WEBVTT

00:00:00.650 --> 00:00:04.500
Yaxşı indi, siz mənim həyatda bəlkə də
ən faydalı anlayışlardan biri olduğunu

00:00:04.500 --> 00:00:07.010
düşündüyüm şeyi öyrəndiniz,
bəlkə də onunla tanışsınız,

00:00:07.010 --> 00:00:11.920
amma əgər tanış deyilsinizsə,
ümid edirəm ki, bu, sizi bir gün

00:00:11.920 --> 00:00:16.330
iflas müraciəti etməkdən
qoruyacaqdır.

00:00:16.330 --> 00:00:18.830
Hər nəysə, faiz haqqında
danışacam, sonra isə sadə

NOTE Paragraph

00:00:18.830 --> 00:00:19.830
və mürəkkəb faiz

00:00:21.865 --> 00:00:22.817
Bəs faiz nədir?

00:00:23.770 --> 00:00:24.840
Hamımız bu barədə eşitmişik.

00:00:24.840 --> 00:00:29.030
Faiz dərəcələri və ya
ipotekanızın faizi

00:00:29.030 --> 00:00:32.507
və ya da kredit kartı 
ödənişim nə qədərdir?

00:00:32.507 --> 00:00:34.140
Faiz -- elmi tərifini
bilmirəm,

00:00:34.140 --> 00:00:35.610
bəlkə vikipediyada
baxmalıyam,

00:00:35.610 --> 00:00:37.850
amma mahiyyətcə
pul icarəsidir.

00:00:37.850 --> 00:00:41.350
Beləliklə, pulu bir müddət 
saxlamaq üçün

00:00:41.350 --> 00:00:42.520
ödədiyiniz puldur.

00:00:42.520 --> 00:00:45.420
Bəlkə də ən açıqlayıcı
tərif deyil, amma

00:00:45.420 --> 00:00:46.920
bu şəkildə başa salım.

00:00:46.920 --> 00:00:52.640
Deyək ki, mən sizdən 100 manat
borc almaq istəyirəm.

00:00:52.640 --> 00:00:54.760
Hal-hazırda.

00:00:54.760 --> 00:00:59.120
Və deyək ki, bundan bir il sonra.

00:00:59.120 --> 00:01:00.080
Bir il.

00:01:00.080 --> 00:01:04.830
Bu sizsiz, bu da mən.

00:01:04.830 --> 00:01:07.580
Beləcə, indi mənə 100 manat verirsiniz.

00:01:07.580 --> 00:01:09.915
Və mənim 100 manatım olur,
bir il keçir,

00:01:09.915 --> 00:01:12.570
100 manatım buradadır.

00:01:12.570 --> 00:01:15.980
Və mən sizə 100 manat geri qaytarsaydım,

00:01:15.980 --> 00:01:17.510
siz icarə pulu qazanmazdınız.

00:01:17.510 --> 00:01:19.470
Sadəcə pulunuzu geri almış olardınız.

00:01:19.470 --> 00:01:20.880
Heç bir faiz almazdınız.

00:01:20.880 --> 00:01:24.470
Əgər mən sizə indi 100 manat versəm,

00:01:24.470 --> 00:01:30.860
qarşılığında siz də 1 il 
sonra 110 manat verməlisiniz.

00:01:30.860 --> 00:01:34.620
Yəni bu vəziyyətdə, 100 manatı 1 il 
özümdə saxlamaq üçün

00:01:34.620 --> 00:01:36.620
sizə nə qədər pul ödəməliyəm?

00:01:36.620 --> 00:01:38.200
10 manat artıq
ödəyirəm, düzdür?

00:01:38.200 --> 00:01:45.610
Mən 100 manatı və 
artıq 10 manatı da qaytarıram.

00:01:45.610 --> 00:01:51.510
Və əslində sizə qaytardığım əlavə
10 manat, pulu özümdə saxlamaq

00:01:51.510 --> 00:01:54.570
və o pulla istədiyimi edə bilmək 
üçün ödədiyim haqdır ki, o pulu

00:01:54.570 --> 00:01:56.790
saxlayıb yığa bilərəm,
investisiya edə bilərəm,

00:01:56.790 --> 00:01:59.630
1 il ərzində istədiyimi edə bilərəm

00:01:59.630 --> 00:02:02.200
və o 10 manat mahiyyətcə faizdir.

00:02:02.200 --> 00:02:05.530
Və hesablanma qaydası,
borc aldığım

00:02:05.530 --> 00:02:07.850
başlanğıc məbləğin faizidir.

00:02:07.850 --> 00:02:11.140
Və xəyali bir bankirdə və ya maliyyə
terminologiyasında borc aldığım

00:02:11.140 --> 00:02:12.980
baslanğıc məbləğə əsas deyilir.

00:02:19.200 --> 00:02:23.630
Beləliklə, bu vəziyyətdə pul
icarəsi və ya faiz 10 manatdır.

00:02:23.630 --> 00:02:27.920
Mən bunu faiz olaraq etmək istəsəydim,
10 böl 100, yəni

00:02:27.920 --> 00:02:34.240
100-də 10 deyə bilərdim, 
hansı ki, o da 10%-ə bərabərdir.

00:02:34.240 --> 00:02:39.480
Siz deyə bilərdiniz ki,
əgər mənə artıq 10% də ödəsəniz,

00:02:39.480 --> 00:02:41.420
sizə indi 100 manat verməyə hazıram.

00:02:41.420 --> 00:02:44.770
Beləliklə, 100 manatın 10 faizi 
10 manatdır və 1 il sonra mən sizə

00:02:44.770 --> 00:02:46.810
100 manat üstəgəl 10%-i də ödəyirəm.

00:02:46.810 --> 00:02:47.560
Eyni şəkildə

00:02:47.560 --> 00:02:51.220
Beləliklə, istənilən miqdar pul üçün
10% qarşılığında mənə

00:02:51.220 --> 00:02:53.540
hər hansı bir miqdarda
borc pul verməyə hazırsınız.

00:02:53.540 --> 00:02:58.680
Yaxşı, əgər mənə 1000 manat borc versəniz
faiz yenə 10%-i qədər olacaq,

00:02:58.680 --> 00:03:00.950
hansı ki, o da 100 manatdır.

00:03:00.950 --> 00:03:11.020
Beləcə, bir il sonra mən sizə 1000 manat,
üstəgəl 1000 manatın 10 faizi, yəni

00:03:11.020 --> 00:03:14.555
1100 manat borclu olardım.

00:03:14.555 --> 00:03:17.780
Yaxşı, hər ədədə əlavə sıfır yazdım.

00:03:17.780 --> 00:03:20.090
Bu halda 100 manat faiz olacaq, amma

00:03:20.090 --> 00:03:22.130
hələ də faiz dərəcəsi 10 faizdir.

00:03:22.130 --> 00:03:25.170
İndi isə sadə faiz və
mürəkkəb faiz arasında

00:03:25.170 --> 00:03:27.000
fərqi izah edək.

00:03:30.430 --> 00:03:33.220
Beləliklə, mənə sadəcə bir ilə
10 faizlə borc verdiyiniz

00:03:33.220 --> 00:03:36.540
olduqca sadə bir nümunə etdik, düzdür?

00:03:36.540 --> 00:03:42.280
Beləliklə, deyək ki, kimsə mənim dediyim
faiz dərəcəsi və ya digər insanlara

00:03:42.280 --> 00:03:43.930
verdikləri faiz dərəcəsinin

00:03:43.930 --> 00:03:51.000
10% olduğunu söylədi, ildə
10% yaxşı bir göstəricidir.

00:03:51.000 --> 00:03:55.700
Və deyək ki, bu şəxsdən
borc alacağım əsas

00:03:55.700 --> 00:04:01.900
100 manatdır.

00:04:01.900 --> 00:04:03.980
Belə, sizə sualım budur və
bəlkə fasilə verək,

00:04:03.980 --> 00:04:18.570
mənim 10 ildə nə qədər borcum
olacaq?

00:04:18.570 --> 00:04:21.140
Mənim 10 ildə nə qədər borcum var?

00:04:21.140 --> 00:04:23.080
Əslində bu barədə
düşünməyin iki yolu var.

00:04:23.080 --> 00:04:30.350
Deyə bilərsiniz ki, yaxşı,
illər sıfıra bərabərdir,

00:04:30.350 --> 00:04:32.430
sadəcə borc pul aldım
və dərhal geri ödədim,

00:04:32.430 --> 00:04:33.730
100 dollar olardı, düzdür?

00:04:33.730 --> 00:04:35.210
Bunu etmirəm, ən azı bir il

00:04:35.210 --> 00:04:36.570
saxlamağı düşünürəm.

00:04:36.570 --> 00:04:40.270
Yəni bir il sonra, sadəcə etdiyimiz
nümunəyə əsaslanaraq, bu məbləğin

00:04:40.270 --> 00:04:48.870
10% -ni 100 manata əlavə etdim
və bundan sonra 110 manat

00:04:48.870 --> 00:04:51.050
borcum olacaq.

00:04:51.050 --> 00:04:55.420
Və iki ildən sonra başlanğıc əsasa
daha 10% əlavə edə bilərəm,

00:04:55.420 --> 00:04:57.800
düzdür?

00:04:57.800 --> 00:04:59.610
Yəni hər il 10 manat əlavə edirəm.

00:04:59.610 --> 00:05:03.775
Beləcə, bu vəziyyətdə 120 manat, 
üçüncü ildə isə 130 manat

00:05:03.775 --> 00:05:05.310
borcum olardı.

00:05:05.310 --> 00:05:09.770
Əslində, bu 100 manatı borc almaq üçün
üçün illik icarəm 10 manatdır, düzdür?

00:05:09.770 --> 00:05:12.580
Çünki, həmişə başlanğıc məbləğin
10 faizini hesablayıram.

00:05:12.580 --> 00:05:17.090
Və 10 il sonra, çünki, mən hər il
əlavə 10 manat ödəməliyəm,

00:05:17.090 --> 00:05:20.120
10 ildən sonra isə sizə borcum

00:05:20.120 --> 00:05:22.200
200 manat olacaq.

00:05:22.700 --> 00:05:23.200
Düzdür?

00:05:23.200 --> 00:05:33.520
Və 200 manat, 100 manat üstəgəl
100 manata bərabərdir, çünki,

00:05:33.520 --> 00:05:36.580
ildə 10 manat faiz ödədim.

00:05:36.580 --> 00:05:39.260
Və indicə etdiyimiz bu anlayışa

00:05:39.260 --> 00:05:43.020
sadə faiz deyilir.

00:05:43.020 --> 00:05:45.260
Əsasən borc aldığınız başlanğıc məbləğ, faiz,

00:05:45.260 --> 00:05:48.840
sondakı məbləği,hər il ödənilən 
məbləği götürürsünüz və

00:05:48.840 --> 00:05:51.140
hər il tədricən ödədiyiniz o məbləğ

00:05:51.140 --> 00:05:53.090
əslində faiz dərəcəsi ilə başlanğıc məbləğin

00:05:53.090 --> 00:05:54.380
hasilinə bərabərdir.

00:05:54.380 --> 00:05:55.980
Ancaq bu barədə düşünsəniz,

00:05:55.980 --> 00:05:58.390
1 il ərzində borcunuzdan getdikcə azalan

00:05:58.390 --> 00:05:59.170
miqdarda pul ödəyirsiniz.

00:05:59.170 --> 00:06:00.950
Sizə mürəkkəb faizi göstərsəm, bu

00:06:00.950 --> 00:06:01.690
sizə düzgün gələcək.

00:06:01.690 --> 00:06:05.530
Bu, ildə 10 faizi izah etməyin yoludur.

00:06:05.530 --> 00:06:10.960
İzah etməyin bir başqa yolu da,
əvvəlcə 100 manat borc alırsınız,

00:06:10.960 --> 00:06:13.840
ya da pulu verdilərsə,
əgər bunu istəmirsinizsə,

00:06:13.840 --> 00:06:15.230
100 manat borcunuzu

00:06:15.230 --> 00:06:16.550
sadəcə geri ödəyirsiniz.

00:06:16.550 --> 00:06:21.630
Bir il sonra, əslində
110 manat ödəyirsiniz, yəni

00:06:21.630 --> 00:06:27.450
100 manat üstəgəl 100 manatın 10 faizi.

00:06:27.450 --> 00:06:32.830
Belə, 100 manat üstəgəl
100 manatın 10 faizi.

00:06:32.830 --> 00:06:35.180
Rəngləri dəyişək,
çünki bu monotondur

00:06:35.180 --> 00:06:36.970
Yaxşı, məncə bu 
sizə mənalı gələr.

00:06:36.970 --> 00:06:39.030
Sadə və mürəkkəb faizin fərqli olduğu

00:06:39.030 --> 00:06:40.220
məqam burdadır.

00:06:40.220 --> 00:06:42.930
Son halda, başlanğıc
100 manatın yalnız 10 faizini

00:06:42.930 --> 00:06:44.480
əlavə etməyi davam etdirdik.

00:06:44.480 --> 00:06:49.310
İndi mürəkkəb faizdə, başlanğıc məbləğin

00:06:49.310 --> 00:06:50.310
10%-ni hesablamırıq.

00:06:50.310 --> 00:06:52.310
İndi bu məbləğin 10 faizini hesablayırıq.

00:06:56.340 --> 00:07:02.440
Beləliklə, indi 110 manat götürəcəyik.

00:07:02.440 --> 00:07:05.470
Demək olar ki, onu yeni əsasımız
kimi görə bilərsiniz.

00:07:05.470 --> 00:07:06.840
Bu, bir ildə nə qədər təklif etsək,

00:07:06.840 --> 00:07:09.110
sonra bunu qaytarırıq.

00:07:09.110 --> 00:07:19.810
Beləliklə, indi 110 manat üstəgəl
110-un 10 faizi qədər borcumuz olacaq.

00:07:19.810 --> 00:07:23.220
Siz 110-u həqiqətən bölüşdürə bilərsiniz,

00:07:23.220 --> 00:07:32.950
və bu, 110 vur 110-a bərabərdir.

00:07:32.950 --> 00:07:34.440
Əslində, 110 vur 1.1

00:07:39.730 --> 00:07:41.280
Əslində, bu şəkildə yenidən yaza bilərəm.

00:07:41.280 --> 00:07:45.850
100 vur 1.1 kvadratı kimi yaza bilərdim,

00:07:45.850 --> 00:07:49.920
və bu 121 manata bərabərdir.

00:07:49.920 --> 00:07:52.790
Və ikinci ildən sonra, mənim
yeni əsasım bu 121 manatdır,

00:07:52.790 --> 00:07:55.110
bu, mənim yeni əsasımdır.

00:07:55.110 --> 00:07:57.990
İndi isə üçüncü ili hesablayaq,
yəni bu, ikinci ildir.

00:07:57.990 --> 00:08:01.710
Daha çox yer alıram,
bu, ikinci ildir.

00:08:01.710 --> 00:08:06.450
Və indi üçüncü ildə, ikinci ilin sonunda
borclu olduğum 121 manat üstəgəl

00:08:06.450 --> 00:08:14.820
il ərzində borclanacağım pulun 10 faizi,

00:08:14.820 --> 00:08:20.450
121 manatdır.

00:08:20.450 --> 00:08:22.950
Beləliklə, burada
mötərizə ilə yazaq,

00:08:22.950 --> 00:08:29.270
1 vur 121 üstəgəl
0.1 vur 121-in cəmi,

00:08:29.270 --> 00:08:35.650
bu da 1.1 vur 121 ilə eynidir.

00:08:35.650 --> 00:08:38.800
Və ya başqa bir yol isə

00:08:38.800 --> 00:08:44.180
əsas ilə 1.1-in kubunun 
hasilini hesablamaqdır.

00:08:44.180 --> 00:08:46.060
Və əgər bunu davam etdirsəniz, hansı ki

00:08:46.060 --> 00:08:48.660
mən bunu tövsiyyə edirəm,
bu sizə düz gələcək,

00:08:48.660 --> 00:08:52.030
10 il sonunda - biz borclu olacıyıq -
kimdən borc aldığımızı

00:08:52.030 --> 00:08:57.962
unutdum, 100 manat
vur 1.1 üstü 10.

00:08:57.962 --> 00:08:59.050
Bu neçəyə bərabərdir?

00:08:59.050 --> 00:09:01.320
Elektron cədvəldən istifadə edək.

00:09:01.320 --> 00:09:02.690
Təsadüfi bir xana seçək.

00:09:02.690 --> 00:09:10.980
100 vur 1.1 üstü 10.

00:09:10.980 --> 00:09:14.160
Beləcə, 259 dollar və bir az xırda pul.

00:09:19.890 --> 00:09:22.730
Yəni, çox incə bir fərq kimi 
görünə bilər, amma sonda

00:09:22.730 --> 00:09:24.580
çox böyük bir fərq yaradır.

00:09:24.580 --> 00:09:30.610
Mürəkkəb faizdən istifadə edərək 
10 il ərzində 10% ilə hesabladıqda

00:09:30.610 --> 00:09:33.100
259 manat borcum var.

00:09:33.100 --> 00:09:37.290
Sadə faizdən istifadə etdikdə isə
yalnız 200 manat borcum var.

00:09:37.290 --> 00:09:40.770
Bu 59 manat artım, mürəkkəb faizin
bizə nə qədər baha olduğunu

00:09:40.770 --> 00:09:43.360
başa salır.

00:09:43.360 --> 00:09:45.610
Vaxtım bitir, növbəti videoda
bir neçə nümunə

00:09:45.610 --> 00:09:47.560
həll edəcəyəm, sadəcə mürəkkəb faizin

00:09:47.560 --> 00:09:50.460
necə olacağını, eksponentlərin
necə işlədiyini və nəyin

00:09:50.460 --> 00:09:52.680
fərqi olduğunu dərindən öyrənəcəksiniz.

00:09:52.680 --> 00:09:53.680
Növbəti videoyadək.