WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.043
Ôi trời... Ngay lúc bạn nghĩ 
vấn đề ở Iraq

NOTE Paragraph

00:00:02.043 --> 00:00:04.380
đã được giải quyết vì bạn 
không nghe tới gần đây,

00:00:04.380 --> 00:00:07.231
thì mọi thứ lại quay về với 
hỗn loạn, giết chóc và khủng bố.

00:00:07.231 --> 00:00:08.251
Chuyện gì đã xảy ra?

00:00:08.751 --> 00:00:12.455
Vào năm 2003, Mĩ xâm lược Iraq 
vì mối liên hệ không rõ ràng với khủng bố

00:00:12.455 --> 00:00:14.278
và số vũ khí hủy diệt hàng loạt.

00:00:14.438 --> 00:00:17.816
Vào lúc đó, Saddam Hussein, 
một kẻ độc tài tàn bạo, trị vì đất nước.

00:00:17.816 --> 00:00:19.734
Hắn là người của hồi giáo thiểu số Sunni

00:00:19.734 --> 00:00:21.449
và đàn áp hồi giáo chiếm đa số Shia.

00:00:21.869 --> 00:00:23.521
Iraq bị áp đảo khá nhanh chóng,

00:00:23.521 --> 00:00:25.616
nhưng Mĩ lại không có kế hoạch 
cho nước này.

00:00:26.066 --> 00:00:29.175
Hồi giáo chiếm số đông Shia bị đàn áp 
lúc đó lên nắm quyền

00:00:29.355 --> 00:00:31.280
và đàn áp lại người theo hồi giáo Sunni,

00:00:31.280 --> 00:00:34.783
bởi đàn áp tín ngưỡng khác 
đã được chứng minh là ý tưởng hay.

00:00:35.313 --> 00:00:38.046
Không bất ngờ, 
một nhóm người Sunni bắt đầu nổi dậy,

00:00:38.046 --> 00:00:40.910
và các tổ chức khủng bố, như al-Qaeda, 
len lỏi vào Iraq

00:00:40.910 --> 00:00:43.839
và các lực lượng địa phương, 
thường là các quân đội Sunni cũ,

00:00:43.839 --> 00:00:46.774
bắt đầu chống lại quân Mĩ 
và quân chính phủ Iraq lâm thời,

00:00:46.774 --> 00:00:49.304
mở đầu cho cuộc nội chiến đẫm máu 
vào năm 2006.

00:00:49.964 --> 00:00:53.319
Từ đó, người dân Iraq về cơ bản 
đã bị phân chia theo tôn giáo.

00:00:53.999 --> 00:00:58.030
Vậy nên, mỉa mai thay, cuộc xâm lược 
của Mĩ đã dẫn đến sự hình thành của

00:00:58.030 --> 00:01:01.292
chính chủ nghĩa khủng bố 
mà Mĩ muốn tiêu diệt ngay từ đầu,

00:01:01.452 --> 00:01:04.830
vì Iraq giờ là bãi tập tuyệt vời 
cho chủ nghĩa khủng bố.

00:01:05.580 --> 00:01:08.826
Để hiểu mâu thuẫn phức tạp này rõ hơn, 
ta cần phải hiểu

00:01:08.826 --> 00:01:12.025
mối quan hệ 
giữa hai nhánh chính của đạo Hồi:

00:01:12.025 --> 00:01:13.823
Đạo Shia và đạo Sunni.

00:01:14.273 --> 00:01:18.583
Đạo Sunni chiếm tới 80% trong đạo Hồi 
và đạo Shia chiếm 20%.

00:01:19.033 --> 00:01:22.357
Và những kẻ cực đoan ở hai bên 
không có thích nhau cho lắm.

00:01:23.217 --> 00:01:24.553
Vương quốc Ả Rập và Iran

00:01:24.553 --> 00:01:27.263
là hai đối thủ mạnh nhất 
trong trận chiến tín ngưỡng này.

00:01:27.553 --> 00:01:31.466
Cả hai nước không có khác biệt về 
thể chế, tôn giáo, các vấn đề đối nội

00:01:31.466 --> 00:01:32.772
và có nhiều tiền bán dầu.

00:01:32.952 --> 00:01:36.260
Và họ ủng hộ các nhóm 
chống lại tôn giáo còn lại.

00:01:37.160 --> 00:01:40.317
Một trong những tổ chức khủng bố 
được tài trợ bởi Vương quốc Ả Rập

00:01:40.317 --> 00:01:43.935
là Nhà nước Hồi giáo Iraq, 
hay gọi tắt là ISI.

00:01:44.545 --> 00:01:46.374
Vào năm 2010, Mùa xuân Ả Rập diễn ra

00:01:46.374 --> 00:01:48.779
và thay đổi hoàn toàn 
tình hình ở Trung Đông.

00:01:49.009 --> 00:01:52.702
Ở Syria, độc tài Bashar al-Assad 
không nghĩ đến việc từ chức

00:01:52.702 --> 00:01:55.524
và châm ngòi cuộc nội chiến ghê gớm 
chống lại nhân dân hắn.

00:01:56.224 --> 00:01:57.224
Cuộc chiến càng dài,

00:01:57.224 --> 00:01:59.176
càng nhiều lực lượng ngoại quốc tham gia,

00:01:59.176 --> 00:02:00.677
hầu hết là vì lí do tôn giáo

00:02:00.677 --> 00:02:03.539
và với mục tiêu thành lập 
nhà nước Hồi giáo trong khu vực.

00:02:04.059 --> 00:02:06.819
Một trong số đó là tổ chức ISI nổi tiếng, 
giờ đã trở thành

00:02:06.819 --> 00:02:09.972
Nhà nước Hồi giáo tại Iraq và Syria, 
hay còn gọi là ISIS.

00:02:10.692 --> 00:02:13.006
Chúng đã tham chiến ở Iraq nhiều năm,

00:02:13.006 --> 00:02:16.030
và có hàng ngàn binh lính 
thiện chiến và cuồng tín.

00:02:16.520 --> 00:02:19.038
Chúng đã kiểm soát phần lớn phía bắc Iraq

00:02:19.498 --> 00:02:22.098
và quyết tâm xây dựng 
đất nước Hồi giáo của chúng.

00:02:22.458 --> 00:02:25.758
Và chúng thay đổi cục diện ở Syria 
một cách không ai ngờ đến.

00:02:26.228 --> 00:02:29.602
ISIS tàn bạo và cuồng tín đến mức 
chúng nhanh chóng

00:02:29.602 --> 00:02:32.933
tuyên chiến với tất cả 
các phe nổi loạn ở Syria.

00:02:33.473 --> 00:02:34.693
Chúng tấn công và giết

00:02:34.693 --> 00:02:36.605
thành viên các tổ chức Hồi giáo khác.

00:02:36.605 --> 00:02:38.275
Trong lãnh thổ bị chiếm, 
chúng dựng

00:02:38.275 --> 00:02:39.230
chính quyền Hồi giáo

00:02:39.230 --> 00:02:41.088
với luật lệ hà khắc
khiến cả những kẻ

00:02:41.088 --> 00:02:43.508
của al-Qaeda và Vương quốc Ả Rập

00:02:43.508 --> 00:02:45.613
cũng phải bất ngờ và rút tài trợ.

00:02:46.253 --> 00:02:50.041
ISIS bị cáo buộc cho 
hàng loạt vụ thảm sát dân thường,

00:02:50.041 --> 00:02:53.721
vô số vụ đánh bom tự sát, 
bắt cóc phụ nữ và trẻ em,

00:02:54.231 --> 00:02:56.351
các cuộc hành hình tù nhân và chém đầu.

00:02:56.751 --> 00:03:00.209
Đủ thể loại kinh dị 
mà chúng tôi không muốn minh họa ở đây.

00:03:00.749 --> 00:03:04.047
Và sự tụ họp đáng quý của đám người này 
gần đây quyết định đã đến lúc

00:03:04.047 --> 00:03:05.623
lấn sâu vào lãnh thổ Iraq.

00:03:06.263 --> 00:03:09.793
Từ khi Mĩ rời Iraq, kẻ cầm đầu đạo Shia, 
Nouri al-Maliki,

00:03:09.793 --> 00:03:13.261
đã chiếm quyền và phân biệt tôn giáo 
với đạo Sunni bất cứ lúc nào có thể.

00:03:13.731 --> 00:03:17.642
Chính phủ Iraq được coi là 
tham nhũng, bất lực,

00:03:17.642 --> 00:03:20.466
và bị phần lớn người dân căm phẫn.

00:03:21.006 --> 00:03:24.233
Quân đội Iraq, 
gồm khoảng 300,000 quân lính,

00:03:24.233 --> 00:03:27.115
được tạo ra bởi 25 tỉ đôla Mĩ tiền thuế,

00:03:27.485 --> 00:03:29.258
nhưng không trung thành với chính phủ

00:03:29.258 --> 00:03:31.238
và đầu hàng hoặc giải tán hoàn toàn,

00:03:31.478 --> 00:03:33.578
bỏ rơi hết thành phố này 
đến thành phố khác.

00:03:33.738 --> 00:03:36.973
Vì ISIS đã tuyên bố rằng 
bất cứ ai chống lại chúng sẽ bị giết,

00:03:37.243 --> 00:03:39.391
chúng đã chứng minh rằng 
chúng không nói đùa.

00:03:40.751 --> 00:03:43.802
Vào tháng 6 năm 2014, chúng đã chiếm 
một phần lớn lãnh thổ Iraq,

00:03:43.802 --> 00:03:46.764
kể cả Mosul, thành phố lớn thứ 2 Iraq.

00:03:47.104 --> 00:03:49.629
Chúng cướp hàng trăm triệu 
từ các ngân hàng bị chiếm,

00:03:49.749 --> 00:03:52.284
biến chúng thành tổ chức khủng bố 
giàu nhất Thế giới.

00:03:52.284 --> 00:03:54.500
Và chúng đang ra sức thành lập

00:03:54.500 --> 00:03:56.368
một nhà nước tôn giáo hết sức trung cổ.

00:03:56.938 --> 00:04:00.785
Iran và Mĩ thậm chí đang cân nhắc hợp tác 
để chống lại tổ chức này.

00:04:00.865 --> 00:04:02.909
Tình hình nghiêm trọng đến vậy đó.

00:04:03.439 --> 00:04:06.760
Các sự kiện ở Iraq cho ta thấy 
việc bóc lột những kẻ thua trận,

00:04:06.980 --> 00:04:10.260
từ chối trao quyền lực, điều kiện sống 
và khả năng tái thiết đất nước

00:04:10.260 --> 00:04:13.198
sẽ chỉ gieo mầm cho 
những cuộc xung đột tiếp theo.

00:04:13.978 --> 00:04:16.600
Bằng cách nào đó, 
chúng ta phải phá vòng luẩn quẩn này.

00:04:17.510 --> 00:04:20.420
Chúng tôi đã làm những gì có thể
để nén tình cảnh phức tạp này

00:04:20.423 --> 00:04:24.093
vào một đoạn video ngắn, nên đừng giận 
việc chúng tôi đơn giản hóa thông tin.

00:04:24.093 --> 00:04:26.473
Có quá nhiều thứ 
chúng tôi không thể nói chi tiết.

00:04:26.473 --> 00:04:29.663
Như là người Kurd, cả vụ Sunni/Shia 
hoặc chính xác ai đang đánh ai.

00:04:29.663 --> 00:04:31.763
Nhưng nếu bạn 
không biết nhiều về tình cảnh

00:04:31.561 --> 00:04:34.951
thì mong video giúp bạn tìm hiểu dễ hơn. 
Không phân biệt khi bình luận!