0:00:06.704,0:00:09.444
Londra'daki bir bankacı[br]güncel borsa bilgilerini

0:00:09.444,0:00:12.459
Hong Kong'daki meslektaşına [br]bir saniyeden kısa sürede yollar.

0:00:12.459,0:00:14.759
Tek bir tıkla New York'taki bir müşteri

0:00:14.759,0:00:16.854
Pekin'den elektronik [br]ürün siparişi verebilir

0:00:16.854,0:00:19.082
ve bu ürün bir kargo uçağı[br]ya da yük gemisiyle

0:00:19.082,0:00:21.603
birkaç gün içerisinde[br]adresine ulaştırılır.

0:00:21.603,0:00:23.650
Günümüzde dünya çapında ürünlerin

0:00:23.650,0:00:27.876
ve bilgilerin taşınmasındaki hız ve hacim[br]tarih boyunca görülmemiş bir seviyededir.

0:00:27.876,0:00:30.751
Ama küresel ticaretin kendisi [br]düşündüğümüzden daha eskidir,

0:00:30.751,0:00:34.170
8000 km yol boyunca[br]2000 yıldan uzun bir süre var olmuş

0:00:34.170,0:00:36.521
ve İpek Yolu olarak biliniyor.

0:00:36.521,0:00:39.065
İpek Yolu aslında sadece [br]tek bir yol değil,

0:00:39.065,0:00:41.134
birçok farklı rotadan oluşan bir ağ;

0:00:41.134,0:00:43.494
yüzyıllar içerisinde yavaş [br]yavaş ortaya çıkan,

0:00:43.494,0:00:45.934
birçok yerleşim yerini

0:00:45.934,0:00:47.311
birbirine bağlamış.

0:00:47.311,0:00:50.975
İlk tarım toplulukları

0:00:50.975,0:00:52.615
verimli nehir yataklarında yaşadı,

0:00:52.615,0:00:54.905
seyahat olanakları, coğrafi koşullar

0:00:54.905,0:00:56.521
ve bilinmeyenin korkusuyla.

0:00:56.521,0:00:57.744
Fakat büyüdüklerinde

0:00:57.744,0:01:00.541
sınırlarındaki kurak çöllerin[br]zebaniler tarafından değil,

0:01:00.541,0:01:02.868
at sırtında yaşayan [br]göçebe kabileler tarafından

0:01:02.868,0:01:05.234
mesken tutulduğunu gördüler.

0:01:05.234,0:01:08.258
Macaristan'dan Moğolistan'a [br]kadar yayılmış olan İskitler,

0:01:08.258,0:01:10.121
başka medeniyetlerle temas kurdular;

0:01:10.121,0:01:13.129
Yunanlılar, Mısırlılar,[br]Hintliler ve Çinliler.

0:01:13.129,0:01:15.517
Bu temas çoğunlukla barışçıl değildi.

0:01:15.517,0:01:16.891
Ama saldırı ve savaşa rağmen

0:01:17.891,0:01:20.719
tacirlerin ticaret faaliyetlerinin [br]yanı sıra göçmenler de

0:01:20.719,0:01:22.256
ürün, fikir ve teknolojileri

0:01:22.256,0:01:25.775
doğrudan bağlantıları olmayan[br]kültürlere de

0:01:26.675,0:01:27.675
yaymaya başladılar.

0:01:28.576,0:01:31.591
Büyümekte olan bu ağın [br]en önemli kollarından biri

0:01:31.591,0:01:33.160
Pers Kraliyet Yolu idi;

0:01:33.160,0:01:36.993
İsa'dan önce 5. yüzyılda[br]I. Darius tarafından tamamlanmıştı.

0:01:36.993,0:01:41.399
Tigris Nehri'ndan Ege Denizi'ne [br]yaklaşık 3200 km uzunluğunda,

0:01:41.399,0:01:43.937
düzenli aktarma noktalarında [br]mal ve mektupların

0:01:43.937,0:01:48.251
bir yolcunun alacağı sürenin yaklaşık [br]1/10'unda seyahat etmesine izin verildi.

0:01:48.251,0:01:50.965
Büyük İskender'in İran'ı fethiyle

0:01:50.965,0:01:54.699
ve Semerkand gibi şehirleri ele geçirerek[br]Orta Asya'ya kadar genişlemesiyle

0:01:54.699,0:01:57.994
ve Uzak İskenderiye gibi [br]yeni şehirler kurmasıyla,

0:01:57.994,0:02:01.563
Yunan, Pers ve Hint kültür ve ticaret ağı

0:02:01.563,0:02:04.455
hiç olmadığı kadar uzağa genişledi,

0:02:04.455,0:02:07.978
Çin ve Batı medeniyetleri arasında [br]bir köprünün temellerini atmış oldu.

0:02:07.978,0:02:11.029
Yol M.Ö. 2. yüzyılda keşfedildi;

0:02:11.029,0:02:13.306
Zhang Qian isimli bir elçi,

0:02:13.306,0:02:15.517
Batıdaki göçebelerle [br]anlaşmak için gönderildi

0:02:15.517,0:02:17.605
ve Han İmparatorluğu'na [br]

0:02:17.605,0:02:20.709
batı sınırlarının ardındaki bilge [br]halkların, egzotik ürünlerin,

0:02:20.709,0:02:23.909
zengin ticaretin masallarıyla döndü.

0:02:23.909,0:02:26.313
Elçiler ve tüccarlar İran ve Hindistan'a

0:02:26.313,0:02:29.943
ipek, atlar için yeşimtaşı ve pamuk [br]ticareti yapmak için gönderildi,

0:02:29.943,0:02:32.864
seyahatleri sırasında onları [br]koruyan ordularla birlikte.

0:02:32.864,0:02:35.358
Doğunun ve batının yolları

0:02:35.358,0:02:38.323
Avrasya'yı kapsayan birleşik [br]bir kültürel ve ticari takasa

0:02:38.323,0:02:40.240
eskisinden daha fazla olanak tanıyarak

0:02:40.240,0:02:42.506
kademeli olarak birbirine bağlandı.

0:02:42.506,0:02:44.736
Çin malları Roma'ya doğru yola çıktı,

0:02:44.736,0:02:48.281
ipeğin yasaklanmasıyla sonuçlanan [br]bir altın ihraç fazlalığına neden oldu,

0:02:48.281,0:02:51.430
bu esnada Roma'nın cam işi ürünleri [br]Çin'de çok değerlendi.

0:02:51.430,0:02:53.892
Orta Asya'daki askerî akınlar

0:02:53.892,0:02:57.267
Çinli ve Romalı askerleri [br]karşı karşıya da getirdi.

0:02:57.267,0:02:59.547
Muhtemelen yaylı tüfek teknolojisini

0:02:59.547,0:03:01.812
Batı dünyasına iletiyorlardı.

0:03:01.812,0:03:04.187
Egzotik ve yabancı ürünlere

0:03:04.187,0:03:05.389
ve faydasına olan talep,

0:03:05.389,0:03:07.699
İpek Yolu'nun gözden [br]geçirilmesini gerektirdi,

0:03:07.699,0:03:09.989
Roma İmparatorluğu'nun dağılmasına

0:03:09.990,0:03:13.258
ve Çin hanedanlarının [br]yükselip düşmesine rağmen.

0:03:13.258,0:03:16.151
Moğollar dahi yağmalamalarına karşın

0:03:16.151,0:03:19.588
ticaret yollarına zarar vermek [br]yerine onları korudular.

0:03:19.588,0:03:22.642
Fakat bu ticaret malları [br]ile birlikte bu yollar

0:03:22.642,0:03:27.087
geleneklerin, buluşların, fikirlerin[br]ve dillerin yer değiştirmesini de sağladı.

0:03:27.087,0:03:30.644
Hindistan kaynaklı Budizm [br]Çin ve Japonya'da benimsendi

0:03:30.644,0:03:32.989
ve buraların en yaygın [br]inanışı hâline geldi.

0:03:32.989,0:03:36.278
İslam, Arap Yarımadası'ndan [br]çıkıp Güney Asya'da yayıldı,

0:03:36.278,0:03:37.888
yerel inançlarla harmanlanarak

0:03:37.888,0:03:40.704
Sihizm gibi yeni [br]inanışları ortaya çıkardı.

0:03:40.704,0:03:43.427
Barut, Çin'den Orta Doğu'ya yola çıktı,

0:03:43.427,0:03:48.258
Osmanlı, Safevi, Babür İmparatorluklarının[br]kaderini değiştirdi.

0:03:48.258,0:03:51.214
Bir şekilde, İpek Yolu'nun [br]başarısı kendi sonunu getirdi,

0:03:51.214,0:03:54.272
manyetik pusula gibi [br]yeni deniz teknolojileri,

0:03:54.272,0:03:57.990
uzun menzilleri mazide bırakarak[br]Avrupa'ya ulaştı.

0:03:57.990,0:04:00.622
Bu esnada, Moğol egemenliğinin bitişini

0:04:00.622,0:04:04.032
Çin'in uluslararası ticaretten [br]çekilmesi izledi.

0:04:04.032,0:04:07.121
Eski yollar ve bağlantılar [br]varlıklarını sürdürmemelerine rağmen,

0:04:07.121,0:04:08.936
dünyayı geri dönülmeyecek biçimde

0:04:08.936,0:04:10.848
kökten değiştirdiler.

0:04:10.848,0:04:14.003
Avrupalılar Doğu Asya'da onları [br]bekleyen zenginliklere doğru

0:04:14.003,0:04:15.639
yeni rotalar aramaya koyuldular.

0:04:15.639,0:04:17.381
Bu da Keşif Çağı'nın,

0:04:17.381,0:04:20.488
Afrika ve Amerika'ya [br]keşiflerin yolunu açacaktı.

0:04:20.488,0:04:24.286
Bugün, küresel bağlantılar hayatımızı [br]eskisinden daha farklı şekillendiriyor.

0:04:24.286,0:04:27.847
Kanada'da alışveriş yapanlar [br]Bangladeş'te üretilen tişörtleri alıyor,

0:04:27.847,0:04:30.880
Japon seyirciler İngiliz [br]televizyon programlarını izliyor,

0:04:30.880,0:04:34.436
Tunuslular devrimi başlatmak için [br]bir Amerikan yazılımı kullanıyor.

0:04:34.436,0:04:38.577
Küreselleşmenin kültür[br]ve ekonomideki etkisi yadsınamaz.

0:04:38.577,0:04:40.563
Ama avantajları ve dezvantajları [br]

0:04:40.563,0:04:43.246
ne olursa olsun, bu yeni bir şey değil.

0:04:43.246,0:04:45.501
Dağlar, çöller ve okyanuslar

0:04:45.501,0:04:46.688
önceleri bizi ayırdı

0:04:46.688,0:04:49.452
fakat şimdi ses hızını aşan taşıtlarla,

0:04:49.452,0:04:51.576
kıtalar arası iletişim ağlarıyla,

0:04:51.576,0:04:53.789
uzaydan alınan sinyallerle aşılıyorlar;

0:04:53.789,0:04:56.116
aylarca yol giden karavanlarla değil.

0:04:56.116,0:04:57.863
Elbette bunların hiçbiri

0:04:57.863,0:04:59.385
çabalarıyla İpek Yolu'nu,

0:04:59.385,0:05:02.412
tarihin ilk dünya çapındaki ağını [br]yaratan kültürler olmaksızın

0:05:02.412,0:05:04.115
mümkün olamazdı.