WEBVTT

00:00:13.096 --> 00:00:17.153
[İş yerindeki zorbalık ve psikopatlar]

00:00:17.153 --> 00:00:20.367
Evet. Herkese merhaba.
Şirket psikopatları ve zorbalık arasındaki

00:00:20.367 --> 00:00:25.045
bağlantı ile neden ilgilendiğime 
dair kısa bir öykü anlatayım.

00:00:26.159 --> 00:00:29.046
Uzun zaman önce, Uzak Doğudaki

00:00:29.046 --> 00:00:31.608
uzak bir ülkede çalışıyordum

00:00:31.608 --> 00:00:34.606
ve işin gereği olarak ofisimiz taşındı.

00:00:34.606 --> 00:00:38.600
Ofis taşınınca, yeni bir
patronumuz olacağı söylendi.

00:00:39.090 --> 00:00:42.037
Sonra çeşitli kişiler bana gelip
şöyle şeyler söyledi:

00:00:42.037 --> 00:00:45.061
"Bu adama dikkat et, senin yeni patrona.

00:00:45.061 --> 00:00:48.597
Çok çıkarcıdır, acıması yoktur,
hin oğlu hindir

00:00:48.597 --> 00:00:51.624
ve şeytanın ta kendisidir."

00:00:51.624 --> 00:00:55.445
Ben de, bu adam canavar, şeytani 
biri herhalde diye düşündüm.

00:00:55.445 --> 00:00:58.902
Yani insanlar öyle şeyler deyince,
böyle bir şey bekliyorsunuz.

00:00:58.902 --> 00:01:01.278
Canavar benzeri
acımasız biriyle tanışacağınızı.

00:01:01.278 --> 00:01:04.357
Fakat tanıştığım adam
son derece alımlıydı.

00:01:04.357 --> 00:01:07.702
Güzel bir takım giymişti
ve çok yakışıklıydı.

00:01:07.702 --> 00:01:12.480
Çok sosyal, çok dışa dönük biriydi
ve hiç de ruhsuz birine benzemiyordu.

00:01:12.480 --> 00:01:16.344
Yani çok iyi arkadaş olabilirdim
ve kafam karıştı.

00:01:16.344 --> 00:01:18.439
Yani o kişiler yanılmış olmalıydı.

00:01:18.439 --> 00:01:20.483
"Hayvanın teki değil, iyi bir adam bu.

00:01:20.483 --> 00:01:22.839
Bu adamla çalışmak güzel olacak" dedim.

00:01:22.839 --> 00:01:25.908
Yıllar sonra geriye bakınca,
insanlar bana

00:01:25.908 --> 00:01:30.939
"Nasıl oldu da kendini böyle
bir durumda buldun?" diye sorsalar,

00:01:30.939 --> 00:01:36.114
eğer şirket psikopatlarını okumasam,
bu soruya hiç bir cevap veremezdim.

00:01:36.114 --> 00:01:39.656
Psikoptları okuyunca,
bütün taşlar yerine oturdu.

00:01:39.656 --> 00:01:42.328
Yani psikopati ve şirket psikopatları ile

00:01:42.328 --> 00:01:44.847
şahsi nedenlerle ilgileniyorum.

00:01:44.977 --> 00:01:50.193
Akademik işimin farklı bir yönü için
zorbalıkla ilgili okuma yaparken

00:01:50.193 --> 00:01:53.565
iş yerlerindeki zorbalarla
psikopatlar arasında

00:01:53.565 --> 00:01:57.142
geniş bir muhtemel örtüşme
olduğunu fark ettim.

00:01:57.632 --> 00:02:02.244
Ve böylece zorbalığı
incelemeye başladım.

00:02:02.244 --> 00:02:08.245
Zorbalık genellikle; bir kişiyi düzenli 
ve tekrar tekrar küçümseme,

00:02:08.245 --> 00:02:13.606
aşağılama veya bir şekilde
gözünü korkutma, olarak tanımlanır

00:02:13.606 --> 00:02:17.593
ve genelde iş yerinde 
tek bir kişiye yönelir,

00:02:17.593 --> 00:02:19.677
düzenli olarak, dediğim gibi.

00:02:19.677 --> 00:02:26.435
Bu nedenle, sürekli çatışma,
tartışma ve ağız dalaşı içerir,

00:02:27.972 --> 00:02:32.772
iş yerinde tek bir kişiye
yönelen kabalık.

00:02:34.095 --> 00:02:37.263
Bütün her yerde var gibi görünüyor.

00:02:37.263 --> 00:02:39.328
Zorbalıkla ilgili çalışmalara bakarsanız

00:02:39.328 --> 00:02:44.055
her tür kurum ve kuruluşta
ciddi sayıda insanın

00:02:44.055 --> 00:02:48.725
bunu yaşadığını görürsünüz,
genellikle %30-40 kadarı.

00:02:49.055 --> 00:02:53.032
Hatta amacı zorbalığı engellemek olan

00:02:53.032 --> 00:02:55.619
o zaman bulunduğum
Batı Avustralya'daki,

00:02:55.619 --> 00:02:58.845
Tüketiciyi ve Çalışanları 
Koruma Örgütü gibi kuruluşlar bile

00:02:59.375 --> 00:03:02.291
kendi çalışanları tarafından

00:03:02.291 --> 00:03:07.198
zorbalık kültürüne sahip olmakta suçlandı.

00:03:07.198 --> 00:03:10.509
Çalışanlar, kurum içindeki
zorbalıkların soruşturulması için

00:03:10.509 --> 00:03:16.304
özel denetmenler getirilmesini
talep etti, ki kendi işleri buydu.

00:03:17.264 --> 00:03:19.359
Yani, zorbalık her yerdeydi.

00:03:19.359 --> 00:03:23.105
Bu beni düşündürdü,
"Ama neden? Neden her yerdeydi?"

00:03:24.491 --> 00:03:27.795
Okuma yaparken
çok dikkatimi çeken diğer şey,

00:03:27.795 --> 00:03:30.028
şirketler, kurumlar ve kuruluşlar


00:03:30.028 --> 00:03:33.399
bu konuda ne yapacağını
biliyor gibi görünmüyor.

00:03:33.399 --> 00:03:38.781
Üzerini örtme ve olmamış 
gibi yapma eğilimindeler

00:03:39.341 --> 00:03:41.367
ve genelde şöyle şeyler yapıyorlar;

00:03:41.367 --> 00:03:44.621
zorbalığa uğrayan çalışanları
tazminat verip işten çıkarıyor

00:03:45.231 --> 00:03:48.737
ve tazminat ödeyip işten çıkarırken,
taahhütnameye bir madde ekleyip

00:03:48.737 --> 00:03:52.535
bu konuda konuşmalarını engelliyorlar.

00:03:53.145 --> 00:03:55.364
Yani her şeyin üzeri örtülüyor.

00:03:55.364 --> 00:03:57.761
Bu esnada, zorba terfi ediyor

00:03:57.761 --> 00:04:02.647
ve kurumda kalanlar sadece onlar oluyor.

00:04:03.037 --> 00:04:06.093
Fakat bu zorbalıkların 
üzerinin örtülmemesi

00:04:06.093 --> 00:04:08.791
gerektiğine dair
pek çok ahlâki ve finansal neden var

00:04:09.311 --> 00:04:12.465
ve bazı kişisel nedenler de var.

00:04:12.465 --> 00:04:14.856
Kişiler üzerindeki,

00:04:14.856 --> 00:04:18.407
olumsuz, psikolojik etkileri
oldukça yıkıcı oluyor.

00:04:18.771 --> 00:04:21.941
Kendilerini aşağılanmış,
küçümsenmiş hissediyorlar,

00:04:22.375 --> 00:04:26.136
kariyerleri genelde bitiriliyor
veya darmadağın ediliyor.

00:04:26.176 --> 00:04:28.691
Çabalıyorlar ve iş yerinden soğuyorlar,

00:04:28.691 --> 00:04:31.254
başka bir iş arıyorlar ve sonunda

00:04:31.914 --> 00:04:36.220
ya daha düşük poziyonlarda
çalışıyorlar ya da işsiz kalıyorlar

00:04:36.220 --> 00:04:39.000
veya istemedikleri işleri yapıyorlar.

00:04:39.210 --> 00:04:45.170
Kişisel seviyede kendine güven
ve motivasyonları zarar görüyor.

00:04:45.246 --> 00:04:50.236
Ama aynı zamanda kurumsal veya
işletme seviyesinde de bir etkisi var

00:04:50.456 --> 00:04:56.109
çünkü bu, bir çatışma anında
veya zorbalık durumundaki

00:04:56.109 --> 00:05:00.026
tipik bir, ya kaç ya savaş tepkisi.

00:05:00.066 --> 00:05:02.802
Kaçma seçeneğinde,

00:05:02.802 --> 00:05:06.375
insanlar zaman ve çabalarını geri çekiyor.

00:05:06.375 --> 00:05:13.985
Yani fazla mesai yapmayı bırakıyor
ve program dışı faaliyetlere katılmıyor,

00:05:13.985 --> 00:05:17.965
kuruma olan bağlılık ve kurum gelişimine
katkı yapmaktan soğuyorlar.

00:05:18.730 --> 00:05:24.259
Ve amaca ters, olumsuz iş
davranışlarıyla karşı tepki veriyorlar.

00:05:24.329 --> 00:05:27.092
Yani tipik durumda,
eğer zorba müdürünse

00:05:27.092 --> 00:05:30.043
veya şefin veya bir şekilde patronunsa

00:05:30.043 --> 00:05:33.943
onu şirketin, kurumun
bir temsilcisi olarak algılıyorsun

00:05:33.943 --> 00:05:37.927
ve böylece senin intikamın kişisel 
olarak özellikle onlara yönelik değil

00:05:37.927 --> 00:05:41.230
şirketten intikam alma
yönünde oluyor.

00:05:41.230 --> 00:05:46.368
Yani doğru dürüst çalışmıyor ve
normal iş akışını sabote ediyorsun,

00:05:46.368 --> 00:05:52.115
çaba göstermekten ve bağlılıktan
uzaklaşıyorsun, bunu yapıyorsun.

00:05:52.115 --> 00:05:55.765
Ve bütün bunların sonucu
kurum içinde yeni çatışmalar oluyor.

00:05:55.765 --> 00:06:01.632
Kurumun etik ve ahlâki 
atmosferi bozulmaya başlıyor

00:06:01.632 --> 00:06:05.310
ve bu tedarikçilere karşı tavırlar
vergi beyannamesi düzenleme gibi

00:06:05.310 --> 00:06:10.799
yani şirketle ilgili bütün işlerde 
bir domino etkisi yaratıyor.

00:06:14.959 --> 00:06:18.562
Literatürdeki bazı zorba ve zorbalık
araştırmalarını okurken,

00:06:18.562 --> 00:06:23.079
dile getirilmeyen ama altta yatan
bir şaşkınlık hissi var gibiydi.

00:06:23.079 --> 00:06:25.008
"Kimdi bu adamlar?

00:06:25.008 --> 00:06:29.558
İnsanların acı çekmesini izlemekten
zevk alan bu kişiler neyin nesiydi?

00:06:29.558 --> 00:06:31.896
Çünkü bu hiç normal değildi,

00:06:31.896 --> 00:06:37.254
bunları yapıp zevk almak normal
değil ama bu adamlar düpedüz öyleydi.

00:06:37.254 --> 00:06:39.269
Zorbalar hakkında okurken

00:06:39.279 --> 00:06:43.113
onları tarif etmekte kullanılan 
kelimeler ekrandaki kelimelerdi.

00:06:43.113 --> 00:06:46.097
Yani insanlara acı çektirmekten 
zevk alıyorlar, acımasızlar, benciller,

00:06:46.097 --> 00:06:48.566
asalaklar ve Makyavelistler (entrikacı)


00:06:48.566 --> 00:06:51.098
ve literatürde 
bu topluma zıt kişilikle ilgili

00:06:51.098 --> 00:06:53.856
pek çok kelimeye rastlıyorsunuz.

00:06:53.856 --> 00:07:01.723
Yani, antisosyal kişilik bozukluğu,
sosyopati ve psikopati gibi

00:07:02.243 --> 00:07:04.409
bu şirket psikopatlarını tanımlayan

00:07:04.409 --> 00:07:09.122
birbirine yakın pek çok kelime var.

00:07:09.442 --> 00:07:12.465
Şirket psikopatları 
nüfusun yaklaşık %1'ini oluşturan

00:07:12.465 --> 00:07:16.608
bildiğiniz psikopatlardır

00:07:16.908 --> 00:07:19.533
ve her nedense suç dünyasında
kariyer yapmak yerine

00:07:19.533 --> 00:07:22.960
şirket ve kurumlara girmiş kişilerdir.

00:07:22.960 --> 00:07:26.320
Psikologlar yavaş yavaş 
şunu anlamaya başladı;

00:07:26.320 --> 00:07:30.843
yüksek sosyo ekonomik 
sınıftan gelen, mutemelen iyi eğitimli

00:07:30.843 --> 00:07:34.351
ve iyi ailelere mensup olan 
psikopatların istedikleri

00:07:34.351 --> 00:07:38.677
güç, prestij ve parayı elde etmeleri
suç dünyasına karışmaktansa

00:07:38.677 --> 00:07:44.632
şirketlerde çalışarak
çok daha çabuk ve kolay oluyor.

00:07:45.292 --> 00:07:48.164
Şirketler ve kurumlarda
bu nedenle çalışıyorlar.

00:07:48.164 --> 00:07:51.074
Bunları, psikopatları tanımlamakta
kullanılan aynı kelimeleri,

00:07:51.074 --> 00:07:55.171
ben zorbaları tanımlamakta da
kullanıyorum, ama bir istisna ile,

00:07:55.171 --> 00:08:01.109
psikopatların öne çıkan özelliği; 
kesinlikle vicdanları yoktur.

00:08:01.349 --> 00:08:05.920
Yani onların davranışlarına 
ket vuran hiç bir şey yoktur.

00:08:05.920 --> 00:08:10.230
Büyük bir gaddarlık yapıp 
aynı gece çok rahat uyuyabilirler,

00:08:10.230 --> 00:08:13.900
çünkü yaptıkları hiç bir şeyden
rahatsız olmazlar, vicdanları yoktur,

00:08:13.900 --> 00:08:18.762
dünyalarında duygu ve his yoktur.

00:08:20.522 --> 00:08:24.214
Böylece, psikopati, psikopatlar
ve zorbalık arasında

00:08:24.214 --> 00:08:28.192
güçlü bir olası bağlantı olduğunu
fark ettiğimde

00:08:28.192 --> 00:08:33.060
bunu araştırmanın ilginç 
olacağını düşündüm;

00:08:33.060 --> 00:08:35.921
acaba bu bağlantı ne kadar genişti.

00:08:35.921 --> 00:08:39.642
Böylece, psikopatlar üzerine
yapılmış 200 küsur çalışmadan

00:08:39.642 --> 00:08:42.679
bir psikopati ölçütü çıkardım
ve bu ölçütü ilk kez

00:08:42.679 --> 00:08:47.243
Avustralya'da yaptığım,
yönetim davranışları üzerine

00:08:47.243 --> 00:08:51.063
yaptığım bir çalışmaya yerleştirdim.

00:08:51.123 --> 00:08:54.504
En dikkat çeken bulgulardan biri,

00:08:54.504 --> 00:08:59.776
Avustralyalı yöneticiler 
örneklemi özelinde,

00:08:59.776 --> 00:09:07.871
psikopatlar zorbalık davranışlarının 
yaklaşık %26'sından sorumluydu

00:09:07.871 --> 00:09:14.113
Sanırım 346 yöneticiyi kapsıyordu,
çalışma 2008'de yapıldı.

00:09:17.538 --> 00:09:21.262
Ayrıca başka ilginç
istatistikler de vardı.

00:09:21.602 --> 00:09:24.091
Normal bir yöneticinin
altında çalışanların

00:09:24.091 --> 00:09:28.154
zorbalığa uğrama sıklığı
ayda bir kezden azdı.

00:09:28.384 --> 00:09:31.739
Ama kuruluşta bir şirket
psikopatı bulunuyorsa

00:09:31.739 --> 00:09:36.128
zorbalık sayısı haftada
bir kezden fazlaya fırlıyordu.

00:09:36.128 --> 00:09:38.390
Haftada 1.3 kezdi, sanırım.

00:09:38.820 --> 00:09:41.036
Zorbalık dışında pek çok 
başka şeyleri de ölçtüm

00:09:41.036 --> 00:09:46.591
ama günün konusu bakımından 
ilginç olan bu.

00:09:48.451 --> 00:09:56.388
Sonuçlar bu kadar çarpıcı olunca
araştırmayı İngiltere'de yineledim

00:09:57.618 --> 00:09:59.912
ve -doğru slaytı alalım, evet bu.

00:10:00.022 --> 00:10:04.209
Şunu buldum; İngiltere'de zorbalık
Avustralya'dan bile yaygındı

00:10:04.329 --> 00:10:07.709
ve psikopat ve şirket psikopatları

00:10:07.709 --> 00:10:13.101
zorbalıkların, İngiltere'de, Avustralya'ya
göre daha fazlasından sorumluydu.

00:10:13.501 --> 00:10:17.210
Bu örneklemde, zorbalık
davranışlarının %36'ya kadarı

00:10:17.210 --> 00:10:21.271
şirket psikopatlarına aitti.

00:10:21.351 --> 00:10:23.899
Ve şirkette psikopatların
bulunması durumunda

00:10:23.899 --> 00:10:27.869
domino etkisi, daha fazla ağız dalaşı,
daha fazla tartışma

00:10:27.869 --> 00:10:32.808
daha fazla karmaşa ve çatışmaydı.

00:10:33.064 --> 00:10:35.244
Normal yöneticilerin idaresinde,
çatışma anlamında,

00:10:35.244 --> 00:10:37.604
her şey daha düşük,
ve çok daha sakin

00:10:37.604 --> 00:10:40.832
ve çok daha problemsizdi

00:10:40.832 --> 00:10:46.470
ve çok daha az kaotik
ve kargaşadan uzaktı.

00:10:47.360 --> 00:10:50.710
Yani ne diyorduk?

00:10:51.610 --> 00:10:54.314
Sonuç olarak, sanıyorum-

00:10:54.314 --> 00:11:00.046
Şirket psikopatları ve zorbalık
davranışları arasındaki bağı saptayınca

00:11:00.046 --> 00:11:05.651
zorbalıkla ilgili bazı büyük soruların
cevapları netleşmeye başladı.

00:11:05.651 --> 00:11:08.149
Örneğin zorbalık, neden bütün dünya
ve ülkelerdeki

00:11:08.149 --> 00:11:12.189
tüm şirketlerde yaygındır?

00:11:13.209 --> 00:11:16.089
Bunun cevabı şu olabilir,

00:11:16.089 --> 00:11:18.510
çünkü nüfusun %1'i psikopattır.

00:11:18.510 --> 00:11:22.885
Yani psikopatların bütün nüfusta 
normal dağıldığını varsayarsak

00:11:22.885 --> 00:11:27.332
o zaman her büyük şirkette
psikopatlar olacaktır.

00:11:27.332 --> 00:11:30.211
Ve psikopatların olduğu yerde
zorbalık da olacaktır.

00:11:30.211 --> 00:11:34.199
Bu durum zorbalık davranışlarının 
çok yaygın olma nedenini açıklar.

00:11:34.199 --> 00:11:39.014
Diğer bir şey de zorbalığın 
en başta neden yapıldığıdır.

00:11:39.014 --> 00:11:43.255
Psikopatlar iki temel nedenle zorbalık
yapar. Birincisi yırtıcı hayvanlardır.

00:11:43.255 --> 00:11:46.693
Yani bunu sevdikleri için yaparlar.
Bundan zevk aldıkları için yaparlar.

00:11:46.693 --> 00:11:49.787
İnsanların kıvrandığını izlemekten 
zevk aldıkları için yaparlar.

00:11:49.787 --> 00:11:52.747
İnsanlara acı çektirmek
ve kariyer mahvetmek hoşlarına gider

00:11:52.747 --> 00:11:55.781
ve biz geriye kalanların
bunu anlaması zordur.

00:11:55.781 --> 00:11:58.661
Bu onlara zevk verir,
o nedenle yaparlar.

00:11:58.661 --> 00:12:03.290
Zorbalık davranışlarının diğer nedeni,
araçsal zorbalık dediğim şey.

00:12:03.290 --> 00:12:09.316
Bu davranışları bazen, etraflarında
karmaşa ve kaos yaratmak için yaparlar

00:12:09.316 --> 00:12:13.226
ve bu sayede, karmaşadan faydalanıp 
kendi politik ve kariyer planlarını

00:12:13.226 --> 00:12:16.239
devreye sokarlar, 
çünkü bu esnada diğer herkes

00:12:16.239 --> 00:12:18.856
duygusal olarak dağılmış haldedir.

00:12:18.856 --> 00:12:23.127
Yani asıl amaçlarını gizlemek için
insanların gözüne perde çekerler.

00:12:23.127 --> 00:12:26.957
Asıl amaçları şirket içinde 
güç, nüfuz, prestij

00:12:26.957 --> 00:12:29.077
ve para elde etmektir.

00:12:29.077 --> 00:12:32.847
Yani bütün bu manzaraya bakan biri,
örneğin bir patron,

00:12:32.847 --> 00:12:35.760
bütün bu zorbalıklar ve duygusal
tepkilerin ortasında

00:12:35.760 --> 00:12:41.287
soğukkanlılığını koruyan tek kişinin
bu psikopat olduğunu görür,

00:12:41.287 --> 00:12:43.860
çünkü her şeyi zaten o başlatmıştır.

00:12:43.860 --> 00:12:46.381
Ve böylece patronun istediği
tek kişi o olacak

00:12:46.381 --> 00:12:49.571
ve psikopat terfiyi hak edecektir.

00:12:49.571 --> 00:12:53.099
Yani bu durum, psikopatların
normal insanlara göre

00:12:53.099 --> 00:12:57.170
hiyerarşide neden daha
yükseğe çıktığı sorusunu

00:12:57.170 --> 00:12:59.567
cevaplamaya yardım eder.

00:12:59.567 --> 00:13:01.890
Etraflarında bir karmaşa yaratırlar

00:13:01.890 --> 00:13:08.818
ve bu karmaşa kendi amaçlarına
ulaşıp yükselmelerini sağlar.

00:13:09.598 --> 00:13:14.169
Kurumsal seviyede bağlantılarsak,

00:13:14.169 --> 00:13:19.291
örneğin Enron gibi şirketlerle ki
tarihin en büyük dolandırıcılığıydı,

00:13:19.291 --> 00:13:22.827
küresel kriz ve diğer şeylerden önceki.

00:13:22.827 --> 00:13:25.887
Enron'da bir zorbalık kültürü
olduğu rapor edilmişti.

00:13:25.887 --> 00:13:28.953
Acentalarına zorbalık yaptılar,
danışmanlarına zorbalık yaptılar,

00:13:28.953 --> 00:13:35.224
onları hizada tutan tedarikçilerine 
yaptılar, onlara danışmayı bıraktılar

00:13:35.224 --> 00:13:39.211
ve bu şekilde bu devasa dolandırıclık
faaliyetlerini yıllarca sürdürebildiler.

00:13:39.211 --> 00:13:45.534
Amaca ulaşmada her yol mübahtı,
sonları da böyle geldi.

00:13:46.603 --> 00:13:50.023
Örneğin kurumsal bankalardaki zorbalık

00:13:50.023 --> 00:13:54.886
ve zorbalığın küresel finans krizi 
ile bağlantısı da çok açıktı.

00:13:54.886 --> 00:13:59.116
Bunlarda bir "Soru sorma,
başını belaya sokma" kültürü vardır.

00:13:59.116 --> 00:14:03.558
Yani bu kuruluşlarda etik sorular 
sorulmasına izin verilmez

00:14:03.768 --> 00:14:07.637
ve bu kültür, bu kurumların yaptıkları
şeye, dolandırıcılığa devam etmesini

00:14:07.637 --> 00:14:11.796
ve insanların bunu
açığa çıkarmasını engeller.

00:14:13.743 --> 00:14:16.861
Eğer bu konuyla ilgili daha fazla şey
öğrenmek isteyen varsa

00:14:16.861 --> 00:14:21.038
internet arama motorunda
aranacak şeyler bunlar.

00:14:21.038 --> 00:14:24.488
Dinlediğiniz için teşekkürler.
Hoşçakalın.

00:14:24.488 --> 00:14:27.158
(Alkışlar)