1
00:00:05,971 --> 00:00:08,811
"Từ đầu mỗi nhánh cây,

2
00:00:08,811 --> 00:00:10,691
mọc một quả sung tím to,

3
00:00:10,691 --> 00:00:13,381
một tương lai tuyệt diệu 
vẫy tay và nháy mắt...

4
00:00:13,381 --> 00:00:16,571
nhưng chọn một nghĩa là
đánh mất hết những quả còn lại,

5
00:00:16,571 --> 00:00:19,541
và, khi tôi ngồi đó,
không thể ra quyết định,

6
00:00:19,541 --> 00:00:22,951
những quả sung bắt đầu khô héo
và chuyển đen,

7
00:00:22,951 --> 00:00:27,461
và, từng quả một, 
rơi bẹp xuống mặt đất nơi chân tôi."

8
00:00:27,461 --> 00:00:30,599
Trong đoạn trích từ tác phẩm
"Lọ chuông" của Sylvia Plath,

9
00:00:30,599 --> 00:00:33,819
một thiếu nữ tưởng tượng
một tương lai bất định -

10
00:00:33,819 --> 00:00:37,289
và đề cập đến nỗi sợ 


11
00:00:37,289 --> 00:00:40,799
đưa ra những quyết định cai lầm
khiến ta "tê liệt".

12
00:00:40,799 --> 00:00:42,799
Dù đã xét đến những nghề nghiệp khác,

13
00:00:42,799 --> 00:00:44,989
Plath lại theo con đường nghệ sĩ

14
00:00:44,989 --> 00:00:46,749
mà thơ ca là tiếng gọi.

15
00:00:46,749 --> 00:00:48,779
Với con mắt và ngòi bút
sắc sảo của mình,

16
00:00:48,779 --> 00:00:51,409
các đồ vật thường ngày trở thành
những hình thù ám ảnh:

17
00:00:51,409 --> 00:00:53,559
"một bức tượng mới 
trong một bảo tàng mới,"

18
00:00:53,559 --> 00:00:56,709
một cái bóng trong gương, 
một thỏi xà bông.

19
00:00:56,709 --> 00:00:59,749
Thông minh, sắc sảo,
và cực kì dí dỏm,

20
00:00:59,749 --> 00:01:02,799
Plath được chẩn đoán bị trầm cảm.

21
00:01:02,799 --> 00:01:06,029
Bà dùng thơ ca để khám phá
những hình thái tư tưởng

22
00:01:06,029 --> 00:01:07,859
trong những ngôn từ thân mật nhất,

23
00:01:07,859 --> 00:01:10,589
và những viễn cảnh 
hớp hồn của cảm xúc,

24
00:01:10,589 --> 00:01:14,969
thiên nhiên, và nghệ thuật,
liên tục cuốn hút và vang dội.

25
00:01:14,969 --> 00:01:17,934
Trong tập thơ đầu tiên,
"Người khổng lồ,"

26
00:01:17,934 --> 00:01:20,324
bà miêu tả cảm xúc về hư vô:

27
00:01:20,324 --> 00:01:23,454
"màu trắng: nó là màu của trí óc."

28
00:01:23,454 --> 00:01:26,214
Cùng lúc, bà tìm thấy sự an ủi 
trong thiên nhiên,

29
00:01:26,214 --> 00:01:28,334
từ "một làn sương xanh kéo dài mặt hồ,"

30
00:01:28,334 --> 00:01:30,974
"những bông hoa trắng 
vươn lên và gục xuống,"

31
00:01:30,974 --> 00:01:34,074
đến "những con vẹm tụ lại 
như những củ tỏi."

32
00:01:34,074 --> 00:01:36,504
Sau "Người khổng lồ," 
Plath xuất bản "Lọ chuông,"

33
00:01:36,504 --> 00:01:38,044
tiểu thuyết duy nhất của bà,

34
00:01:38,044 --> 00:01:41,524
hư cấu khoảng thời gian 
làm việc cho tạp chí Mademoiselle

35
00:01:41,524 --> 00:01:43,574
lúc học đại học ở New York.

36
00:01:43,574 --> 00:01:46,184
Cuốn sách theo chân nữ chính Esther

37
00:01:46,184 --> 00:01:49,044
trải qua một giai đoạn 
trầm cảm nghiêm trọng,

38
00:01:49,044 --> 00:01:52,094
nhưng cũng bao gồm những chi tiết
cực vui nhộn và mô tả sắc sảo

39
00:01:52,094 --> 00:01:56,174
về các bữa tiệc thời trang hợm hĩnh
và những cuộc hẹn với đàn ông tẻ nhạt.

40
00:01:56,174 --> 00:01:59,104
Chẳng lâu sau khi cho xuất bản 
cuốn "Lọ chuông,"

41
00:01:59,104 --> 00:02:02,304
Plath tự tử ở tuổi 30.

42
00:02:02,304 --> 00:02:07,074
Hai năm sau, tập thơ bà viết
với bùng nổ sáng tạo

43
00:02:07,078 --> 00:02:09,128
trong những tháng trước khi chết

44
00:02:09,128 --> 00:02:12,048
được xuất bản dưới tên "Ariel."

45
00:02:12,048 --> 00:02:14,518
Được xem là kiệt tác,

46
00:02:14,518 --> 00:02:17,188
Ariel minh họa sự thật thà
và trí tưởng tượng

47
00:02:17,188 --> 00:02:19,998
mà Plath đã thu thập 
để nắm bắt nỗi đau của mình.

48
00:02:19,998 --> 00:02:22,578
Trong số những bài thơ mạnh mẽ
nhất của Ariel,

49
00:02:22,578 --> 00:02:27,808
"Nàng Lazarus," Plath khám phá 
những mong muốn tự tử của mình,

50
00:02:27,808 --> 00:02:30,461
một nhân vật trong kinh thánh
đã sống lại từ cõi chết.

51
00:02:30,461 --> 00:02:34,861
Bà viết, "và tôi là một người hay cười
/ chỉ mới 30 tuổi/

52
00:02:34,861 --> 00:02:38,325
Và như một con mèo, 
tôi có chín mạng."

53
00:02:38,325 --> 00:02:41,135
Nhưng bài thơ cũng 
là một minh chứng của sự sống còn:

54
00:02:41,135 --> 00:02:45,115
Tôi đứng lên với mái tóc đỏ/ 
Và tôi ăn đàn ông như không khí."

55
00:02:45,115 --> 00:02:48,825
Ngôn ngữ thản nhiên này đã biến Plath
thành một chuẩn mực quan trọng

56
00:02:48,825 --> 00:02:51,305
cho nhiều độc giả và tác giả

57
00:02:51,305 --> 00:02:53,205
tìm kiếm cách phá vỡ sự im lặng

58
00:02:53,205 --> 00:02:57,355
quanh những vấn đề chấn thương,
thất vọng, và giới tính.

59
00:02:57,355 --> 00:03:01,962
"Ariel" cũng chứa đầy suy ngẫm
về tình yêu tan vỡ và sáng tạo.

60
00:03:01,962 --> 00:03:05,932
Đề bài thơ bắt đầu với 
"Ngưng trệ trong bóng tối/

61
00:03:05,932 --> 00:03:10,922
Rồi một màu lam vô hình/
Giữa những núi đá và khoảng cách."


62
00:03:10,922 --> 00:03:14,642
Chúng tạo khung cảnh 
cho một chuyến cưỡi ngựa sáng sớm,

63
00:03:14,642 --> 00:03:19,232
một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất
của niềm vui tự do sáng tạo.

64
00:03:19,232 --> 00:03:22,302
Nhưng nó cũng chứa đầy 
hình tượng kỳ lạ

65
00:03:22,302 --> 00:03:25,582
như "tiếng khóc trẻ con 
tan chảy trong bức tường"

66
00:03:25,582 --> 00:03:28,552
và "một con mắt đỏ, 
cái vạc buổi sáng sớm."

67
00:03:28,552 --> 00:03:31,112
Sự tối tăm này âm hưởng suốt tập thơ,

68
00:03:31,112 --> 00:03:35,892
gồm nhiều ám chỉ đến thảm sát Do thái 
và máy bay Kamikaze gây tranh cãi.

69
00:03:35,892 --> 00:03:40,680
Cả vết tích của quãng thời gian tươi đẹp
được miêu tả như giày vò tác giả:

70
00:03:40,680 --> 00:03:44,394
"Chồng và con tôi cười 
trong bức ảnh gia đình.

71
00:03:44,394 --> 00:03:49,484
Nụ cười của họ bám vào da tôi, 
những cái móc đang cười."

72
00:03:49,484 --> 00:03:53,051
Sự bất mãn trong nhà 
và sự ngược đãi của chồng

73
00:03:53,051 --> 00:03:55,981
là những chủ đề bất biến 
trong thơ văn về sau của Plath.

74
00:03:55,981 --> 00:03:58,911
Sau cái chết của bà, 
hắn thừa hưởng đất đai,

75
00:03:58,911 --> 00:04:03,261
và bị buộc tội hủy nhiều tác phẩm 
của Plath trước khi nó kịp xuất bản.

76
00:04:03,263 --> 00:04:06,943
Bất chấp nhiều sự bỏ sót 
và cái chết không đúng lúc của bà,

77
00:04:06,943 --> 00:04:10,313
điều đọng lại là một trong những
khối tác phẩm tuyệt vời nhất

78
00:04:10,313 --> 00:04:12,173
của thơ ca thế kỉ 20.

79
00:04:12,173 --> 00:04:15,443
Dù tác phẩm có thể gây sửng sốt,
giận dữ và tổn thương,

80
00:04:15,443 --> 00:04:18,063
Plath lại để người đọc là nhân chứng,

81
00:04:18,063 --> 00:04:21,063
không chỉ cho sự thật 
trong đời sống tâm lý của bà,

82
00:04:21,063 --> 00:04:26,803
mà còn cả khả năng siêu hạng 
biểu lộ những điều không thể.