1
00:00:00,659 --> 00:00:02,610
Ovo je Hogevek.

2
00:00:02,984 --> 00:00:07,365
To je kraj u jednom malom gradu
veoma blizu Amsterdama u Holandiji.

3
00:00:07,881 --> 00:00:11,350
Tu postoji 27 kuća,
svaka za po šestoro, sedmoro ljudi.

4
00:00:11,821 --> 00:00:16,341
Postoji mali tržni centar sa restoranom,
kafana, supermarket, klub.

5
00:00:16,900 --> 00:00:21,225
Tu su i ulice, prolazi, pozorište.

6
00:00:22,434 --> 00:00:24,434
To je u stvari dom za stare.

7
00:00:25,093 --> 00:00:30,727
Dom za stare koji žive
sa uznapredovalom demencijom

8
00:00:30,751 --> 00:00:34,210
i kojima je potrebna
pomoć i briga 24 sata.

9
00:00:35,234 --> 00:00:38,497
Demencija je strašna bolest

10
00:00:38,521 --> 00:00:41,739
i još uvek za nju nemamo nikakav lek.

11
00:00:42,211 --> 00:00:45,838
Ona postaje veliki problem u svetu,

12
00:00:45,862 --> 00:00:47,710
za ljude, za političare,

13
00:00:47,734 --> 00:00:50,705
za svet - postaje veliki problem.

14
00:00:51,228 --> 00:00:54,473
Vidimo liste čekanja u domovima za stare.

15
00:00:55,093 --> 00:00:58,893
Većina onih koji sa demencijom
dolaze u domove su žene.

16
00:00:59,855 --> 00:01:04,815
To je delom zato što su žene
navikle da brinu o drugima,

17
00:01:04,839 --> 00:01:08,692
pa mogu da brinu o svom mužu
koji ima demenciju,

18
00:01:08,716 --> 00:01:13,124
ali obrnuto nije tako
jednostavno za gospodu.

19
00:01:14,629 --> 00:01:18,962
Demencija je bolest koja utiče na mozak.

20
00:01:18,986 --> 00:01:21,128
Mozak je zbunjen.

21
00:01:21,923 --> 00:01:24,684
Ljudi više nemaju pojam o vremenu,

22
00:01:24,708 --> 00:01:27,446
šta se dešava, ko su ljudi.

23
00:01:27,470 --> 00:01:28,942
Veoma su zbunjeni.

24
00:01:28,966 --> 00:01:31,180
I zbog te zbunjenosti

25
00:01:31,204 --> 00:01:37,249
postaju anksiozni, depresivni, agresivni.

26
00:01:38,728 --> 00:01:41,109
Ovo je tradicionalni dom za stare.

27
00:01:41,133 --> 00:01:43,188
Tamo sam radila 1992.

28
00:01:43,641 --> 00:01:45,148
Bila sam menadžer za negu.

29
00:01:45,687 --> 00:01:48,703
Često smo razgovarali o činjenici

30
00:01:48,727 --> 00:01:53,728
da to što tamo radimo
nije ono što želimo za svoje roditelje,

31
00:01:53,752 --> 00:01:57,060
za svoje prijatelje, za nas same.

32
00:01:57,815 --> 00:01:59,600
I jednog dana smo rekli:

33
00:01:59,624 --> 00:02:02,378
"Kad samo pričamo o tome
ništa se neće promeniti.

34
00:02:02,402 --> 00:02:03,775
Mi ovde upravljamo.

35
00:02:03,799 --> 00:02:06,295
Trebalo bi da uradimo nešto povodom ovoga,

36
00:02:06,319 --> 00:02:09,683
da bismo želeli
da nam roditelji budu ovde."

37
00:02:10,773 --> 00:02:13,781
Razgovarali smo o tome
i svakog dana smo viđali

38
00:02:13,805 --> 00:02:17,498
da su ljudi koji žive u našem domu

39
00:02:17,522 --> 00:02:19,887
zbunjeni u vezi sa svojom okolinom,

40
00:02:19,911 --> 00:02:23,458
jer su videli nešto nalik bolnici,

41
00:02:23,482 --> 00:02:27,593
sa doktorima i sestrama
i tehničarima u uniformama,

42
00:02:27,617 --> 00:02:29,284
a oni žive na odeljenju.

43
00:02:30,069 --> 00:02:32,903
I nisu razumeli zašto žive tu.

44
00:02:32,927 --> 00:02:36,236
Tražili su mesto na koje mogu da pobegnu.

45
00:02:36,617 --> 00:02:41,554
Tražili su i nadali se da će naći vrata
da ponovo odu kući.

46
00:02:42,022 --> 00:02:45,847
Rekli smo da mi u toj situaciji

47
00:02:45,871 --> 00:02:50,910
nudimo ljudima sa već zbunjenim mozgom

48
00:02:50,934 --> 00:02:52,220
samo još više zbunjivanja.

49
00:02:52,244 --> 00:02:55,778
Nagomilavamo konfuziju.

50
00:02:56,180 --> 00:02:58,631
A to ovim ljudima nije potrebno.

51
00:02:59,084 --> 00:03:01,846
Oni žele da imaju život

52
00:03:01,870 --> 00:03:05,434
i imaju pomoć, našu pomoć,
u nošenju sa tom demencijom.

53
00:03:05,957 --> 00:03:10,689
Oni žele da žive u normalnoj kući,

54
00:03:10,713 --> 00:03:11,863
ne na odeljenju.

55
00:03:12,482 --> 00:03:15,307
Žele da imaju normalno domaćinstvo,

56
00:03:15,331 --> 00:03:20,029
gde mogu da omirišu večeru
na šporetu u kuhinji.

57
00:03:20,966 --> 00:03:25,228
Ili da slobodno odu u kuhinju
i uzmu nešto za jelo ili piće.

58
00:03:25,611 --> 00:03:27,841
To je njima bilo potrebno.

59
00:03:27,865 --> 00:03:30,364
I to bi trebalo da im omogućimo.

60
00:03:31,269 --> 00:03:35,990
Rekli smo da bi to trebalo
da bude kao kod kuće,

61
00:03:36,014 --> 00:03:40,966
da ne moraju da žive kao na odeljenju
u grupi od 15, 20, 30 ljudi.

62
00:03:41,434 --> 00:03:45,648
Ne, mala grupa ljudi,
šestoro ili sedmoro, nalik porodici.

63
00:03:47,069 --> 00:03:48,942
Kao da živite sa prijateljima.

64
00:03:50,709 --> 00:03:53,788
I trebalo bi da možemo da odaberemo ljude

65
00:03:53,812 --> 00:03:56,566
na osnovu njihovih zamisli o životu

66
00:03:56,590 --> 00:03:59,690
kako bi imali priliku
da postanu prijatelji

67
00:03:59,714 --> 00:04:01,282
kada budu živeli zajedno.

68
00:04:02,225 --> 00:04:06,385
Razgovarali smo sa svim porodicama stanara

69
00:04:06,409 --> 00:04:10,102
o tome "šta je važno vašem ocu",
"šta je važno vašoj majci",

70
00:04:10,126 --> 00:04:12,875
"kakav je njihov život", "šta žele".

71
00:04:12,899 --> 00:04:17,144
Pronašli smo sedam grupa
i nazvali ih grupama životnih stilova.

72
00:04:17,709 --> 00:04:21,370
Na primer, otkrili smo
formalni životni stil.

73
00:04:21,851 --> 00:04:23,077
U ovom životnom stilu

74
00:04:23,101 --> 00:04:26,522
ljudi na formalniji način
komuniciraju međusobno,

75
00:04:26,546 --> 00:04:27,839
udaljeniji su.

76
00:04:27,863 --> 00:04:30,109
Njihov dnevni ritam počinje kasnije,

77
00:04:30,133 --> 00:04:31,855
završava se kasnije.

78
00:04:31,879 --> 00:04:34,905
Kod njih se više čuje klasična muzika

79
00:04:34,929 --> 00:04:36,632
nego kod drugih životnih stilova.

80
00:04:36,656 --> 00:04:38,140
A njihov jelovnik

81
00:04:38,164 --> 00:04:41,943
više čini francuska kuhinja
nego tradicionalna holandska.

82
00:04:41,967 --> 00:04:43,559
(Smeh)

83
00:04:43,583 --> 00:04:47,194
Nasuprot zanatskom životnom stilu.

84
00:04:47,218 --> 00:04:49,361
To je veoma tradicionalan životni stil,

85
00:04:49,385 --> 00:04:51,955
oni ustaju rano, idu na spavanje rano,

86
00:04:51,979 --> 00:04:55,981
jer celog života su naporno radili,
uglavnom svojim rukama,

87
00:04:56,005 --> 00:05:00,608
često su imali mali porodični posao,
malo gazdinstvo, prodavnicu,

88
00:05:00,632 --> 00:05:04,767
ili kao gospodin B,
koji je bio radnik na farmi.

89
00:05:05,466 --> 00:05:08,966
Rekao mi je da je išao
na posao svakog jutra

90
00:05:08,990 --> 00:05:11,194
noseći papirnu kesu sa ručkom

91
00:05:12,014 --> 00:05:13,504
i jednu cigaru.

92
00:05:14,824 --> 00:05:18,887
Ta jedna cigara je bila jedini luksuz
koji je sebi mogao da priušti.

93
00:05:19,420 --> 00:05:22,553
I posle ručka bi je popušio.

94
00:05:23,460 --> 00:05:26,788
I do dana kada je umro u Hogeveku,

95
00:05:26,812 --> 00:05:32,724
on je bio u ovoj maloj šupi, svakog dana,
posle ručka i pušio cigaru.

96
00:05:35,201 --> 00:05:36,387
Ovo je moja majka.

97
00:05:36,411 --> 00:05:38,022
Ona pripada kulturnom stilu,

98
00:05:38,046 --> 00:05:40,512
živi već šest nedelja u Hogeveku.

99
00:05:41,236 --> 00:05:46,476
Taj životni stil obuhvata putovanja,
upoznavanje drugih ljudi, kultura,

100
00:05:46,500 --> 00:05:49,501
interesovanje za umetnost i muziku.

101
00:05:50,072 --> 00:05:51,805
Postoji još životnih stilova.

102
00:05:52,818 --> 00:05:56,551
Ali o tome smo razgovarali
i to smo uradili.

103
00:05:57,766 --> 00:06:02,617
Ali to nije život, u kući sa grupom ljudi,

104
00:06:02,641 --> 00:06:06,019
ljudi sličnih razmišljanja,
vaš život, vaš dom.

105
00:06:06,434 --> 00:06:07,763
Život je više od toga,

106
00:06:07,787 --> 00:06:11,091
svi žele zabavu u životu, smislen život.

107
00:06:11,688 --> 00:06:13,109
Mi smo društvene životinje -

108
00:06:13,133 --> 00:06:15,402
potreban nam je društveni život.

109
00:06:15,817 --> 00:06:17,617
I mi smo to započeli.

110
00:06:18,817 --> 00:06:22,293
Želimo da izađemo iz kuće
i obavimo kupovinu,

111
00:06:22,317 --> 00:06:23,784
da sretnemo druge ljude.

112
00:06:24,698 --> 00:06:28,438
Ili da odemo u kafanu
i popijemo pivo sa prijateljima.

113
00:06:28,462 --> 00:06:33,444
Ili kao gospodin V -
on voli da izlazi svakog dana,

114
00:06:33,468 --> 00:06:36,084
da vidi da li ima zanimljivih dama.

115
00:06:36,108 --> 00:06:38,096
(Smeh)

116
00:06:38,465 --> 00:06:40,020
On im se udvara,

117
00:06:40,044 --> 00:06:42,545
nada se osmesima i dobija ih.

118
00:06:42,863 --> 00:06:45,196
I pleše sa njima u kafani.

119
00:06:46,014 --> 00:06:47,530
Svaki dan je slavlje.

120
00:06:47,554 --> 00:06:50,768
Postoje ljudi koji bi radije
otišli u restoran,

121
00:06:50,792 --> 00:06:52,466
popili čašu vina sa prijateljima,

122
00:06:52,490 --> 00:06:56,156
ručali ili večerali sa prijateljima
i slavili život.

123
00:06:56,180 --> 00:06:58,966
A moja majka šeta u parku,

124
00:06:58,990 --> 00:07:00,673
sedi na klupi na suncu,

125
00:07:00,697 --> 00:07:03,823
nadajući se da će neki prolaznik
naići i sesti pored nje

126
00:07:03,847 --> 00:07:06,410
i razgovarati o životu

127
00:07:06,434 --> 00:07:09,669
ili o patkama u jezeru.

128
00:07:10,355 --> 00:07:12,616
Taj društveni život je važan.

129
00:07:12,998 --> 00:07:17,574
Znači da ste deo društva, da pripadate.

130
00:07:17,974 --> 00:07:20,041
To je nama ljudima potrebno.

131
00:07:21,013 --> 00:07:24,561
Čak i ako živite
sa uznapredovalom demencijom.

132
00:07:25,482 --> 00:07:28,347
Ovo je pogled sa prozora moje kancelarije.

133
00:07:28,371 --> 00:07:32,580
Jednog dana sam videla
jednu gospođu kako dolazi s jedne strane,

134
00:07:32,604 --> 00:07:36,223
i drugu kako dolazi s druge strane
i srele su se na uglu.

135
00:07:36,247 --> 00:07:38,595
Obe sam ih dobro poznavala.

136
00:07:38,929 --> 00:07:42,281
Često sam ih viđala kako šetaju napolju.

137
00:07:42,618 --> 00:07:46,999
I povremeno sam pokušavala
da zapodenem razgovor s njima,

138
00:07:47,023 --> 00:07:49,776
ali njihov razgovor je bio...

139
00:07:50,586 --> 00:07:53,072
prilično težak za razumevanje.

140
00:07:53,839 --> 00:07:57,498
Ali videla sam kako se sreću
i videla sam da razgovaraju,

141
00:07:57,522 --> 00:07:59,402
da gestikuliraju.

142
00:07:59,426 --> 00:08:01,159
I zabavljale su se zajedno.

143
00:08:01,554 --> 00:08:04,632
A onda su se pozdravile
i svaka je otišla na svoju stranu.

144
00:08:05,331 --> 00:08:08,569
To je ono što želite u životu,
da srećete druge ljude

145
00:08:08,593 --> 00:08:10,640
i budete deo društva.

146
00:08:11,093 --> 00:08:13,227
I to je ono što sam videla da se dešava.

147
00:08:14,148 --> 00:08:16,155
Hogevek je postao mesto

148
00:08:16,179 --> 00:08:19,861
gde ljudi sa veoma naprednom
demencijom mogu da žive,

149
00:08:19,885 --> 00:08:21,821
da budu slobodni i sigurni,

150
00:08:21,845 --> 00:08:26,329
jer profesionalci i volonteri
koji tamo rade

151
00:08:26,353 --> 00:08:28,575
znaju kako da se nose sa demencijom.

152
00:08:29,093 --> 00:08:32,426
Profesionalci znaju
kako da rade svoj posao

153
00:08:32,450 --> 00:08:37,482
na način koji se na prirodan način
uklapa u život naših stanovnika.

154
00:08:38,826 --> 00:08:43,506
A to znači da uprava mora da obezbedi sve

155
00:08:43,530 --> 00:08:46,287
što je tim ljudima potrebno
da bi radili svoj posao.

156
00:08:46,866 --> 00:08:50,710
Potrebna im je uprava
koja se usuđuje da ovo radi.

157
00:08:50,734 --> 00:08:53,871
Da radi stvari drugačije
nego što smo uvek radili

158
00:08:53,895 --> 00:08:56,028
u tradicionalnim domovima za stare.

159
00:08:58,989 --> 00:09:00,893
Mi vidimo da to funkcioniše.

160
00:09:02,006 --> 00:09:05,172
Mislimo da ovo može da se uradi svuda,

161
00:09:05,196 --> 00:09:07,396
jer ovo nije za bogate.

162
00:09:07,863 --> 00:09:12,212
Mi ovo radimo sa istim budžetom

163
00:09:12,236 --> 00:09:16,315
koji ima bilo koji tradicionalni dom
za stare u našoj zemlji.

164
00:09:16,339 --> 00:09:19,116
Radimo samo sa državnim budžetom.

165
00:09:20,220 --> 00:09:27,092
(Aplauz)

166
00:09:28,226 --> 00:09:31,798
Tu se radi o drugačijem razmišljanju,

167
00:09:31,822 --> 00:09:34,552
o gledanju u osobu pred sobom

168
00:09:34,576 --> 00:09:38,257
i razumevanju šta je njoj sada potrebno.

169
00:09:39,352 --> 00:09:42,592
I radi se o osmehu,
drugačijem razmišljanju,

170
00:09:42,616 --> 00:09:46,663
o načinu ponašanja, a to ništa ne košta.

171
00:09:47,823 --> 00:09:51,490
I ima još nešto: tu se radi o izborima.

172
00:09:51,903 --> 00:09:55,636
O biranju na šta trošite novac.

173
00:09:56,855 --> 00:09:58,131
Ja uvek kažem:

174
00:09:59,323 --> 00:10:04,069
"Crvene zavese
koštaju jednako kao i sive."

175
00:10:04,093 --> 00:10:05,470
(Smeh)

176
00:10:05,494 --> 00:10:08,017
Moguće je, svuda.

177
00:10:09,263 --> 00:10:10,422
Hvala vam.

178
00:10:10,446 --> 00:10:15,077
(Aplauz)