik ben bang 
dat ik ben een van de sprekers ben

2
00:00:03,139 --> 00:00:06,354
waarvan je hoopt 
dat je ze niet gaat tegenkomen bij TED.

3
00:00:06,354 --> 00:00:07,690
Om te beginnen 
heb ik niet eens een mobieltje,

4
00:00:07,690 --> 00:00:09,521
ik speel op veilig.

5
00:00:09,521 --> 00:00:11,722
Ten tweede is een politiek theoreticus

6
00:00:11,722 --> 00:00:14,187
die komt praten 
over de crisis van de democratie

7
00:00:14,187 --> 00:00:18,259
niet echt een sexy onderwerp.

8
00:00:18,259 --> 00:00:20,742
Daar komt nog bij 
dat ik geen antwoorden geef.

9
00:00:20,742 --> 00:00:24,576
Ik ga er eerder 
nog wat vragen aan toevoegen.

10
00:00:24,576 --> 00:00:26,742
Een van de dingen 
die ik in vraag wil stellen,

11
00:00:26,742 --> 00:00:29,459
is de erg populaire hoop van vandaag

12
00:00:29,459 --> 00:00:31,393
dat transparantie en openheid

13
00:00:31,393 --> 00:00:35,693
het vertrouwen in de democratische instellingen 
kunnen herstellen.

14
00:00:35,693 --> 00:00:39,409
Nog een reden 
om mij een beetje te wantrouwen.

15
00:00:39,409 --> 00:00:43,386
Jullie van de TED-kerk 
zijn een erg optimistisch gezelschap.

16
00:00:43,386 --> 00:00:45,594
(Gelach)

17
00:00:45,594 --> 00:00:50,511
Jullie geloven in complexiteit, 
niet in dubbelzinnigheid.

18
00:00:50,511 --> 00:00:53,426
Zoals jullie is verteld, 
ben ik een Bulgaar.

19
00:00:53,426 --> 00:00:55,010
Volgens de enquêtes zijn wij

20
00:00:55,010 --> 00:00:58,577
de meest pessimistische mensen ter wereld.

21
00:00:58,577 --> 00:01:00,361
(Gelach)

22
00:01:00,361 --> 00:01:03,951
In The Economist stond onlangs een artikel

23
00:01:03,951 --> 00:01:06,502
dat ging over de recente studies over geluk.

24
00:01:06,502 --> 00:01:11,336
De titel luidde: 'De gelukkigen, 
de ongelukkigen en de Bulgaren.'

25
00:01:11,336 --> 00:01:12,936
(Gelach)

26
00:01:12,936 --> 00:01:16,783
Nu je weet wat te verwachten,

27
00:01:16,783 --> 00:01:18,219
begin ik mijn verhaal.

28
00:01:18,219 --> 00:01:23,170
Een regenachtige verkiezingsdag 
in een klein land --

29
00:01:23,170 --> 00:01:26,502
misschien mijn land, 
maar misschien ook jullie land.

30
00:01:26,502 --> 00:01:30,302
Doordat het bleef regenen 
tot vier uur in de middag,

31
00:01:30,302 --> 00:01:32,987
kwam er niemand opdagen 
bij de stembureaus.

32
00:01:32,987 --> 00:01:34,752
Maar toen de regen stopte,

33
00:01:34,752 --> 00:01:36,986
gingen de mensen stemmen.

34
00:01:36,986 --> 00:01:40,136
Toen de stemmen waren geteld,

35
00:01:40,136 --> 00:01:47,452
had drievierde blanco gestemd.

36
00:01:47,452 --> 00:01:49,802
De regering en de oppositie

37
00:01:49,802 --> 00:01:52,736
waren met verstomming geslagen.

38
00:01:52,736 --> 00:01:54,853
Omdat je weet 
hoe je protesten aanpakt.

39
00:01:54,853 --> 00:01:56,837
Je weet wie je moet arresteren, 
met wie je moet onderhandelen.

40
00:01:56,837 --> 00:02:02,185
Maar wat doe je met mensen 
die blanco stemmen?

41
00:02:02,185 --> 00:02:06,518
De regering besloot 
nieuwe verkiezingen in te richten.

42
00:02:06,518 --> 00:02:09,068
Dit keer stemde zelfs

43
00:02:09,068 --> 00:02:14,251
een groter aantal, 83 procent, blanco.

44
00:02:14,251 --> 00:02:17,002
In feite lieten ze 
via de stembus weten

45
00:02:17,002 --> 00:02:20,068
dat ze niemand hadden 
om voor te stemmen.

46
00:02:20,068 --> 00:02:25,100
Zo begint een mooie roman 
van José Saramago

47
00:02:25,100 --> 00:02:26,583
'De stad der zienden'.

48
00:02:26,583 --> 00:02:28,833
Volgens mij geeft hij 
een heel goed beeld

49
00:02:28,833 --> 00:02:33,217
van de hedendaagse problemen 
van de democratie in Europa.

50
00:02:33,217 --> 00:02:35,885
Op één niveau 
stelt niemand in vraag

51
00:02:35,885 --> 00:02:39,784
dat democratie 
de beste vorm van regering is.

52
00:02:39,784 --> 00:02:42,520
Democratie is gewoon 
het enige dat er is.

53
00:02:42,520 --> 00:02:44,833
Maar veel mensen gaan geloven

54
00:02:44,833 --> 00:02:47,535
dat ze niet meer de moeite waard is.

55
00:02:47,535 --> 00:02:51,833
De laatste 30 jaar 
zien politieke wetenschappers

56
00:02:51,833 --> 00:02:56,383
een constante daling 
in electorale opkomst.

57
00:02:56,383 --> 00:03:00,301
Net die mensen 
zijn het minst geïnteresseerd

58
00:03:00,301 --> 00:03:04,938
waarvan je zou verwachten 
dat ze er het meeste voordeel uit zouden halen.

59
00:03:04,938 --> 00:03:08,363
Ik bedoel de werklozen, de kansarmen.

60
00:03:08,363 --> 00:03:10,055
Dit is een belangrijke kwestie.

61
00:03:10,055 --> 00:03:12,786
Omdat vooral nu, 
met de economische crisis,

62
00:03:12,786 --> 00:03:15,237
je kunt zien 
dat het vertrouwen in de politiek,

63
00:03:15,237 --> 00:03:17,819
in de democratische instellingen,

64
00:03:17,819 --> 00:03:19,738
echt werd verwoest.

65
00:03:19,738 --> 00:03:23,354
Volgens de meest recente enquête 
van de Europese Commissie,

66
00:03:23,354 --> 00:03:28,236
denkt 89 procent van de burgers van Europa 
dat er een groeiende kloof is

67
00:03:28,236 --> 00:03:34,562
tussen de mening van de beleidsmakers 
en de mening van het publiek.

68
00:03:34,562 --> 00:03:38,570
Slechts 18 procent van de Italianen 
en 15 procent van de Grieken

69
00:03:38,570 --> 00:03:41,720
geloven dat hun stem telt.

70
00:03:41,720 --> 00:03:45,786
Mensen beginnen te begrijpen 
dat ze wel regeringen kunnen wijzigen,

71
00:03:45,786 --> 00:03:48,288
maar niet het beleid.

72
00:03:48,288 --> 00:03:50,904
Daarom de volgende vraag:

73
00:03:50,904 --> 00:03:54,820
hoe komt het 
dat we in samenlevingen leven

74
00:03:54,820 --> 00:03:57,370
die veel vrijer zijn dan ooit tevoren --

75
00:03:57,370 --> 00:04:00,054
we hebben meer rechten, 
gemakkelijker reizen,

76
00:04:00,054 --> 00:04:02,403
we beschikken over meer informatie --

77
00:04:02,403 --> 00:04:05,787
maar tegelijkertijd het vertrouwen 
in onze democratische instellingen

78
00:04:05,787 --> 00:04:08,370
hebben verloren?

79
00:04:08,370 --> 00:04:09,806
Daarom vraag ik:

80
00:04:09,806 --> 00:04:14,655
wat liep er goed 
en wat liep er fout in deze vijftig jaar

81
00:04:14,655 --> 00:04:16,456
als we het hebben over democratie?

82
00:04:16,456 --> 00:04:20,339
Ik zal beginnen 
met wat er goed liep.

83
00:04:20,339 --> 00:04:23,401
Het eerste dat goed was, zijn

84
00:04:23,401 --> 00:04:25,872
deze vijf revoluties

85
00:04:25,872 --> 00:04:30,456
die onze manier van leven erg veranderden
en onze democratische ervaring verdiepten.

86
00:04:30,456 --> 00:04:35,681
De eerste was de culturele 
en sociale revolutie van 1968 en 1970,

87
00:04:35,681 --> 00:04:38,496
die het individu tot centrum
van de politiek maakte.

88
00:04:38,496 --> 00:04:40,914
Het ging om mensenrechten.

89
00:04:40,914 --> 00:04:44,764
Het was ook een grote doorbraak, 
een cultuur van dissidentie,

90
00:04:44,764 --> 00:04:48,630
een cultuur van non-conformisme,

91
00:04:48,630 --> 00:04:50,931
tot dan toe ongezien.

92
00:04:50,931 --> 00:04:53,280
Zo'n dingen zijn eigen

93
00:04:53,280 --> 00:04:56,732
aan de kinderen van '68 --

94
00:04:56,732 --> 00:05:00,147
alhoewel de meesten van ons 
toen nog niet geboren waren.

95
00:05:00,147 --> 00:05:03,196
Maar daarna kwam 
de marktrevolutie van de jaren tachtig.

96
00:05:03,196 --> 00:05:06,830
Alhoewel linksvoelende mensen 
ze proberen te haten,

97
00:05:06,830 --> 00:05:11,447
was het toch de marktrevolutie 
die met de boodschap kwam:

98
00:05:11,447 --> 00:05:13,124
"De regering weet het niet beter."

99
00:05:13,124 --> 00:05:16,031
Je krijgt meer op keuze gebaseerde samenlevingen.

100
00:05:16,031 --> 00:05:22,598
Ook 1989: het einde van het communisme, 
het einde van de koude oorlog.

101
00:05:22,598 --> 00:05:24,898
de geboorte van de geglobaliseerde wereld.

102
00:05:24,898 --> 00:05:27,030
Dan komt Internet.

103
00:05:27,030 --> 00:05:29,997
Ik hoef dit publiek niet uit te leggen

104
00:05:29,997 --> 00:05:32,414
in welke mate het Internet 
mensen mondig maakte.

105
00:05:32,414 --> 00:05:35,247
Het veranderde de manier 
waarop we communiceren

106
00:05:35,247 --> 00:05:36,997
en waarop we de politiek 
zijn gaan bekijken.

107
00:05:36,997 --> 00:05:40,015
Het idee van politieke gemeenschap 
is volledig veranderd.

108
00:05:40,015 --> 00:05:42,330
Ik vernoem ook

109
00:05:42,330 --> 00:05:44,163
de revolutie in de neurowetenschappen.

110
00:05:44,163 --> 00:05:46,064
Die veranderde volledig

111
00:05:46,064 --> 00:05:49,400
ons begrip van hoe mensen 
beslissingen nemen.

112
00:05:49,400 --> 00:05:52,364
Dit is wat er goed liep.

113
00:05:52,364 --> 00:05:54,698
Maar als we willen weten 
wat er is misgegaan,

114
00:05:54,698 --> 00:05:58,130
komen we uit 
bij de dezelfde vijf revoluties.

115
00:05:58,130 --> 00:06:01,631
In de jaren zestig en zeventig

116
00:06:01,631 --> 00:06:03,497
had je de culturele 
en sociale revolutie

117
00:06:03,497 --> 00:06:07,064
die in zeker zin 
het idee van een collectief doel overboord gooide.

118
00:06:07,064 --> 00:06:11,900
Al die collectieve naamwoorden 
waarover we leerden --

119
00:06:11,900 --> 00:06:14,697
natie, klasse, familie.

120
00:06:14,697 --> 00:06:17,181
We zijn scheiden normaal gaan vinden, 
als we al getrouwd zijn.

121
00:06:17,181 --> 00:06:20,530
Dit alles werd zeer aangevochten.

122
00:06:20,530 --> 00:06:24,881
Het is zo moeilijk 
om mensen bij de politiek te betrekken

123
00:06:24,881 --> 00:06:27,580
wanneer zij geloven 
dat waar ze persoonlijk staan

124
00:06:27,580 --> 00:06:29,749
het enige is dat van belang is.

125
00:06:29,749 --> 00:06:33,499
Je hebt de marktrevolutie 
van de jaren tachtig

126
00:06:33,499 --> 00:06:39,460
en de enorme toename 
van de ongelijkheid in de samenleving.

127
00:06:39,460 --> 00:06:41,366
Denk eraan dat tot de jaren 70,

128
00:06:41,366 --> 00:06:45,106
de verspreiding van de democratie 
altijd gepaard is gegaan

129
00:06:45,106 --> 00:06:48,566
met een daling van de ongelijkheid.

130
00:06:48,566 --> 00:06:50,732
Hoe democratischer 
onze samenlevingen werden,

131
00:06:50,732 --> 00:06:54,765
hoe gelijker ze werden.

132
00:06:54,765 --> 00:06:57,099
Nu zien we de omgekeerde tendens.

133
00:06:57,099 --> 00:06:59,799
De verspreiding van democratie 
gaat nu veel meer gepaard

134
00:06:59,799 --> 00:07:01,683
met een toename van de ongelijkheid.

135
00:07:01,683 --> 00:07:04,917
Ik vind dit zeer verontrustend

136
00:07:04,917 --> 00:07:08,865
wanneer we praten 
over wat goed en fout gaat

137
00:07:08,865 --> 00:07:10,749
met de democratie van vandaag.

138
00:07:10,749 --> 00:07:12,751
Over 1989 --

139
00:07:12,751 --> 00:07:16,265
iets waarvan je verwacht 
dat niemand het gaat bekritiseren --

140
00:07:16,265 --> 00:07:20,216
zul je vaak horen:
"Het was het einde van de koude oorlog

141
00:07:20,216 --> 00:07:25,516
die het sociaal contract tussen de elites 
en de gewone man opblies."

142
00:07:25,516 --> 00:07:27,433
Toen de Sovjet-Unie er nog was,

143
00:07:27,433 --> 00:07:30,816
hadden de rijken en de machtigen 
de gewone man nog nodig

144
00:07:30,816 --> 00:07:33,099
omdat ze hem vreesden.

145
00:07:33,099 --> 00:07:36,400
Nu hebben elites in principe vrij spel.

146
00:07:36,400 --> 00:07:38,565
Ze zijn erg mobiel. 
Je kan ze niet belasten.

147
00:07:38,565 --> 00:07:40,899
Ze hebben van de gewone man 
niets meer te vrezen.

148
00:07:40,899 --> 00:07:43,916
Daardoor krijg je 
een merkwaardige situatie

149
00:07:43,916 --> 00:07:48,433
waarbij de elites niet meer 
door de kiezers worden gecontroleerd.

150
00:07:48,433 --> 00:07:49,932
Dus is het geen toeval

151
00:07:49,932 --> 00:07:52,918
dat de kiezers niet meer 
geïnteresseerd zijn in stemmen.

152
00:07:52,918 --> 00:07:55,032
En dan het Internet.

153
00:07:55,032 --> 00:07:57,533
Het is waar dat we allemaal verbonden zijn 
door het Internet,

154
00:07:57,533 --> 00:08:04,216
maar we weten ook dat het Internet 
echokamers en politieke getto's crëerde

155
00:08:04,216 --> 00:08:09,318
waardoor je levenslang alleen maar 
contact houdt met je eigen politieke stroming.

156
00:08:09,318 --> 00:08:11,250
Daardoor wordt het steeds moeilijker

157
00:08:11,250 --> 00:08:14,016
om andersdenkenden te begrijpen.

158
00:08:14,016 --> 00:08:15,884
Ik weet dat velen hier

159
00:08:15,884 --> 00:08:20,648
prachtig hebben gesproken over de digitale wereld 
en de mogelijke samenwerking,

160
00:08:20,648 --> 00:08:24,682
maar heb je de impact van de digitale wereld 
op de Amerikaanse politiek gezien?

161
00:08:24,682 --> 00:08:28,533
Dat is ook 
een gevolg van de internetrevolutie.

162
00:08:28,533 --> 00:08:31,199
Dat is de andere kant van de medaille.

163
00:08:31,199 --> 00:08:33,217
Wat de politieke adviseurs

164
00:08:33,217 --> 00:08:37,583
leerden van de neurowetenschappers

165
00:08:37,583 --> 00:08:40,935
is dat je niet meer moet praten

166
00:08:40,935 --> 00:08:43,200
over ideeën of beleidsprogramma's.

167
00:08:43,200 --> 00:08:48,967
Het gaat erom 
hoe je de emoties van mensen manipuleert.

168
00:08:48,967 --> 00:08:51,034
Dat gaat zelfs zover

169
00:08:51,034 --> 00:08:55,435
dat, als we vandaag over revoluties praten,

170
00:08:55,435 --> 00:09:01,434
het niet meer over ideologieën of ideeën gaat.

171
00:09:01,434 --> 00:09:03,900
Vroeger droegen revoluties 
ideologische namen.

172
00:09:03,900 --> 00:09:05,833
Ze konden communistisch, liberaal,

173
00:09:05,833 --> 00:09:07,618
fascistisch of islamitisch zijn.

174
00:09:07,618 --> 00:09:11,866
Nu worden ze genoemd 
naar het meest gebruikte medium.

175
00:09:11,866 --> 00:09:15,000
Je hebt nu Facebook- of Twitterrevoluties.

176
00:09:15,000 --> 00:09:19,400
De inhoud telt niet meer, 
het gaat om de media.

177
00:09:19,400 --> 00:09:21,935
Ik zeg dit 
omdat een van mijn belangrijkste punten is

178
00:09:21,935 --> 00:09:26,734
dat dat wat goed liep, 
tegelijk ook fout liep.

179
00:09:26,734 --> 00:09:30,467
Wanneer we nu willen zien 
hoe we de situatie kunnen veranderen,

180
00:09:30,467 --> 00:09:33,416
als we willen weten 
wat we kunnen doen voor de democratie,

181
00:09:33,416 --> 00:09:35,983
moeten we deze dubbelzinnigheid 
voor ogen houden.

182
00:09:35,983 --> 00:09:39,001
De dingen 
waar we het meest van houden,

183
00:09:39,001 --> 00:09:42,202
kunnen ons ook het meest beschadigen.

184
00:09:42,202 --> 00:09:45,386
Het is tegenwoordig erg 'in' 
om te geloven

185
00:09:45,386 --> 00:09:47,700
dat het streven naar transparantie,

186
00:09:47,700 --> 00:09:54,085
de connectie tussen actieve burgers, 
nieuwe technologieën

187
00:09:54,085 --> 00:09:57,749
en transparantie-vriendelijker wetgeving,

188
00:09:57,749 --> 00:10:00,817
het vertrouwen in de politiek kunnen herstellen.

189
00:10:00,817 --> 00:10:04,500
Je denkt dat met deze nieuwe technologieën 
en mensen die ze willen gebruiken,

190
00:10:04,500 --> 00:10:08,184
het voor de regeringen 
veel moeilijker zal worden om te liegen,

191
00:10:08,184 --> 00:10:10,699
te stelen

192
00:10:10,699 --> 00:10:14,384
en waarschijnlijk zelfs te doden.

193
00:10:14,384 --> 00:10:16,400
Dit is waarschijnlijk waar.

194
00:10:16,400 --> 00:10:19,450
Maar ik geloof 
dat we ook duidelijk moeten zeggen

195
00:10:19,450 --> 00:10:24,717
dat transparantie 
centraal maken in de politiek,

196
00:10:24,717 --> 00:10:28,316
erg dom is.

197
00:10:28,316 --> 00:10:31,899
Transparantie gaat niet over het herstellen 
van vertrouwen in de instellingen.

198
00:10:31,899 --> 00:10:36,618
Transparantie is het middel
waarmee de politiek het wantrouwen beheert.

199
00:10:36,618 --> 00:10:41,150
Wij gaan ervan uit dat onze samenlevingen 
gebaseerd zullen zijn op wantrouwen.

200
00:10:41,150 --> 00:10:43,976
Wantrouwen was trouwens al altijd 
erg belangrijk voor de democratie.

201
00:10:43,976 --> 00:10:46,116
Daarom is er een scheiding der machten.

202
00:10:46,116 --> 00:10:50,267
Daarom is er creatief wantrouwen

203
00:10:50,267 --> 00:10:53,351
tussen de vertegenwoordigers 
en vertegenwoordigden.

204
00:10:53,351 --> 00:10:58,250
Maar wanneer politiek alleen gaat 
over beheer van wantrouwen,

205
00:10:58,250 --> 00:11:01,333
-- ik ben zeer blij dat '1984' werd genoemd --

206
00:11:01,333 --> 00:11:05,083
dan krijgen we '1984' in omgekeerde richting.

207
00:11:05,083 --> 00:11:07,200
Het gaat niet om Big Brother 
die jou in de gaten houdt,

208
00:11:07,200 --> 00:11:09,500
maar wij worden de Big Brother

209
00:11:09,500 --> 00:11:11,250
die kijkt naar de politieke klasse.

210
00:11:11,250 --> 00:11:14,866
Maar is dit het idee 
van een vrije samenleving?

211
00:11:14,866 --> 00:11:16,400
Kan je je voorstellen

212
00:11:16,400 --> 00:11:22,518
dat fatsoenlijke, burgerlijke, getalenteerde mensen 
kiezen voor de politiek

213
00:11:22,518 --> 00:11:24,300
als ze denken

214
00:11:24,300 --> 00:11:28,100
dat politiek ook gaat 
over het beheren van wantrouwen?

215
00:11:28,100 --> 00:11:31,134
Ben je niet bang 
van al deze technologieën

216
00:11:31,134 --> 00:11:33,134
die elke verklaring van politici 
over bepaalde kwesties

217
00:11:33,134 --> 00:11:36,749
altijd weer kunnen opsporen?

218
00:11:36,749 --> 00:11:40,616
Ben je niet bang dat dit 
een zeer krachtig signaal is aan politici

219
00:11:40,616 --> 00:11:45,250
om vast te houden aan hun standpunten, 
ook al zijn ze fout,

220
00:11:45,250 --> 00:11:49,267
omdat consistentie belangrijker wordt 
dan gezond verstand?

221
00:11:49,267 --> 00:11:50,949
En voor de Amerikanen in de zaal:

222
00:11:50,949 --> 00:11:54,001
zijn jullie niet bang 
dat jullie presidenten gaan regeren

223
00:11:54,001 --> 00:11:57,376
op basis van wat 
ze in de voorverkiezingen zeiden?

224
00:11:57,376 --> 00:11:59,367
Ik vind dit heel belangrijk,

225
00:11:59,367 --> 00:12:03,399
omdat democratie gaat over mensen 
die hun standpunten wijzigen

226
00:12:03,399 --> 00:12:06,549
op basis van rationele argumenten 
en discussies.

227
00:12:06,549 --> 00:12:10,033
Dit kunnen we kwijtraken 
door het zeer nobele idee

228
00:12:10,033 --> 00:12:12,049
om mensen ter verantwoording te roepen,

229
00:12:12,049 --> 00:12:14,667
om de mensen te laten zien 
dat we politiek opportunisme

230
00:12:14,667 --> 00:12:17,385
van politici niet zullen tolereren.

231
00:12:17,385 --> 00:12:19,717
Dit is voor mij uiterst belangrijk.

232
00:12:19,717 --> 00:12:22,983
Als we het vandaag over politiek hebben,

233
00:12:22,983 --> 00:12:25,182
is het waarschijnlijk zinvol

234
00:12:25,182 --> 00:12:28,584
dit soort verhaal er ook in te betrekken.

235
00:12:28,584 --> 00:12:32,134
Vergeet niet dat elke onthulling 
ook een verhulling is.

236
00:12:32,134 --> 00:12:35,899
Hoe transparant 
onze regeringen ook zullen zijn,

237
00:12:35,899 --> 00:12:38,301
ze zullen selectief transparant zijn.

238
00:12:38,301 --> 00:12:40,333
In een klein land 
dat mijn land kon zijn,

239
00:12:40,333 --> 00:12:41,766
maar ook jullie land,

240
00:12:41,766 --> 00:12:43,951
namen ze een besluit 
-- dit keer echt gebeurd --

241
00:12:43,951 --> 00:12:46,566
dat alle regeringsbeslissingen,

242
00:12:46,566 --> 00:12:49,132
discussies in de ministerraad,

243
00:12:49,132 --> 00:12:52,433
op het Internet moesten worden gepubliceerd

244
00:12:52,433 --> 00:12:56,833
binnen de 24 uur 
nadat de discussies hadden plaatsgevonden.

245
00:12:56,833 --> 00:12:59,001
Het publiek was er erg voor.

246
00:12:59,001 --> 00:13:01,452
Ik kreeg de kans om de eerste minister te vragen

247
00:13:01,452 --> 00:13:03,050
waarom hij dit besluit had genomen.

248
00:13:03,050 --> 00:13:04,766
Hij zei: "Dit is de beste manier

249
00:13:04,766 --> 00:13:09,394
om mijn ministers het zwijgen op te leggen.

250
00:13:09,394 --> 00:13:12,479
Het gaat zeer moeilijk voor hen worden 
om niet akkoord te gaan

251
00:13:12,479 --> 00:13:14,661
als ze weten dat dit 24 uur later

252
00:13:14,661 --> 00:13:16,565
al publiek gaat zijn,

253
00:13:16,565 --> 00:13:20,511
en het op een of andere manier 
tot een politieke crisis kan leiden."

254
00:13:20,511 --> 00:13:21,978
Als we dus over transparantie spreken,

255
00:13:21,978 --> 00:13:23,577
of over openheid,

256
00:13:23,577 --> 00:13:25,694
moeten we in gedachten houden

257
00:13:25,694 --> 00:13:29,444
dat wat goed liep 
ook fout kan lopen.

258
00:13:29,444 --> 00:13:33,628
Dit komt van Goethe, geen Bulgaar 
en evenmin een politieke wetenschapper.

259
00:13:33,628 --> 00:13:36,110
Enkele eeuwen geleden zei hij:

260
00:13:36,110 --> 00:13:39,447
"Er valt een grote schaduw 
waar er veel licht is."

261
00:13:39,447 --> 00:13:40,979
Hartelijk dank.

262
00:13:40,979 --> 00:13:42,629
(Applaus)