Birçoğumuz güne bir fincan kahve
ile başlamayı
ve belki de günü bir kadeh şarap
ya da bir çeşit alkollü içecekle
bitirmeyi severiz.
Ancak bu iki maddenin, alkol ve kafeinin,
uykumuz üzerinde şaşırtıcı etkileri
olabileceği ortaya çıktı.
[Bilim ile Uyumak]
[Hafif müzik]
Kafein ile başlayalım.
Kafein, psikoaktif uyarıcılar olarak
adlandırdığımız bir ilaç sınıfındadır.
Herkes kafeinin insanı daha uyanık
yaptığını bilir.
Onları uyandırabilir.
Ancak bazı insanların
farkında olmayabileceği
en az iki ek, gizli kafein
özelliği vardır.
Birincisi, kafeinin etki süresidir.
Ortalama bir yetişkin için kafein,
yaklaşık beş ile altı saatlik
yarı ömür dediğimiz şeye sahip olacaktır.
Bunun anlamı, yaklaşık
beş ile altı saat sonra
aldığınız kafeinin
yüzde 50'sinin hala sisteminizde
dolaştığıdır.
Bunun anlamı, kafeinin
yaklaşık 10 ile 12 saatlik
bir çeyrek ömre sahip olmasıdır.
Başka bir deyişle, öğlen saat 2'de
bir fincan kahve içtiğinizi varsayalım.
Bu kafeinin neredeyse dörtte biri hala
gece yarısı beyninizde dönüyor olabilir.
Sonuç olarak, bir bireyin
gece boyunca uykuya dalmasını
veya hatta uykuda kalmasını
zorlaştırabilir.
Bu kafeinin ilk özelliği.
Kafeinle ilgili ikinci sorun,
uykunuzun kalitesini değiştirebilmesidir.
Şimdi bazı insanlar bana
akşam yemeğiyle birlikte
espresso içebilen kişilerden biri olduğunu
ve uykuya kolay dalabildiklerini
ve uykuda kalabildiklerini söyleyecekler.
Ancak bu doğru olsa bile,
kafeinin sahip olduğumuz
REM olmayan uykunun
üç ve dördüncü aşamalarını, derin,
hızlı olmayan göz hareketi
uykusu miktarını gerçekten
azaltabileceği ortaya çıkıyor.
İşte bu, bir tür onarıcı derin uykudur.
Sonuç olarak, ertesi sabah uyanır
ve yenilenmiş hissetmezsiniz,
uykunuzun sizi yenilediğini
hissetmezsiniz.
Ama uyandığınızı hatırlamaz,
uykuya dalmakta zorlandığınızı
hatırlamazsınız,
bu yüzden bağlantıyı kurmazsınız,
ancak yine de kendinizi sabahları
bir yerine iki fincan kahveyi
alırken bulabilirsiniz.
Bu kafeindi, şimdi alkole geçelim
çünkü alkol belki de en yanlış anlaşılan
uyku yardımcılarından biridir.
Aslında, bir uyku yardımcısı kesinlikle değil.
Uykunuz için en az üç farklı şekilde
sorun olabilir.
İlk olarak alkol, sakinleştirici dediğimiz
bir ilaç sınıfında.
Ama sedasyon uyku değildir.
Araştırmalar bu iki şeyin
aslında çok farklı olduğunu gösteriyor.
Sedasyon, beyin hücrelerinin,
özellikle kortekste ateşlenmesini
basitçe kapattığımız bir durum.
Ayrıca doğal uyku değil.
Aslında, derin hızlı olmayan
göz hareketi uykusu sırasında,
örneğin, beyin, birlikte ateşlenen
bu yüz binlerce hücrenin
olağanüstü koordinasyonuna sahiptir
ve sonra hepsi sessizleşir
ve sonra hepsi birlikte ateşlenir
ve daha sonra sessiz kalır
ve derin REM olmayan uykunun büyük,
güçlü beyin dalgalarını üretir.
Böylece alkolün sorun olabileceği
ilk yol budur.
Sedasyonu derin uyku ile karıştırıyoruz.
Alkolle ilgili ikinci sorun,
aslında uykunuzu parçalayabilmesidir.
Alkol uyku sırasında
sinir sisteminin savaş
veya uçuş dalı dediğimiz şeyi
tetikleyebilir
ve aktive edebilir,
bu da sizi gece boyunca
daha sık uyandıracaktır.
Ayrıca alkol uykunuzu parçalayarak
beyin tarafından salınan uyarıcı
kimyasalların miktarını bile artırabilir.
Alkol ve uyku ile ilgili üçüncü
ve son konu,
alkolün hızlı göz hareketi uykunuzu
yani rüya uykunuzu gerçekten
engelleyebilmesi.
Sonraki bölümlerde öğreneceğimiz gibi,
REM uykusu, hızlı göz hareketi uykusu,
rüya uykusu,
duygusal ve zihinsel sağlık,
hatta yaratıcılık gibi
bir dizi fayda sağlar.
Kimseye nasıl yaşayacağını
söylemek için burada değilim.
Püriten olmak istemiyorum.
Ben sadece bilim insanıyım.
Denemek ve yapmak istediğim şey,
uykunuzda kafein ve alkol arasındaki
ilişki hakkında bilgi sağlamak,
böylece uyku sağlığınıza
öncelik vermeye çalışırken
hayatınızı en iyi nasıl yaşamak
istediğinize dair
bilinçli bir seçim yapabilirsiniz.