0:00:05.971,0:00:08.811
"Từ đầu mỗi nhánh cây,

0:00:08.811,0:00:10.691
mọc một quả sung tím to,

0:00:10.691,0:00:13.381
một tương lai tuyệt diệu [br]vẫy tay và nháy mắt...

0:00:13.381,0:00:16.571
nhưng chọn một nghĩa là[br]đánh mất hết những quả còn lại,

0:00:16.571,0:00:19.541
và, khi tôi ngồi đó,[br]không thể ra quyết định,

0:00:19.541,0:00:22.951
những quả sung bắt đầu khô héo[br]và chuyển đen,

0:00:22.951,0:00:27.461
và, từng quả một, [br]rơi bẹp xuống mặt đất nơi chân tôi."

0:00:27.461,0:00:30.599
Trong đoạn trích từ tác phẩm[br]"Lọ chuông" của Sylvia Plath,

0:00:30.599,0:00:33.819
một thiếu nữ tưởng tượng[br]một tương lai bất định -

0:00:33.819,0:00:37.289
và đề cập đến nỗi sợ [br]

0:00:37.289,0:00:40.799
đưa ra những quyết định cai lầm[br]khiến ta "tê liệt".

0:00:40.799,0:00:42.799
Dù đã xét đến những nghề nghiệp khác,

0:00:42.799,0:00:44.989
Plath lại theo con đường nghệ sĩ

0:00:44.989,0:00:46.749
mà thơ ca là tiếng gọi.

0:00:46.749,0:00:48.779
Với con mắt và ngòi bút[br]sắc sảo của mình,

0:00:48.779,0:00:51.409
các đồ vật thường ngày trở thành[br]những hình thù ám ảnh:

0:00:51.409,0:00:53.559
"một bức tượng mới [br]trong một bảo tàng mới,"

0:00:53.559,0:00:56.709
một cái bóng trong gương, [br]một thỏi xà bông.

0:00:56.709,0:00:59.749
Thông minh, sắc sảo,[br]và cực kì dí dỏm,

0:00:59.749,0:01:02.799
Plath được chẩn đoán bị trầm cảm.

0:01:02.799,0:01:06.029
Bà dùng thơ ca để khám phá[br]những hình thái tư tưởng

0:01:06.029,0:01:07.859
trong những ngôn từ thân mật nhất,

0:01:07.859,0:01:10.589
và những viễn cảnh [br]hớp hồn của cảm xúc,

0:01:10.589,0:01:14.969
thiên nhiên, và nghệ thuật,[br]liên tục cuốn hút và vang dội.

0:01:14.969,0:01:17.934
Trong tập thơ đầu tiên,[br]"Người khổng lồ,"

0:01:17.934,0:01:20.324
bà miêu tả cảm xúc về hư vô:

0:01:20.324,0:01:23.454
"màu trắng: nó là màu của trí óc."

0:01:23.454,0:01:26.214
Cùng lúc, bà tìm thấy sự an ủi [br]trong thiên nhiên,

0:01:26.214,0:01:28.334
từ "một làn sương xanh kéo dài mặt hồ,"

0:01:28.334,0:01:30.974
"những bông hoa trắng [br]vươn lên và gục xuống,"

0:01:30.974,0:01:34.074
đến "những con vẹm tụ lại [br]như những củ tỏi."

0:01:34.074,0:01:36.504
Sau "Người khổng lồ," [br]Plath xuất bản "Lọ chuông,"

0:01:36.504,0:01:38.044
tiểu thuyết duy nhất của bà,

0:01:38.044,0:01:41.524
hư cấu khoảng thời gian [br]làm việc cho tạp chí Mademoiselle

0:01:41.524,0:01:43.574
lúc học đại học ở New York.

0:01:43.574,0:01:46.184
Cuốn sách theo chân nữ chính Esther

0:01:46.184,0:01:49.044
trải qua một giai đoạn [br]trầm cảm nghiêm trọng,

0:01:49.044,0:01:52.094
nhưng cũng bao gồm những chi tiết[br]cực vui nhộn và mô tả sắc sảo

0:01:52.094,0:01:56.174
về các bữa tiệc thời trang hợm hĩnh[br]và những cuộc hẹn với đàn ông tẻ nhạt.

0:01:56.174,0:01:59.104
Chẳng lâu sau khi cho xuất bản [br]cuốn "Lọ chuông,"

0:01:59.104,0:02:02.304
Plath tự tử ở tuổi 30.

0:02:02.304,0:02:07.074
Hai năm sau, tập thơ bà viết[br]với bùng nổ sáng tạo

0:02:07.078,0:02:09.128
trong những tháng trước khi chết

0:02:09.128,0:02:12.048
được xuất bản dưới tên "Ariel."

0:02:12.048,0:02:14.518
Được xem là kiệt tác,

0:02:14.518,0:02:17.188
Ariel minh họa sự thật thà[br]và trí tưởng tượng

0:02:17.188,0:02:19.998
mà Plath đã thu thập [br]để nắm bắt nỗi đau của mình.

0:02:19.998,0:02:22.578
Trong số những bài thơ mạnh mẽ[br]nhất của Ariel,

0:02:22.578,0:02:27.808
"Nàng Lazarus," Plath khám phá [br]những mong muốn tự tử của mình,

0:02:27.808,0:02:30.461
một nhân vật trong kinh thánh[br]đã sống lại từ cõi chết.

0:02:30.461,0:02:34.861
Bà viết, "và tôi là một người hay cười[br]/ chỉ mới 30 tuổi/

0:02:34.861,0:02:38.325
Và như một con mèo, [br]tôi có chín mạng."

0:02:38.325,0:02:41.135
Nhưng bài thơ cũng [br]là một minh chứng của sự sống còn:

0:02:41.135,0:02:45.115
Tôi đứng lên với mái tóc đỏ/ [br]Và tôi ăn đàn ông như không khí."

0:02:45.115,0:02:48.825
Ngôn ngữ thản nhiên này đã biến Plath[br]thành một chuẩn mực quan trọng

0:02:48.825,0:02:51.305
cho nhiều độc giả và tác giả

0:02:51.305,0:02:53.205
tìm kiếm cách phá vỡ sự im lặng

0:02:53.205,0:02:57.355
quanh những vấn đề chấn thương,[br]thất vọng, và giới tính.

0:02:57.355,0:03:01.962
"Ariel" cũng chứa đầy suy ngẫm[br]về tình yêu tan vỡ và sáng tạo.

0:03:01.962,0:03:05.932
Đề bài thơ bắt đầu với [br]"Ngưng trệ trong bóng tối/

0:03:05.932,0:03:10.922
Rồi một màu lam vô hình/[br]Giữa những núi đá và khoảng cách."[br]

0:03:10.922,0:03:14.642
Chúng tạo khung cảnh [br]cho một chuyến cưỡi ngựa sáng sớm,

0:03:14.642,0:03:19.232
một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất[br]của niềm vui tự do sáng tạo.

0:03:19.232,0:03:22.302
Nhưng nó cũng chứa đầy [br]hình tượng kỳ lạ

0:03:22.302,0:03:25.582
như "tiếng khóc trẻ con [br]tan chảy trong bức tường"

0:03:25.582,0:03:28.552
và "một con mắt đỏ, [br]cái vạc buổi sáng sớm."

0:03:28.552,0:03:31.112
Sự tối tăm này âm hưởng suốt tập thơ,

0:03:31.112,0:03:35.892
gồm nhiều ám chỉ đến thảm sát Do thái [br]và máy bay Kamikaze gây tranh cãi.

0:03:35.892,0:03:40.680
Cả vết tích của quãng thời gian tươi đẹp[br]được miêu tả như giày vò tác giả:

0:03:40.680,0:03:44.394
"Chồng và con tôi cười [br]trong bức ảnh gia đình.

0:03:44.394,0:03:49.484
Nụ cười của họ bám vào da tôi, [br]những cái móc đang cười."

0:03:49.484,0:03:53.051
Sự bất mãn trong nhà [br]và sự ngược đãi của chồng

0:03:53.051,0:03:55.981
là những chủ đề bất biến [br]trong thơ văn về sau của Plath.

0:03:55.981,0:03:58.911
Sau cái chết của bà, [br]hắn thừa hưởng đất đai,

0:03:58.911,0:04:03.261
và bị buộc tội hủy nhiều tác phẩm [br]của Plath trước khi nó kịp xuất bản.

0:04:03.263,0:04:06.943
Bất chấp nhiều sự bỏ sót [br]và cái chết không đúng lúc của bà,

0:04:06.943,0:04:10.313
điều đọng lại là một trong những[br]khối tác phẩm tuyệt vời nhất

0:04:10.313,0:04:12.173
của thơ ca thế kỉ 20.

0:04:12.173,0:04:15.443
Dù tác phẩm có thể gây sửng sốt,[br]giận dữ và tổn thương,

0:04:15.443,0:04:18.063
Plath lại để người đọc là nhân chứng,

0:04:18.063,0:04:21.063
không chỉ cho sự thật [br]trong đời sống tâm lý của bà,

0:04:21.063,0:04:26.803
mà còn cả khả năng siêu hạng [br]biểu lộ những điều không thể.